• Klik hier om te printen

    Nicolaas Beets

    Profiel

    Achternaam: Beets
    Roepnaam: Nicolaas
    Geboren: 13-09-1814
    Te: Haarlem
    Overleden: 13-03-1903
    Te: Utrecht
    Pseudoniem(en): Nicolaas Beets gebruikte (o.a.) voor zijn 'Camera obscura' het pseudoniem Hildebrand. Hij gebruikte ook de pseudoniemen 'Crito' en 'Een evangeliedienaar'.

    Twee dingen heb ik willen zijn:
    Een Christen en een Nederlander.
    Gebrekkig was ik 't een als 't ander;
    Maar toch naar 't wezen, niet in schijn.
    Zoo 't slechts gebrekkig is geweest:
    God en mijn Volk moog 't mij vergeven!
    Maak gij het beter, die dit leest;
    Gij hebt nog tijd van leven.
    (Nicolaas Beets, Grafschrift voor mijzelven, 1886)

    Voor tweedehands boeken Ook van Nicolaas Beets
    Raban Internet Antiquariaat Klik hier !

    Werk

    Poëzie

    • De masquerade: (9 February 1835) (1835)
    • Guy de Vlaming (1837)
    • Proza en Poëzy. Verzameling van verspreide opstellen en verzen (1837)
    • Gedichten (1838)
    • Ada van Holland (1840)
    • Proza en poëzy (1840)
    • Een paaschgezang (1845)
    • Troost der armen: een lied in hunne woning op Kerstavond 1845 (1845)
    • Aan den Heer Mr. Isaäc da Costa, op den 25sten verjaardag zijner echtvereeniging, XI July 1846 (1846)
    • Eva (1850)
    • Het Oranjewater: 11 November 1851 (1851)
    • Korenbloemen (1853)
    • In eenzaamheid gedenk ik aan mijn Vader ... (1855)
    • Nieuwe gedichten (1857)
    • Iöna (1861)
    • De kinderen der zee (1861)
    • Utrecht, 28 november 1863 (1863)
    • Verstrooide gedichten uit vroeger en later tijd (2 delen) (1863)
    • Aan mijne landgenooten op den 18den Juni 1865 (1865)
    • Een vaderlandsch lied op het veld bij Heiligerlee, drie honderd jaren na de overwinning aldaar op den 23sten Mei 1568 door Graaf Lodewijk van Nassau op de Spanjaarden behaald, waarbij Graaf Adolf van Nassau gesneuveld is: en ter gelegenheid van het leggen van den eersten steen tot een nieuw gedenkteeken, 23 Mei 1868, vorst en volk toegezongen (1868)
    • Madelieven (1869)
    • De kerk op den vluchtheuvel ingewijd (19 Juni 1870) (1870)
    • De kinderen der zee: schetsen naar het leven aan onze Hollandsche stranden (door Jozef Israëls, gedichten van Nicolaas Beets) (1871)
    • De onthulling van het monument te Heiligerlee ... 23 mei 1873 : dichtregelen uitgesproken te Winschoten (1873)
    • Dichtwerken van Nicolaas Beets, 1830-1873 (3 delen) (1876)
    • Uit Nic. Beets' dichtwerken: eene bloemlezing naar aanwijzing van den dichter (1880)
    • Najaarsbladen: gemengde gedichten, 1874-1880 (1881)
    • Sparsa (1882)
    • Nog eens najaarsbladen: gemengde gedichten, 1880-1884 (1884)
    • Dichtwerken van Nicolaas Beets, 1830-1884 (1884-1885)
    • Gedenkboek (1885)
    • Winterloof: late gedichten, 1884-1887 (1887)
    • Gedicht op de uitvaart van Willem III, koning der Nederlanden (1849-1890) (1890)
    • Brokkelvloer van rijmspreuken: oud en jong - ontleend en eigen (1891)
    • Nog eens winterloof: late gedichten, 1887-1892 (1892)
    • Dennenaalden, laatste dichtbundel 1892-1900 (1900)
    • Dichtwerken van Nicolaas Beets, 1830-1873 (5e dl., 3e en laatste stuk: 1892-1900) (1900)
    • Nog eens winterloof en Dennenaalden (1904)
    • Gedichten. Volledige uitgave, naar tijdsorde gerangschikt (1905)
    • Uit Nicolaas Beets dichtwerken: een bloemlezing (door Marc van der Plassche) (1971)
    • Wat? (bibliofiel, 99 ex.) (1983)
    • De Leydsche Burcht: (feestdronk uitgesproken op de oud-studenten-vereeniging, in de Burcht, den 9den Augustus 1838) (bibliofiel, 199 ex.) (1989)
    • Mijn luim is in mijn camera... (bibliofiel, 110 ex.) (1998)
    • Beets over een grote neus (vouwblad t.g.v. Boekenweek) (2003)
    • Tongschrapen (interviewing) (bibliofiel, 160 ex.) (2003)

    Proza

    • Jose, een Spaansch verhaal (1834)
    • Kuser (1835)
    • Guy de Vlaming (1837)
    • Spreken (1838)
    • Camera Obscura (1839)
    • Aan de bruid van den erfprins (1839)
    • Proza en poëzy (1840)
    • Na vijftig jaar. Nodige en overbodige opheldering van de Camera Obscura (1887)
    • Hoe warm het was en hoe ver (1943)
    • De familie Kegge (1969)
    • De familie Stastok: een verhaal uit de Camera Obscura naar de eerste druk (1984)
    • Teun de jager (1987)
    • De Leydsche peuëraar (bibliofiel, 50 ex.) (1988)
    • In het kleine stadjen D- (bibliofiel, 500 ex.) (1998)
    • Koppermaandag (30 ex.) (1999)
    • Een onaangenaam mensch in den Haarlemmerhout (ingeleid en toegelicht door Dick Welsink) (bibliofiel, 500 ex.) (2000)
    • "Wereldsche zaken schikken zich" (nieuwjaarsuitgave, 75 ex.) (2004)

    Brieven

    • Herinneringen en indrukken van een kleinen uitstap naar Londen, in Mei 1847: brieven aan een vriend (1849)
    • 2 brieven van Nicolaas Beets (in facsimile) in 'Een kapper over een professor' van P.H. Ritter Jr. (1939)
    • 1 brief aan J. Kneppelhout (d.d. 28-12-1837) in 'Het hart op de tong', samengesteld door Dr. W.Gs. Hellinga (1941)
    • Nico Keuning, Gij moet hier komen! (brieven van Hasebroek, Beets, Bakkhuizen van den Brink) (bibliofiel, 300 ex.) (1999)

    Dagboeken

    • Hildebrands voorbereiding. Het dagboek van de student Nicolaas Beets (uitgegeven door zijn kleinzoon H.E. van Gelder) (1956)
    • Hildebrands voorbereiding: het dagboek van de student Nicolaas Beets (1956)
    • Het dagboek van de student N. Beets 1833-1836 (1983)

    Hoorspelen

    • De familie Stastok (AVRO, 1929)
    • De familie Kegge (AVRO, 1934)
    • Het verguldavondje (AVRO, 1934)
    • De familie Kegge (3 delen) (AVRO, 1935)
    • De familie Stastok (2 delen) (AVRO, 1935)
    • Gerrit Witse (AVRO, 1937)
    • Een oude kennis (2 delen) (AVRO, 1939)
    • De familie Stastok (remake) (AVRO, 1947)
    • De charmante van der Hoogen (NCRV, 1948)
    • Grootmoeder Kegge (NCRV, 1948)
    • Teun de Jager (NCRV, 1948)
    • Claartje Donze (NCRV, 1949)
    • Mr. Hendrik Johannes Bruis, oftewel Buikje (NCRV, 1949)
    • Pieter Stastok jr. (NCRV, 1949)
    • Robertus Nurks oftewel een onaangenaam mens (NCRV, 1949)
    • De familie Kegge (remake) (AVRO, 1950)
    • Camera Obscura (AVRO, 1953)
    • Hoe warm het was en hoe ver (NCRV, 1965)

    Theologische werken

    • De Aeneae Sylvii, qui postea Pius papa secundus, morum mentisque mutationis rationibus (proefschrift) (1839)
    • De kruiswoorden: zeven lijdens-preêken (1843)
    • Christelijke lesjes voor jonge kinderen: eerste aanleiding tot godsdienstonderwijs (1843)
    • Twaalf Preeken (1845)
    • De Christen by en op het ziekbed: woorden van bestuur en vermaning in deze dagen (1846)
    • Een oud randschrift voor de nieuwe munt (1847)
    • De rijke dwaas en de rijkdom in God: oudejaarsavond-preek (31 December 1846) (1847)
    • De herstelde kranke: woorden van bestuur en vermaning (1847)
    • Jezus Christus, de grond van eenheid der Christelijke Kerk ... (1847)
    • Des Christens schuld aan den heiden: redevoering (1848)
    • Stichtelijke uren (9 delen) (1848-1875)
    • Achttien Juny MDCCCXLIX : een woord op den jongsten dank- en bededag gesproken door een Evangeliedienaar (1849)
    • Houdt dat gij hebt: eene preek gehouden in Nederland 331 jaren na het optreden van Martin Luther, 200 jaren na den Munsterschen vrede (1849)
    • Des heidens loon aan den Christen : redevoering (1850)
    • Paulus, in de gewichtigste oogenblikken van zijn leven en werkzaamheid (1851-1853)
    • Geschiedenis der Christelijke kerk in tafereelen (met anderen) (5 delen) (1852-1859)
    • Fantasie en werkelijkheid, met betrekking tot het openbaar onderwijs: openlijk schrijven aan Dr. H. J. Spijker, predikant te Amsterdam (1852)
    • Aanteekening op de Bergrede (1853)
    • Wat mogelijk en wat onmogelijk is (1853)
    • Een leeuw op de straten: zendingrede gehouden te Haarlem den 16 February 1854 (1854)
    • De blijvende Heiland: afscheidsrede gehouden te Heemstede, op den 25sten Mei 1854 (1854)
    • Lijden dienstbaar aan eeuwig heil: vroegpreek gehouden te Utrecht [na het overlijden zijner echtgenoote], den 18 Mei (1856)
    • Het volmaakte werk der lijdzaamheid (1858)
    • 's Heilands goedkeuring op de christelijke zending: redevoering, uitgesproken te Rotterdam, den 21 July 1858, ter gelegenheid der Algemeene vergadering van het Nederlandsche Zendelinggenootschap (1858)
    • God ons betrouwen: woorden gesproken in de Utrechtsche dank- en bedestond van zondag avond, 25 november 1860 (1860)
    • Voor henlieden geen plaats: leerrede gehouden op den eersten Kerstdag (1863)
    • Twaalftal Leerredenen (1864)
    • Verspreide leerredenen I (1864/1865)
    • Gods woord waarheid: leerrede, onlangs voor de gemeente gehouden (1865)
    • Zestal leerredenen (1865)
    • Laat ons het goede doende niet vertragen (1865)
    • Verspreide leerredenen II (1866/1888)
    • Waakt en bidt: leerrede over Matth. XXVI:41 ter bevestiging van lidmaten (Domkerk 31 Maart 1867) (1867)
    • De martelaren: Vaderlandsche herinneringen aan de Hervormde Gemeente bij de viering van den gedenkdag der Hervorming (1867)
    • Zendings-toespraak: op een jaarfeest der Utrechtsche Zendingvereeniging (1868)
    • Keur van gedachten uit de Stichtelijke Uren van Nicolaas Beets (door C.E.S.) (1870)
    • Het onweder aan den politieken hemel: godsdienstige toespraak (1870)
    • Zestal kerkredenen onder den indruk der tijdsomstandigheden uitgesproken (1870)
    • Lijden de weg tot heerlijkheid: kerkrede gehouden op den tweeden Paaschdag 1872 voor de Hervormde Gemeente in de Nicolai-kerk te Utrecht (1872)
    • Geschenk aan jonge lidmaten der gemeente van Christus (2e druk, 1876)
    • Houd dat gij hebt: kerkrede op den gedenkdag der Kerkhervorming (1876)
    • De wijsheid, die van boven is: leerrede over Jacobus III vs. 17: gehouden te Utrecht in de Domkerk ter opening van het academiejaar 1875-1876 (1876)
    • Lectuur voor het ziekvertrek, bijeengebracht uit De stichtelijke uren en andere geschriften (1878)
    • De Man van smarten De Heer der Heerlijkheid Door den Schrijver van de „Stichtelijke Uren” (1891)
    • Souvenir: album voor jonge dames (1892)
    • Al de leerredenen: opnieuw uitgegeven naar de eerste drukken en naar tijdsorde gerangschikt (4 delen) (1903-1906)
      - I. De kruiswoorden / Twaalf preeken
      - II. Twaalftal leerredenen / Zestal leerredenen / Zestal kerkredenen
      - III. Verspreide leerredenen I
      - IV. Verspreide leerredenen II

    Overige non-fictie

    • De Nederlanden. Karakterschetsen, Kleederdragten, houding en voorkomen van verschillende standen (met o.a.J.P. Hasebroek en J. van Lennep)
    • Nicolaas Anslijn, Nic. zoon : een woord aan allen, die den braven Hendrik gelezen hebben (1838)
    • Proza en Poëzy (1840)
    • Tweede proeve van etymologie (1842)
    • Leven en karakter van J. H. van der Palm (1842)
    • De bevrijding der slaven: redevoering (1856)
    • Verpoozingen op letterkundig gebied (1856)
    • La critique est aisée et l'art est difficile (1864)
    • Verscheidenheden, meest op letterkundig gebied (6 delen) (1859-1873)
    • Gesprek met Vondel naar aanleiding van 't hem toegedacht standbeeld : eene voorlezing in de maand February 1861 gehouden (1861)
    • Gustaaf Adolfs werk en geest (1863)
    • Het doen door laten, eene voorlezing, benevens andere opstellen (1864)
    • Eenige opmerkingen met betrekking tot de denkbeelden van den dag in de richting van de emancipatie der vrouw (1870)
    • Laatste bijvoegsel tot de narede en opdracht zijner Camera obscura van Hildebrand (1871)
    • Gesprek over letterdieverij, navolging en oorspronkelijkheid, en andere opstellen (1873)
    • Te Alkmaar, 8 october 1873: redevoering ter gelegenheid van de plechtige steenlegging door z.m. den koning tot het opterichten gedenkteeken van Alkmaars Ontzet (8 oct. 1573) (1873)
    • Zelfverheerlijking: leerrede den 28 November 1875, Utrechts gedenkdag van Nederlands verlossing van de Fransche heerschappij, uitgesproken in de Domkerk (1875)
    • Karakter, karakterschaarschte, karaktervorming: Redevoering bij de aanvaarding van het hoogleeraarsambt aan de Utrechtsche Hoogeschool (1875)
    • Toespraak gehouden den 14den Juni 1875 voor oudstudenten en studenten der Leidsche Hoogeschool (1875)
    • Ter nagedachtenis van Otto Gerhard Heldring (1876)
    • Groote mannen en ware grootheid: redevoering (1878)
    • Mededeeling betreffende een aantal tot hiertoe onuitgegeven gedichten van Anna Roemer Visschers (1879)
    • Sparsa: verzameling van verstrooide opstellen en kleine geschriften (1882)
    • Nieuwe Verscheidenheden, meest op letterkundig gebied
      - I. Auguste Barbier; Gesprek over den smaak (1885)
      - II. Poëzie in woorden en andere opstellen (1890)
      - III E.J. Potgieter: persoonlijke herinneringen (1892)
      - IV. Kinker's eeuwfeest 1801... (etc.).(1902)
    • Verscheidenheden: de paradijsgeschiedenis en de Nederlandsche dichters: Vondels reizangen: Vondel en Rembrandt (1906)
    • Over kinderboeken: eene voorlezing (1980)
    • Ter nagedachtenis van Mr. Willem Bilderdijk, Hollands grootsten dichter overleden den 18den December 1831 (bibliofiel) (2006)

    Nicolaas Beets schreef een inleiding voor

    • L. Schipper, Gedichtjes voor kinderen (1838)
    • Vermaking van Moeder de Gans, in sprookjes en vertellingen, voor de jeugd (ca. 1855)
    • J.H. van der Palm, Redevoeringen, verhandelingen en losse geschriften (1854/1855)
    • Onze Buurt, door een Ongenoemde; met een voorrede van Nicolaas Beets (1861)
    • A.C.W. Staring, Gedichten (1862)
    • Bijbel, bevattende al de canonieke boeken van het Oude en Nieuwe Testament volgens de Statenoverzetting (1870)
    • Van Alphen's Kinder-Zangboek: liedjes met klavier-begeleiding door Richard Hol (1871)

    Vertalingen/bewerkingen

    • In zijn studietijd vertaalde hij werken van Franse en Engelse romantici, bijv. George Byron en Walter Scott.
    • Gedichten van Lord Byron: De gevangene van Chillon ; Mazeppa; Losse stukken (1835)
    • Johannes Petrus Hasebroek, To a destined nun (vertaald uit het Nederlands door N. Beets) (1836)
    • Parisina en andere gedichten van Lord Byron (1837)
    • Het daghet uyt den Oosten ... Eene oude romance vernieuwd (1837)
    • W. Hey. Hamburg, Rijmbijbel (1839)
    • Frederike Bremer, Huisselijk geluk en huisselijk leed (gedichten vertaald door Beets) (1839)
    • E.G.A. Böckel, Het leven van Jezus : stichtelijk huisboek (1841)
    • John Angell James, Geschenk van een christelijken vader aan zijne opwassende kinderen (1844)
    • John Angell James, Het huisgezin: bestuur en vermaningen aan al deszelfs leden ter bevordering van onderling geluk (1844)
    • Navolgingen van lord Byron: De gevangene van Chillon, Mazeppa, Parisina, Fragmenten, Joodsche zangen, Verscheiden gedichten (1848)
    • De belijder van Christus, in eene reeks van raadgevingen en waarschuwingen, toegesproken door John Angell James (2e druk, 1855)
    • Godsdienstige en zedelijke zangen voor kinderen, naar Isaac Watts (1866)
    • Robert Burns, The birks of Aberfeldy = De Berken van Aberfeldy (2022)

    Vertaald:
    • José, une nouvelle (Franse vertaling van 'Jose' door H. Veeckens) (1838)
    • Scènes de la vie Hollandaise (vertaling van fragmenten uit 'Camera obscura' door Léon Wocquier) (1856)
    • La chambre obscure (Franse vertaling van het grootste deel van 'Camera obscura' door Léon Wocquier) (1860)
    • Die Niederlande: ihre Vergangenheit und Gegenwart van Albert Wild bevat een Duitse vertaling van 'Gerrit Witse' (1862)
    • Niederländische Novellen (vertaald werk van Hildebrand en van J.J. Cremer, door Adolf Glaser) (1866)
    • La Camera oscura (Italiaanse vertaling van fragmenten uit 'Camera obscura' door Giovanni Antonioli) (1879)
    • Camera obscura: suivie de poésies diverses (Franse vertaling van 'Camera obscura' en poëzie door Charles Simond) (1890)
    • El la "Camera Obcura" (vertaling in het Esperanto, vert. H. C. Mees) (1923)
    • Familien Kegge (Noorse vertaling door E. Trøan) (1924)
    • La famiglia Kegge (Italiaanse vertaling door Angelo Treves) (1930)
    • Camera obscura: novela (Tsjechische vertaling van 'Camera obscura' door Fr. Ondrovcík) (1939)
    • Lytje Kees fan de Diakenee (vertaling in het Schiermonnikoogs door D. Fokkema sr) (1959)
    • Camera obscura a lui Hildebrand (Roemeense vertaling van 'Camera abscura' door H.R. Radian) (1968)

    Bloemlezingen

    Tonen

    Tijdschriften

    • 'Een beestenspel' verscheen in de 'Studenten-Almanak 1837' en werd later opgenomen in de 'Camera obscura'.
    • In 'De Gids' schreef hij in 1837 het verhaal 'Vooruitgang'. Hier gebruikte hij voor het eerst het pseudoniem 'Hildebrand'. Ook dit verhaal werd later opgenomen in de 'Camera obscura'.
    • Ook de 'Camera Obscura' verscheen eerst in 'De Gids'.
    • Nicolaas Beets publiceerde in 'Algemeen letterlievend maandschrift', 'Taalkundig magazijn'.
    • Nicolaas Beets werkte mee aan de theologisch tijdschriften 'Ernst en Vrede', 'De Vereeniging' en 'Protestantsche bijdragen tot bevordering van christelijk leven en christelijke wetenschap'.

    Over Nicolaas Beets/Hildebrand

    • A. de Jager, 'Tollens' dichterrang gehandhaafd tegen de bedenkingen van Dr. N. Beets' (1859)
    • 2 hoofdstukken in 'Potgieter's verspreide en nagelaten werken. Kritische studiën' (1875)
    • Dr. John Dyserinck, 'Hildebrands Camera Obscura' (1882)
    • F. Smit Kleine, 'Nicolaas Beets' (1884)
    • Jo. de Vries, 'Nicolaas Beets' (1884)
    • M. de Vries en J.P. Hasebroek, 'Aan Nicolaas Beets 13 September 1884' (1884)
    • A.A. Vorsterman van Oyen, 'Genealogie van het geslacht Beets' (1884)
    • Gelrus, 'Vermetel vervolg en slot van Gerrit Witse : een vriendelijke, gemoedelijke provocatie aan Hildebrand' (1895)
    • Een hoofdstuk over Nicolaas Beets in 'Geschiedenis der Noord-Nederlandsche Letteren in de XIXe Eeuw, deel 1' van Dr. J. ten Brink (1902)
    • 'Bij het graf van Nicolaas Beets 17 Maart 1903', toespraak van A.W. Bronsveld, B.H.C.K. van der Wyck en J. Roëll (1903)
    • J. Dyserinck, 'Dr. Nicolaas Beets' (1903)
    • Johs. Dyserinck, 'Nicolaas Beets: 13 september 1814-13 maart 1903: catalogus der tentoonstelling in "Pulchri Studio", 's-Gravenhage, 21-26 Maart 1904 (1904)
    • G. van Rijn, 'Nicolaas Beets : 13 September 1814-1904' (1904)
    • P. de Chantepie de la Saussaye, 'Het Leven van Nicolaas Beets' (1904)
    • Een hoofdstuk 'Nicolaas Beets' Camera Obscura' in 'Achtste bundel verzamelde opstellen' van L. van Deyssel (1905)
    • J.-J. Duproix, 'Nicolas Beets et la littérature hollandaise' (1907)
    • 1 hoofdstuk: 'Nicolaas Beets en W.G. v. Nouhuys' in 'Nieuwere Literatuur-geschiedenis, deel 5' van Willem Kloos (1914)
    • G. van Rijn en J.J. Deetman, 'Nicolaas Beets' (3 delen, 1911-1916)
    • H.Ph. Visser 't Hooft, 'De student Beets: met een inleiding over humor' (1914)
    • A. Brom Jr., 'Lijst van geschriften over Nicolaas Beets' (1915)
    • 'Beets' belangstelling' (m.b.t. 'De Haagse school') in 'Hollandse schilders en schrijvers in de vorige eeuw' van Gerard Brom (1927)
    • H.W.J. Schregel, 'Stilistische en syntactische beschouwingen over de Camera Obscura van Hildebrand' (1932)
    • C. Tazelaar, 'De cultuurwaarde van Hildebrands Camera Obscura (1939)
    • P.H. Ritter, 'Een kapper over een professor' (1939)
    • Anton van Duinkerken, 'Het tweede plan: Jacob Cats, Jan Vos, Adriaan Loosjes, Nicolaas Beets, C. S. Adama van Scheltema' (1945)
    • Godfried Bomans, Mari Andriessen e.a., 'Het Hildebrand monument van prof. J. Bronner' (1948)
    • Godfried Bomans, 'Het mysterie Beets' in 'Buitelingen' (1948)
    • 1 hoofdstuk 'De camera obscura' in Vertoog en ontboezeming. Verzameld essayistisch proza' van Dr. P.H. Ritter Jr. (1948)
    • 1 hoofdstuk: 'De Camera obscura, honderd jaar na de verschijning' in 'De geest over de wateren' van J.A. Rispens (1950)
    • H.L. Leffelaar, ''Schimmen van verbeelding': belevenissen op de tentoonstelling Camera obscura in woord en beeld in de Haarlemse Vleeshal' (1952)
    • 1 hoofdstuk: 'Merkwaardigheden rond de Camera Obscura' in 'Nieuwe buitelingen' van Godfried Bomans (1955)
    • Een hoofdstuk over Nicolaas Beets in 'Vernuft ontzondigt, kritieken en beschouwingen' van Cd. Busken Huet (1956)
    • Theo de Vries, 'n befaamd monument in de Haarlemmerhout (AO-boekje 608, 27-04-1956)
    • H.E. van Gelder, 'Nicolaas Beets en Jacob Geel' in 'Maatstaf' (oktober/november 1956)
    • Dr. C.G.L. Apeldoorn e.a., 'Hildebrand - Camera obscura' (Nederlandse keur 8)
    • 1 hoofdstuk: 'Een onverwachte belevenis. Bezoek aan de dochter van Hildebrand' in Godfried Bomans, 'Van mens tot mens' (1973)
    • Hans Vogelesang, 'Ontmoeting met Hildebrand' (1976)
    • W.M. de Visser, 'Hildebrand door de mand' in 'De nieuwe taalgids' (juli 1978)
    • Marita Mathijsen, 'De kring van Heiloo' (1982)
    • Godfried Bomans, 'Allerlei van en over de Camera obscura' (bibliofiel, 24 ex.) (1985)
    • 'Nicolaas Beets, 1814-1903: collectie Beetsiana, Gemeentelijke Openbare Bibliotheek Heemstede' (1986)
    • Marja Keyser, Frank Ligtvoet, 'Nicolaas Beets en de Haarlemse kermis' (1987)
    • Wim Helversteijn, 'In het voetspoor van Hildebrand. 150 jaar Camera Obscura. Stadswandeling door Haarlem' (1989)
    • Maarten Beks, Tom Gitsels, 'Een eeuwige zondag: wandelingen door het land van Nicolaas Beets ter gelegenheid van de 150-ste verjaardag van de Camera Obscura' (1989)
    • Godfried Bomans, 'Merkwaardigheden rond de Camera Obscura' (inl. Dick Welsink) (1989)
    • 1 'gesprek': 'Heel Leiden wijst mij na - Gesprek met Nicolaas Beets (1814-1903)' in 'De geest van de dichter"elf zogenaamde gesprekken met negentiende-eeuwse schrijvers en een debat' van Marita Mathijsen (1990)
    • 1 'debat': 'Willen wij wel klassiek zijn? - debat met Jacon van Maerlant, Hieronijmus van Alphen en Nicolaas Beets' in 'De geest van de dichter"elf zogenaamde gesprekken met negentiende-eeuwse schrijvers en een debat' van Marita Mathijsen (1990)
    • E.Sneller, 'Heemstede rond Beets. Hervormd Heemstede in de negentiende eeuw' (1990)
    • Peter van Zonneveld, 1 hoofdstuk: '13 maart 1835: Nicolaas Beets ontvangt vriendenlof voor zijn dichtstuk De masquerade. Een bijdrage aan de discussie over de Romantiek in Nederland' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
    • 1 bespreking: 'Hildebrand - Camera Obscura' in 'Panorama van de Nederlandse letterkunde. Beknopte besprekingen van 75 Nederlandse literaire werken' van C. Gerritsma (1993)
    • Wim van den Berg, 'Antipathieke personages. Een onaangenaam mens achter de camera' in 'Literatuur' (maart-april 1994)
    • 1 uittreksel: 'Camera Obscura' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur ca. 1200-1880', samengesteld door Cor Gerritsma (1994)
    • George Slieker, 'Het verzamelen van een boek - Over de Camera Obscura' in 'Boekenpost 36' (juli/augustus 1998)
    • 1 hoofdstuk: 'Heel Leiden wijst mij na. Gesprek met Nicolaas Beets' in 'De geest van de dichter: Elf zogenaamde gesprekken met negentiende-eeuwse schrijvers en een debat' van Marita Mathijsen (3e druk, 1998)
    • 5 hoofdstukken over Hildebrand in 'Werken VII' van Godfried Bomans (1999)
    • Jan J. van Herpen, 'Er komen mensen op een kopje thee, om verder het avondje te passeren' (2000)
    • Een hoofdstuk over Nicolaas Beets in Hans Heesen & Harry Jansen, 'Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland' (2001)
    • Nop Maas, 'Het blijkt dat een en ander meer tijd behoeft, dan aanvankelijk door mij gedacht werd' (over het Hildebrandmonument) (2002)
    • André Bouwman, De Beetscollectie te Leiden. Inventaris van papieren en drukken uit het bezit van Nicolaas Beets (1814-1903) berustend in de Bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (2003)
    • Ada Geertruida Went-Beets, 'Jeugd in het Beetsenhuis. Herinneringen van de jongste dochter van Nicolaas Beets' (2003)
    • George Slieker, 'De 'Camera Obscura' in beeld, De wereld van de 'Camera Obscura' in oude ansichten en foto's' (2003)
    • 1 hoofdstuk: 'Beets'Camera Obscra: de humorist gecontroleerd door de zedenmeester' in 'De canon' van Menno ter Braak (2004)
    • George Slieker, 'Literaire merchandising Een literaire klassieker als reclamemiddel' in 'Boekenpost (mei/juni 2007)
    • George Slieker, 'Welk een genoegen weer hier te zijn! : een literaire wandeling door het Leiden uit de studententijd van Nicolaas Beets en zijn Camera Obscura' (2008)
    • 1 lemma: 'Hildebrand: Camera obscura (1839-1854)' in 'Steinz Gids voor de wereldliteratuur' van Jet & Pieter Steinz (2015)
    • Rick Honings, 'De dichter als idool: literaire roem in de negentiende eeuw' (2016)
    • Krijn de Jong bespreekt het gedicht 'De moerbeitoppen ruischten' in 'Gedicht gedacht. 58 gedichten met het hart gelezen' (2008)
    • Arno van der Valk, 'Ik rigt deze bede tot u - Nicolaas Beets in de bres voor een bevoorrechte vrouw' in 'De Parelduiker' (2012/2)
    • 1 hoofdstuk: 'Camera Obscura' in 1001 boeken die je gelezen moet hebben', onder redactie van Peter Boxall en Ed van Eeden (2017)
    • Kees de Bakker, 'Hier is zon, zee en zand : schrijvers over Bergen en Schoorl: van Nicolaas Beets tot Adriaan van Dis' (2018)
    • 1 hoofdstuk: 'Beek - Cornelis ten Hoet, Nicolaas Beets, Jacobus Craandijk en Flip van Doorn' in 'Nijmeegs Luiletterland. Wandelen door het literaire landschap van Nijmegen' van Wim Huijser (2023)

    Op muziek gezette teksten van Nicolaas Beets

    • 'De nachtegaal', voor eene zangstem met piano. op. 15, gedicht van Nicolaas Beets, gecomponeerd door S. Brons (z.j.)
    • 'Hollandsch lied', woorden van N. Beets, in muziek gezet voor alt of baritonstem met begeleiding van piano door K.A. Craeijvanger (z.j.)
    • 'Najaarslied', voor mezzo soprano en piano, woorden van N. Beets, gecomponeerd door Gerarda van Mens (z.j.)
    • 'Zaansch liedeke', voor eene zangstem, met klavierbegeleiding van C. Andriessen jr., tekst Nicolaas Beets (z.j.)
    • 'Het breistertje', uit De kinderen der zee van N. Beets, muziek door W. Hutschenruyter (z.j.)
    • 'Elia op Horeb, tekst Nicolaas Beets, bewerking voor soli, koor en orkest door Frans Coenen (ca. 1855)
    • 'Feestcantate voor den dag der onthulling, 17 november 1869 van het nationaal gedenkteeken voor 1813: op. 16', woorden van Nicolaas Beets ; muziek van W.F.G. Nicolai (1869)
    • 'Vaderlandsch lied', door W.F.G. Nicolai, tekst van N. Beets (1869?)
    • 'Aan een bruid', woorden van Nic. Beets; met muziek van J.C. Boers (1871)
    • 'Kerstavond', woorden van Nic. Beets; met muziek van J.J. van Krieken (1872)
    • 'Vier gedichten van Nicolaas Beets 95ste werk', voor eene zangstem met klavierbegeleiding gecomponeerd door Richard Hol (1884)
    • 'Blijf een!', voor eene zangstem met piano: op. 43b. Gedicht van Nicolaas Beets, muziek door Alex. W.A. Heyblom; voor alt, baryton of bas (1888)
    • 'Koninginnelied: voor koor' (een- of tweestemmig). Met pianobegeleiding. Gedicht van Nicolaas Beets, muziek van W.F.G. Nicolaï (1891)
    • 'Nu riddertrouw gezworen', lied met accompagnement van piano. Woorden van Nicolaas Beets, muziek van Theod.J.L. Senecaut (1891)
    • 'Wilhelmus van Nassouwe', oorspronkelijke zangwijze, woorden van Nicolaas Beets; klavierzetting van Richard Hol (1892)
    • 'Nu laat ons allen Gode loven: leis uit de 15de eeuw', woorden van Nic. Beets; met muziek van A. Spoel (1898)
    • 'Kroningscantate: voor gemengd koor, bas-solo, solo-kwartet en orkest', door Bernard Zweers; gedicht van Nicolaas Beets (1898?)
    • 'Klink luid mijn lentelied', woorden van Nic. Beets; muziek van F. Pijlman (1934)
    • 'Oost west, thuis best', voor mannenkoor, gecomponeerd door Jacob Hamel, tekst Nic. Beets (z.j.)

    Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

    • J.P. Valkema Blouw bewerkte rond 1930 gedeelten uit de 'Camera Obscura' voor toneel.
    • In 1939 werd er in Nederland een postzegel van 5 cent met het portret van Nicolaas Beets uitgegeven.
    • Pieter Stastok uit 'Camera Obscura' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
    • 1 foto van Nicolaas Beets (gemaakt in 1900) in 'Lezen & schrijvers: foto's van lezende schrijvers' (1992)
    • 1 portret van Nicolaas Beets in 'Knetterende letteren: schrijversportretten' van Siegfried Woldhek (2003)
    • Het Letterkundig museum publiceerde begin 2007 een top 100 van grootste dode schrijvers. Ook Nicolaas Beets was in dit 'Pantheon' opgenomen. vanaf eind 2008 besteedt het museum met een permanente expositie aandacht aan deze schrijvers.
    • Ivo de Wijs maakte in 2008 een moderne (en vrij korte) bewerking van de 'Camera obscura'.
    • De Stichting Literaire Activiteiten Utrecht presenteerde in maart 2008 de Utrechtse Literaire Canon. Nicolaas Beets stond op plaats 48.

    Werk van Nicolaas Beets geciteerd in overlijdensberichten

    rouwadvertentie met tekst Nicolaas Beets
    Trouw, 13-05-2023

    Biografische opmerkingen

    • Nicolaas Beets was de zoon van een apotheker in Haarlem. Zijn geboortehuis stond in de Koningstraat.
    • Nicolaas Beets ging naar de Latijnse school in Haarlem.
    • Nicolaas Beets studeerde van 1833-1839 theologie in Leiden.
    • In zijn studietijd vertaalde hij werken van Franse en Engelse romantici. Vooral van Walter Scott en Geore Byron, die hij in zijn eerste werken probeerde te imiteren.
    • In 1839 promoveerde hij tot doctor in de theologie op het proefschrift: 'De Aeneae Silvii, qui postea Pius papa secundus, morum mentisque mutationis rationibus'.
    • Het pseudoniem 'Hildebrand' ontleende hij mogelijk aan 'Doctor Hildebrandius'.
    • In 1840 werd Nicolaas Beets predikant in Heemstede. In de consistoriekamer van de hervormde kerk hang nog altijd een portret van Nicolaas Beets met de kerk op de achtergrond.
    • Nicolaas Beets trouwde in 1840 met Aleida van Foreest. Ze kregen negen kinderen.
    • In 1854 werd hij predikant in Utrecht. In Utrecht woonde hij aan de Boothstraat 6. Op dit huis is later een gevelsteen aangebracht.
    • In 1856 overleed zijn vrouw, kort na de bevalling van het negende kind. Hij trouwde met haar zuster, Jacoba Elisabeth. Zij kregen samen zes kinderen.
    • Hij werd één van de belangrijkste predikanten van de ethisch-irenische richting in de Hervormde Kerk.
    • Nicolaas Beets was van 1874 tot 1884 hoogleraar in de kerkgeschiedenis in Utrecht. Hij woonde van 1854 tot zijn ovelrijden in 1903 op Boothstraat 6 in Utrecht. Het pand heeft een gevelsteen die hieraan herinnert.
    • Zijn zeventigste verjaardag in 1884 was een nationale gebeurtenis.
    • De Camera Obscura is de voorloper van het fototoestel. Het geeft de dagelijkse werkelijkheid aan.
    • De Camera Obscura die nu in omloop is, is van 1854. Hij voegde aan de herdrukken namelijk later gepubliceerd werk toe. De oudste verhalen zijn: 'Een onaangenaam mens in de Haarlemmerhout', 'De familie Stastok' en 'Een oude kennis'. In 1851 voegde hij 'De familie Kegge' en 'Gerrit Witse' toe. In 1954 werd 'Teun de Jager' toegevoegd.
    • Hildebrand overleed aan de gevolgen van een hersenbloeding. Op zijn sterfhuis aan de Boothstraat is een gedenksteen aangebracht.
    • Hildebrand werd op 17-03-1903 begraven op de Eerste Algemene Begraafplaats Soestbergen aan de Gansstraat in Utrecht (graf 9-35) (Op de dag van de begrafenis besloot het stadsbestuur van Utrecht een straat naar hem te noemen). Hij ligt er samen met zijn vrouw begraven. Het is niet zo makkelijk zijn graf te vinden, er staat namelijk geen naam op de steen, alleen ‘God is mijn licht’.
    • In 1948 werd op zijn geboortehuis aan de Koningstraat een plaquette onthuld.
    • In de Haarlemmer Hout staat het 'Hildebrandmonument' van prof. Jan Bronner. In 1914 kreeg hij de opdracht, pas in 1962 werd het feestelijk onthuld. Het monument is een achthoekige fontijn met figuren uit de 'Camera Obscura' op de hoeken. Op een sokkel, die iets verderop staat, kijkt Hildebrand zelf naar het monument.
    • Een bekende 'spreuk' die zelfs op wandtegeltjes te koop is, is van Nicolaas Beets (al weet bijna niemand dat meer): 'Bezoekers brengen altijd vreugde aan, Zo 't niet bij 't komen is, dan bij het gaan.'
    • Op 15 maart 2003 werd er een gevelsteen onthuld in het pand Breestraat 114 C in Leiden (ongeveer ter hoogte van het stadhuis), waar Beets in zijn studietijd heeft gewoond.
    • Van 15 maart tot en met 11 mei 2003 was er een tentoonstelling in de Leidse Universiteitsbibliotheek, n.a.v. de honderdste sterfdag van Nicolaas Beets.
    • Aan de muren van de flats aan de Dorbeendreef en de Haarlemmerhoutdreef in Utrecht hangen (sinds 30-06-2010) vier grote geveldoeken met illustraties uit de Camera Obscura. De straatnamen in deze buurt zij ontleend aan dit boek.

    Anderen over Nicolaas Beets

    • Het is een prachtig boek, heerlijk om te lezen, en ik geloof dat zelden in de 19e eeuw iets beters bereikt is dan de witte bergtoppen van geestigheid die tevens geestelijkheid is, en het rood en goud gloeyend bewegende vernuft, die in deze bladen worden aangetroffen naast den altijd doorgaanden als een heldere en zoete geestes-lekkernij aandoenden sijlstroom. (L. van Deyssel, Nicolaas Beets' Camera Obscura, Achtste bundel verzamelde opstellen, blz. 136)
    • O Beets, wat zijt gij groot!
      Als God het niet verbood,
      Dan zou ik u aanbidden...
      Nu laat ik dat in 't midden:

      (Frederik van Eeden, Aan N. Beets (fragm.), Grassprietjes)
    • Collega dominee-dichter P.A. de Genestet schetste Beets' houding op de kansel als: 'Ik zit in een wolk / En sticht het volk', doelend op de afstandelijkheid die er tussen Beets en zijn gemeente zou bestaan, door onder meer het gebruik van ellenlange zinnen die 'de aandacht vermoeiden'. (Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland, blz. 28/29)
    • Zijn Camera werd het populairste boek van de 19e eeuw in Nederland. Hildebrand was in één klap een held, en hij zou dat misschien tot op de dag van vandaag zijn gebleven als zijn alter ego Nicolaas Beets er niet zo'n eindeloze vloed oervervelende domineespoëzie op had laten volgen die zijn status als schrijver en humorist danig ondermijnde. Kortom als hij het bij dat ene boek had gelaten. (Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland, blz. 72)
    • Dit schijnt een geval, waarin een helder, samengedrongen intellect verbonden is met een geniaal temperament. De schrijver schijnt iemand te zijn, die, hoewel hij begiftigd is met talenten, die hem in staat stellen vraagstukken te doordringen, op te lossen en te combineren, verzot is op afleiding zoo nu en dan en het zich bewegen in het gezelschapsleven. Hij heeft veel "savoir vivre"... Hij is een nauwkeurig snel opmerker en een bekwaam en geestig vertolker van de dingen die hij waarneemt. Hij heeft een levendig begrip van hetgeen belachelijk is en veel ironie... Hij houdt wel van motieven, die vleiend voor hem zijn, en hij is niet gemakkelijk ter neer te slaan. (De Engelse grafoloog Warren over het handschrift van Beets - hij kende hem niet - geciteerd in AO 608, 'n befaamd monument in de Haarlemmerhout, blz. 6)
    • Eerst op de Byrontoer
      Toen kwam dit prozawerk
      (Maakte hem prompt
      Letterkundig idool)

      Levens-, inzonderheid
      Burgerbeschouwelijk
      Vaak humoristisch
      Beslist niet frivool

      (Drs. P, Zeslettergrepigheid, blz. 104)
    • Beets, die na zijn bekendste werk een wat brave en weinig tot de verbeelding sprekende schrijver en predikant werd, blijkt een voorvechter te zijn geweest voor de afschaffing van de slavernij. Hij hield in 1856 de rede Bevrijding der slaven. Want dat is, zei hij toen, 'door de Menschlievendheid terecht gewenscht; door de Beschaving gevorderd; [en] door den Geest des Christendoms bevolen.' Dat was voor veel medechristenen lange tijd een stap te ver. Want de kerk was sterk verbonden met het koloniale bewind, waar slavernij een fundament voor was. (Wilfred Scholten, Trouw, 29-06-2024)

    Mijn favoriete citaat

    Geluk is de harmonie tussen omstandigheden en behoeften
    (N. Beets, Kosmos groot citatenboek)

    Uit mijn Weblog

    Uit mijn weblog, 21 januari 2008

    Bijzonder in Heemstede zijn de tegeltableaus met aforismen van Nicolaas Beets, die zijn aangebracht in de voorgevels van een aantal huizen uit 1921-1922 in de Nicolaas Beetslaan, Bosboom Toussaintlaan, het Nicolaas Beetsplein en het Wilhelminaplein, nabij de Hervormde Kerk waar deze predikant, zich noemende 'herder' , van 1840 tot 1854 werkzaam was.

    Vier van die spreuken (en ook dat is weer iets om een keer foto's van te gaan maken):

       
       

    Uit mijn weblog van 9 september 2008

    Een prettige verrassing bij de mail vandaag: 'Beste Mats Op http://www.schrijversinfo.nl/hildebrand.html schrijf je 'ook dat is weer iets om een keer foto's van te gaan maken'. Hierbij de mijne. Geen grootse kwaliteit; maar, beter dan niks?' Het gaat op die Hildebrandbladzijde over tegeltableaus met aforismen van Nicolaas Beets in Heemstede, die zijn aangebracht in de voorgevels van een aantal huizen uit 1921-1922 in de Nicolaas Beetslaan, Bosboom Toussaintlaan, het Nicolaas Beetsplein en het Wilhelminaplein, nabij de Hervormde Kerk waar deze predikant, zich noemende 'herder' , van 1840 tot 1854 werkzaam was. Ik citeer daar vier spreuken en schrijf erbij 'ook dat is weer iets om een keer foto's van te gaan maken'. Nu mailt iemand mij vijf foto's van die aforismen (en hij is daarbij veel te bescheiden over de kwaliteit van zijn foto's). Ik heb de tableaus uit de foto geknipt. Hieronder eerstéén complete foto om de plaats op zo'n woning te laten zien.


     
     
     
     
     

    Uit mijn weblog van 4 augustus 2011

    De begraafplaats in Schoorl ligt aan een weg met eenrichtingsverkeer. De terugweg leidt me onbedoeld langs openbare basisschool 'Teun de jager'; 'jager' zonder hoofdletter, want het betreft hier geen achternaam. 'Teun de jager' is een personage uit de 'Camera Obscura' van Hildebrand. Het verhaal kwam nog niet voor in de eerste druk. Het speelt in Schoorl, maar werd (pas) in 1954 toegevoegd.

    OBS Teun de jager

    Bronnen o.a.

    • C. Buddingh', Encyclopedie voor de wereldliteratuur (1954)
    • Brandpunten, F.P. Huygens e.a. (1967)
    • Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
    • De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden (1985)
    • Hun laatste rustplaats (1985)
    • Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
    • Kosmos groot citatenboek (1986)
    • Prisma van de pseudoniemen (1992)
    • Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
    • Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
    • Encarta '98 (1998)
    • Uittreksel top-100
    • Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
    • Website van de Koninklijke Bibliotheek (september 2024)
  • eXTReMe Tracker