• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
  
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

Jacques de Kadt

Profiel

Achternaam: de Kadt
Voornaam:Jacques
Geboren: 30-07-1897
Te: Oss
Overleden: 16-04-1988
Te: Santpoort

Pseudoniem(en): Jacques de Kadt gebruikte het pseudoniem K. Lambrechts.

Werk

Non-fictie/brochures:

• Wat wil de BKSP (met H. Roland Holst) (1924)
• De wereldcrisis en de socialistische strijd. Een beslissende periode (1932)
• Actie of scheuring? Een woord van verweer (met F. van der Goes en P.J. Schmidt) (1932)
• Politiek of Romantiek? Open brief aan de leden der OSP (met S. Tas en H. de Boer) (1934)
• Van Tsarisme tot Stalinisme. Een critische geschiedenis der Russische revolutie en een onderzoek naar haar betekenis voor het socialisme (1935)
• Europa's toekomst. Oorlog-fascisme-socialisme (1936)
• Het plan van de Arbeid. Ja of Neen? (1936)
• Verkeerde voorkeur (1936)
• Georges Sorel. Het einde van een mythe (1938)
• Het fascisme en de nieuwe vrijheid (1939)
• De oude intellectuelen en de politiek (1945)
• Rusland en wij. Hoe redden we de vrede? (1947)
• Verdediging van het Westen. Een bundel essays (1947)
• De grondslagen van het socialisme. Praeadviezen voor de Partij van de Arbeid (met G. Ruygers) (1947)
• Herman Gorter: Neen en Ja (1947)
• Het existentialisme. Drie voordrachten met discussie (met Cola Debrot en R.F. Beerling) (1947)
• De Indonesische tragedie. Het treurspel der gemiste kansen (1949)
• Ideologie en samenleving. Vier voordrachten met discussie (met H. Giltray, Herman Meyer en H.A. Gomperts) (1950)
• De consequenties van Korea. Een pleidooi voor vrede door kracht (1950)
• Inleiding tot het denken van Karl Marx (1951)
• Kaarten op tafel inzake Nieuw Guinea (rede) (1951)
• Pogrom Praag-Moskou : Rusland, de Joden en de vrede (1953)
• Vrijheid en gelijkwaardigheid in de welvaartsstaat. Een toetsing van de naoorlogse ontwikkeling aan socialistische normen (met J.M. den Uyl en A. Vondeling) (1957)
• Huidige stand in het Nieuw Guinea-vraagstuk (1961)
• Uit mijn communistentijd (1965)
• Ketterse kanttekeningen (1965)
• Beweringen en bewijzen (1965)
• De kiezer en zijn kansen. Beschouwingen over de politieke misère in Nederland. (1967)
• Methode `Israel' - Aanschouwelijk onderwijs in de wereldpolitiek (1967)
• Afscheid van de PvdA? Van democratie naar volksdemocratie (1969)
• De politiek der gematigden. Een open wereld voor de jaren zeventig (1972)
• Politieke herinneringen van een randfiguur (1976)
• Jaren die dubbel telden. Politieke herinneringen uit mijn 'Indische' jaren (1978)
• De deftigheid in het gedrang. Een keuze uit zijn verspreide geschriften (1991)

Vertalingen/bewerkingen

• Boris Souvarine, Stalin en het bolsjewisme (vertaald door E. du Perron, bewerkt door J. de Kadt) (1940)

Jacques de Kadt schreef een inleiding voor

• Rosa Luxemburg, Brieven (1958)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• J. de Kadt was vanaf juli 1920 redacteur van 'De Tribune'.
• J. de Kadt was van juni 1924 tot maart 1926 redacteur van 'De Kommunist'.
• Jacques de Kadt publiceerde in 'De Socialist'. Hij was van oktober 1928 tot augustus 1931 redacteur.
• J. de Kadt was van november 1931 tot december 1931 redacteur van 'De Sociaal-Democraat'.
• J. de Kadt was secretaris en hoofdredacteur van 'De Fakkel' (vanaf januari 1932)
• Jacques de Kadt was met Sal Tas oprichter en redacteur van 'De Nieuwe Kern' (1934-1940).
• In Nederlands Indië publiceerde hij in 'Algemeen Indisch Dagblad' en 'Kritiek en Opbouw'.
• J. de Kadt was redacteur van 'Paraat' en lid van de redactieraad van 'Socialisme en Democratie'.
• J. de Kadt werkte mee aan 'Podium' en 'Hollands Weekblad/Maandblad'.
• J. de Kadt was redacteur van 'Libertinage', 'Vrije Bladen' en 'De Baanbreker'.
• De Kadt kreeg ruim de gelegenheid zijn politieke ideeën in 'Tirade' uiteen te zetten. Dit leverde uitgever Van Oorschot regelmatig conflicten op met de overige redactieleden.
• J. de Kadt publiceerde verder in 'De Gemeenschap', 'De Arbeid', 'Het Volk', 'De Nieuwe Weg', 'Groot Nederland', 'De Stem', Critisch bulletin', 'Het Parool', 'The New Statesman and Nation', 'Paraat', 'De Brug', 'Litterair paspoort', 'Ons Erfdeel'.

Over Jacques de Kadt

• J.C. Brandt Corstius, 'Terugblik op een defensie' in 'Critisch Bulletin' (maart 1948)
• H. Daalder, 'De Kat en zijn communistentijd' in 'Hollands maandblad 226' (mei 1966)
• Karel van het Reve, 'Kanttekeningen bij de herinneringen van de Kadt' in 'Tirade' (mei 1977)
• Josine Meijer, 'Jacques de Kadt en de wetenschap der politiek', in 'Tirade 317' (1978)
• H.F. Cohen: 'De Kadts Indische jaren' in 'Tirade 244' (maart 1979)
• A. A. Spijkerboer, 'De nieuwe kern en Karl Barth' (1980)
• H. Floris Cohen, 'Bij de crematie van Jacques de Kadt' in 'Hollands maandblad' (juni 1988)
• P.F.H. Lauxterman, 'Jacques de Kadt en het onoplosbare dilemma' in 'Hollands maandblad' (december 1988)
• 1 hoofdstuk: J. de Kadt - Het fascisme en de nieuwe vrijheid' in 'Verboden boeken: verboden door pausen en dictators puriteinen en boekenhaters', samengesteld door C.J. Aarts en Mizzi van der Pluijm (1989)
• Ronald Havenaar, 'De tocht naar het onbekende. Het politieke denken van Jacques de Kadt' (proefschrift) (1990)
• Dick Pels, 'Het democratisch verschil. Jacques de Kadt en de nieuwe elite' (1993)
• G.A. van Doorn, 'Het omstreden gelijk van Jacques de Kadt', in 'De draagbare van Doorn' (1996)
• Esther Captain, 'Achter het kawat was Nederland: Indische oorlogservaringen en -herinneringen 1942-1995' (proefschrift) (2002)
• A.G.M.F. Brok, 'Jacques de Kadt, een vergeten essayist', in 'Boekenpost 78 (juli/aug. 2005)
• Rob Wentholt, 'Meneer De Kadt' in 'Hollands Maandblad' (april 2006)
• Een ZKV: 'Stijl' in 'Wapenbroeders' van A.L. Snijders (2013)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• De Kadt wordt door Willem Walraven genoemd in zijn 'Brieven' (1966)
• Max Pam maakte voor HP/De Tijd (10-09-1999) een lijst met de 100 beste boeken van de eeuw.
  Hij nam hierin van Jacques de Kadt op nr. 17 'Het fascisme en de nieuwe vrijheid' (Politiek essay op een niveau dat voor Nederland uniek is).
• 'Fascisme en de nieuwe vrijheid' stond op nr. 11 in de lijst van 'De 45 beste boeken uit de Nederlandse literatuur (1900-2012)' volgens Max Pam.

Waardering

• Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw (29 april 1959)

Biografische opmerkingen

• Jacques de Kadt was van gegoede familie. Zijn vader, Roelof de Kadt, was bedrijfsleider bij Zwanenberg. Hij was de derde zoon in het gezin.
• Hij volgde de H.B.S. in Oss. Hij mocht gaan studeren, maar koos er voor om te gaan werken.
• Jacques de Kadt werd loketbediende op het postkantoor in Haarlem. Hij had deze baan bewust genomen. Hij schatte in dat hij zo voldoende tijd zou hebben voor zelfstudie. Zijn doel was auteur worden.
• J. de Kadt was eerst (vanaf 1919) lid van de Communistische Partij Holland. In november 1921 werd hij lid van het partijbestuur. Hij verliet de partij in 1924 (hij werd geroyeerd, moest op last van de Komintern weer worden aangenomen en verliet vervolgens zelf de partij).
• Hij was mede-oprichter (met Henriëtte Roland Holst) van de BKSP (Bond van Kommunistische Strijd- en Propagandaclubs. De BKSP werd niet door de Komintern erkend en in 1927 weer opgeheven.
• In 1928 werd hij lid van de SDAP. In 1932 werd hij geroyeerd.
• Dit royement leidde tot de oprichting van de Onafhankelijke Socialistische Partij. De resultaten bij de verkiezingen in 1933 waren teleurstellend. De OSP werd steeds radicaler. Daarom verliet De Kadt samen met Sal Tas de partij in 1934. De Kadt en Tas werden door justitie gezocht en weken uit naar België.
• Jacques de Kadt zat in 1933 drie maanden gevangenisstraf uit in verband met een oproep in 'De Fakkel' aan soldaten en matrozen zich achter de muiterij op De Zeven Provinciën te scharen. Er wordt beweerd dat niet De Kadt zelf, maar partijvoorzitter Schmidt deze passage in De Kadts artikel heeft opgenomen.
• Tussen 1934 en 1940 lag de productiefste periode van De Kadt.
• 'Het fascisme en de nieuwe vrijheid' (1939) wordt gezien als zijn meesterwerk.
• Jacques de Kadt woonde tot de Tweede Wereldoorlog bij zijn ouders.
• De joodse familie De Kadt vluchtte naar Engeland. In 1940 in Groot-Brittannië zat hij korte tijd gevangen op last van de Politieke Opsporingsdienst vanwege 'Trotskisme'. Hij ging vervolgens naar Nederlands Indië. Zijn ouders en een broer kwamen om in de Japanse gevangenkampen. Jacques wist, samen met een andere broer, de kampen te overleven.
• In 1946 werd hij - terug in Nederland - lid van de PvdA. Tot medio 1949 behoorde hij tot de oppositionelen tegen het Indonesië-beleid, maar als kamerlid legde hij zich daarin terughoudendheid op.
• Jacques de Kadt trouwde op 20-01-1948 met E. Stern Ester. Zij had toen uit een eerder huwelijk al een dochter en een zoon.
• J. de Kadt was van 1948 tot 1963 lid van de Tweede Kamer. In 1970 stapte hij uit de PvdA.
• J. de Kadt verzorgde van 1956 tot 1963 de parlementaire rubriek voor de VARA-radio.
• Na 1979 ging zijn gezondheid achteruit.
• Jacques de Kadt overleed op 16-04-1988 in Huize Narmada in Santpoort aan de gevolgen van de ouderdom. Op 20-04-1988 werd hij gecremeerd in Crematorium Velsen in Driehuis, waar ook zijn as is verstrooid.

Anderen over Jacques de Kadt

• De Kadt heeft in zijn leven een reuzenzwaai gemaakt van uiterst links tot wel heel rechts. (M. van der Goes van Naters, Met en tegen de tijd. Herinneringen, blz. 188)
• De Kadt had en heeft persoonlijk een grote charme; hij is een begaafd schrijver - maar wee, als je op die bepaalde teen trapte! (M. van der Goes van Naters, Met en tegen de tijd. Herinneringen, blz. 195)
• Hoe is het mogelijk dat men zich opwerpt als verdediger van het westen (J. de Kadt e.a.) en dan niets doet dan het westen tegenover het oosten neer te halen? (J.C. Bloem, Aphorismen, LXXIV)
• Jacques de Kadt, een man met wie ik het telkens weer voor honderd procent oneens wil zijn en die ik bijna telkens weer tandenknarsend voor zeventig, tachtig procent gelijk moet geven. (C. Buddngh', Dagboeknotities 1967-1972, blz. 264, 06-11-1969)
• Dat ik practisch alle boeken van Jacques heb uitgegeven was voor mij een bijzonder groot genoegen, alhoewel ik mijn leven lang met hem overhoop gelegen heb, over de wijze waaròp hij zijn tegenstanders te lijf ging. Als je iemand winnen wil voor je denkbeelden of overtuigen wil van je vermoedelijke gelijk moet je niet beginnen hem voor ezel, misleider, prul of prol uit te maken. (Hoewel ik toch ook telkens weer genoot van zijn geniale humor, karakteristieken en scheldpartijen.) (Geert van Oorschot in een brief aan Ronald Havenaar, 15-01-1987, Brieven van een uitgever, blz. 86)
• Het bijzondere van zijn werk is het onverbrekelijk samengaan van politieke betrokkenheid en wetenschappelijk realisme. Het is wetenschap der politiek zoals hij die opvat. Van mislukkingen heeft hij minstens zoveel geleerd als van successen. Wat hij zijn lezers wil geven, is meer dan verheldering van inzicht. Hij doet een beroep op hun redelijkheid en strijdbaarheid. Wat hij wil is een wapening der gematigden. (Josine Meijer, Tirade 317, juli/augustus 1988, blz. 308)
• Een boeiende man, erudiet em buitendien nog een getalenteerd schrijver die zijn klassieken én op literair én op politiek gebied kende, decennialang voortgedreven door wat hijzelf hartstocht voor de politiek noemde. Voor hem was het geen baantje - al had hij ooit in zijn hoofd leider van de Nederlandse communisten te worden - maar een breed terrein waarop je actief of passief kon leren hoe partijen en vooral hoe staten met elkaar dienden om te gaan. (Igor Cornellissen, VN, 19-05-1990)
• Met de teloorgang van Nieuw Links en de ineenstorting van het communisme is inmiddels de belangstelling voor De Kadt weer toegenomen. Bovendien is hij in de dorre woestijn van de politieke theorie die Nederland nu eenmaal is, een onverwachte, rijk bloeiende en raadselachtige plant. Wie de venijnige stekels weet te ontwijken kan bij De Kadt rijpe vruchten vinden. (Rob Hartmans, HN, 20-04-1991)
• Hij stond voor cultuursocialisme en streed zijn hele leven tegen illusionisme, defaitisme en modieus pacifisme. Hij bepleitte een militante, energieke democratie en hield zich verre van gekissebis over kleinigheden. Daar had hij geen oog voor. Maar hij had daarbij de pech dat het in het polderland Nederland nu juist de futiliteiten zijn, waar men zich over opwindt, omdat men het vermogen mist om over de rand van de polder heen te kijken. (A.G.M.F. de Brok, Boekenpost, juli/aug. 2005)

Mijn favoriete citaat

De vrijheid is het zout der aarde,
maar de opvatting dat maaltijden,
uitsluitend bestaande uit zout,
daarom genietbaar of verteerbaar zouden zijn,
is altijd weer een dwaling gebleken.
(Jacques de Kadt, De deftigheid in het gedrang, blz., 507)

Bronnen o.a.

• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• De deftigheid in het gedrang (1991)
• Hervormd Nederland (20-04-1991)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
• Boekenpost (juli/aug. 2005)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (maart 2020)