• Home
• Bibliografiëen
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen Over
• Citaat
• Bronnen

Karel Jonckheere

Profiel

Achternaam: Jonckheere
Roepnaam: Karel
Voornamen: Carolus Johannes-Baptista
Geboren: 09-04-1906
Te: Oostende
Overleden: 13-12-1993
Te: Rijmenam

Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Karel Jonckheere niet onder pseudoniem gepubliceerd.

Werk

Poëzie

• Proefvlucht (1933)
• Het witte zeil (1935)
• Gewijde grond (1937)
• Klein testament (300 ex.) (1938)
• Conchita (1939)
• Gedichten (1942)
• Wat niet geneest (1943)
• Onvoorzien programma (1945)
• Avondbrieven (1946)
• Spiegel der zee (1000 ex.) (1946)
• Vloedlijn: gedichten (1933-1945) (1948)
• De hondenwacht (500 ex.) (1951)
• Van zee tot schelp (1955)
• Verzamelde gedichten (samengesteld door Pierre H.Dubois) (1956)
• Ogentroost (1961)
• Uit het nest geroofd: ongebundelde poëzie bijeengebracht en tweemaal ingeleid (1962)
• Grenzen van papier en pijn (1963)
• Roemeense suite (1965)
• De ringen van de boom (1966)
• Spaans schetsboek: dertig coplas van Karel Jonckheere (1968)
• In de wandeling lichaam geheten (1969)
• Micro onder het oorkussen (1969)
• Moeder (bibliofiel, 100 ex.) (1973)
• Poëtische inventaris (1973)
• Kinderen met krekelstem en andere gedichten (samengesteld door Denise Deketelaere) (1976)
• Na-zicht (1976)
• Beatrijs (1980)
• De overkant is hier (bibliofiel, 10 ex.) (1981)
• Was het maar bij deze woorden gebleven (1983)
• Recht op da Capo (1988)
• Niemand moet me helpen sterven (maar eenieder mag me leren leven) (bloemlezing door Herman de Coninck) (1992)
• Beeldtaal (bibliofiel, 17 ex.) (1992)
• Anti-nieuwjaar (jaarwisselingsuitgave) (2009)
• Tafel van stilte (bibliofiel, 50 ex.) (2013)

Proza

• Brozen's Anny (1932)
• Cargo (1940)
• Tita vlucht (1941)
• Tierra caliente (1941)
• De zevende haven (1942)
• Steekspel met dubbelgangers (1944)
• De kolibri fluistert: Indiaanse sprookjes (1951)
• Kongo zonder buks of boy (1957)
• Kongo met het blote oog (1958)
• Een schip voer af (heruitgave van 'Cargo') (1961)
• Nacht? zei de zon, nooit van gehoord! (samengesteld door Jeroen Brouwers) (1967)
• De vogels hebben het gezien (1968)
• Leer me ze kennen... de Vlamingen (1969)
• Ik had die man kunnen zijn (1969)
• Oostende verteld: anekdotische roman van een stad (1970)
• In een anekdote betrapt (1970)
• Filter uw dag (aforismen) (1970)
• Reisomnibus: Met Elisabeth naar de Golf (Cargo/Tierra caliente/De zevende haven) (1971)
• De zwangere stopnaald: bijdrage tot de bloei van het misverstand (1972)
• Halve zolen en achterlappen (aforismen) (1974)
• Waar plant ik mijn ezel (1974)
• Mijn dochter wordt sirene 1975)
• Ook ik, zelfs gij, vooral wij (aforismen) (1976)
• De man met de ruiker (1977)
• Verbannen in het vaderland (1978)
• Miniaturen (1979)
• Floroskoop - April (1979)
• Van postiljon en pleisterplaats: met de postkoets van Groningen naar Brussel (met H.P. de Boer) (1981)
• Wuiven naar gisteren (1987)

Voor kinderen

• De gele prinses (1972)
• De kolibrie fluistert (1972)
  

Toneel

• Dit is de waarachtige en stichtelijke historie van Tone den Stierman (met C. Loontiens) (1929)

Brieven

• Poëzie en experiment: dialoog in briefvorm over oud en nieuw in de dichtkunst (met Erik van Ruyseek) (1956)
• Ondergang en dageraad: bijdrage tot een nieuw bewustzijn (met Erik van Ruysbeek) (1966)
• 9 brieven aan Karel Jonckheere in 'Gerard Walschap Brieven 1951-1965' (2002)
• 4 brieven aan Karel Jonckheere in 'Gerard Walschap Brieven 1966-1989' (2002)
• 1 brief aan Karel Jonckheere in 'Een aangename postumiteit. Brieven 1965-1997' van Herman de Coninck (2004)

Overig non fictie

• Honderd dictees in de nieuwe spelling of Belgische vissen leren zwemmen in Nederlandse stromen (1946)
• Bertus Aafjes: de dichter van de poëzie (1952)
• Van en over Herman Teirlinck (met anderen) (1954)
• Van kritiek gesproken (1955)
• Dit is België (1955)
• Een dorp dat leeft! Stave (1955)
• 'Elata'. Tocht van Z.M. Koning Leopold III op de Orinoco en de Rio Negro (1956)
• De literatuur in België (met Roger Bodart) (1958)
• De Vlaamse letteren vandaag (1958)
• De poëziemuur doorbreken (1958)
• Vogels zonder kooi: invalleen en uitvallen (1958)
• De literatuur van de Nederlanden in de moderne tijd (met J.C. Brandt Corstius) (1959)
• Raymond Brulez (1961)
• Kongo aan het woord (met Amaat Burssens) (1961)
• Ik heb eens... : Radiolezingen (1962)
• Speels ABC der Nederlanden (samenstelling Gerrit Borgers, Karel Jonckheere, Chr. Leeflang & Aldert Witte) (boekenweek 1962)
• België (met Roger Bodart) (1965)
• Een hart onder de dierenriem (1967)
• De hedendaagse poëzie. De franstalige poëzie in België. De nederlandstalige poëzie in België (met Roger Bodart) (1968)
• Denkend aan de Nederlanden: ernst en luim in de culturele eenheid Noord-Zuid (1970)
• In een anekdote betrapt: duizend jaar schrijvers uit noord en zuid (1971)
• Sleutelbos op Gaston Burssens (met anderen) (1972)
• Toon mij hoe je schrijft: 50 auteurs grafologisch ontleed (1972)
• Woe is woe in de Nedderlens? (interviews) (1972)
• Boeketje Buysse (n.a.v. verschijnen verzameld werk) (1974)
• Omer K. de Laey (1976)
• Van postiljon en pleisterplaats: met de postkoets van Groningen naar Brussel (met Herman Pieter de Boer) (1981)
• Herinnering aan Ensor (1985)
• Vraag me geen leugens (1986)
• Alice Nahon, schetsentoets bij haar beeld (1991)

Vertalingen/hertalingen

• Pierre Goemere, Verschijning (1933)
• Mathieu Corman, Afgoden op den brandstapel: twee zwervers in opstandig Asturië (1935)
• Maurice Carême, Bloemenland (1938)
• Emily Brontë, Eenzamen op het Waaihof (1942)
• Theodor Haecker, Vergilius, vader van het avondland (1942)
• Antonio Mediz Bolio, Het land van den fazant en het hert (1943)
• Ricardo Guiraldes, Don Segundo Sombra: roman van een gaucho (1943)
• Heinrich Hauser, Notre Dame der golven (1943)
• Vertelsels uit Mayab (1944)
• Germaine Acremant, De dames met de groene hoedjes (1945)
• François Marret, Emile Claus (1949)
• Vertelsels uit Mayab (ca. 1950)
• P.A. de Bock, Het schoonste lied ter wereld: kerstvertelling (1952)
• Vertellen onder te toverboom naar Maya-sprookjes (1953)
• Roger Avermaete, Luc Peire (1953)
• Jean Stevo, Marie Howet (1953)
• Francis Mazière, Toemoek-Hoemak (1954)
• Roger Bodart, Jacques Maes (1955)
• Charles Bernard, Willem Paerels (1955)
• Theo Fleischman, Tamboer in Egypte (1957)
• Charles Bertin, Christoffel Columbus, Toneelspel in drie bedrijven (1958)
• In 'De muze kent geen Babel, Poëzie uit alle werelddelen in vertaling'(1959) staat het door hem vertaalde gedicht 'De waterval van Laja' van Gabriela Mistral.
• Jacques Bolle, Vrijheren van het woud (1959)
• Antonio Mediz Bolio, Het land van de fazant en het hert (1959)
• François Maret, Georges Buysse (1959)
• François Maret, Taf Wallet (1959)
• Poëzie is overal: Van bijbel tot eskimo (1960)
• Michel Duino, Marco, de zwarte haan van Vicenza (1961)
• Theo Fleischman, Tamboer in de zon van Austerlitz (1962)
• John M. Synge, De held van het Westen. Blijspel in drie bedrijven (1967)
• Honoré de Balzac,Jezus Christus in Vlaanderen (1971)
• Mijn gouden leesboek ABC (1974)
• Hendrik Conscience, De loteling (1974)
• Hendrik Conscience, De leeuw van Vlaanderen (1975)
• Hendrik Conscience, Het goudland (1976)
• Rustichello van Pisa, Het boek van Marco Polo, of De wonderen van een wereldreis (1977)
• Liefdescheques (met anderen) (1977)
• Hendrik Conscience, Baas Gansendonck (1977)
• Paul Verlaine, Twee weken Holland (1978)
• Van den Vos Reynaerde (1978)
• Beatrijs (1980)
• Reinaart de Vos (1981)
• Virginie Loveling, Een revolverschot (1983)

Vertaald:

• 'Tierra caliente' werd in het Hongaars vertaald.
• This is Belgium (Engelse vertaling van 'Dit is Belië' door P. King) (1955)
• Das ist Belgien (Duitse vertaling van 'Dit is België' door Jean Landré) (1955)
• Voici la Belgique (Franse vertaling van 'Dit is België' door J.-R. Mengarduque en P. d'Espezel) (1955?)
• Le quart minuit: Choix de poemes (vertaald door Roger Bodart en Hugo Richter) (1960)
• Las letras belgas ('Las letras neerlandesas' van Jonckheer én 'Las letras francesas en Bélgica' van Roger Bodart, vertaald door Francisco Carrasquer) (1960)
• Karel Jonckheere (présentation par Roger Bodart; choix de textes trad. par Hugo Richter) (1968)
• In 1972 werd eendichtbundel van Jonckheere in het Hongaars vertaald.
• 1 in het Engels vertaald gedicht: 'Sentimental Nocturne II' in 'Post-war Dutch & Flemish Poetry, Poetry Australia', number fifty-two', selected and introduced by R.P. Meijer (1974)
• Traduit du sang (Franse vertaling door Jeanne Buytaert) (1976)
• In het Roemeens vertaalde gedichten in 'Din poezia de dragoste a lumii', vertaald door Maria Banus (1987)

Karel Jonckheere schreef een inleiding voor

• Richard Declerck, Getallen en gedachten (1957)
• August Vermeylen, De wandelende jood (1962)
• Hugues C. Pernath, Instrumentarium voor een winter: gedichten 1955-1960 (1963)
• Stijn Streuvels, De vlaschaard (1965)
• Pierre van Rompaey, Een dagje terreur: een bundel cursieven en crazies (1966)
• Anthologie de la poésie néerlandaise: Belgique, 1830-1966 (1967)
• Pierre van Rompaey, Een dag teerreur: een bundel cursieven en crazies (1967)
• Rob Roemans en Hilda van Assche, 'Analytische bibliografie van Julien Kuypers' (1968)
• Lode Zielens, De gele roos (1972)
• Vlaanderen west (1973)
• Herman Teirlinck, De Vlaamse Helicon (1979)
• Pieter G. Buckinx e.a., Poëziekrans voor Jan de Smedt van Mechelen (1983)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Karel Jonckheere debuteerde als dichter in 1932 in 'De Vlaamsche Gids'.
• Karel Jonckcheere publiceerde in 'Apollo', 'Forum', 'De Nieuwe Gazet', 'Proloog', 'Groot Nederland', 'Maatstaf', 'Roeping', 'ons Erfdeel', 'Colloquium Neerlandicum', 'Bzzlletin', 'Neerlandia', 'Avenue', 'Vandaag', 'Het Laatste Nieuws', 'Elseviers Geïllustreerd Maandschrift', 'Dietsche Warande en Belort', 'De Groene Amsterdammer', 'Critisch Bulletin'.
• Karel Jonckcheere was redacteur van 'De Vlaamsche Gids', 'De Gids', 'Ad Interim', 'De Nieuwe Stem', 'Nieuw Vlaams Tijdschrift', 'Delta' en 'Standpunte'.

Over Karel Jonckheere

• 1 hoofdstuk: 'Karel Jonckheere - Spiegel der zee' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
• 1 hoofdstuk: 'Karel Jonckheere' in 'Gegist bestek deel 2: Benaderingen en ontmoetingen' van C.J.E. Dinaux (1961)
• Marnix Gijsen, 'Karel Jonckheere' (1964)
• 1 hoofdstuk: 'Karel Jonckheere: Gewijde grond' in 'Kroniek der poezie' van Marnix Gijsen (1965)
• Rob. Roemans en Hilda van Assche, 'Bibliografie van Karel Jonckheere' (1967)
• Clara Haesaert, Erik van Ruysbeek, Jan de Roek, Paul de Wispelaere, Dirk de Witte, Jef Geeraerts, Weverbergh, '7 over Karel Jonckheere' (1967)
• Een interview met Karel Jonckheere in 'Dat zei Claes, dit zegt Claus' van José De Ceulaer (1969)
• Een interview met Karel Jonckheere in 'Woe is woe in de Nedderlens: openhartige interviews' van Piet Piryns en Herman de Coninck (1972)
• Julien Bestgen, 'Flandre et Pays-Bas : K. Jonckheere et J. L. Pauwels au Pont d'Oye' (1973)
• Bert Decorte, 'Karel Jonckheere: benadering van zijn persoon en geschriften' (1974)
• Albert van Hoogenbemt, Pierre H. Dubois e.a., 'Karel Jonckheere: autobiografie, bibliografie, beschouwingen' (1976)
• Een bijdrage over Karel Jonckheere in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Jan Schoolmeesters (februari 1997)
• Een hoofdstuk: 'Karel Jonckheere. Grafsteen aan de Dijle' in 'Stoffer en blik' van Jeroen Brouwers (2004)
• 1 hoofdstuk: 'Grafsteen aan de Dijle. Karel Jonckheere' in 'Gezichten, gestalten' van Jeroen Brouwers (2011)

Diversen

• Karel Jonckheere werkte mee aan het televisieprogramma 'Hou je aan je woord', samen met o.a. Godfried Bomans.
• 1 hoofdstuk: 'Poëzie van de uitdaging - Karel Jonckheere' in 'Voor en na de explosie: Opstellen over poëzie' van Simon Vestdijk (1960)
• 1 hoofdstuk: 'Twee dichtbundels' in 'Keurschrift uit de hedendaagse Noord- en Zuidnederlandse letteren' van Willem Brandt (1964)
• Karel Jonckheere leest een gedicht op 'Poëzie in het paleis' (lp) (1966)
• Karel Jonckheere schreef het gedicht 'Laatste uitzending' als bijdrage aan 'Herinneringen aan Godfried Bomans' (1972)
• Karel Jonckheere leest 'Fabel van de bloedtransfusie' (uit: 'Van zee tot schelp') op 'Microfonie van Zuidnederlandse schrijvers II' (4 lp's) (1978)

Literaire prijzen

• 'Cargo' werd bekroond door de Akademie voor Nederlandse Taal en Letteren.
• Lode Baekelmans-prijs 1943 voor 'Cargo'.
• Driejaarlijkse Staatsprijs voor Poëzie 1947 voor 'Spiegel der zee'.
• Arthur Merghelynck-prijs 1952 voor 'De hondenwacht'.
• Driejaarlijkse Staatsprijs voor Poëzie 1956 voor 'Van zee tot schelp'.
• Willem Gijssels-prijs 1966 voor de vertaling van Arthur Fauquez' 'Reinaart de Vos'.
• Emile Bernheim-prijs 1973.

Karel Jonckheere was lid van de jury voor

• Romanprijsvraag Gottmer 1947
• Reina Prinsen Geerligs-prijs 1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963
• Prijs der Nederlandse Letteren 1956, 1959, 1962, 1965, 1968, 1971
• Burgemeester van Grunsven-prijs 1962

Werk van Karel jonckheere geciteerd in een overlijdensbericht:

Volkskrant, 25-08-1993

Opmerkingen

• Karel Jonckheere werd geboren in het visserijkwartier van Oostende, op St. Paulusstraat 10, eerste verdieping, straatkant. Er zit een gedenkplaat aan de woning.
• Hij was het oudste kind in een gezin met drie kinderen. Zijn vader was politieman.
• Tijdens de Eerste wereldoorlog was zijn vader krijgsgevangen in Duitsland.
• Hij woonde ook op de adressen Torhoutse Steenweg 10 (1917-1925), Gerststraat 142 (1925-1931), Plantenstraat 76 (na zijn huwelijk, 1931-1937), Plantenstraat 57 (1937-1944), Hoogpoort 42 in Gent (geëvacueerd, 1944), Wetstraat 6 (1945), koninginnelaan 26, De Panne (1945-1949), Bungalowlaan 26 St Idesbald-Koksijde (1949-1951), Majoor D'Hooghelaan II (1951-1953), Venstraat 9, Rijmenam (1953- 1962), Venstraat 1 (1962 - ?)
• Karel Jonckheere studeerde aan de Rijksmiddelbare Normaalschool in Gent.
• Hij trouwde in 1931. Het huwelijk bleef kinderloos. In 1939 boden ze een paar maanden onderdak aan een zevenjarig Spaans vluchtelingenmeisje: Conchita. Het huwelijk eindige in een scheiding.
• Karel Jonckheere was tot 1946 leraar (o.a. aan een kweekschool in Gent en direkteur van een middelbare school in Veurne). Daarna was hij adviseur kunst en letteren voor het Ministerie van openbaar onderwijs.
• In 1951 ging hij samenwonen met zijn oud-leerling Denise Deketelaere. Pas in de zeventiger jaren kon hij scheiden van zijn eerste vrouw en trouwde hij met Denise.
• Ze kregen op 25 juli 1951 een (blindgeboren) zoon: Floris.
• In 1962 liet hij een huis bouwen in Rijmenam.
• Karel Jonckheere maakte diverse reizen, o.a. naar (Zuid-)Afrika.
• Terugkerende thema's in zijn poëzie zijn de zee, het kind en de natuur.
• In Nederland werd Jonckheere bekend als de voorzitter van het satirisch televisieforum 'Hou je aan je woord' (1961-1963) met Godfried Bomans, Hella Haasse en Victor E. van Vriesland.
• Hij werd begraven op het Kerkhof aan de Weynsbaan in Rijmenam (rechterzijkant kerkhof, laatste pad evenwijdig aan de zijkant, aan het einde links).

Handschrift Karel Jonckheere

Anderen over Karel Jonckheere

• Intusschen kunnen wij reeds het dischterschap van Jonckheere als een gunstig-groeiende, steeds rijkere ontwikkeling zien. (Albert Westerlinck, Dietsche Warande & Belfort, 1946, blz. 433)
• Voor het menselijk hart heeft Jonckheere alle aandacht. Hij volgt het in zijn wendingen, zijn onthutsende bewegingen. (Marnix Gijsen, Kroniek der poezie, blz. 118)
• Vraag: 'Meneer Jonckheere, welke zijn volgens u de constanten van de Nederlandse letteren?'
  Antwoord: 'Contstantijn Huygens, Constant van Wessem, Constant Eeckels, Constant van Bruggenhaut...'
  (in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 124)
• Jonckheere raakte herhaaldelijk in polemieken verwikkeld. Dat was niet alleen een onvermijdelijk gevolg van zijn dubbelpositie als ambtenaar en literator, maar ook van zijn strijdbare vrijzinnigheid in het sterk verzuilde Vlaanderen. Daarnaast kon hij bij tijd en wijle, ook als recensent, bijzonder scherp uit de hoek komen. Overigens voelde hij zich al snel aangevallen of onheus bejegend en liet hij nooit na te reageren. Zijn grote invloed en zijn schrpe pen maakten hem bij velen tot iemand die men liever niet als tegenstander had. (Jan Schoomeesters, Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur, februari 1997)

Mijn favoriete citaat

Zelfs de dood bestaat maar voor wie nog leeft.
(Karel Jonckheere, Ook ik, zelfs gij, vooral wij)

 

Bronnen o.a.

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur, februari 1997
• Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (oktober 2023)