• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

H.A. Gomperts

Profiel

Achternaam: Gomperts
Roepnaam: Hans
Voornamen: Henri Albert
Geboren: 26-12-1915
Te: Amsterdam
Overleden: 18-09-1998
Te: Draguignan (Frankrijk)
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft H.A. Gomperts niet onder pseudoniem gepubliceerd.

Werk

Poëzie

• Dingtaal (1939)
• Van verlies en dood (1946)

Brieven

• 3 brieven aan Hans Gomperts (dd:23-11-1979) in 'Brieven aan geschoolde arbeiders 1959-1981' van Gerard Reve (1985)
• 1 brief aan Hans Visser in 'Brieven rond de Vestdijkbiografie' van Hans Visser (1989)
• Briefwisseling tussen Menno ter Braak en H.A. Gomperts 1937-1940 (2009)

Overige non-fictie

• De jongste generatie over J. Greshoff (met anderen) (1938)
• Catastrofe der scholastiek: Anton van Duinkerken contra Menno ter Braak (1940)
• Jagen om te leven (1949)
• Ideologie en samenleving. Vier voordrachten met discussie (met H. Giltray, Herman Meyer en J. de Kadt) (1950)
• De schok der herkenning: acht causerieën over de invloed van invloed in de literatuur (1959)
• De geheime tuin (1963)
• De twee wegen van de kritiek (inaugurele rede) (1966)
• E. du Perron. Schrijvers prentenboek 13 (met anderen) (1969)
• De eend op zolder (toneelkritieken) (1970)
• Wachten op niets (toneelkritieken) (1970)
• Herman Gorter en Henriëtte Roland Holst in hun tijd (met anderen) (1977)
• Grandeur en misère van de literatuurwetenschap (1979)
• Wij tolken (afscheidscollege) (1981)
• Intenties 1 (1981)
• Kritieken en over kritiek (1981)
• Intenties 2. Terug tot Simon Vestdijk en andere essays (1981)
• Een kern van waarheid (2000)
• Intenties 1, 2 en 3 (2003)

Vertalingen/bewerkingen

• Romeo en Julia (1938)

H.A. Gomperts schreef een voorwoord voor

• Carry van Bruggen, Prometheus: een bijdrage tot het begrip der ontwikkeling van het individualisme in de litteratuur (2e druk, 1946)
• F.M. Dostojewski, Misdaad en straf (3e druk, 1958)
• PC: een bloemlezing uit de laatste vier jaargangen van Propria Cures, Amsterdams studentenblad sinds 1890 (1958)
• E. du Perron. Schrijvers prentenboek 13 (1969)
• Arthur van Schendel. Schrijversprentenboek 19 (1976)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• H.A. Gomperts was redacteur van 'Propria Cures' van 09-05-1936 tot 23-06-1938.
• H.A. Gomperts was mede-oprichter en redacteur van 'Libertinage'. Hij was redacteur van 1948 tot 1953.
• Van 1946 tot 1949 was hij correspondent voor 'Het Parool' in Parijs.
• H.A. Gomperts was (kort) redacteur van 'Blijmoedig Rynbende Tijdschrift'.
• H.A. Gomperts was literair- en toneelredacteur van 'Het Parool' (van 1952-1965, als opvolger van Simon Carmiggelt).
• H.A. Gomperts publiceerde in 'De Vrije Bladen', 'Criterium', 'Vrij Nederland', 'Uitleg', 'Hollands Weekblad', 'NRC Handelsblad', 'Maatstaf' en 'Tirade'.

Over H.A. Gomperts

• 1 hoofdstuk: 'H.A. Gomperts' in 'Verzameld werk IV - Critisch proza' van H. Marsman (1947)
• Een hoofdstuk 'Libertijnse essays' in 'Triptiek' van G. Stuiveling (1952)
• 1 hoofdstuk: 'Gomperts geheelonthouder?' in 'Onderzoek en vertoog 2' van Victor E. van Vriesland (1958)
• 1 hoofdstuk: 'H.A. Gomperts' in 'Verzameld werk. Poëzie proza en critisch proza' van H. Marsman (1960)
• A. Nuis: 'Joris en St. Draak. Over H.A. Gomperts en zijn tegenstanders' in 'Hollands Weekblad 137' (29-12-1961)
• 1 tekst: 'Dagbladkritiek' + vragen daarover in 'Lezen met de loep 3VH' van J.H. Böse en P.C. van der Eerden (1969)
• 1 hoofdstuk: 'Goochelen met reputaties' in 'Flierefluiters apostel' van Martien J.G. de Jong (1970)
• Peter Schmitz: 'De koele emotie van H.A. Gomperts' in 'Jan Campertprijzen 1982'
• Een bijdrage over H.A. Gomperts in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door G.F.H. Raat (november 1993)
• 1 hoofdstuk: 'Eennotginner met ernst en speelsheid' in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza 2' van Adriaan Morriën (1999)
• 1 hoofdstuk: 'H.A, Gomperts' in 'Nabij' van Kees Fens (2009)
• 1 hoofdstuk: 'H.A. Gomperts - Jagen om te leven' in 'De canon der kanonnen. 130 jaar Propria Cures in 100 boeken' van Lex Bijlsma, Lucas Ligtenberg en Bob Polak (2020)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• H.A. Gomperts verzorgde samen met M. van Crevel en G.H. 's Gravesande het Verzameld werk van Menno ter Braak (vanaf 1949)
• H. Scholten, E. Francken en A. van Santen, Voor H.A. Gomperts bij zijn 65ste verjaardag (1980) Bijdragen werden o.a. geleverd door Karel van het Reve, S. Dresden en Peter van Zonneveld.
• 'Literaire ontmoetingen - de legendarische schrijversportretten uit de jaren zestig door H.A. Gomperts en Hans Keller' (2 DVD's, 2009)

Literaire prijzen

• Dr. Wijnaendts Francken-prijs 1953 voor 'Jagen om te leven'
• Pierre Bayle-prijs 1960 voor zijn kritische toneelbeschouwingen
• Essayprijs van de gemeente Amsterdam 1961 voor 'De schok der herkenning'
• Nipkov-schijf 1963 voor 'Literaire ontmoetingen'
• Essayprijs van de gemeente Amsterdam 1965 voor 'De geheime tuin'
• G.H. ’s-Gravesande-prijs 1982 voor publicaties op het raakvlak van literatuur en wetenschap

H.A. Gomperts was lid van de jury voor

• Essayprijs van de gemeente Amsterdam 1949
• Mr. H.G. van der Vies-prijs 1956
• Novelleprijsvraag CPNB 1957, 1958
• Koepel-prijs 1959
• Prijs der literaire kritiek 1962
• Anne Frank-prijs 1965
• P.C. Hooftprijs 1968 (voorzitter)
• Prijs der Nederlandse Letteren 1980

Biografische opmerkingen

• H.A. Gomperts groeide op in Amsterdam-Zuid.
• H.A. Gomperts deed het Gymnasium Alfa op het Amsterdamse Vossius Gymnasium. Hij kreeg er Nederlands van D.A.M. Binnendijk.
• H.A. Gomperts studeerde rechten in Amsterdam. Zijn vader was overigens ook advocaat.
• In 1940 vluchtte Gomperts op een vissersboot naar Engeland (waardoor hij zijn studie niet afmaakte). Hij kwam als soldaat in de Prinses-Irenebrigade.
• Later kwam hij in New York terecht, in regeringsdienst. Hij was secretaris van de Nederlands-Indische commissie.
• Gomperts was in Amerika getuige bij het huwelijk van Adriaan van der Veen.
• H.A. Gomperts woonde o.a. in Winterswijk (in het buurtschap Kotten).
• Hij was getrouwd en had twee dochters.
• H.A. Gomperts werd in 1965 buitengewoon hoogleraar en in 1970 hoogleraar in Leiden. In Leiden heeft met er een traditie van gemaakt hoogleraren te benoemen uit de literaire praktijk (en vaak zonder academische titel). Albert Verwey was de eerste hoogleraar in die rij.
• In 1974 kreeg hij een relatie met een studente. Hij woonde een periode alleen in het huis van Annie M.G. Schmidt in Rodenrijs. Zij woonde op dat moment zelf in haar huis in Frankrijk. Na enige tijd ging hij weer bij zijn echtgenote wonen.
• In 1981 ging hij met emeritaat (en werd opgevolgd door Ton Anbeek). Hij verhuisde toen naar Grimaud in Zuid-Frankrijk. Hier werkte hij aan een onvoltooid gebleven studie over het antisemitisme bij intellectuelen.
• H.A. Gomperts werkte mee aan radio- en televisieprogramma's, hij werd bekens met zijn 'Literaire Ontmoetingen'waarvoor hij in 1963 de Nipkov-schijf kreeg. Ook presenteerde hij op 23-10-1969 het spraakmakende VPRO-televisieprogramma rond Gerard Kornelis van het Reve (n.a.v. de P.C. Hooft-prijs) in de Amsterdamse Vondelkerk. Begin jaren tachtig presenteerde hij 'De Letteren', een minder succesvol programma.

Anderen over H.A. Gomperts

• Hij is erudiet, zonder dat die eruditie hem parten speelt en zijn betoog overgroeit als onuitroeibaar mos. Bij Gomperts is de eruditie integraal in zijn betoog opgenomen. Gomperts schrijft een verrassend lenig en helder proza dat het mooie woord niet nodig heeft omdat hij aan het juiste voldoende heeft. Daarbij is hij agressief - hij staat voor meer dan eruditie - en bovenal: intelligent en weet hij de noodzaak van de wapenkracht van de intelligentie waar te maken. In zijn betoog, dat, zoals de lezer duidelijk zal zijn, met vaagheden geen genoegen neemt en in zijn eigen wijze van schrijven. De leer is nergens harder dan het leven. (Kees Fens, De Tijd/Maasbode, 05-03-1960)
• Gomperts is een kostbaar criticus, al ben ik het vaak helemaal niet met hem eens en is er geen communicatie, maar hij is een knap vakman, die de kunst verstaat om een stuk literatuur uit elkaar te nemen, zo scharniert dat, dit en dat verraadt de invloed van die en die, dat is een voortzetting van de traditie zus en zo; zulke mensen heb je helemaal niet meer, er zijn mensen die zo maar wat losse woorden aan elkaar krijsen. (Gerard Reve, in: H.U. Jesserun d'Oliveira, scheppen riep hij gaat van Au!, blz. 177)
• Zijn gedachten komen alleen op gang door de gedachten van anderen te lezen. De diepte die Gomperts wordt toegeschreven, is de diepte van een echoput. (W.F. Hermans, geciteerd in ''t Zal je gezegd worden. Venijn en vitriool, schimpscheuten en schofferingen uit heden en verleden' (1983)
• Alle waardering en prijzen hebben niet kunnen verhinderen dat de publikaties van Gomperts geen hoge oplagen hebben gehaald, iets wat bij moeilijk verkoopbare genres als poëzie en essay niet verbaast. Het mag derhalve als een succes worden aangemerkt dat diverse essaybundels werden herdrukt. De schok der herkenning zelfs een aantal malen. (G.F.H. Raat, Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945, november 1993)
• Karel van het Reve heeft eens geschreven dat vroeger niemand een boek durfde te kopen voor hij Gomperts' goedkeuring ervan kende. (Kees Fens, Volkskrant, 21-09-1998)
• Gomperts was essayist van nature. Zijn stijl is beeldend, meestal serieus, soms vlijmscherp en ironisch. Hij werd alom bewonderd om zijn ruime internationale belezenheid en de meeste van zijn essaybundels zijn bekroond. (P.F. Schmitz, Levensbericht)

Mijn favoriete citaat

Goede docenten zeggen in hun colleges altijd eerst wat zij gaan zeggen,
dan zeggen zij het en tenslotte zeggen zij, wat zij gezegd hebben.
(H.A. Gomperts)

Bronnen o.a.

• P.H. Dubois, Hedendaagse Nederlandse kunst: Letterkunde (1956)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Querido's letterkundige reisgids (1983)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945 (november 1993)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (oktober 2018)