A. van Collem

Profiel

Achternaam: van Collem
Roepnaam: Bram
Voornaam: Abraham Eliazer
Geboren: 13-10-1858
Te: Rotterdam
Overleden: 03-11-1933
Te: Heemstede
Pseudoniem(en): A. van Collem gebruikte de pseudoniemen Lodewijk Gangwater en Bram Westergeest.

Maar als ik dood zal zijn, moet gij mij wekken,
Opdat, wanneer de Vrijheid zingt op aard,
Mijn oude stem zich bij de Uwe paart.
Maar als ik dood zal zijn, moet gij mij wekken.
(A. van Collem)

Voor tweedehands boeken	Ook van A. van Collem
Raban Internet Antiquariaat	Klik hier !

Naar Boven

Werk

Poëzie

Russische melodieën (1891)
Van stad en land (1907)
Drie verzen voor Richard N. Roland Holst, naar aanleiding zijner nieuwe wandschilderingen in den A.N.D.B. (1913)
Liederen I, Liederen van huisvlijt (1917)
Liederen II, Liederen der gemeenschap (1918)
Liederen III, Opstandige liederen (1919)
Nieuwe liederen der gemeenschap (1920)
Het wonder (1920)
Van God en van de natuur (1921)
Liederen der gemeenschap. Derde bundel (1922)
Van de nieuwe gemeenschap der menschen. Verzamelde gedichten (1924)
De soldaten: een visioen (1927)
God: een gedicht (1930)
Bloemlezing uit de gedichten van A. van Collem (E. Vos-Van Collem) (1932)
A. van Collem, Een bloemlezing uit zijn gedichten (door A. Morriën) (1955)
Liederen. Een selectie (e-book) (2013)

God

Hoorspel

De soldaten (VARA, 1930)

Bloemlezingen

'Gebloemleesd'

Poëzie:

3 gedichten in 'Nieuwste Nederlandsche Lyriek', verzameld door Laurens van der Waals (1910)
3 gedichten in 'Nieuwe Nederlandsche lyriek', verzameld door P. van Renssen (1927)
2 gedichten in 'Mozaiek, serie B, No.5, Lyriek, III', verzameld door J. Greshoff en A.F. Mirande (1928)
1 gedicht: 'In de kamer' in 'Het Kind in de Poëzie', samengesteld en ingeleid door Dirk Coster (1935)
1 gedicht: 'Gebed te Waalwijk' in 'De dichter vertelt. Een bloemlezing vertellende en beschrijvende poëzie', door P.H. Muller (1937)
1 gedicht: 'Als gij mij leest' in 'Een vlucht door zeven eeuwen poëzie', samengesteld door J.P.H. Krijgsman (1938)
1 gedicht 'Gebed te Waalwijk' in 'Oogst der tijden, Keur uit de werken van schrijvers en dichter aller volken en eeuwen', redactie Johan Winkler (1940)
1 gedicht: 'Matten vlechten' in 'Lof van Nederland: Zijnde een verzameling zoowel van ouds beproefde als kortelings geschreven gedichten verzen en rijmen waarin de schoonheid des vaderlands te water en te land wordt zichtbaar gemaakt ... ', samengesteld door J.W.F. Werumeus Buning (ca. 1940)
3 gedichten in 'Verzen, derde deeltje', samengesteld door Dr. M.H. van der Zeyde (1947)
1 gedicht: 'Bontwever te Gemert' in 'De muze en het ambacht', samengesteld door Han G. Hoekstra en Victor E. van Vriesland (1949)
2 gedichten in 'Religieuze poëzie. Een keuze uit de Nederlandse religieuze lyriek van 1880 tot 1950', samengesteld door Dirk Coster en Anton Deering (1949)
2 gedichten in 'Wij en de wereld: een poëtisch antwoord op problemen', verzameld door M.H. van der Zeyde (1952)
1 gedicht: 'Als gij mij leest' in 'Poëzie op de planken' (1954)
11 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie door alle eeuwen 1100-1900', samengesteld door Victor E, van Vriesland (1955)
1 gedicht: 'De man met de spade' in 'De kinkhoorn, leesboek voor de rijpere jeugd, deel 3', samengesteld door B. Schuil, D.L. Daalder, K. van der Geest en Jan Boer (1955)
5 gedichten in: 'Met twee maten, de kern van vijftig jaar Nederlandse poëzie geïsoleerd en experimenteel gesplitst' samengesteld door Paul Rodenko (1956)
2 gedichten in 'Het boek van de arbeid', samengesteld door K.G. Boon, S. Carmiggelt, Arie Pleysier en Johan Winkler (1957)
1 gedicht: 'Muziek' in 'Muziek en poëzie', bijeengebracht door Johan de Molenaar (1959)
1 gedicht: 'De bomen hebben mij gemaakt, de Zon' in 'De natuur' (serie: Beeldende poëzie), bijeengebracht door Adriaan Morriën (1959)
6 gedichten in 'Tenzij gij mij zegent', verzameld door J.W. Schulte Nordholt (1960)
1 gedicht: 'Gebed te Waalwijk' in 'De dichter bidt', samengesteld door Willem Enzinck (1961)
3 gedichten in 'Moderne lyriek' bijeengebracht door C.J. Kelk en Halbo C. Kool (z.j.)
1 gedicht: 'Matten vlechten' in 'Een nieuwe bundel verzen', verzameld door Dr. G. Kazemier (13e druk, 1967)
1 gedicht: 'Dit zal het einde zijn' in 'Dichters van deze tijd', verzorgd door Paul Rodenko (21e druk, 1969)
1 gedicht: 'Gebed te Waalwijk' in 'Is deze ook goed meneer? De evergreen in de Nederlandse poëzie', verzameld door C. Buddingh' (1972)
1 gedicht: 'De moeder' in 'Een moederhart, een gouden hart. Dichters over hun moeder', verzameld door Gerrit Komrij (1973)
6 gedichten in 'Al bleef ik eeuwig ongelezen. Tijdgenoten der Tachtigers die Tachtig meden of bestreden', bijeengebracht door Lukas Peregrijn (1974)
3 gedichten in 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten', samengesteld door Gerrit Komrij (1980)
4 gedichten in 'Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten', samengesteld door C. Buddingh' en Eddy van Vliet (1982)
1 gedicht: 'Matten vlechten' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
1 gedicht: 'Dit zal het einde zijn ...' in 'De 200 bekendste, mooiste, tederste, leukste sonnetten', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1985)
1 gedicht: 'Gebed te Waalwijk' in 'Gelezen worden ze ontelbre malen. De bekendste gedichten uit de Nederlandse literatuur', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1986)
1 gedicht: 'Gebed te Waalwijk' in 'Domweg gelukkig in de Dapperstraat', samengesteld door C.J. Aarts en M.C. van Etten (1994)
1 gedicht: 'Liever dan mens te zijn, werd ik een wolk' in 'En al mijn levensdagen stonden in uw boek. Gedichten naar de Bijbel uit de twintigste eeuw', samengesteld door Huub Oosterhuis (1995), het gedicht wordt door Jos Brink voorgelezen op de bijbehorende CD.
1 gedicht 'Matten vlechten' in 'Ik ging naar Bommel om de brug te zien. Nederland in 100 liedjes en gedichten', bijeengebracht door C.J. Aarts en M.C. van Etten (1998)
1 gedicht: 'Dit zal het einde zijn: een witte doek' in 'Leesliefde in 100 & enige gedichten', samengesteld door Gerrit Komrij (2002)
1 gedicht: 'Dit zal het einde zijn: een witte doek' in 'Lang leve de dood. Een bloemlezing in honderd en enige gedichten', samengesteld door Gerrit Komrij (2003)
3 gedichten in 'Komrij's Nederlandse poëzie van de 19de t/m de 21ste eeuw in 2000 en enige gedichten', verzameld door Gerrit Komrij (2004)
1 gedicht: 'Dit zal het einde zijn: een witte doek...' in 'De dunne Komrij', samengesteld door Gerrit Komrij en Marc Verstappen (2005)
1 gedicht: 'Mijn vriend, al wat gij kopen kunt voor geld' in 'Van Oorschot Poëziekalender 2013', samengesteld door Ester Naomi Perquin en Menno Wigman (2012)
1 gedicht: 'Er is de stank van geld, de geur van gas' in 'Van heer Halewijn tot Hugo Claus. 222 klassiekers van de middeleeuwen tot de Vijftigers' samengesteld door Koen Stassijns en Ivo van Strijtem (2013)

Proza:

1 citaat in 'Groot Literair Citatenboek van Nederlandse en Vlaamse auteurs uit de 19e en 20e eeuw', samengesteld door Gerd de Ley (z.j.):
Ogen zijn getwee
een glanzend wonder, waaruit komt geblonken
deschatten van de binnenwaartse zee,
de ziel derm ensheid in ons neergezonken.
1 citaat in 'Kosmos groot citatenboek' (1986): 'Oneindig is de taal van het heelal, voorbijgaand zijn de woorden van de mensen.'

Tonen

Tijdschriften

A. van Collem publiceerde in 'De Nieuwe Tijd'.
A. van Collem werkte mee aan 'De Kroniek'.
A. van collem publiceerde in 'De Tribune', 'De Jonge Gids', 'De Nieuwe Amsterdammer', 'Sociaaldemokratisch maandschrift'.

Over A. van Collem

1 hoofdstuk: 'A. van Collem - Van stad en land' in 'Letterkundig leven 1' van Is. Querido (1916)
1 hoofdstuk: 'In memoriam A. van Collem' in 'Vrienden ter nagedachtenis' van Henriëtte Roland Holst (1955)
1 hoofdstuk: 'A. van Collem' in 'Onderzoek en vertoog 1' van Victor E. van Vriesland (1958)
1 hoofdstuk over Abraham Eleazer van Collem in 'Waar wij ballingen zijn: essays over joodse letterkundigen in Nederland' van Jaap Meijer (1968)
Jaap Meijer, 'Ventende progfeet: het joodse dichterschap van A. van Collem (1858-1933)' (1980)
Een hoofdstuk over A.E. van Collem in Hans Heesen & Harry Jansen, 'Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland' (2001)

Naar Boven

Opmerkingen

A. van Collem was van arme joodse afkomst. Zijn vader was 'soucher' (venter) in manufacturen.
A. van Collem kreeg nauwelijks een opleiding.
Toen hij 14 jaar was kwam hij in aanraking met Multatuli, een ontmoeting die zijn leven een beslissende wending gaf.
Op 20 augustus 1890 trad hij in het huwelijk met Henriette Prins. Ze kregen drie dochters en een zoon.
'Russische melodieën' (1891) was een felle reactie op de pogroms in Rusland. De opbrengst was voor de vluchtelingen.
In 1895 verhuisde het gezin naar Amsterdam.
A. van Collem werkte zich op tot directeur van een confectiefabriek. Daarna was hij handelsreiziger (na ernstige financiële tegenslag).
A. van Collem was mede-oprichter van de Nederlandse Zionistenbond, waarvan hij ook de eerste voorzitter was. Hij trad (al) na een jaar uit deze bond en werd socialist.
A. van Collem was een socialistisch - later communistisch - dichter. Uit zijn werk spreekt een fanatiek idealisme en een gevoel van verbondenheid met alles wat leeft. Bekende gedichten, die in die tijd door veel mensen uit het hoofd konden worden geciteerd, waren bijvoorbeeld: Gebed te Waalwijk', 'Lompensorteerster' en 'Matten vlechten'.
In zijn dichtwerk werd hij beïnvloed door Henriëtte Roland Holst.
De laatste jaren van zijn leven was hij depressief. Hij probeerde zelfmoord te plegen door de zee in te lopen.
A. van Collem ligt begraven op de Joodse Begraafplaats aan de Googweg in Muiderberg (C rij 77, nr. 29). Op zijn steen staat een citaat uit zijn werk: 'Oneindig is de taal van het heelal, voorbijgaand zijn de woorden van de menschen'.
Zijn kleinzoon Hans Koning is schrijver en journalist.

A. van Collem
portet, Groene Amsterdammer, 24-06-1987

Naar Boven

Anderen over A. van Collem

Ik ben getroffen en ontroerd door de woorden van deze man, nu ik zelf zo oud ben als hij was toen hij ze schreef. Misschien is mijn ontroering meer politiek dan poëtisch, maar dat is dan in elk geval een 'politieke' ontroering die niks met de PvdA, stalinisme of het gemarchandeer in de Tweede Kamer heeft te maken. Ik stem op m'n opa. (Hans Koning over zijn grootvader A. van Collem, Groene Amsterdammer, 24-06-1987)
Van Collem was een opgewekt man, zachtmoedig en vol humor. Hij was, ook als bekend dichter, een stil en teruggetrokken mens die naar bekendheid, roem noch invloed streefde (Biografisch woordenboek van het socialisme en de arbeidersbeweging in Nederland - zie 'Links')
Op 3 november 1933 - 'hij was al een heelen tijd niet kloek geweest'- overleed Van Collem in Heemstede. Toen de simpele begrafenisstoet twee dagen later op de begraafplaats in Muiderberg arriveerde wemelde het er van de joodse autoriteiten. niet om hém uitgeleide te doen, maar 'vanwege de ingebruikstelling van een dienstgebouw', zoals de NRC verontwaardigd meldde. 'Niemand van hen sloot zich aan achter de baar.' Zelf zou de dichter zich er vast niet druk om hebben gemaakt. Bij zijn leven was hij een eenling geweest die zich 'buiten de cénacles en kringetjes' had gehouden en 'zonder ijdelheid of litteraire eerzucht' zijn weg was gegaan, waarom zou het dan bij zijn dood anders zijn? (Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland, blz. 50)
Van Collem was een selfmade man, die door zijn gebrekkige opleiding oneindig veel heeft moeten bijspijkeren. (P.J. Bakker, voorwoord 'Liederen van A. van Collem', 2013)

Naar Boven

Mijn favoriete citaat

Oproer is in mij, en ik spreek mij uit
Onevenwichtig, hortend van geluid,
Ik weet mijzelf niet meer, mijn handen beven,
Het is alsof mijn hart mij wil begeven.
(A. van Collem, God, blz. 79)

Naar Boven

Bronnen o.a.

P. van Renssen, Nieuwe Nederlandsche lyriek (1927)
C. Buddingh', Encyclopedie voor de wereldliteratuur (1954)
Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
Hun laatste rustplaats (1985)
Groene Amsterdammer (24-06-1987)
Oosthoek lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland (2001)
Website van de Koninklijke Bibliotheek (januari 2019)

Naar Boven

Schrijversinfo.nl

A. van Collem

Profiel

Werk

Poëzie

Hoorspel

Bloemlezingen

'Gebloemleesd'

Poëzie:

Proza:

Tijdschriften

Over A. van Collem

Opmerkingen

Anderen over A. van Collem

Mijn favoriete citaat

Bronnen o.a.