• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

Ida Gerhardt

Profiel

Achternaam: Gerhardt
Roepnaam: Ida
Voornamen: Ida Gardina Margaretha
Geboren: 11-05-1905
Te: Gorinchem
Overleden: 15-08-1997
Te: Warnsveld
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Ida Gerhardt niet onder pseudoniem gepubliceerd.

En volgend deze ronde in de nacht,
de cirkeling der wiggen om hun as,
nog tellende mijns ondanks èn alreeds
ervarende dat er geen tijd bestáát,

besef ik bij dit wijlen aan de grens
het raadsel van de hoge ouderdom:
het prijsgegeven zijn en alreeds vrij.
Het raken aan de zomen van het licht.
(Ida Gerhardt, Grensgebied II (fragm.), De zomen van het licht)

Werk

Poëzie

• Kosmos (1940)
• Het veerhuis (1945)
• Buiten schot (1947)
• Kwatrijnen in opdracht (1949)
• Sonnetten van een leraar (1951)
• Het levend monogram (1955)
• De argelozen (1956)
• De hovenier (1961)
• De slechtvalk (1966)
• De ravenveer (1970)
• Twee uur: de klokken antwoordden elkaar (1971)
• Kwatrijnen in opdracht (herschreven) (1971)
• Vijf vuurstenen (1974)
• Uit de eerste hand (keuze uit eigen werk) (bibliofiel, 100 ex.) (1975)
• De dagen van onze jaren omvatten zeventig jaren (bibliofiel) (1975)
• Vroege verzen (1978)
• Het sterreschip (1979)
• Verzamelde gedichten (1980)
• Dolen en dromen (1980)
• Het erfgoed (rijmposter, 100 ex.) (1980)
• De zomen van het licht (1983)
• Verzamelde gedichten (1985)
• Tuin van Epicurus (bibliofiel, 75 ex.) (1985)
• Negen verzen van zonsopgang (bibliofiel, 70 ex.) (1985)
• De adelaarsvarens (1988)
• Wijs de weg van de eeuwigheid mij (met Marie van der Zeyde) (bibliofiel) (1990)
• Psalmbeeld (bibliofiel) (1992)
• In tekenen (bibliofiel, 80 ex.) (1992)
• De zwarte kat (jaarwisselingsgeschenk, 40 ex.) (1993)
• Verzamelde gedichten (1993)
• Onvervreemdbaar (jaarwisselingsgeschenk) (1993)
• Op een morgen (jaarwisselingsgeschenk) (1994)
• Tuin van Epicurus (bibliofiel, 21 ex.) (1995)
• In tekenen van Ida Gerhardt: kalender 1996 (bibliofiel, 40 ex.) (1996)
• Hoefprent van Pegasus: een keuze uit de gedichten van Ida Gerhardt (1996)
• Anamnèsis (jaarwisselingsgeschenk, 1250 ex.) (1998)
• Verzamelde gedichten (3 delen) (1999)
• Psuche (bibliofiel, 75 ex) (2000)
• Zeven maal om de aarde te gaan. Een keuze uit haar gedichten door Gerrit Komrij (2001)
• Zondagmorgen (bibliofiel, 60 ex.) (2002)
• Geboortegrond (bibliofiel, 150 ex.) (2003)
• Het aards geluk (bibliofiel) (2003)
• Voor de balletmeester (nieuwjaarswens) (2004)
• Driemaal Ida Gerhardt (bibliofiel, 75 ex.) (2005)
• Kwatrijn (bibliofiel, 35 ex.) (2005)
• Wees niet bevreesd: de mens is welgemoed,... (bibliofiedl, 150 ex.) (2005)
• 29 (niet in 'Verzameld werk' opgenomen) gedichten in 'Courage! Brieven' (2005)
• Een goed aambeeld vreest de hamer niet (bibliofiel, 70 ex.) (2006)
• Winter (nieuwjaarswens) (2011)
• Het carillon (bibliofiel, 25 ex.) (2013)
• Ida Gerhardt (Trouw poëziecollectie 10) (2013)
• Twee gedichten (met M. Vasalis) (bibliofiel, 30 ex.) (2020)

Brieven

• Gerard Reve, Zeergeleerde vrouwe (reefdruk, 2 brieven aan Ida G.) (1982)
• Brief aan Gerard Reve (bibliofiel, 10 ex.) (1985)
• Brieven van Ida Gerhardt in: Ad ten Bosch, 'Gebroken lied - Een vriendschap met Ida Gerhardt' (1999)
• Pieta van Beek, Brieven van overzee: Ida Gerhardt (1905-1997) nabij (bibliofiel, 3 ex.) (2001)
• Brieven aan Céleste van Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde. (Bezorgd door Ben Hosman) (25 ex.) (2001)
• Courage! (2005)
• 2 brieven van Ida Gerhardt aan Dirk Kroon in zijn 'Is het werkelijk? Verkenningen van dichters' (2015)
• Ida Gerhardt en Angrid Tilanus, Een sterrenstelsl van schepen: vriendschap en gedichten: briefwisseling 1974-1988 (2015)

Hoorspel

• In de zomen van het licht (met Marie van der Zeyde) (2 delen) (HUMAN, 1998)

Overige non-fictie

• Nu ik hier iets zeggen mag (4 dankwoorden) (1980)

Vertalingen/bewerkingen

• Ida Gerhardt promoveerde in 1942 op een gedeeltelijke vertaling van 'De rerum natura' (De natuur en haar vormen) van Lucretius.
• Leonhard Ragaz, Het koninkrijk Gods (1939)
• Vergilius, Het boerenbedrijf: "Georgica" (1949)
• De Psalmen (met Marie H. van der Zeyde) (1972)
• Wijs de weg van de eeuwigheid mij (met Marie H. van der Zeyde) (bibliofiel) (1990)

Vertaald

• Ina Heering vertaalde gedichten.van Ida Gerhardt in het Frans.
• Barbara Hannigan zong in 2010 in het theaterprogramma 'Kwam een vogel gevlogen' van Cherry Duyns en André Heuvelman zes in het Duits vertaalde gedichten van Ida Gerhardt.
• Het carillon (Engelse vertaling door Myra Scholz) (bibliofiel, 10 ex.) (2011)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Ida Gerhardt publiceerde in 'De Gids' en in 'Maatstaf'.

Over Ida Gerhardt

• 1 hoofdstuk: 'Triomf der kunstmatigheid - Ida Gerhardt' in 'Voor en na de explosie: Opstellen over poëzie' van Simon Vestdijk (1960)
• 'Uitreiking Martinus Nijhoffprijs voor vertalingen 1968 aan dr. Ida G.M. Gerhardt en aan Felipe M. Lorda Alaiz op 26 januari 1968 in de raadzaal van de gemeente 's-Gravenhage' (1968)
• 1 hoofdstuk: 'Ida G.M. Gerhardt - Het gebed / De disgnoten' in 'Het Nederlandse gedicht na 1880' van Martien J.G. de Jong (1969)
• M.H. van der Zeyde, 'De hand van de dichter; over Ida Gerhardt' (1974)
• F.L. Bastet, 'Ida Gerhardt: Prijs voor Meesterschap' (feestrede) in 'De Revisor' (februari 1980)
  
• Bzzlletin wijdde een special aan Ida Gerhardt (september 1980).
• Jan van der Vegt, 'Het ingeklonken lied. De poëzie van Ida Gerhardt' (1980)
• 1 gedicht: 'Pasen' met een verklaring in 'Geloven in gedichten' van H. van der Ent (1980)
• T. van Deel, ''Ontstaan uit stille kernen' Ida Gerhardts gedichten over het dichten' in 'Bzzlletin' (januari 1981)
• Willy Spillebeen, 'Ida Gerhardt' (serie: grote ontmoetingen) (1981)
• Frank Esper, 'Beheerd domein: over de poëzie van Ida Gerhardt' (1982)
• 1 hoofdstuk: 'Onrijpheid als toekomst. Ida Gerhardt, Witold Gombrowicz en de jeugd' in 'Schrijver zonder stoel' van Huub Beurskens (1982)
• Anneke Reitsma, ''In de taal zelf verscholen': over de poëzie van Ida Gerhardt' (1983)
• 1 hoofdstuk over Ida Gerhardt: 'Houd u de wereld van de nek' in 'Grondwerk' van Kees Helsloot' (1984)
• Paul van den Heuvel e.a., 'Leopold en zijn 'school': J.H. Leopold en zijn 'school': bijdragen over J.H. Leopold, F. Schmidt-Degener, I. Gerhardt, N. Donkersloot (A. Donker) en R. Jacobsen' (1984)
• M.H. van der Zeyde, 'De wereld van het vers: over het werk van Ida Gerhardt' (1985)
• Een hoofdstuk: 'Ontstaan uit stille kernen' over Ida Gerhardt in 'De komma bij Krol' van T. van Deel (1986)
• Een bijdrage over Ida Gerhardt in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door R.L.K. Fokkema (februari 1991)
• 1 hoofdstuk: 'Ida Gerhardt - Het Sterreschip' door Anneke Reitsma in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 1991)
• Een bijdrage over Ida Gerhardt in 'Het plezier van de tekst: vijf letterkundige bijdragen' van Siem Bakker e.a. (1991)
• Frans Berkelmans, 'Stralende aanhef: Over Kosmos', de eerste bundel van Ida Gerhardt (1993)
• R.Th. van der Paardt, 1 hoofdstuk: '3 november 1979: Ida Gerhardt krijgt de Prijs voor Meesterschap. De klassieke traditie' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
• 1 hoofdstuk: 'Ida Gerhardt - Het Veerhuis' door Anneke Reitsma in 'Lexicon van Literaire Werken' (augustus 1994)
• 'Parmentier' bracht een themanummer uit over Ida Gerhardt (winter 1993/1994)
• Mak Zeiler, 'Leven in verbazing' (t.g.v. de negentigxste verjaardag van Ida Gerhardt) (1995)
• Frans Berkelmans, 'Aan het water: Over Het veerhuis, de tweede bundel van Ida Gerhardt' (1996)
• 'Ida Gerhardt en Plato' in 'Receptie van de klassieken' van C.A.C.M. Fisser (1997)
• Hans Werkman, 'Uren uit het leven van Ida Gerhardt' (1997)
• Frans Berkelmans, 'Dit ben ik. Over Uit de eerste hand, verzenselectie van Ida Gerhardt' (1997)
• Frans Berkelmans, 'Blinde groenling. Over Buiten schot, de derde bundel van Ida Gerhardt' (1998)
• Anneke Reitsma, ''Een naam en ster als boegbeeld': de poëzie van Ida Gerhardt in symbolisch perspectief (1998)
• 1 hoofdstuk: 'Geen mensch als andere menschen' over Ida Gerhardt in 'Lood en hagel' van Gerrit Komrij (1998)
• Marie H. van der Zeyde, 'De wereld van het vers'.
• Ad ten Bosch, 'Gebroken lied: een vriendschap met Ida Gerhardt' (1999)
• 1 hoofdstuk: 'Bekroonde poëzie' in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza I' van Adriaan Morriën (1999)
• Manfred Horstmanshoff e.a. (samenstelling), ''Wat ontsprong aan hun verwondering en stralend de millennia doorscheen': Ida Gerhardt (1905-1997) & de Klassieke Oudheid: catalogus bij een tentoonstelling in de Leidse Universiteitsbibliotheek van 28 februari tot 15 april 2000' (2000)
• 1 hoofdstuk over Ida Gerhardt in 'Schrijvers in Overijssel: De plaats, de plek' van J. Heymans (2000)
• Frans Berkelmans, 'Kwatrijnen, sonnetten & kleengedichtjes. Over de drie genrebundels Kwatrijnen in opdracht, Sonnetten van een leraar en De argelozen' (2000)
• Frans Berkelmans: 'Mijn prachtige, mijn hondse baan. Over Sonnetten van een leraar van Ida Gerhardt' in 'Literatuur' (november-december 2000)
  
• 1 hoofdstuk: 'Verzamelde gedichten' in 'Gouden fictie. Het fenomeen everseller' van Marja Pruis (2001)
• Mieke Koenen, Stralend in gestrenge samenhang: Ida Gerhardt en de klassieke oudheid (2002)
• Maria de Groot, 'In gesprek met Ida Gerhardt: interviews, brieven, gedichten en beschouwingen' (2002)
• 1 hoofdstuk: 'Ida Gerhardt (1905-1997): 'Het woord te vondeling'' in 'Het woord te vondeling. Een eeuw Nederlandse poëzie in zeventien portretten', van Anneke Reitsma (2002)
• 1 hoofdstuk: ''Het vers dat in het zonlicht kan bestaan'- interpretatie en vergelijking van een viertal 'zondags'-gedichten: Nijhoff, Bloem, Gerhardt en Achterberg' in 'Het woord te vondeling. Een eeuw Nederlandse poëzie in zeventien portretten', van Anneke Reitsma (2002)
• Frans Berkelmans, 'Ida Gerhardt & Guido Gezelle: een vergelijking' (2004)
• Robert Egeter van Kuyk e.a. (redactie), 'Elementen: Ida Gerhardt (1905-1997)' (1200 ex.) (2005)
• Mieke van den Berg en Dirk Idzinga, 'Trots en in zichzelf besloten.Afkomst en eerste deel van haar leven' (2005)
• Frans Berkelmans, 'Dit donkere boek: over Het levend monogram van Ida Gerhardt' (met medewerking van Hanneke Keiren) (2005)
• Mieke van den Berg, 'Een tocht door dit ingedijkt laagland. Holland draagt mijn sporen' (2007)
• Hans Werkman, een hoofdstuk over Ida Gerhardt: 'Uurtjes met Ida Gerhardt' in 'Bijeen met man en muis' (2009)
• 1 hoofdstuk: 'Vriendin leest de lezer de les' in 'De hemel is naar beneden gekomen: een keuze uit de literaire nalatenschap' van Kees Fens (2010)
• Trudy van Wijk, 'Wat zingt het popelend refrein: over muziek en dans in het oeuvre van Ida Gerhardt' (2011)
• Guus Middag schreef in zijn 'Rarewoordenboek' (2011) een beschouwing over de woorden 'Cimbel', 'ossekereligsgewijze' en 'Weggeling' n.a.v. gedichten van Ida Gerhardt.
• Gerda Braakman e.a. (redactie), 'Bij elke tweesprong een nieuwe droom: Ida Gerhardt en het landschap' (2012)
• 1 hoofdstuk: 'Ida Gerhardt - De Hovenier' door Rudi van der Paardt in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 2012)
• Mieke Koenen, ''Hoe een kind, klein maar verbeten, zich de dood at in het bloed' - Zelfdoding in bekende en onbekende teksten van Ida Gerhard' in 'De Parelduiker' (2012/4)
• Een hoofdstuk over Ida Gerhartdt door Peter Altena in '1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis' (2013)
• Martien E. Brinkman, 'Hun God of de mijne? - Over de God van Gerrit Achterberg, Hendrik Marsman, Martinus Nijohff & Ida Gerhardt' (2014)
• Mieke Koenen, 'Dwars tegen de keer. Leven en werk van Ida Gerhardt' (2014)
• Paul Claes bespreekt het gedicht 'Fragment' van Ida Gerhardt in 'De sleutel: vijfentwintig gedichten van Noord en Zuid ontsloten' (2014)
• Mieke van den Berg, ''Wat had u me voor dwaalwegen kunnen behoeden!'De stroeve verhouding tussen Hans Warren en Ida Gerhardt' in 'De Parelduiker' (2014/2)
• 1 hoofdstuk: 'Ida Gerhardt - een leven in opdracht' in 'Is het werkelijk? Verkenningen van dichters' van Dirk Kroon (2015)
• Enkele hoofdstukken over Ida Gerhardt in 'De IJssel stroomt feller dan de Maas. Herinneringen van een boekverkoper, uitgever en schrijver' van Ad ten Bosch (2019)

Dichtregels van Ida Gerhardt in de openbare ruimte

• Een gedicht van Ida Gerhardt op de klok van de dorpskerk (Kerkplein) in Voorschoten (sinds 11-05-1949)
• Een dichtregel 'Nooit heb ik wat ons werd ontnomen zo bitter, bitter liefgehad' op het oorlogsmonument aan de Gerrit Verboonstraat in Schiedam.
  
• Een gedenkplaat met een kwatrijn van Ida Gerhardt in de toegangspoort naar het Ruitershofje aan de Berkelsingel in Zutphen (gemaakt door de beeldhouwer F. Letterie, onthuld in 1983).
• Een kwatrijn 'De adelaar ...' op een hardstenen wand in het stadskantoor van Deventer (sinds 1984).
• Twee identieke verzetsmonumenten met regels van Ida Gerhardt in Norg (Oude Asserweg in Bonhagen en Voorsteweg in Oosterduinen) (sinds 04-05-1985) Op beide plaatsen werden, vlak voor de bevrijding, verzetsstrijders gefusilleerd.
• Een bronzen gedenkplaat met twee strofen 'Ik ben de Agnietenhof' van Ida Gerhardt in de toegangspoort van de Agnietenhof in Zutphen (onthuld op 28-06-1985).
• Een plaquette met een kwatrijn 'Die in dit huis u aan de naaste wijdt' op verpleeg- en reactiveringscentrum Myosotis, Engelenbergplantsoen, in Kampen (onthuld op 03-01-1986).
• Een gedenksteen met de tekst 'Een tussen de naamloos velen' van/voor Ida Gerhardt op het Koeplein in Kampen (onthuld op 16-04-1987).
• Een gedicht 'Tekst op een rivierbaken' op twee stenen aan de Veerweg - Buiten de Waterpoort - in Gorinchem (onthuld door Ida Gerhardt op 22-04-1988).
• Op Rapenburg 65 in Leiden hangt sinds 27-01-1990 een gevelsteen met twee dichtregel van Ida Gerhardt. In dit gebouw huisde van 1928 tot 1972 de Vereniging van Vrouwelijke Studenten Leiden.
• 'Nooit heb ik wat ons werd ontnomen zo bitter bitter liefgehad' op een gedenkmuur in het Prinsenpark in Apeldoorn (onthuld op 23-04-1990).
  
• Op 04-07-1990 onthulde Ida Gerhardt samen met stadsbeiaardier Gert Oldenbeuving in de hal van de Wijnhuistoren in Zutphen een bronzen gedenkplaat met twee strofen uit haar gedicht 'Het carillon'.
• De versregel 'Hier vloeit een springbron van gerechtigheid' van Ida Gerhardt is te vinden op een plaquette in de muur van de St. Walburgiskerk aan het 's-Gravenhof in Zutphen (onthuld op 03-05-1991).
• In twee klokken in de Nieuwe Toren, Oudestraat, Kampen, staan strofen van het gedicht 'Het carillon' (sinds 16-03-1993).
• Twee regels op de voet van het Homomonument op de hoek Koninginnegracht - Dr. Alette Jacobsweg (tegenover Madurodam) in Den Haag (sinds 01-10-1993).
• Een strofe uit 'Het carillon' op een klok (de Martinus) in de Martinitoren in Groningen (sinds 16-04-1995).
• Bij de Johanneskerk in Kruinigen staat vanaf 04-05-1995 een hardstenen gedenkplaat met de namen van slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Op de voet van het monument staan 4 regels van Ida Gerhardt.
• In de pleisterlaag van de aula van de Koninklijke Bibliotheek/Letterkundig museum in Den Haag zijn twee dichtregels aangebracht (sinds 1997).
• Rita Bonte, ''Eén tussen de naamloos velen.' De Tweede Wereldoorlog in de poëzie van Ida Gerhardt' in 'Literatuur' (juli/augustus 1997)
• Het gedicht 'De gestorvene' in een marmeren gedenkboek in een bomentuin aan de Spoorsingel in Bovenkarspel (onthuld op 14-10-2000)
• Een steen met het gedicht: 'Onvervreemdbaar' van Ida Gerhardt in het trottoir van de Wirdumerdijk bij de openbare bibliotheek in Leeuwarden, in het kader van 'Poëzie op straat' (sinds 2001)
• In Leiden is, in het kader van het project 'muurgedichten' sinds 24-03-2001 het gedicht 'Code d'Honneur' van Ida Gerhardt te lezen op de muur van Cleveringaplaats 1 (singelzijde).
• In de hal van het stadhuis in Zutphen hangt een plexiglas plaquette met een tekst uit het gedicht 'Dolen en dromen'. Sinds 26-04-2001 hangt dezelfde tekst in brons ook op de buitenmuur van het stadhuis (Gravinnehofsteeg).
• Op het Van Hagerbeekorgel in de Pieterskerk in Leiden staan sinds de restauratie in 2003 twee strofen van Ida Gerhardt.
• Een plaquette met zeven regels van Ida Gerhardt aan de kerkmuur van de dorpskerk (Plein) in Wassenaar. (sinds 12-07-2004)
• Vier (wat aangepaste) regels op een replica van de dorpspomp in de Hoofdstraat in Gorssel (vanaf eind 2004).
• Het gedicht 'Het egeltje' van Ida Gerhardt staat op een witte muur van Overschiestraat 44 (voorheen 42) in Schiedam. Ida Gerhardt woonde hier in haar jeugd.
• Krijn de Jong bespreekt het gedicht 'Christus als hovenier' in 'Gedicht gedacht. 58 gedichten met het hart gelezen' (2008)
• Het gedicht 'Het schip' op de monumentale wand van La Caponnière aan de Kanselpoortweg in Gorinchem (sinds juni 2009)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Thans, zegent de Heer: enkele psalmen, uit het Hebreeuws vertaald door Ida G.M. Gerhardt en Marie H. van der Zeyde; gezongen door monniken van Benedictijnener en Cisterciënser abdijen in Nederland & België, en voorgedragen door Kees Waterbeek (lp) (ca. 1973)
• 'Het Boek der Psalmen, uit het Hebreeuws vert. door Ida G.M. Gerhardt en Marie H. van der Zeyde; getoonzet door Benedictijner en Cisterciënzer monniken' (1975)
• Cherry Duyns maakte de film 'De Wording' waarin Ida Gerhardt werd geportretteerd terwijl ze bezig was met een gedicht dat later (zonder titel) in de bundel 'De adelaarsvarens' (1988) verscheen.
• Lucebert maakte rond 1980 een schilderij dat geïnspireerd was door een strofe uit het gedicht 'Het gebed' van Ida Gerhardt:
  Drie maal per dag, naar vaste wetten,
  nemen zij de eigen plaatsen in,
  en gaan zich rond de tafel zetten;
  van haat eendrachtig: het gezin.
• 'Vrij Nederland' vroeg auteurs om hun top-10 voor 'De leeslijst'. De lijsten stonden in het nummer van 12-09-1987. 'Het sterreschip' stond op het lijstje van Trude Gerritsma op nr. 7.
• '6 liederen op gedichten van Ida Gerhardt: voor sopraan en piano: 1989', Jan Guichelaar. Liederen, zangstem, piano, (1989)
• Leo Samama, 'Wit: opus 33: zes liederen voor sopraan en harp: 1988' (bevat 'Winter' van Ida Gerhardt) (1989)
• '6 dichters, 6 kunstenaars' (bevat een poëziekaart met een gedicht van Ida Gerhardt) (1990)
• 'De eenling: opus 77: voor vierstemmig gemengd koor a cappella: 1992', Jan Masséus, tekst: Ida Gerhardt (1992)
• 'Vijf monogrammen: voor vrouwenstem en piano: 1994', Carlos Michàns, teksten Ida Gerhardt (1994)
• Roodbont & De Fans zingen het gedicht 'De zwarte kat' uit 'De adelaarsvarens' op de CD De Dichter is een Koe, géén Varken' (1995)
• 'Afscheid van een landschap: voor stem en (bas-)klarinet: 1994', Alex Manassen (bevat 'Spreuk bij het werk' van Ida Gerhardt) (1995)
• 1 op muziek gezet gedicht van Ida Gerhardt: 'Het Carillon' in 'Arnhemse elegieën: voor zang en piano: 1994' van Hans Broekman (1995)
• 'Arnhemse elegieën: voor gemengd koor en piano: 1994/1996', Hans Broekman (bevat: Het carillon) (1996)
• 'Aangeraakt: muzikale miniaturen', composities van Josephine Boeve´-van Doorn op teksten van Ida Gerhardt e.a. (1998)
• De universiteit van Leiden organiseerde in 2000 een tentoonstelling over 'Ida Gerhardt en de klassieke oudheid'.
• Haar 'Verzamelde gedichten' verscheen voor het eerst in 1980. Ze werden in af en toe gewijzigde vorm herdrukt in 1985, 1988, 1989, 1992, 1995, 1997, 1999 en 2001.
• Bij de vierde druk van 'Dolen en dromen' (2001) was een CD gevoegd, waarop Gerhardt zelf het gedicht voorleest.
• Ida Gerhardt staat op de boekenbon van zeven euro vijftig.
• Op 15-08-2002 werd in Eefde het Ida Gerhardt Genootschap (IGG) opgericht. Het wil een aanspreekpunt zijn en publicaties (laten) verzorgen. Het genootschap verzorgt lezingen, o.a. in het Letterkundig Museum en geetf het bulletin 'Schriftuur' uit.
• Het Letterkundig museum publiceerde begin 2007 een top 100 van grootste dode schrijvers. Ook Ida Gerhardt was in dit 'Pantheon' opgenomen. Eind 2008 zal het museum met een permanente expositie aandacht aan deze schrijvers besteden.
• Treinmaatschappij Arriva schafte in 2007 43 nieuwe treinstellen aan. Arriva is actief in Groningen en Friesland en vernoemde de treinstellen naar een personaliteit uit het Nederlandse Noorden. Ook Ida Gerhardt kreeg 'haar eigen' trein (treinnummer 504).
• De Stichting Literaire Activiteiten Utrecht presenteerde in maart 2008 de Utrechtse Literaire Canon. Ida Gerhardt stond op plaats 83.
• Een gedicht van Ida Gerhardt in de Gedichtenroute Valkenburg aan de Geul (vanaf 29-06-2008).
• Een kaart met foto en bi(bli)ografische gegevens van Ida Gerhardt in 'Schrijverskwartet' (2009)
• Frans Berkelmans, 'En de vis is teken: beschouwingen bij gedichten van Guido Gezelle en Gerrit Achterberg, voorafgegaan door enkele gedichten van Ida Gerhardt en anderen' (2010)
• 'Gedichten & psalmvertalingen', voorgelezen door Henk van Ulsen (2 cd's) (2010)
• Herman Strategier, 'Beurtzangen voor een uitvaartliturgie: voor voorzanger, eenstemmig koor en orgl, op teksten van Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde' (2015)

Literaire prijzen

• Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1943 voor 'Het veerhuis'
• Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1956 voor 'Het levend monogram'
• Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1962 voor 'De hovenier'
• Marianne Philips-prijs 1967 voor haar gehele oeuvre
• Voor haar vertalingen kreeg Ida Gerhardt de Martinus Nijhoff-prijs 1968
• Culturele prijs van de gemeente Arnhem 1970 voor haar gehele oeuvre
• Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1971 voor 'De ravenveer'
• Prijs voor Meesterschap van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde 1979 voor haar gehele oeuvre
• P.C. Hooft-prijs 1979 voor poëzie voor haar gehele oeuvre
• T.g.v. de eerste Landelijke Gedichtendag op 27 januari 2000 was er een verkiezing van het 'meest favoriete gedicht. 'De gestorvene' eindigde op de derde plaats
  
  

Voor auteurs en dichters die hun leven lang ernaar hunkeren om een prijs te krijgen, blijkt de bekroning soms een regelrechte ramp. Zie bijvoorbeeld wat Ida Gerhardt in haar brieven schrijft over de voorbereidingen en uiteindelijke uitreiking van de P.C. Hooftprijs. Die prijs heeft een half jaar lang haar leven totaal ontregelt. (Maarten 't Hart, Dienstreizen van een thuisblijver, blz. 187)

In december 1998 besloot de gemeenteraad van Zutphen (beheerder van de literaire nalatenschap van Ida Gerhardt) tot het instellen van de Ida Gerhardt Poëzie Prijs. In maart 2000 was Kees 't Hart de eerste winnaar. Hij kreeg de prijs voor zijn bundel 'Kinderen die leren lezen'.

Werk van Ida Gerhardt geciteerd in overlijdensberichten

Volkskrant, 25-03-192

NRC Handelsblad, 06-08-1993

Volkskrant, 20-01-1994

Trouw, 29-10-2022

Biografische opmerkingen

• Ida Gerhardt werd geboren in de Haarstraat in Gorinchem. Haar vader (Dirk Reinier Gerhardt) was directeur van de ambachtsschool. Hij had zich 'opgewerkt' van timmerman tot directeur. Het gezin verhuisde naar Schiedam (Overschiestraat 12, later Plein Eendracht 23 beneden) toen haar vader daar directeur van de ambachtsschool werd. Haar moeder (Ida Blankevoort) was een sterk overheersende vrouw (die mij naar het leven stond / in al mijn levensdagen). Ze woonde van 1908 tot 1914 in Schiedam.
• Ida Gerhardt had een oudere zus - Truus Gerhardt (22-08-1899/13-02-1960) - die ook dichteres was. Van deze zus verschenen: 'De engel met de zonnewijzer' (1935), 'Laagland' (1937) en 'Verzamelde gedichten' (1961). Ze had ook een jongere zus - Mia.
• Ida Gerhardt volgde het Erasmiaans gymnasium in Rotterdam. Hier was zij een leerling van de dichter J.H. Leopold, door wie haar werk beïnvloed is.
• Ida Gerhardt studeerde klassieke talen. Ze promoveerde in 1942 op een gedeeltelijke vertaling van 'De rerum natura' van Lucretius. Ze studeerde in Leiden en enige tijd in Utrecht. Haar vriendin Marie van der Zeyde zegt hierover: 'had zij zich in Leiden als een vis in het water gevoeld, in Utrecht was zij veeleer een vis op het droge'. Ida Gerhardt had in Utecht een kamer op de Donkere Gaard.
• Vanaf 1937 werkte ze als lerares, de eerste jaren als volontair (onbetaald dus!) aan het gymnasium in Groningen.
• Samen met Marie H. van der Zeyde vertaalde ze de psalmen. Ze had er speciaal Hebreeuws voor geleerd. De Katholieke Bijbelstichting nam de psalmen in haar bijbelvertaling op.
• Ze woonde tot 1951 in Kampen. Daar werkte ze aan het gymnasium. In de bundels 'Het veerhuis' en 'Sonnetten van een leraar' zijn haar ervaringen in Kampen verwerkt. Henk van Ulsen was in Kampen één van haar leerlingen.
• In 1951 verhuisde ze naar Bilthoven. Hier werkte ze tot 1963 als lerares klassieke talen aan de Werkplaats van Kees Boeke. Later (1970) verhuisde ze naar Eefde.
• De vertaling van de Psalmen die ze maakte met Marie H. van der Zeyde werd in 1975 opgenomen in de katholieke bijbelvertaling in één band. In latere edities verdween haar vertaling weer.
• Haar werk is eenvoudig, maar technisch heel knap en uiterst vormvast
• In haar vroegste werk vallen vooral de natuurgedichten op, verder schreef ze veel gedichten over het dichten.
• Ida Gerhardt vond het voor een dichter(es) een voorwaarde om outsider te zijn en zo naar het leven te kijken.
• Ida Gerhardt is veel in Ierland geweest en dit is in haar gedichten terug te vinden.
• Er is wel sprake van de 'grote drie' naoorlogse dichteressen. Het gaat dan over M. Vasalis, Ida Gerhardt en Elisabert Eybers.
• De laatste jaren van haar leven woonde Ida Gerhardt in verzorgingstehuis Berkelstaete in Warnsveld en na de sluiting hiervan in verzorgingstehuis De Bouwkamp..
• Ida Gerhardt werd gecremeerd in Crematorium Steenbrugge in Diepenveen. Haar as werd verstrooid boven de Noordzee.
• Na haar overlijden vermelden veel kranten dat ze de dichteres was van de (veel in rouwadvertenties gebruikte regels) 'Rust nu maar uit, je hebt je strijd gestreden'. Deze regels zijn echter van Nel Benschop!

Nalatenschap

Dappere morgenhaan,
gij bode van het licht,
haan van een Hollands erf:
zeg mij het dagwerk aan.
En ben ik heengegaan,
meld dan, hoog opgericht,
met roep en vleugelslaan
aangaande mijn versterf:
dat het is opgestaan.
(Ida Gerhardt - dit gedicht stond ook in haar rouwadvertentie)

Anderen over Ida Gerhardt

• Voor Ida G.M. Gerhardt
  De groote dichteres van Het levend monogram
  Binnen de smidse van 'dit donkere boek'
  smeedde ik mij, tegen al wat ik vervloek,
  uw bitter goud tot wapen, en uw fierheid
  verwijst mijn ratten naar hun kelderhoek.
  (A. Roland Holst, In gevaar, blz. 84)
• Zij is zich bewust van haar waarde als dichter, maar zij heeft altijd geweigerd om zich, ter wille van het succes, te richten naar de smaak van het publiek. Zij blijft het christelijk geloof trouw in een periode waarin de meeste schrijvers van christelijke herkomst hun literaire kracht zoeken in de afrekening met dat geloof. Zij is christelijk en zij is een vrouw, maar zij maakt geen populaire christelijke damespoëzie. Haar taal is zwaar en gedragen, met veel aandacht voor de vorm, en dat in een tijd waarin vormelijkheid de mensen afschrikt. (K.L. Poll, NRC, 12-01-1979)
• Ida Gerhardt is de dichter van een technisch zeer sterk, afgerond oeuvre dat door de jaren heen een constante kwaliteit vertoont en dat in de middenperiode bepaald heel goed te noemen is. Overschatting als reactie op een kritische en publieke miskenning is uit den boze, maar met het met de Meesterschapsprijs bekronen van dit gehele poetische werk, lijkt mij recht gedaan. Die bekroning heeft bovendien als belangrijke nevenfunctie dat zij een hoogst noodzakelijke opening biedt naar een herstel van het contact met de traditie. (Elly de Waard, Volkskrant, 03-11-1979)
• Water, en alles wat daarin, naast en boven is - dat is Gerhardts geestelijk element. Water welt op, water wordt gedronken, bevaren, gevreesd en om zijn rust bemind. (Willem J. Pieters, AD, 03-10-1980)
• Rancune wordt bij Ida Gerhardt gecombineerd met mededogen en schuldgevoel. Via het eigen falen en onvermogen komt zij tot grootse poëzie. Wie in een geaccidenteerd terrein de toppen wil bereiken, zal zo nu en dan ook door dalen moeten gaan. (Karel Soudijn, NRC, 06-02-1981)
• Toen we zaterdag in de boekwinkel van Ad ten Bosch aankwamen, bleken er al veel belangstellenden binnen.We zagen Ida Gerhardt achter een tafeltje zitten. Precies zoals ik me haar had voorgesteld: heel klein, kaarsrecht, met zeer kort gekinpt, kunstloos grijswit haar. De ogen waren kleiner, blauwer en minder doordringend dan ik verwacht had. Ze heeft heel stevige benen. (Hans Warren, Geheim dagboek 1982-1983, 13-02-1983, blz. 82)
• Deze week kwam er een briefje van Ida Gerhardt. Ze had het aan Marie van der Zeyde gedicteerd, maar zelf duidelijk ondertekend en er "handtekening lukt" bijgeschreven. Van Ben Hosman heb ik begrepen dat ze het 'Nederland' zéér kwalijk neemt dat er zo weinig aan haar tachtigste verjaardag is gedaan. Maar wat wil ze? Ze stelt zich zo stekelig, ongenaakbaar, afwerend op dat men haar nauwelijks kán bewonderen. Zij moet gruwelijk eenzaam zijn. Ze is een dodelijk kwetsbaar, maar heel, heel kostbaar mens. Laat ik de verstandigste zijn en haar meteen op een zo aardig mogelijke manier terugschrijven. (Hans Warren, Geheim dagboek 1984-1987, blz. 184, 28-10-1985)
• De waarschuwende stem is in haar poëzie steeds dringender geworden, de tekenen van onheil voor dit land van haar taal werden talrijker. Er is misschien geen dichter bij wie het Nederlands landschap, met zijn rivieren vooral, zo centraal staat. (Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs, blz. 68)
• ida gerhardt schreef voor god
  met potlood over 's mensen lot
  strenge akten des geloofs
  dicht de deuren des alkoofs
  (Wiel Kusters, Rijmsnoer rond de eeuw,
  De Gids, mei 2000, blz., 323)
• Wat maakte sommige gedichten zo onverdraaglijk? Haar neiging Holland als een uitverkoren natie te beschouwen. Een natie die volgens haar aan de heilige plicht had verzaakt. Waarop Ida Gerhardt als een oudtestamentische profetes haar volk een spiegel voor kwam houden. En dat volk bestond het haar te negeren, zo niet te kleineren. Dat klinkt belachelijk, maar haar pretenties in deze richting waren ook belachelijk. (Hans Warren, Gelders Dagblad, 16-06-2001)
• Guusje ter Horst. Ze lijkt me een zakelijke vrouw, goed georganiseerd, streng voor zichzelf en misschien een tikje eenzaam, een lezeres van Ida Gerhardt. (Martin Bril, Volkskrant, 29-08-2007)

Mijn favoriete citaat

De wijsheid veler boeken
waarmee ik heb verkeerd
in driftig borend zoeken,
het heeft mij níets geleerd
- maar éénmaal was ik licht en vrij
bij lente op de lentewei;
dát heeft mij zien geleerd.
(Het veerhuis, Lex poëtarum (fragm.) 1945)

Naar een overzicht van citaten van Ida Gerhardt

Bronnen o.a.

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• H.J.M.F. Lodewick e.a., Ik probeer mijn pen (1979)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
• NRC (03-02-1984)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Vrouwenlexicon (1989)
• Wilminks keus II (1993)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Spectrum encyclopedie (1997)
• Encarta '98 (1997)
• Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs (1997)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Trouw (23-01-1999)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
• Poëzie op straat. Poëzieroute Leeuwarden (2004)
• Dannie ten Zweege, Een literair portret van de Achterhoek (2007)
• Mieke van den Berg, Een tocht door dit ingedijkt laagland (2007)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (november 2018)