'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Nergens' in 'Pierement, samengesteld door Han G. Hoekstra (1953)
• 1 chanson: 'De wind' in 'Nederlandse chansons', verzameld en ingeleid door Jaap van de Merwe (1960)
• 1 gedicht: 'Wij zingen van de zon, van de bloemen en van oranje' in 'Tarabom' (1964)
• 1 gedicht: 'Voordat ik er was, was er al zoveel' in 'Naderbij' van George Verkuil (1976)
• 1 gedicht: 'Notte belle Margerinetta' in 'Ik wou dat ik twee hondjes was. Nederlandse nonsense- en plezierdichters van de 20ste eeuw', bijeengebracht en ingeleid door Vic van de Reijt (1982)
• 1 gedicht: 'Je hebt iemand nodig' in 'Taalgoed, basisboek 2mhv' (1982)
• 1 gedicht: 'Vrijthof' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 5 gedichten in 'Als je het mij vraagt', samengesteld door Joke Forceville-van Rossum (1983)
• 1 gedicht: 'Ik leef...' in 'Ons poëtisch Binnenhof, politici kiezen hun dichters' redactie Ernst van Altena (1986), gekozen door B. (Bert) de Vries (CDA).
• 1 gedicht: 'De kikkers of de mieren' in 'Dichterbij. Gedichten voor 12+', samengesteld door Jan Heerze (1986)
• 1 gedicht: 'Oud' in 'Het verjaardagsboek', samengesteld door Gerd de Ley (1986)
• 3 gedichten in 'Een kind, een kind is zoveel meer' t.g.v. 50 jaar Foster Parents Plan (1987)
• 1 gedicht: 'Beesten' in 'Kerstboek voor het Wereld Natuur Fonds', samengesteld door Ted van Turnhout (1987)
• 3 gedichten in Grote poëziebloemlezing 'Mij liet je leven', samenstelling Aldert Walrecht (1987)
• 2 liedteksten in 'Toen wij van Rotterdam vertrokken. Nederlandse liederen uit de 20e eeuw' Bijeengebracht door Vic van de Reijt (1988)
• 6 liedteksten in 'Ik zou je het liefst in een doosje willen doen. Nederlandse chansons en cabaretliederen 1958-1988' samengesteld door Jacques Klöters & Kick van der Veer (1989)
• 6 gedichten in 'Hier ligt Poot Hij is dood', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1990)
• 3 liedteksten in 'Omdat ik zoveel van je hou. Nederlandse chansons en cabaretleideren 1895-1958' samengesteld door Jacques Klöters (1991)
• 2 liedteksten in 'Verliefd tot over m'n oren. Conférences, liedjes en andere teksten over de liefde' (1991)
• 2 gedichten: 'Vrienden' in 'Zonder vrienden kan ik niet. 101 liedteksten en gedichten over vriendschap', samenstelling Jan-Simon Minkema & Henk van Zuiden' (1992)
• 1 gedicht: 'Liefde' in 'Vriendschap en andere verhalen', samenstelling Nanda Meijnen en Jaap Voerman (1993)
• 3 gedichten in 'Domweg gelukkig in de Dapperstraat', samengesteld door C.J. Aarts en M.C. van Etten (1994)
• 1 liedtekst: 'Piek' in 'Zijn de oliebollen klaar?', samengesteld door Nanda Meijnen en Jaap Voerman (1994)
• Guus Middag kreeg de Gouden Griffel 1996 voor 'Ik maak nooit iets mee' (1995). Korte verhaaltjes, afgesloten met een gedicht. Eén daarvan is 'Bussen' van Toon Hermans.
• 7 gedichten in 'De blijde boodschap. Religieuze gedichten' (1997)
• 4 liedteksten in 'Ik ben blij dat ik je niet vergeten ben. Nieuwe Nederlandse liedjes uit de 20ste eeuw', bijeengebracht door Vic van de Reijt (1998)
• 1 gedicht: 'De meester' in 'Nog één keer door die hoge gang. De honderd mooiste schoolgedichten uit de Nederlandse literatuur', samengesteld door Hans Werkman (2000)
• 1 gedicht: 'Impasse' in 'Wie dan wel? Twintig gedichten over de tijd, de liefde en het leven', samenstelling Hes van Huizen (2000)
• 1 gedicht: 'EN VINCENT zag het koren' in 'Het beste uit Hard gras', samengesteld door Henk Spaan en Matthijs van Nieuwkerk (2e druk, 2000)
• 1 liedtekst: 'We gaan weer net zoals we vroeger gingen, naar Scheveningen' in 'De bokken en de schapen. Gezongen geschiedenis van de twintigste eeuw', samengesteld door Patrick van den Hanenberg & Hilde Scholten (2001)
• 2 gedichten in: 'De light scheurkalender 2004', samengesteld door Jean Pierre Rawie & Driek van Wissen (2003)
• 1 liedtekst: 'Café Biljart' in 'Van oude mensen de dingen die voorbijgaan: liedjes en gedichten over senioren', samengesteld door Jaap Bakker en Kick van der Veer (2008)
• 2 gedichten in 'Sinterklaas. De mooiste sinterklaasgedichten uit de Nederlandstalige literatuur', samenstelling Jan de Bas en Arie Bijl (2009)
• Werk van Toon Hermans in 'Zo blij dat jij er bent', samenstelling Studio Bos (2017)

Proza:

• 5 citaten in 'mini zeer. aforismen en citaten van moderne vlaamse en nederlandse auteurs', verzameld door Gerd de Ley (1969)
• Diverse tekstfragmenten in 'En nu de moraal van dit lied. 75 jaar Nederlands cabaret', samengesteld door Wim Ibo (1970)
• 9 citaten in 'Standaard modern Citatenboek' samengesteld door Gerd de Ley (1973)
• 1 recept: 'Erwtensoep / Zure haring' in 'Maak er 'n feest van' (1977)
• 1 verhaal: 'Twee sneeuwvlokken' in 'Kerstboek voor Tondo',samengesteld door Ted van Turnhout (1981)
• 1 citaat in 'Bier met een trechter, thee met een zeefje Bekende Belgen en Hollanders over elkaar en over zichelf', samengesteld door Gerd de Ley (1982)
• 1 bijdrage: 'Zo kan ik 't ook' in 'Herinneringen aan Wim Kan', redactie Wim Ibo (1984)
• 1 verhaal in 'Humoristische hoogtepunten', samengesteld door E. Lankester en T. Steenvoorden (1984)
• 3 citaten in 'Kosmos groot citatenboek' (1986)
• 1 verhaal: 'Hieronymus' in 'Het Rode Kruis kerstboek', samengesteld door Ted van Turnhout (1986)
• 3 citaten in 'Rijke mensen hebben nooit last van slecht weer. 12 maanden in citaten'samenstelling Jajá Holisova (1988)
• 5 dagboekfragmenten van Toon Hermans in 'Aan het eind van de dag. Gedachten uit dagboeken om de nacht mee in te gaan', samengesteld door Herman Pijfers (1991)
• 1 verhaal: 'Twee sneeuwvlokken' in Nieuwe verhalen voor onder de kerstboom', samenstelling Louki Maas (1993)
• 1 verhaal: 'Vrijage' in 'Vriendschap en andere verhalen', samenstelling Nanda Meijnen en Jaap Voerman (1993)
• 1 citaat in 'Prisma van de citaten' (1994):
  Dit is het wereldje van de neurose-reuzen,
  Dit is de wereld van de vrome zwendelaar.
  Dit is de wereld van de doodsbange dompteuse,
  De wereld van de porseleinen worstelaar.
• 6 citaten in 'Leef-tijd, duizend één spreuken over ouder worden', verzameld door Karel Reestman (1995)
• Diverse tekstfragmenten in 'Nederlands cabaret 1970-1995.
• 2 citaten in 'Om de lieve vrede', samengesteld door Gerd de Ley (1995) Het is weer tijd om te bepalen waar het allemaal op staat', samengesteld door Patrick van den Hanenberg & Frank Verhallen (1996)
• 1 citaat in 'Elke dag een rel en andere uitspraken uit 1996' (1996): 'Ik neem geen afscheid van de mensen, tot het leven mij ingeeft dat het tijd is en dan horen ze wel.'
• 4 citaten in 'Ook de kromste boom levert rechte lucifers', samengesteld door Gerd de Ley (1996)
• 1 citaat in 'Handleiding voor de 21e eeuw", samengesteld door Gerd de Ley (1998)
• 7 citaten in 'Het groot Citatenboek over God, Geloof & Kerk', samengesteld door Rien van den Berg, Gert Marchal & Koos van Noppen (2001)
• 2 citaten in 'Communicatiekalender 2008' (2007)
• 1 citaat in 'Je bent zo oud als je je voelt', samenstelling Kai König (2010): 'Je moet je nooit jonger voordoen dan je al bent.'

Op verzamel lp/cd/dvd:

• 1 nummer: 'De wandelclub' op 'Van Eduard Jacobs tot Guus Vleugel' van Jasperina de Jong (1967)
• 1 nummer: 'Buziau' op 'Story blijheidsfestijn' (z.j.)
• 1 nummer: 'Sex o pde buis' op 'Ik zou je het liefst in een doosje willen doen. Een introductie' (cd, 1998)
• 2 nummers op Vic van de Reijt's top-100 van Nederlandstalige singles (2000)
• 1 nummer: 'auditie: Wat ruist er door het struikgewas' op 'De lach van Nederland' (2cd, 2000)
• 1 nummer: 'De wandelclub' door Jasperina de Jong op 'De lach van Nederland' (2cd, 2000)
• 1 nummer: 'Meneer Pieleman' op 'Dosis humor. 50 hoogtepunten uit de cabaret-en amusementswereld' (2dvd, 2007)
• 1 nummer: 'Een zomeravond op het Leidscheplein' op 'Gouden klanken van vroeger, deel 4' (2009)

• 'Van de schaduw en het licht' verscheen in 2007 als Grote letterboek.
• 'De liefde: gedichten en liedjes van Toon Hermans / voorgelezen en gezongen door Chantal Janzen, Willem Nijholt en Maurice Hermans' (1 cd, 2009)
• In 2010 gaat er een musical over Toon Hermans in première. Alex Klaasen zal de rol van Toon Hermans spelen.
• Een jaar met Toon: Toon Hermans scheurkalender' (vanaf 2015)

Prijzen/onderscheidingen

• 1e prijs van Cabaret der Onbekenden 1934.
• Toon Hermans werd meerdere keren uitgeroepen tot populairste artiest van Nederland.
• Gouden Harp 1979.
• Ridder in de Orde van St. Silvester (pauselijke onderscheiding voor de constructieve en positieve manier waarop Hermans conferencier en artiest is) (1987)
• Artiestenprijs van de Eeuw (1999)

Een mooi geval van plagiaat kwam in 1986 aan het licht bij een poëziewedstrijd voor gedetineerden. De jury bekroonde toen het gedicht 'Op vrije voeten' van een niet met name genoemde Joegoslavische gevangene. Na de toekenning van de hoofdprijs van tweehonderdvijftig gulden bleek dat de tekst woordelijk overeenkwam met de tekst van het gedicht 'Thuiskomst' van Toon Hermans. Een pikant geval. Moet je de jury honen omdat zij een gedicht van Toon Hermans (die als dichter nooit voor vol is aangezien) bekroonde? Of moet je haar juist prijzen omdat zij het werk van Toon Hermans blijkbaar niet kende? (Guus Middag, Ik ben een napraatpapegaai, blz. 69)

Kop Toon Hermans in de hal van theater Carré.

Werk van Toon Hermans geciteerd in overlijdensberichten

Opmerkingen

• Toon Hermans is geboren in Sittard, als tweede van vijf zoons. zijn vader was bankier en het gezin had het goed. In de periode na de Eerste Wereldoorlog ging het financieel mis en bleef er van de rijkdom niets over. In 1927 werd zijn vader ontslagen. In 1928 overleed hij, waardoor het gezin definitief tot armoede veroordeeld was.
• Toon Hermans ging naar de mulo en werkte als etaleur en reclametekenaar.
• In zijn jeugd was Toon Hermans verliefd op Gertie van Houdt. Gerties ouders wilden niet dat zij met 'zo'n kunstenmaker' omging.
• Als jongen zag hij in de stadsschouwburg van Heerlen een optreden van Buziau. Toen wist hij: dit wil ik ook!
• In 1932 speelde Toon Hermans een eigen revue in een Limburgs patronaatsgebouw.
• In Café Limburgia in Heerlen nam Toon Hermans deel aan het 'Cabaret der onbekenden'.
• Toon Hermans begon in 1942 in het Leidsepleintheater in Amsterdam bij het ensenble van Carl Tobi. De humorist Kees Pruis was in dit ensemble de centrale figuur. Toon trad op in de shows 'Pret van A tot Z', 'Avondmelodie', en 'Tobi's Dol-Dwaze Dierentuin'.
• In 1944/1945 werkte Toon samen met Floris Meslier en Frans Mikkenie. Hij trad op in de revue 'Première'.
• Kort na de Tweede Wereldoorlog leerde hij Rietje (Rita Weytboer) kennen. Ze trouwden in 1946 en kregen drie zonen (Michel, Maurice en Gabriël).
• Toon Hermans speelde van 1946 tot 1952 bij 'Theater Plezier' van Floris Meslier. Hij deed hier o.a. een Buziau-imitatie.
• Hij kreeg zijn eerste bekendheid door zijn medewerking aan het radioprogramma 'De Bonte Dinsdagavondtrein' van de AVRO (1947).
• Van 1953 tot 1955 had hij een eigen cabaret. De voorstelling 'Hartenaas' werd 275 keer gespeeld. Andere programma's heetten 'Ballot' en 'Zaza'.
• Toon Hermans plaatste zich, op zoek naar een nieuwe theatervorm, buiten de cabarettraditie. Wellicht kan hij gezien worden als een entertainer in de traditie van Buziau, Bandy en Davids.
• Hij speelde vanaf 1955 zijn One-man-shows. In die shows: een clowneske vorm van gemoedelijke en eenvoudige humor, woordspel, mimische typeringen en 'menslievende' liedjes. De eerste shows hebben een eigen titel, vanaf de derde show heetten ze gewoon 'One Man Show' soms met 'Toon Hermans' er voor.
• Ook de televisie-uitzendingen van zijn shows waren een groot succes. De eerste vond plaats door de AVRO op 12-04-1958. Het was een uitzending van 2,5 uur.
• In het begin van zijn carrière schilderde Toon Hermans zijn eigen decors. Later raakte het schilderen op de achtergrond, maar privé is Hermans altijd blijven tekenen en schilderen.
• Toon Hermans trad ook op in Oostenrijk (bijv. in 1960), Duitsland en Canada.
• In 1963 trad Toon Hermans voor het eerst op in Carré.
• Met Wim Kan en Wim Sonneveld werd Toon Hermans gerekend tot 'De grote drie' van het Nederlandse cabaret.
• Toon Hermans schreef enkele keren nummer voor Wim Kan, bijv. bij het 25-jarig bestaan van Wim Kans' ABC-Cabaret.
• Toon Hermans maakte enkele succesvolle carnavalsliedjes (bijv. Mien waar is m'n feestneus).
• Werk van Toon Hermans werd ook door anderen gezongen. Bekend is o.a. 'De wandelclub' gezongen door Jasperina de Jong en later door Sugar Lee Hooper.
• In 1965 werd Toon Hermans benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
• Eind jaren zestig kwam er, ook van collega's, kritiek op het werk van Toon Hermans. Hem werd vrijblijvendheid en burgerlijkheid verweten. Hij kan deze kritiek moeilijk verwerken en raakt in een depressie.
• In 1978 heeft Toon Hermans veel succes met zijn dichtbundel 'Liggen in het gras'. Hij gaat meer schrijven en komt begin jaren tachtig ook weer terug in het theater.
• In 1985 onderging Toon Hermans een bypassoperatie.
• In 1990 overleed zijn vrouw Rietje aan kanker. Hij ging het theater weer in met de show 'Ik heb je lief', die hij ter ere van haar maakte. Hij moest stoppen met deze show, omdat het verdriet hem teveel was.
• In 1998 opende Toon Hermans zelf het 'Toon Hermanshuis' een inloopcentrum voor kankerpatiënten en hun familieleden. In de jaren daarna werden er in diverse steden meer van dergelijke centra geopend.
• In 1998 werd bij Toon Hermans een hersentumor verwijderd.
• Toon Hermans overleed in het Antoniusziekenhuis in Nieuwegein na een serie hartaanvallen.
• Toon Hermans werd begraven op de Algemene Begraafplaats aan de Lahrstraat in Sittard.
• In Sittard werd op 15-01-2003 een bronzen beeld van Toon Hermans onthuld, gemaakt door Loek Bos.
• In Sittard is er een 'Toon Hermans wandeling'. Hij kan gelopen worden met een gids of met een routebeschrijving.
  

Handschrift
Toon Hermans

Anderen over Toon Hermans

• Dat is die vreemde eigenzinnige jongen uit Sittard, wiens toneelpersoonlijkheid en charme iets bijzonders schijnen te maken van (eigen) teksten die op papier soms alleen maar irriterende nonsens lijken. (Jaap van de Merwe, Nederlandse chansons, blz. 53)
• Toon zaterdag voor de tv. Heel Nederland 's avonds uitgestorven. Waren zelf toch nog uitverkocht. Tv-toestel bij ons in de artiestenfoyer. Ol kon nog veel zien. Zeer enthousiast. (Wim Kan, De dagboeken van Wim Kan 1957-1968, blz. 235, 01-03-1965)
• Jaloers op succes en arbeid van Toon. Gaat nu ook nog 'even' een boekje schrijven, terwijl ik natuurlijk al weer denk: een boek? daar moet je minstens een jaar 'eenzaam' voor nemen... Nou kent hij zijn show al in het Duits en in het Engels. Dat zou ik nooit kunnen leren. (Wim Kan, De dagboeken van Wim Kan 1957-1968, blz. 239, 05-05-1965)
• Want ik ben een groot bewonderaar van Toon, als ik hem zo noemen mag. Zoals hij een perzik eet, vaagt niemand het sap van de kin. (Louis Paul Boon, Boontjes 1966, 19/5, blz. 35)
• Toon Hermans: zon-konformist. (Gaston Durnez, dagboek van een verwonde(rde), blz. 23)
• Toon Hermans is iemand die gewoon van zichzelf houdt. Daarom houden de mensen ook van hem. (Freek de Jonge in: Coen Verbraak, Over het vak, blz. 23)
• Toon Hermans is een meester in timing. als er één zijn carrière op timing heeft gebouwd, dan is hij het wel. Kijk maar naar die beroemde conférence over die stoel waar z'n zus zogenaamd op heeft gezeten. Hij zégt helemaal niets, maar weet precies hoe lang-ie door moet gaan. Die zaal hangt aan z'n lippen. (Brigitte Kaandorp, in: Coen Verbraak, Over het vak, blz. 78)
• Het sterkste, het meest typische zijn toch de ogenblikken dat hij eigenlijk niets deed, maar keuvelde met het publiek, zo van: 'Ach mensen, het is toch allemaal maar gekkigheid.' Ik heb heel veel video's afgekeken en dat doet hij in alle shows. Tot op het laatst met een ouderwetse handmicrofoon in de hand en met de andere arm leunend op de microfoonstandaard, de hand bungelend met die rare krulduim. Dat telkens terugkerende moment heb ik proberen te vangen. (Loek Bos, maker van het standbeeld in Sittard, Gelderlander, 14-01-2003)

Mijn favoriete citaat

Naar een overzicht van citaten van Toon Hermans

Bronnen o.a.

• Winkler Prins pocket encyclopedie (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Het culturele woordenboek (1992)
• Coen Verbraak, Over het vak (1995)
• Spectrum encyclopedie (1997)
• Encarta '98 (1997)
• Afscheid van Toon (Story, april 2000)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (december 2018)