
Elisabeth Eybers
Profiel
Achternaam: (Wessels-)Eybers
Roepnaam: Elisabeth
Voornamen: Elisabeth Françoise
Geboren: 26 Februarie 1915
Te: Klerksdorp (Transvaal, Zuid-Afrika)
Overleden: 1 Desember 2007
Te: Amsterdam
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend
heeft Elisabeth Eybers niet onder pseudoniem gepubliceerd.
Voor tweedehands boeken | Ook van Elisabeth Eybers |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Belydenis in die skemering (1936)
- Die stil avontuur (1939)
- Die vrou en ander verse (1945)
- Die ander dors (1946)
- The quiet adventure. Selected poems (1948)
- Tussensang (1950)
- Die helder halfjaar (1957)
- Kwartet (met anderen) (1957)
- Versamelde gedigte (1957)
- Neerslag (1958)
- Balans (1963)
- Onderdak: gedigte, november 1962-junie 1967 (1968)
- Kruis of munt (1973)
- Einder (1977)
- Gedigte 1958-1973 (1978)
- Bestand (1982)
- Dryfsand (1985)
- Rymdwang (1987)
- Twee gedigte (bibliofiel, 20 ex.) (1987)
- Miskien (vouwblad) (bibliofiel, 125 ex.) (1987)
- Noodluik (1989)
- Vyf Verse (bibliofiel, 74 ex.) (1989)
- Versamelde gedigte (1990)
- Teëspraak (1991)
- Uitsig op die kade (bibliofiel, 30 ex.) (1992)
- Respyt (1993)
- Nuweling (1995)
- Uit en thuis: Afrikaanse verse uit Amsterdam (bloemlezing door Erna Jansen) (1995)
- Tydverdryf = Pastime (1996)
- Tweegelui (met Anton van Wilderode) (1997)
- Verbruikersverse = Consumer's verse (1997)
- Winter-surplus (1999)
- Valreep = Stirrup Cup (2005)
- Klinkklaar (bloemlezing door Erna Jansen, met cd) (2008)
- My radarhart laat niks ontglip (gekozen door Alfred Schaffer) (2013)
Brieven
- 1 brief van Elisabeth Eybers in 'Dichter bij de mens' van L. Pennings en B. Langeveld (1986)
- 1 brief aan Elisabeth Eybers in 'Een aangename postumiteit. Brieven 1965-1997' van Herman de Coninck (2004)
Vertalingen/bewerkingen
- Jules Supervielle, Die os en die esel van die krip (1959)
- Elisabeth Eybers vertaalde de verhalen 'Iets anders' en 'Het dorp van mijn moeder' van Marga Minco in het Engels (1961).
- Tien sonnette van José-Maria de Hérédia (Uit Frans vetaal)
- Silvia W. de Groot, From isolation towards integration: the Surinam Maroons and their colonial rulers: official documents relating to the Djukas (1845-1863) (translation from the Dutch prepared by Elisabeth Eybers) (1977)
Vertaald
- Dertig gedichten zijn door haarzelf in het Engels vertaald en gepubliceerd onder de titel 'The quiet adventure' (1948)
- Vertalingen van haar gedichten zijn uitgebracht in het Duits, Frans, Italiaans en Hebreeuws.
- Zwölf Gedichte: afrikaanse Lyrik (vert. Arno Pierchorowski) (200 ex.) (1985)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Elisabeth Eybers publiceerde in 'Standpunte', 'Maatstaf', 'De Gids', 'De Revisor', 'Hollands Maandblad' en 'Tirade'.
Over Elisabeth Eybers
- Miep v.d. Bom-Luitingh, 'Een nieuwe bundel van Elisabeth Eybers' in 'Critisch Bulletin' (maart 1948)
- C.J.M. Nienaber, 'Die taal as tolk: 'n stilistiese analise van Elisabeth Eybers se Maria' (proefschrift) (1952)
- Een hoofdstuk: 'Gepassioneerde bescheidenheid' in 'Concurreren met de sterren' van Adriaan Morriën (1959)
- Catharina Elizabeth Pretorius, 'Die ontwikkelingsgang in Elisabeth Eybers se poësie soos weerspieël in enkele sleutelgedigte' (1963)
- P. De Grobler, 'Elisabeth Eybers' (1964)
- Elize Botha, 'Suid-Afrikaanse skryfsters van die sestigerjare: 'n reeks radiopraatjies' (1965)
- 1 gedicht: 'Taalles' + vragen daarover in 'Lezen met de loep 3VH' van J.H. Böse en P.C. van der Eerden (1969)
- M. Nienaber-Luitingh, 'Die vroeëre en latere poësie van Elisabeth Eybers'.
- 2 bladzijden over Elisabeth Eybers in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
- Een bijdrage over Elisabeth Eybers door Pierre H. Dubois in 'Jan Campertprijzen 1978' (1978)
- Lina Spies, ''Jij kunt zweven als jij geworteld bent.' De poëzie van Elisabeth Eybers' in 'Bzzlletin' (december 1978)
- Hans Ester, 'Het helende woord: poëzie en proza van Elisabeth Eybers' (1987)
- Een recensie van 'Rymdwang' door Willem Jan Otten in 'Een jaar boek. Overzicht van de Nederlandse en Vlaamse literatuur 1988', samengesteld door Aad Nuis (1988)
- Twee columns over Elisabeth Eybers in 'Overgangscursus' (1990) van Renate Rubinstein.
- Guus Middag bespreekt het gedicht 'Die onbekende van die Seine' van Elisabeth Eybers in 'Ik ben een napraatpapegaai' (1990)
- Pierre H. Dubois, 'P. C. Hooft-prijs voor poëzie 1991 aan Elisabeth Eybers' (1991)
- Gerrit Jan Zwier besteedt in 'Dagboek van een provinciaal' aandacht aan Elisabeth Eybers (4 maart 1991)
- Hans Ester (redactie), 'Elisabeth Eybers: poëzie tussen twee werelden' (1995)
- Cees van der Pluijm: 1 hoofdstuk over Elisabeth Eybers in 'Uitgelezen 14' (1995)
- Erna Jansen, 'Afstand en verbintenis: Elisabeth Eybers in Amsterdam' (1996) (in Nederlandse vertaling door Riet de Jong-Goossens in 1998)
- Gerrit Komrij bespreekt het gedicht 'Jong seun' van Elisabeth Eybers in 'De Afrikaanse poëzie. 10 gedichten en een lexicon' (1999))
- 1 hoofdstuk: 'Kroniek van een vrouwenleven' in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza I' van Adriaan Morriën (1999)
- 1 hoofdstuk: 'Gepassioneerde bescheidenheid' in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza 2' van Adriaan Morriën (1999)
- Marlene van Niekerk, 'Elisabeth Eybers: dichter van die Tussengebied' (2003)
- Een hoofdstuk over Elisabeth Eybers in 'Kunsten in beweging 1980-2000' van Rosemarie Buikema en Maaike Meijer (2004)
- Martien J.G. de Jong bespreekt het gedicht 'Hagar' in 'Brand van Mars en vuur van Venus: Geloven in gedichten' (2010)
- Een hoofdstuk over Elisabeth Francoise Eybers door Kees Kuiken in '1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis' (2013)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- De kunstschilder Gérard Grassère maakte 20 schilderijen n.a.v. gedichten uit de bundel 'Balans' (1962).
- M. Nienaber-Litingh, 'Ter wille van die edel spel: 'n bundel saamgestel ter geleentheid van Elisabeth Eybers se sestigste verjaardag' (1975)
- Ed Leeflang noemt in 'Het favoriete personage' (1983) De ik van 'Vir X' uit dit gedicht van Elisabeth Eybers als zijn favoriete personage.
- Ter gelegenheid van haar vijfenzeventigste verjaardag maakten Hans Ester en Ernst Lindenebrg een 'Liber amoricum': 'Uit liefde en ironie. Liber amicorum Elisabeth Eybers (veertien huldegedichten met dertien essays)' met o.a. een gedicht van Vasalis.
- Ena Jansen, 'Afstand en verbintenis - Elisabeth Eybers in Amsterdam' (1999), vertaald uit het Afrikaans door Riet de Jong-Goossens.
- In Leiden is, in het kader van het project 'Muurgedichten' het gedicht 'Taalles' van Elisabeth Eybers te lezen op de muur van Zuster Meijboomstraat 2.
- Een portret (acryl en bladgoud op paneel) van Elisabeth Eybers door Lia Laimböck, gemaakt in 1997, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
Literaire prijzen
- Hertzogprijs voor poëzie 1943 voor 'Belydenis in die skemering' en 'Die stil avontuur'
- Hertzogprijs voor vertalingen 1961
- Hertzogprijs voor poëzie 1971 voor 'Onderdak'
- C.N.A.-prijs 1973 voor 'Kruis of munt'
- C.N.A.-prijs 1978 voor 'Einder'
- Eredoctoraat in de letteren aan de universiteit van Witwatersrand (1972)
- Hofmeyrprijs
- Herman Gorter-prijs 1974 voor 'Kruis of munt'
- Constantijn Huygens-prijs 1978 voor haar gehele oeuvre
- P.C. Hooft-prijs voor poëzie 1991 voor haar gehele oeuvre
- Tydverdryf werd genomineerd voor de VSB-poëzieprijs 1997
Elisabeth Eybers was lid van de jury voor:In het Vlaamse tv-journaal wordt meegedeeld dat de dichteres Elisabeth Eybers de P.C. Hooftprijs heeft gekregen. Daarop volgen twee totaal nietszeggende zinnen uit de mond van een journalist die nog nooit een letter van haar werk gelezen heeft, en niet eens de moeite heeft genomen er wat informatie over te verzamelen. (Paul de Wispelaere, Het verkoolde alfabet, blz. 110)
- Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1962
Opmerkingen
- Elisabeth Eybers is een Zuid-Afrikaanse dichteres. Als kind woonde ze in een Westtransvaals dorp. Haar vader was daar Nederduits gereformeerd predikant, haar moeder was docente en hoofd van een middelbare meisjesschool.
- Elisabeth Eybers schreef haar eerste gedichten in het Engels.
- Van 1932 (ze was toen zestien) tot 1936 studeerde Elisabeth Eybers moderne talen aan de universiteit van Witwatersrand in Johannesburg.
- Ze werkte in 1936 en 1937 als journaliste
- In 1937 trouwde ze met de zakenman Albert J.J. Wessels. Ze kregen vier kinderen. Ze scheidden in 1961.
- Ze vestigde zich in 1961 in Amsterdam. Haar jongste kind kwam mee naar Nederland. Ze woonde o.a. aan de Van Breestraat. Ze bleef schrijven in het Afrikaans.
- Elisabeth Eybers heeft letteren gestudeerd.
- Ze werkte tot 1937 als redactrice.
- Ze wordt in Zuid-Afrika gerekend tot de 'Dertigers'. Deze 'Dertigers' braken bewust met de traditionele en conservatieve instelling van de Zuidafrikaanse poëzie.
- Haar gedichten zijn over het algemeen zeer persoonlijk van aard. In haar werk staat vaak de vrouw centraal.
- Uit haar eerste werk spreekt o.a. religieuze twijfel. De poëzie van Elisabeth Eybers is steeds soberder en nuchterder geworden. In de gedichten van de laatste jaren is een klein en ogenschijnlijk voorval vaak de aanleiding tot een filosofische bespiegeling.
- Elisabeth Eybers heeft vooral in de eerste jaren veel sonnetten geschreven.
- Als verwante dichters worden wel Vasalis en J.C. Bloem genoemd. Er is wel sprake van de 'grote drie' naoorlogse dichteressen. Het gaat dan over M. Vasalis, Ida Gerhardt en Elisabert Eybers.
- Elisabeth Eybers werd op 06-12-2007 begraven op Zorgvlied.
DIE ELISABETH EYBERS-BEURS
Die Albert Wessels Trust stel jaarliks aan die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns 'n bedrag geld beskikbaar vir die toekenning van 'n beurs wat vernoem is na die Afrikaanse digter Elisabeth Eybers. Die doel van die beurs is om die taal- en kulturele bande tussen Suid-Afrika en Nederland te bevorder en te versterk.

handtekening Elisabeth Eybers
Anderen over Elisabeth Eybers
- Eybers is een dichteres die de techniek van haar werk volkomen beheerst. Wat zij te zeggen heeft gehoorzaamt aan de strenge wetten van rijm en metrum. Dat maakt haar verzen soms zo vlot leesbaar dat de ware inhoud aan je voorbij dreigt te gaan. (Adriaan van Dis, NRC, 26-08-1977)
- Elisabeth Eybers' poëzie wordt gekenmerkt door zeer rake slotzinnen, die juist zo hard aankomen, omdat er in de rest van het gedicht onnadrukkelijk naartoe wordt gewerkt. (Rein Bloem, VN, 24-02-1979)
- Elisabeth Eybers is zo'n beetje de enige dichteres die geen Nederlands hoeft te schrijven, om toch ten volle gewaardeerd te worden in onze letterkunde, een voorrecht dat bij voorbeeld een Vlaamse schrijver goeddeels is ontzegd. (Rob Schouten, VN, 30-10-1982).
- Er wordt gezegd dat Elisabeth de dichteres van de 'aanvaarding' is. Men kan op meer dan één manier aanvaarden: een gift niet weigeren en niet in opstand komen tegenover een tegenslag. Zij belichaamt de twee reaktiemogelijkheden in één versmolten weemoedigheid. (Karel Jonckheere, Wuiven naar gisteren, blz. 100)
- Het zoeken naar evenwicht, een balans, tussen mysterieuze wanorde aan de ene kant en heldere logica aan de ander kant, is in Eybers' hele oeuvre terug te vinden. Deze dichotomie is herkenbaar in vele in haar gedichten optredende gestalten: vader en moeder, geliefde en ik, Zuid-Afrika en Nederland; maar men moet oppassen en de tegenstellingen niet al te zwart-wit of te eenduidig maken. Het leven lacht om elke schematisering. Zo is de vader niet alleen de strenge dominee, maar ook de tolerante gevoelsmens, de moeder niet alleen vlees en bloed, maar ook de intelligente taalonderzoekster. Zo zijn in de ik verschillende tegenstrijdige eigenschappen terug te vinden en is de geliefde juist in zijn complexiteit fascinerend. (Juryrapport P.C. Hooft-prijs 1991 voor poëzie)
- Zij woont weliswaar sinds 1961 in Nederland, maar dat heeft het Zuid-Afrikaanse karakter van haar poëzie eerder gemarkeerd dan verzwakt. Niet in de taal, maar in de voortdurende confrontatie met een geheel ander klimaat, en dat in meervoudige zin te verstaan. (Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs, blz. 86)
- De poëzie van Elisabeth Eybers blijft, op het eerste gezicht, dicht bij huis. De buurvrouw die een kleedje uitklopt, de melancholie van de oudejaarsavond, een gesprek met een kleinzoon, een paar eenden in een wak; metafysisch wordt het zelden. Het gaat bij haar om de kwesties van het leven zelf: ouderdom en kindertijd, liefde, dood en afscheid. (Yra van Dijk, Volkskrant, 19-03-1999)
- Wat lees ik eigenlijk als ik Eybers lees? Al die bekend klinkende of licht afwijkendof juist volledig onbekende woorden dwingen tot woord voor woord lezen. Dat verhoogt de aandacht, en het geeft een prettige ervaring van vervreemding, maar het maakt tegelijk ook onzeker. Het kan niet anders of er is veel in deze gedichten dat mij ontgaat. (Guus Middag, NRC, 25-02-2005)
- Eybers zocht altijd naar het juiste woord, het woord dat in staat was om drager van een authentieke ervaring te zijn. Wie haar gedichten leest, zal onmiddellijk getroffen worden door de trefkracht van de gebruikte woorden en door hun onvervangbare positie binnen de strenge opbouw van deze poëzie. Elk woord staat gebeiteld op zijn plek, terwijl de gedichten ook een moeiteloze, lichte indruk maken. Niets is hier geconstrueerd. Het hoort allemaal zo te zijn zoals het er staat. (Hans Ester, RD, 04-12-2007)
- Waar begin jy om die digteres te gedenk wie se oeuvre in
1936 begin het toe sy op 21-jarige leeftyd met 'Belydenis in
die skemering' gedebuteer het en die eerste vrou geword het om
'n bundel gedigte in Afrikaans te publiseer? Dat sy sewentig
jaar lank konsekwent uitstekende gedigte sou bly skryf, is 'n
verstommende gegewe. Bowendien is die feit dat sy in 'n 'ander'
taalgebied, die Nederlandse, ook so geliefd sou wees en alle
belangrike literere pryse sou kry vir haar gedigte wat steeds
in Afrikaans geskryf is, is uniek. Sy laat 'n verstommende oeuvre
agter. Presies die helfte van haar lewe het sy in Suid-Afrika
gewoon en die ander 46 jaar in Amsterdam: 'n lewe in 'n uitsonderlike
balans. (Teks uitgespreek tydens die begrafnisdiens op Zorgvlied,
6
Desember 2007)
Mijn favoriete citaat
Die swewende maanlig lê yl rondom ons
en glim op jou voorhoof soos perskedons
(Elisabeth Eybers, Nocturne (ged.) in Willem Wilmink, Kinderen, blz. 41)
Naar een overzicht van citaten van Elisabeth Eybers
Bronnen o.a.
- Wie is die.... Auteurs van Singel 262 (1966)
- Jan Campertprijzen 1978 (1978)
- Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Versamelde gedigte (1995)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Vrouwenlexicon (1989)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse auteurs (1996)
- Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs (1997)
- Encarta '98 (1997)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (februari 2022)