Muus Jacobse
Profiel
Achternaam: Jacobse
Hij publiceerde ook onder de pseudoniemen Gerben Bos (tijdens de Tweede Wereldoorlog), Marten Kolkman, Leen Visser, A. Waterman. |
 uit: Vloedlijn (1954) |
| Voor tweedehands boeken | Ook van Muus Jacobse |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Programma (1932)
- De doortocht (1936)
- Tusschen de bedrijven (1938)
- De doden (1940)
- Het bescheiden deel (1941)
- Het grafboek (1942)
- Het offer des Heeren (1942)
- Bij de geboorte van Weintjen Klaas, 18 Maart 1942 (bibliofiel, 100 ex.) (1942)
- Margrieten (in eigen beheer) (1943)
- Kunst en religie (150 ex.) (1943)
- Het herrezen huis (bibliofiel, 150 ex.) (1943)
- De wiekslag van de vrede (1944)
- Welkom aan Anno Klaas Leonard Heeroma (met Jan H. de Groot en Fedde Schurer) (bibliofiel, 70 ex.) (1944)
- Zo dikwijls als ik dwalend ... (bibliofiel, 60 ex.) (1944)
- Et sub aqua (1944)
- Vuur en wind (verzameling van illegaal verschenen poëzie) (1945)
- Bijbelse gedichten (1946)
- Het andere leven (1946)
- De drie kooien en andere gedichten (1946)
- Het kind en andere gedichten (1949)
- Kom haastig (1957)
- Het huisgezin (1959)
- Het Landvolk (met J.W. Schulte Nordholt, Jan Wit, Guillaume van der Graft en Ad den Besten) (1958)
- Bijbelse gezangen (1962)
- A Dieu. Nagelaten gedichten en liederen (verzameld door Ad den Besten) (1975)
- Het oneindig verlangen (bloemlezing door Ad den Besten) (1982)
- De mooiste gedichten van Muus Jacobse (2006)
Brieven
- In 'Bloknoot' (mei 1992) staat een brief van Heeroma aan Hein de Bruin.
- Schepelingen van De Blauwe Schuit - Brieven van Bertus Aafjes, K. Heeroma, M. Nijhoff, S. Vestdijk en Hendrik de Vries aan F.R.A. Henkels, 1940-1946 (bezorgd door Gillis Dorleyn e.a.) (2003)
- Schepelingen van De Blauwe Schuit: brieven van Bertus Aafjes, K. Heeroma, M. Nijhoff, S. Vestdijk en Hendrik de Vries aan F.R.A. Henkels, 1940-1946 (bezorgd door Gillis Dorleijn, Sjoerd van Faassen en Ageeth Heising) (2003)
Overige non-fictie
- Niet zóó, maar zó: 'n populaire toelichting bij de nieuwe spelling (1932)
- Hollandse dialektstudies: bijdrage tot de ontwikkelingsgeschiedenis van het algemeen beschaafd Nederlands (proefschrift) (1935)
- Een Friesch substraat in Noord-Holland?: lezingen gehouden voor de dialecten-commissie der Nederlandsche Akademie van Wetenschappen op 4 augustus 1942 (met G. Gosses) (1942)
- Het wonder van Elia (1944)
- De voorrechten van den leek. Inleiding tot oecumenisch denken (bibliofiel, 100 ex.) (1946)
- Niet zóó, maar zó en nu voorgoed! 'n populaire toelichting bij de nieuwe spelling (1946)
- Kan er een nieuwe psalmberijming komen?: gevolgd door een kritische vergelijking van een aantal vertalingen en bewerkingen van Psalm 23 (1947)
- Het onvoltooide teken (rede) (1948)
- Taalnatuur en taalcultuur (1949)
- Oostnederlandse taalproblemen (1951)
- De Nedersaksische letterkunde (1953)
- Westfaalse en Nederlandse expansie: lezingen, gehouden voor de Dialecten-Commissie der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen op 27 October 1954 (met W. Foerste) (1955)
- Algemene aspecten van de grote cultuurtalen: vijf lezingen (met anderen) (1956)
- Moraal der filologie (rede) (1956)
- Het dialectonderzoek in verleden en toekomst: lezingen gehouden voor de dialecten-commissie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen op 28 December 1955 (met L. Grootaers) (1956)
- Taalatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden. afl. 1, kaart 1-10 (1957)
- De waardigheid van het weten (rede) (1957)
- De fragmenten van 'De tweede Rose' (1958)
- Middeleeuwse Friese huwelijkstoespraken in Bazel (met M.P. van Buijtenen en W.J. Buma) (1959)
- Taalatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden. afl. 2, kaart 11-20 (1960)
- De Nijmeegse Nederlandistiek (1960)
- Fonologie van het Fries (1961)
- Structuurgeografie: lezingen gehouden voor de dialectencommissie der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen op 9 april 1960 (met K. Fokkema) (1961)
- De ontfriesing van Groningen (met J. Naarding) (1961)
- Florigout: fragmenten van een 14de-eeuws ridder verhaal (1962)
- Taalatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden. afl. 3, kaart 21-30 (1963)
- Familienamen in Drente (1964)
- Zuidhollands (met Jo Daan) (1965)
- Taal en talen (1965)
- Grensspraoke (met anderen) (1966)
- Tweemaal tachtig: herdenking van Albert Verwey (met anderen) (1966)
- Nader tot een taaltheologie (1967)
- Brabants uit de 18de eeuw: de Meierijse woordenlijsten van J.L. Verster (1968)
- Sprekend als Nederlandist (1968)
- Niederländisch und Niederdeutsch (1969)
- De Westfaalse expansie in Nederland (1969)
- 15 jaar Nedersaksisch Instituut: voordrachten gehouden op het symposion van de Dialectencommissie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen op 2 november 1968 te Groningen over de Westfaalse expansie (met H. Entjes) (1969)
- De andere Reinaert (1970)
- Perspectief der doopboeken: proeve van een historische voornamengeografie van Groningen en aangrenzende gebieden (met H.T.J. Miedema) (1972)
- Noordbrabantse herkomstnamen (met H. Buitenhuis) (1972)
- Moriaen, Lantsloot en Elegast: luisterend gelezen (1973)
- Familienamen in Overijsel (1972-1973)
Vertalingen/bewerkingen
- 2 gedichten van Gerhard Tersteegen en 1 gedicht van Matthias Claudius in 'Tenzij gij mij zegent', verzameld door J.W. Schulte Nordholt (1960)
- Met J.W. Schulte Nordholt, Jan Wit, Guillaume van der Graft en Ad den Besten kwam Muus Jacobse in de jaren vijftig vijf jaar lang enkele weken samen op de Pietersberg in Oosterbeek om, in opdracht van de Synode van de Hervormde Kerk, te werken aan een psalmberijming (1968) en het Liedboek voor de kerken (1973)
Vertaald
- Der Mensch in seiner Sprache (Duitse vertaling door Arnold Rakers and Helene Ripper) (1963)
Muus Jacobse schreef een inleiding voor
- Jan H. de Groot, Omhoog-Omlaag. Keuze uit de gedichten 1925 - 1945 (met een brief ter inleiding door Muus Jacobse) (1949)
- Willem de Mérode, Gedichten (1952)
- Wilma, Als het dode hout gaat zingen (1962)
- Wilma, De koningsmantel (1963)
- P.J. Meertens, Nederlands repertorium van familienamen VI: Overijssel, met Urk en de Noordoostpolder (1968)
- J. Goossens, G.H. Kocks, H. Entjes, Dialectindeling en structuurgeografie : voordrachten gehouden op het 31ste Ned[erlands] Filologencongres te Groningen, 1 tot 3 april 1970 (1970)
- G.H. Deunk, Woordenboek van het Winterswijks (bewerkt door H. Entjes) (1970)
- P.J. Meertens, Nederlands repertorium van familienamen VIII: Gelderland (1971)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Al op zijn achttiende jaar publiceerde hij zijn eerste essay (Kloos en de poëtiek) in 'Stemmen des Tijds'.
- Muus Jacobse was redacteur van 'Opwaartsche wegen'
- Muus Jacobse was mede-oprichter van 'De Werkplaats'.
- Muus Jacobse werkte mee aan 'Wending', 'Ontmoeting'.
- Muus Jacobse publiceerde in 'Vrouwenpost', 'Ad Interim', 'Maatstaf'.
Over Muus Jacobse
- In 'Opwaartsche wegen, schrijversprentenboek 28' staat een hoofdstuk over Klaas Heeroma. Hierin staan ook enkele handschriften van gedichten afgedrukt.
- 1 hoofdstuk: 'Over 'sleutels' en 'indicaties'. Naar aanleding van een uitspraak van K. Heeroma over Hein de Bruin' in 'De laatste deur' van Jeroen Brouwers (1983)
- Dirk Zwart, ''Ik heb mijzelf in woorden weggegeven' : K. Heeroma als literator', themanummer 'Bloknoot' (januari 1996)
- Een hoofdstuk: 'Muus Jacobse 1909 - 1972' in 'Schemer zal geven wat dag heeft beloofd: schrijvers in Haren' van Klaas D. Drenth (1998)
- R.A. Ebeling en J. van der Kooi, 'Balans in duplo: over persoon en werk van K.H. Heeroma - Muus Jacobse' (1998)
- 1 hoofdstuk: 'Dubbel en dwars bekroond' in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza I' van Adriaan Morriën (1999)
- Krijn de Jong bespreekt drie gedichten van Muus Jacobse in 'Gedicht gedacht. 58 gedichten met het hart gelezen' (2008)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Drie geuzenliederen uit den Tweeden Wereldoorlog' (met Jacob Sickenga, met muziek van Oskam) (1944)
- K. Heeroma schreef hoofdstuk XIX: 'Onvoltooid verleden. Letterkundig leven tussen twee wereldoorlogen' voor 'Panorama der Nederlandse letteren', verzorgd door Dr. J. Haantjes en Prof. Dr. W.A.P. Smit (1948)
- Muus Jacobse kreeg bij zijn 60e verjaardag een feestbundel aangeboden: 'Zijn akker is de taal'.
- Het gedicht '1914' van Muus Jacobse wordt op de lp 'Zegge en schrijve... zestien. Gedichten voor het onderwijs' gelezen door Ton Lutz.
- 1 gedicht: 'De bruid' met een verklaring in 'Geloven in gedichten' van H. van der Ent (1980)
- Muus Jacobse werkte mee aan 'De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden' (1985)
- Een portret (olieverf op doek) van K. Heeroma door Remko Watjer , gemaakt in 1941, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
Literaire prijzen
- Verzetsprijs voor letterkundigen 1945 voor 'Vuur en wind'
- Van der Hoogtprijs voor 'Vuur en wind'
Muus Jacobse was lid van de jury voor:
- Luce B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1940, 1941
- Hendrik de Vries-prijs 1958, 1960
- Prijs voor Meesterschap 1969
Werk van Muus Jacobse geciteerd in overlijdensberichten
Volkskrant, 04-03-1986
Trouw, 14-11-1991
Volkskrant, 18-05-1994
Opmerkingen
- Muus Jacobse is geboren op Terschelling. Zijn vader was daar onderwijzer.
- Muus Jacobse groeide op in Zwolle, waar hij het gymnasium bezocht.
- Hij studeerde Nederlands in Leiden (omdat Verwey daar doceerde). Hij promoveerde in 1935 op 'Hollandse dialektstudies'.
- Hij was korte tijd leraar aan het Rijnlands Lyceum in Wassenaar en aan de christelijke HBS in Leiden.
- Van 1936 tot 1984 werkte Heeroma mee aan het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal.
- Tijdens de Tweede Wereldoorlog verzorgde hij op zijn eigen pers illegale poëzie-uitgaven.
- Muus Jacobse schreef zijn gedicht 'Celbrief' n.a.v. de executie door de Duitsers van (mede-redacteur van 'Opwaartsche wegen') Harmen van der Leek.
- Van 1946 tot 1948 was hij leraar aan de Haagse School voor taal- en letterkunde.
- Van 1949 tot 1952 was hij hoogleraar aan de univesiteit van Djakarta (Indonesië).
- Muus Jacobse was daarna hoogleraar Nedersaksische taal- en letterkunde in Groningen. Hij woonde o.a. in Haren.
- Hij maakte naam als dialectoloog en filoloog.
- Als dialectoloog werkte hij mee aan de 'Atlas linguarum Europae'.
- Muus Jacobse was voorzitter van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Hij verzorgde in 1966 een omstreden uitgave van het Gruuthuse-handschrift.
- Muus Jacobse overleed in het Academisch Ziekenhuis in Groningen tijdens een openhartoperatie.
- Hij werd op 24-11-1972 begraven bij het Groene Kerkje aan de Haarlemmerstraatweg in Oegstgeest (graf 361 1).
- In 1982 is in de hervormde kerk van zijn geboortedorp een paneel aangebracht met enkele regels uit zijn gedichten.
handtekening Muus Jacobse
Anderen over Muus Jacobse
- Hij heeft zelf in hoge mate de "vanzelfsprekendheid in het oordeel", die hij als voorwaarde voor de criticus stelt, waarbij men zich niet in de eerste plaats afvraagt of men het er mee eens is, maar zich realiseert dat het oordeel zich in hem spontaan gevormd heeft en helder is doordacht. (C. Rijnsdorp, In drie etappen, blz. 104)
- De bekende mediëvist Frits van Oostrom zegt van hem: 'Krachtens zijn inderdaad uitzonderlijke gaven, en misschien wel juist omdat hij de traditionele wetenschappelijke wegen welbewust vermeed, is hij tot inzichten gekomen die bij een minder bevlogen filoloog voorbij de grenzen van het voorspelbare - en acceptabele - lagen.' Eind jaren tachtig, begin jaren negentig zijn er enkele proefschriften verschenen waarin Heeroma's inzichten worden bevestigd. Men kan voorlopig nog met zijn werk vooruit. (Michiel van Diggelen, HN, 16-03-1996)
- Een glad, vaardig, onpersoonlijk, bij gebrek aan weerstanden volkomen doorzichtig rijmtalent ziet men op vrijwel iedere bladzijde vlijtig en beschaafd, bestudeerd en met gepaste eerbied, onberispelijk en onbenullig aan het werk. Alles krijgt dezelfde oppervlakkige stichtelijke glans die ons van de in serie gemaakte galanterie-artikelen tegenstraalt. Een galanterie-kunst, dat is misschien de beste omschrijving van dit dichterschap waarin het vakmanschap tot handigheid, de bezieling tot gevatheid is ontaard, en waardoor alles van zijn merg wordt ontdaan, alles zijn authentieke geur en smaak verliest. (Adriaan Morriën over 'Vuur en wind', Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza I, blz. 66)
Mijn favoriete citaat
Later, als ook het leven jou gaat dwingen
anders dan je nu droomt, doe je ook dingen
anders dan je nu van jezelf verwacht.
(Muus Jacobse, De klas (fragm.))
Muus Jacobse schreef het gedicht 'Bij het kerkje van Hoorn op Terschelling'. Hij kreeg in dichtvorm antwoord van Andries Wiersma, dominee op Midsland (Terschelling):
|
Bij het kerkje van Hoorn op Terschelling
Van die voor duizend jaar hier stenen richtten Maar niets is blijvender dan deze doden Maar door die duinen wisselende heden En waar het stof verviel, de pijn verdween, Muus Jacobse |
NR 3110 A AAN MUUS JACOBSE Aan hem die lange tijd geleden, Hoe hij gezworven heeft in ?t wisselen der duinen, Wellicht was het hun spel van altijddurige beweging Want toen hij wegviel uit de rijen der poëten, Frans Andries Wiersma |
Links
Bronnen o.a.
- Werk, het boek der Jong-Protestantsche letterkunde (ca. 1935)
- Uitgelezen 5 (1981)
- Querido's letterkundige reisgids (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Opwaartsche wegen, schrijversprentenboek 28 (1989)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (maart 2020)
