Atte Jongstra

Profiel

Achternaam: Jongstra
Roepnaam: Atte
Geboren: 13-08-1956
Te: Terwispel
Pseudoniem(en): Atte Jongstra gebruikte het pseudoniem Arno Breekveld voor zijn gedichten. Hij gebruikte ook de pseudoniemen Agna Eygenraam, Maria Reinhoudt, J. Noordewind en Arno II van Brechelhain

Dominee H.M. van Terwispel schreef een voorwoord voor Jongstra's 'De hele santenkraam: nieuw christelijk lexicon'. H.M. Terwispel was een pseudoniem van Jongstra zelf, hij is er geboren.

Het is verschrikkelijk een naam als de mijne te moeten dragen,
terwijl ik denk dat iemand als Harry Mulisch altijd verrukt is geweest van zijn naam.
Het beeld van een boekwinkel met in de etalage De Werken van Atte Jongstra is eenvoudig lachwekkend.
Verzamelde gedichten van Atte Jongstra? Ondenkbaar. Wie wil zulke gedichten lezen?
Met pseudoniemen goochelen heb ik heus gedaan, ik ben echter altijd weer bij Jongstra teruggekomen.
Macht der gewoonte? De kracht van dat ene, ellendige feit dat ik Jongstra heet?
Ik kon er hoe dan ook niet tegenop.
(Atte Jongsta, Klinkende ikken, blz. 8)

Voor tweedehands boeken	Ook van Atte Jongstra
Raban Internet Antiquariaat	Klik hier !

Naar Boven

Werk

Poëzie

De hortus (1992)
Nobile's Zeppelin (1993)
Zeppelin (1994)
Uithoorn (bibliofiel, 125 ex.) (1993)
Zwart uit de wondermond (bibliofiel, 75 ex.) (2001)
Magazijn 'memoria' (bibliofiel, 50 ex.) (2004)
Zwart uit de wondermond: verzamelde gedichten (2006)
Kalverliefde (met Lydia Rood en Atte Jongstra) (jaarwisselingsuitgave) (2006)
Magazijn 'memoria' (met Jan van der Pol) (bibliofiel, 175 ex.) (2008)
Furunkel (2018)

Proza

De psychologie van de zwavel (verhalen) (1989)
Groente (1991)
Cicerone (verhalen) (1992)
Stofomslag/omslag van stof (bibliofiel, 500 ex.) (1992)
Het huis M. Memoires van een spreker (1993)
Disgenoten (1998)
Hudigers hooglied (1999)
De tegenhanger (2003)
Kalverliefde (met Lydia Rood, Driek van Wissen) (Jaarwisselingsgeschenk) (2006)
De avonturen van Henry II Fix (2007)
Klinkende ikken: bekentenissen van een zelfontwijker (2008)
De heldeninspecteur (2010)
Diepte!: de geschiedenis van een dorp (2013)
Worst (2014)
Aan open zee (2016)
De aardappelcentrale: een monumentenman op oorlogspad (2019)
Cholerastad (2022)
Friezen in Rome (2024)

Voor kinderen

Het klinkende Muntje (2018)

Hoorspelen

Der Herr verlangt sein Hut (KRO, 1987)
De zaak Nemesis (KRO, 1988)
Het tentamenbriefje (KRO, 1991)

Brieven

Een brief aan Atte Jongstra in 'De psychologie van de constructie' van Nanne Tepper (bibliofiel, 100 ex.) (2015)

Naslagwerken

Lexicon voor feestgangers (jaarwisselingsgeschenk) (1993)
De hele santenkraam: nieuw christelijk lexicon (1997)

Overige non-fictie

De Multatulianen, 125 jaar Multatuli-verering en Multatuli-hulde (1985)
In ihrem Auftrag gebunden: Bucheinbände von Pau Groenendijk 1976-1994 (bibliofiel, 100 ex.) (1994)
De chrysanten in de vaas op de tafel bij het raam, niet de chrysanten bij het raam op de tafel in de vaas: over schrijvers en beeldende kunst (met Ed van Eeden, Carl Friedman) (1994)
Familieportret (1996)
De tak van Salzburg. Autobiografie van een lezer (2002)
Torenbouwval (2004)
Kristalman: Multatuli-oefenigen (2012)
Paden naar het Paradijs! (red., met anderen) (2013)
De hemel ontdekt: alles en meer over De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch (2014)
Een bijdrage in 'Al die onbekende beroemdheden: 250 jaar Maatschappij der Nederlandse Letterkunde' (2016)
Het fluïde tijdperk: beeldende kunst, identiteit en ondernemen: overlevingsoefeningen (2017)
De ontgroende mens (2018)
Koppermaandag: geen gejoel: feestrede te Joure, Blauwe Maandag 2018 (2018)
Zesentwintig lezingen, en één, Janus in Drienerwolde (2018)
Ecologieën: een album der natuur (2020)
Hemelwortels (2023)

Vertalingen/bewerkingen

Vertalingen en bewerkingen van teksten van Adolf Wölffli in 'Zeppelin' (1994)
John Arbuthnot e.a., Herinneringen aan het buitengewone in leven, werken en ontdekkingen van Martinus Scriblerus (1996)
Peter Cornell, De paden naar het paradijs : noten bij een verloren manuscript (2003)

Vertaald:

Festliches Lexikon (vert. Fritz van Lingen) (1993)
Een verhaal in 'A companion to Dutch and Flemish letters' (1997)
Djipte!: de skiednis fan in doarp (Friese vertaling van 'Diepte!: de geschiedenis van een dorp' door Anne Tjerk Popkema) (2013)

Atte Jongstra schreef een voorwoord/nawoord voor

Erich Wichman, Het witte gevaar: over melk, melkgebruik, melkmisbruik en melkzucht : een ketterij tegen "de goden dezer eeuw" (2e druk, 1979)
Jan Kors, Reinaart de Vos: een verzameling picturale impressies (bibliofiel, 20 ex.) (1981)
John Arbuthnot e.a., Herinneringen aan het buitengewone in leven, werken en ontdekkingen van Martinus Scriblerus (1996)
Peter Cornell, De paden naar het paradijs: noten bij een verloren manuscript (2003)
Henry II Fix, Vogels grijpen (2005)
De openhartige juffrouw: erotische verhalen uit de Verlichting (2009)
Edgar Allan Poe, De skacht en de slinger (Friese vertaling van 'The pit and the pendulum' door Anne Tjerk Popkema) (2014)

Bloemlezingen

Dichten over dichten. Bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de & 20ste eeuw (met Arjan Peters) (1994)

'Gebloemleesd'

Poëzie:

3 gedichten in 'Dichten over dichten. Bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de & 20ste eeuw, samengesteld door Atte Jongstra en Arjan Peters (1994)
1 gedicht: 'Zelfportret' in 'Vanmorgen keek ik in de spiegel. Zelfportretten van Nederlandse dichters', samengesteld door Hans Heesen (1994)
1 gedicht: 'Winterbaan' in 'Komrij's Nederlandse poëzie van de 19de t/m de 21ste eeuw in 2000 en enige gedichten', verzameld door Gerrit Komrij (2004)
1 gedicht: 'Winterbaan' in 'De Nederlandse poëzie van de twintigste en de eenentwintigste eeuw in 1000 en enige gedichten', samengesteld door Ilja Leonard Pfeijffer (2016)

Proza:

Een bijdrage in 'De Multatulianen' (1985)
1 verhaal: 'Verweer in schrift' in 'Max 36' samengesteld door Jessica Durlacher (1992)
1 toespraak in 'Aanslag op de letteren: de tegenstemmen van ...' (1993)
1 verhaal: 'Over een moeilijk verblijf op het barre eiland Ertholm, ...' in 'Sterke verhalen. Verzonnen reizen', samengesteld door Sander Blom (1994)
Een bijdrage in 'Virtueel volume' n.a.v. tentoonstelling Virtueel Volume in Arti et Amicitiae (1997)
1 column: 'De Here Here, mijnheer' in 'Wat een taal! Taalergernissen van bekende taalgebruikers', samenstelling Jannie Verheijen (1998)
73 citaten in 'Het postmodernisme in de Nederlandse en Vlaamse roman' van Bart Vervaeck (1999)
8 bijdragen in 'Literaire scheurkalender 2005', redactie Ed van Eeden en Jan Luitzen (2004)
1 essay 'Bokken en schapen' in 'De Nederlandse en Vlaamse literatuur vanaf 1880 in 200 essays', samengesteld door Joost Zwagerman (2008)
1 brief: 'Krakers-ik-vermaning' in 'Titaantjes waren we. Schrijvers schrijven zichzelf' (2010)
1 verhaal: 'Speedwell Cavern. Reisadvies: negatief' in 'Schrijvers op reis: Privé-domein gaat op vakantie' (2013)
1 verhaal: 'Tuinbonen: een korte geschiedenis' in 'De Nederlandse culinaire literatuur in 90 en enige verhalen', verzameld door Ronald Giphart (2015)
3 citaten in 'De taal der liefde: literair woordenboek van seks en erotiek' van Ton den Boon (2017)
1 verhaal in 'Een winter vol verhalen' (2020)

Tonen

Tijdschriften

Atte Jongstra is redacteur van 'Optima' en van 'Dietsche Warande en Belfort'.
Atte Jongstra is medewerker van 'NRC Handelsblad' en de 'Leeuwarder Courant'.
Atte Jongstra schrijft columns voor 'Home & Garden'.
Atte Jongstra publiceerde in 'Boek & band', 'Tirade', 'De Revisor', 'De Gids', 'De Tweede Ronde' en 'Raster'.

Over Atte Jongstra

3 privé-foto's met begeleidende tekst (waarvan één van Wanda Reisel) in 'De gevoelige plaat', redactie Lisa Kuitert en Mirjam Rotenstreich (1995)
Een bijdrage over Atte Jongstra in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Yves van Kempen (november 2000)
Bzzlletin 290 was een Atte Jongstra-nummer (2004)
1 portret van Atte Jongstra '222 schrijvers. Literaire portretten' van Eddy en Tessa Posthuma de Boer (2005), met het citaat 'Als ik niet schrijf staan mijn gedachten stil.'
1 hoofdstuk: 'Zelfportret als rare snijboon - over Groente van Atte Jongstra' in 'Lezen, man! Essays en kritieken' van Anthony Mertens (2006)
Een hoofdstuk over 'De tegenhanger' in 'literaire hellevaarten' van Bart Vervaeck (2007)
1 wandeling: 'Terwispel als middelpunt - Atte Jongstra' in '52 wandelingen met schrijvers naar hun jeugd' van Ellie Brik (2009)
1 hoofdstuk: 'Atte Jongstra - De avonturen van Henry II Fix' door Bart vervaeck in 'Lexicon van Literaire Werken' (november 2012)
1 lemma: 'Jongstra, Atte' in 'Steinz Gids voor de wereldliteratuur' van Jet & Pieter Steinz (2015)
4 zkv's over Atte Jongstra in 'Tat Tvam Asi' van A.L. Snijders (2021)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

Atte Jongstra schreef het lemma 'memory', 'the bard of', 'oubliëtte' en 'vergeetkelder' voor 'Het vergeetwoordenboek' (1994)
Atte Jongstra schreef 8 lemma's voor het 'Familiewoordenboek', red. W. Hansen en Paul Steenhuis (1999)
Atte Jongstra presenteerde in 2002 een aflevering van het Teleac/Not schooltelevisieprogramma 'Waarom moet ik dat lezen?'.
Atte Jongstra noemt in 'Groeten van Rottumerplaat. Het beslissende album volgens 100 en enige schrijvers' (2008) 'Other Words, Other Sounds' van Esquivel als het album dat hij mee zou nemen naar een onbewoond eiland.
Een portret (olieverf op doek) van Atte Jongstra door Siert Dallinga, gemaakt in 1981, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
In 'De boekenapotheek - Lees & genees' van Ella Berthoud & Susan Elderkin uit 2013 wordt 'De heldeninspecteur' vanAtte Jongstra genoemd bij 'De tien beste romans om je aan het lachen te maken'. (De Nederlandse boeken zijn aan de vertaling toegevoegd door Maarten Dessing).

Naar Boven

Literaire prijzen

Geertjan Lubberhuizen-prijs 1989 voor 'De psychologie van de zwavel'
'De psychologie van de zwavel' werd genomineerd voor de AKO-literatuurprijs
J. Greshoffprijs 1998 voor 'Familieportret'
Bâtafysische Orde van het Vliegwiel
Max Pam Award 2008
Boudewijn Büch-prijs 2015 vanwege zijn voorkeur voor naslagwerken, uitmiddelpuntige figuren en curieuze details
Constantijn Huygens-prijs 2016 voor zijn gehele oeuvre
Ger Fritz-prijs 2022 voor zijn gedicht 'Glück auf'

Atte Jongstra was lid van de jury voor:

Geertjan Lubberhuizen-prijs 1990

Naar Boven

Biografische opmerkingen

Atte Jongstra werd geboren in Terwispel, waar zijn vader hoofd van de openbare lagere school was. Toen hij twaalf was verhuisden ze naar Gorredijk.
Zijn grootouders woonden in Grouw.
Atte Jongstra studeerde literatuurgeschiedenis in Amsterdam.
Atte Jongstra debuteerde in 1985 in 'De Multatulianen', een boek over 125 jaar Multatulivereniging.
Jongstra verzamelt allerlei naslagwerken.
Atte Jongstra is getrouwd met de schrijfster Ingrid Hoogervorst.
Zijn laatste boek, De avonturen van Henri II Fix, schreef Jongstra naar aanleiding van de aanschaf op een veiling van
Op een veiling kocht Atte Jongstra drie kisten vol manuscripten en andere documenten van de 18e eeuwse levenskunstenaar en encyclopedist Henri II Fix uit Zwolle. Zijn boek 'De avonturen van Henri II Fix' (2007), dat wel als zijn doorbraak wordt gezien, was hier het gevolg van.
Atte Jongstra is de schepper en beheerder van de Bâtafysische Beeldbank.

Handtekening Atte Jongstra

Handtekening Atte Jongstra in 'De psychologie van de zwavel'

Naar Boven

Anderen over Atte Jongstra

Atte Jongstra kent zijn literatuur; hij kent de literatuur zelfs zo goed dat hij zich kan veroorloven ermee te goochelen. (Frans de Rover, VN, 03-02-1990)
Jongstra heeft nog wel het meeste gemeen met een treiterzieke minnaar die je tot knarsetanden toe opvrijt, en dan besluit met de mededeling dat hij maar eens opstapt. 't Is natuurlijk de vraag hoe vaak je hem nog terug laat komen. Het antwoord hangt af van je nieuwsgierigheid, en van je gevoeligheid voor 'het ordinaire, het kleine, de gewoonte, de sleur van alledag', waar volgens deze optekenaar de meeste bizarre verhalen verborgen zijn. (Jaap Goedegebuure, HP/De Tijd, 27-11-1992)
Van de boeken van Atte Jongstra moet je houden. Ze verenigen een minimum aan begrijpelijkheid met een maximum aan verbale vrolijkheid. Wie een betrouwbaar realistisch verhaal verlangt, is bij hem aan het verkeerde adres. Zijn romans spotten met elke eenduidigheid, zitten berstensvol grappen, dubbele bodems, terzijdes en uitweidingen. Elke poging achteraf te recapituleren wat je eigenlijk gelezen hebt, doet het geheel onrecht (Arnold Heumakers, Volkskrant, 15-10-1993)
De personages in Jongstra's proza ondernemen allerlei reizen, maar het zijn doorgaans reizen door het geheugen, waarbij het bereisde land het land van boeken (vooral lexica en encyclopedieën) is. In Groente functioneert de tuin als beeld van de complexiteit van de wereld en in Het huis M wordt de onkenbaarheid van de werkelijkheid verbeeld via het labyrintische innerlijk van het huis. Jongstra's schrijverschap kenmerkt zich door een combinatie van ironie, overdrijving of groteske spot. Daarnaast citeert hij veelvuldig, één van de redenen waarom men hem een postmodernist genoemd heeft. (G.J. van Bork, Schrijvers en dichters, dbnl biografieënproject I)
Atte Jongstra is een verzamelaar van eigenaardigheden, iemand met een onlesbare dorst naar kennis in de marge. Fragmenten uit obscure historische boeken, citaten van Multatuli, verwijzingen naar de Divina Commedia, of weer die kerkvader Augustinus, het maakt allemaal deel uit van het spel van verwijzingen dat Jongstra speelt in romans als De avonturen van Henry II Fix (2007), De tegenhanger (2003) en Het huis M. (1993). Ook in zijn werkkamer zie je dat kantlijnfetisjisme weerspiegeld: insectenkunde, chasmologie (gaapkunde), negentiende-eeuwse psychologie, volksverhalen, boeken over stenen, over lang vergeten religieuze stromingen, boeken over boeken, je kunt het zo gek niet verzinnen of het staat bij Jongstra in de kast. (Reinier Kist, NRC, 27-08-2008)
In een weiland bij Terwispel zag ik een ooievaar lopen. Weet u waar Terwispel ligt? Ik wel. Atte Jongstra ook, de schrijver, die komt ervandaan. Maar of hij er wel eens een ooievaar in het weiland heeft gezien, weet ik niet. In zijn werk heeft hij er nooit melding van gemaakt. Misschien wemelt het daar bij Terwispel (tussen Beetsterzwaag en Gorredijk) wel van de ooievaars en heeft Jongstra het er daarom nooit over. Ja, je weet het niet. (Martin Bril, 'Ooievaar' in 'Mijn leven als hond', blz. 55)

Naar Boven

Mijn favoriete citaat

Als ik iets wil begrijpen, heb ik boeken nodig.
Als het wijsheid over mezelf betreft, blijk ik zelfs in de beste boeken
helaas hardnekkig over de essentie heen te lezen.
(Atte Jongstra, Klinkende ikken, blz. 66)

Naar Boven

Uit mijn weblog: 17 mei 2010

Van Kooten sloot vanavond de literaire avonden van dit seizoen af met een lezing van Atte Jongstra. Daar wilde ik graag naartoe omdat zijn manier van schrijven mij bijzonder goed bevalt. Geen afgerond verhaal langs één lijn, maar een dunne verhaallijn, een gedachte, die via allerlei zijpaden, gedachtesprongen en een uitgebreid notenapparaat tot een slot leidt en daarom ook niet na te vertellen is. Hij is een liefhebber van Multatuli en die schreef op een vergelijkbare manier. Mijn enthousiasme voor Atte Jongstra blijkt in Veenendaal niet gedeeld te worden. Er zaten vijf betalende bezoekers en drie winkelmedewerkers. Het werd een aardige avond waarbij hij uitgebreid inging op zijn laatste twee romans 'De Heldeninspecteur' (2010) en 'De avonturen van Henri II Fix' (2007). In deze boeken volgt hij wel een duidelijke verhaallijn overigens, maar hij voorziet ook zijn romans van een flinke hoeveel noten en fotomateriaal. Op mijn bladzijde over Jongstra op Schrijversinfo schreef ik dat ik vermoed dat H.M. van Terwispel een pseudoniem van hem is (hij is in Terwispel geboren). Dat vroeg ik hem vanavond en hij gaf toe dat pseudoniem twee keer gebruikt te hebben. Ik kocht vanavond geen boek van hem, maar vroeg hem mijn exemplaar van 'De tak van Salzburg' te signeren. Hij schreef er per abuis 'april 2010' boven.