Herman de man
Profiel
Achternaam: de Man
Voornaam: Herman
Geboren :11-07-1898
Te: Woerden
Overleden: 14-11-1946
Te: Schiphol
Pseudoniem(en): Herman de Man was het pseudoniem van Salomon Herman (Sal) Hamburger. In 1943 werd het zijn officiële naam. In zijn familie werd het verhaal verteld dat De Man voor 1805 de officiële familienaam zou zijn geweest. Herman de Man gebruikte ook het pseudoniem Incleäder.
| Voor tweedehands boeken | Ook van Herman de Man |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Sonnetten en andere gedichten door S.H. Hamburger (manuscript, 1919)
Proza
 |
 |
- Aardebanden (1922)
- Weideweelde: een vertelling uit het leven van Sander Goegebuur (1923)
- Rijshout en rozen (1924)
- De eenzame: een vertelling uit het leven van Hubert Montijn (1924)
- Het wassende water (1925)
- Van winter tot winter (1926)
- Hollanders komt naar het water (1926)
- Jan Allemachtig (verhalen) (1927)
- Meester Lampelaar (1929)
- De kleine wereld: bedelaarsroman (1932)
- Maria en haar timmerman (1932)
- Een stoombootje in de mist (1933)
- Scheepswerf De Kroonprinces (1936)
- De barre winter van negentig (1936)
- Kapitein Aart Luteyn: beurtvaart (1936)
- Maria, of hoor ook de wederpartij (1937)
- De koets (1937)
- Het bezoek: kerstverhaal (1937)
- Aart Luteyn de andere: Rijnvaart (1938)
- Zonen van den Paardekop (1939)
- Geboeide oerkracht (1939)
- Heilig Pietje de Booy (1940)
- Geiten (1940)
- De Heerschers van het gewest (1941)
- Wonderlijke ontmoetingen (1948)
- Keten van vuur: kerstverhaal (1948)
- Omnibus (De kleine wereld/Een stoombootje in de mist/Geiten) (1954)
- 'De kleine wereld & De barre winter van negentig' (1974)
- 'Rijshout en rozen & Marie of hoor ook de wederpartij' (1974)
- Stoombootje in de mist & Scheepswerf de Kroonprinces (1975)
- Kapitein Aart Luteyn & Aart Luteyn en de andere (1976)
- Het wassende water & Maria en haar timmerman (1977)
- Uit mijn kinderjaren en andere verhalen (1981)
- Bramen plukken: een verhaal (bibliofiel, 100 ex.) (1984)
 |
 |
 |
Brieven
- Een toegenegen vriend, al ben ik wellicht lastig. De briefwisseling tussen Dr. P.H. Ritter en Herman de Man (1928-1946) (bezorgd door Jan J. van Herpen) (1986)
- U hebt mij den weg gewezen: brieven van Herman de Man aan Stijn Streuvels (bezorgd door Gé Vaartjes) (1996)
- Brieven van Herman de Man aan A.M. de Jong in '"Beroemd op een divan": A.M. de Jong, schrijver: een biografische schets' van Mels de Jong (2002)
Hoorspelen
- Het wassende water (AVRO, 1948)
- Scheepswerf "De Kroonprinces" (AVRO, 1953)
- Het wassende water (20 delen) (NCRV, 1970)
- De kleine wereld (19 delen) (NCRV, 1971)
Overige non-fictie
- Tentoonstelling Het schoone boek van 2 juni-30 juni 1925 (catalogus) (1925)
- M.A.P.C. Poelhekke, 'Taalbloei: letterkundig leesboek voor H.B.S., Gymnasia, Kweek- en Normaalscholen' (bewerkt door Gerard Brom en Herman de Man) (5e druk, 1931)
- Over de Joden en hun vervolgers (1933)
- De erotiek in onze letteren: over pornografie en Vestdijk (bibliofiel, 120 ex.) (1986)
- Twee ganzen van steen/Twee ganzen van stand (met Henk Povée) (1997)
Vertalingen/bewerkingen
Vertaald:
- Wezbrana fala (Poolse vertaling van 'Het wassende water' door Henryk Lesniewski) (z.j.)
- Voda stoupá (Tsjechische vertaling van 'Het wassende water' door Lida Faltova) (1928)
- Die steigende Flut (Duitse vertaling van 'Het wassende water' door Franz Düllberg) (1930)
- Rising waters Engelse vertaling van 'Het wassende water' door G.J. Reinier) (1931)
- Naar Vandene stiger (Deense vertaling van 'Het wassende water' door Ingeborg Tvede) (1933)
- Vagabonder (Deense vertaling van 'De kleine wereld' door Ingeborg Tvede) (1934)
- En Damper i Taage (Deense vertaling van 'Een stoombootje in de mist' door Ingeborg Tvede) (1947)
- Kapjošie uden?i (Letse vertaling van 'Het wassende water') (1939)
- Maria et son charpentier (Franse vertaling van 'Maria en haar timmerman' door C. Melloy) (ca. 1941)
- La noce (Franse vertaling door Léon Thoornems) (1955)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Herman de Man debuteerde in 1921 in 'De Gids' met 'Aardebanden'.
- Herman de Man was verslaggever voor het 'Dagblad voor Gouda'.
- Herman de Man was in Brussel journalist voor 'Het Laatste Nieuws'.
- Herman de Man werkte voor het Haagse persbureau 'Vaz Dias'.
- Herman de Man publiceerde in 'De Nieuwe Eeuw', 'Wereldkroniek', 'Eigen Haard', 'De Nieuwe Gids', 'De Kroniek', 'De Nieuwe Rotterdamse Courant', 'De Nederlandsche Bibliographie', 'Blijmoedig Maandblad', 'Morks-Magazijn' en 'Nieuw leven'.
- Herman de Man redigeerde 'Rynbende's Blijmoedig Maandblad'.
Over Herman de Man
- Een korte biografie van Herman de Man in 'Tweeëntwintig biografieën' (1950)
- 1 hoofdstuk: 'Herman de Man: Het wassende water (1926)' in 'Moderne boeken en schrijvers' van H. de Waard (1956)
- 1 hoofdstuk: 'Herman de Man - Het wassende water' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
- Henk Povée, 'Herman de Man' (1972)
- Theo Pollemans, 'Een monument voor een schrijver : leven en werk van Herman de Man' (AO-reeks, nr. 1657) (1977)
- 1 bladzijde over Herman de Man in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
- Henri A. Ett, 'H. de Man. Een poging tot reconstructie van zijn verhalend proza' (1978)
- "De vier waarden": orgaan van de Vereniging Herman de Man (nr. 1 - 14) (1979-1991)
- Henri A. Ett, 'Wie was Herman de Man' (1980)
- Jean Groot, 'L'inspiration romanesque de Herman de Man: proto-histoire du régionalisme matri-centrique' (proefschrift) (1984)
- B.R. Feis e.a. (redactie), 'De Lopikerwaard : in het land van Herman de Man' (1985)
- Henk Povée, 'Herman de Man' (uitgebreide versie) (1986)
- 1 anekdote over Herman de Man in 'Het literair anekdoten boek', samengesteld door John Müller (1988)
- 'Nieuwsbrief Vereniging "Herman de Man"' (nr. 1 - 64) (1991-2007)
- 1 uittreksel: 'Herman de Man - Het wassende water' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur 1880-1945', door Johan van Ommen en Lizet Penson (1992)
- 'Nog niet: jaarboek Vereniging "Herman de Man"' (7 delen) (1992-1998)
- 1 bespreking: 'Herman de Man - Het wassende water' in 'Panorama van de Nederlandse letterkunde. Beknopte besprekingen van 75 Nederlandse literaire werken' van C. Gerritsma (1993)
- Theo Pollemans, 'Een zoeker naar het hart van Holland' (1996)
- Gé Vaartjes, 'Herman de Man, een biografie' (1999)
- Dirk Edeling, 'Bibliografie Herman de Man' (2000)
- C.R. van den Berg, 'Een voet te hoog: Herman de Man en de calvinisten' (2001)
- Jean Brüll (redactie), '"Ik nu was een droomer": Herman de Man over Oudewater en zijn leven' (2001)
- Tessa van der Putten, 'Langs rivierdijken en dwars door 't onbekende polderland: de Lopikerwaard rond 1900 door de ogen van Herman de Man' (2001)
- Een hoofdstuk over Herman de Man in Hans Heesen & Harry Jansen, 'Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland' (2001)
- Homme Wedman, 'De man achter de tralies: Herman de Man en het antimilitarisme van zijn tijd' (2002)
- Harrie Scholtmeijer, ''Laân ze maar klessen': Herman de Man en het dialect' (2003)
- Hans Visser, 'Herman de Man in De Java-Bode: over pornografie en Vestdijk' (2005)
- Marijo Ariëns-Volker, 'Dirk Nijland & Herman de Man: een vriendschap' (2006)
- Jean Brüll (redactie), ''Voorbij, voorbij, o en voorgoed voorbij': afscheid & herdenking' (2007)
- Gé Vaartjes, 'Beeld van De Man: Herman de Man, een leven in foto's' (2 delen) (2006)
- Cor W. Stigter, 'In memoriam Herman de Man: verzamelde teksten uit zijn sterfjaar 1946' (2007)
- Cor W. Stigter, 'Inventaris van de archieven van de Vereniging 'Herman de Man' (1940) 1972-2008' (2008)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Het wassende water' verscheen in 1976 als Grote letterboek.
- 'Een stoombootje in de mist' verscheen in 1978 als Grote letterboek.
- In Oudewater werd in 1978 de 'Vereniging Herman de Man' opgericht. Deze vereniging richt zich op 'de streekroman' en organiseert (auto)tochten langs de plaatsen die in het werk van De Man een belangrijke rol spelen. De vereningng werd in 2006 opgeheven.
- 'Het wassende water' werd door Peter van Gestel bewerkt tot een achtdelige dramaserie, in 1986 uitgezonden door de NCRV.
- 'Scheepswerf De Kroonprinces' verscheen in 1990 als Grote letterboek.
- Rond Lopik, Polsbroek en Benschop is een Herman de Man fietsroute uitgezet, verkrijgbaar bij VVV's en boekwinkels in de regio (€ 2,00)
Literaire prijzen
- C.W. van der Hoogt-prijs 1927 voor 'Het wassende water'
- Tollens-prijs 1938 voor zijn gehele oeuvre
Biografische opmerkingen
- Herman de Man kwam uit een joods gezin. Hij werd streng calvinistisch opgevoed. In 1927 werd hij Rooms-katholiek.
- Herman de Man trok al jong (vanaf zijn dertiende) als venter (met/voor zijn vader) langs de boerderijen in zijn geboortestreek.
- Herman de Man was eerst koopman. Later werd hij journalist en schrijver. Hij schreef calvinistische, regonialistische romans van een hoog literair gehalte.
- Veel van zijn boeken spelen in de streek waar hij opgroeide: Oudewater, Schoonhoven en op de rivieren (Lek, Hollandse IJssel).
- Herman de Man woonde met zijn ouders in Woerden, in Polsbroekerdam, van 1906 tot 1910 in Benschop aan het Dorpsplein. In 1910 verhuisden ze naar de Rootstraat in Oudewater. Later woonden ze aan de Leeuweringerstraat.
- In 1915 ging hij weg van huis (o.a. vanwege spanningen tussen hem en zijn vader) en zwierf o.a. in amsterdam.
- In 1918 weigerde hij dienst. Hij zat ruim een jaar gevangen in Jisp en in Scheveningen.
- In 1919 vluchtte hij - beschuldigd van diefstal - naar België, waar hij journalist werd. Hier noemde hij zich voor het eerst Herman de Man.
- In 1924 trouwde hij met de - ook joodse - Eva Kalker. Al snel bleek het huwelijk geen succes. Hij sloeg en negeerde haar. Wel kregen ze negen kinderen, van wie er één bij de geboorte overleed en één na vier maanden.
- In 1927 gingen De Man en zijn vrouw in Vianen over tot het Katholicisme.
- Het gezin woonde in Utrecht, Vianen, Woerden en vanaf 1930 in Berlicum.
- Herman de Man signeerde zijn boeken met 'Nog niet'. Hiermee gaf hij aan dat ook dit boek 'nog niet' het volmaakte werk was dat hij hoopte te schrijven.
- In de dertiger jaren schreef hij het pamflet 'Over de joden en hunne vervolgers', waarin hij spotte met het nazi-gedachtengoed. Vanwege dit pamflet werd hij ontslagen bij Teulings Uitgeversmaatschappij.
- In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog werkte Herman de Man ook voor de KRO (hij vesloeg o.a. de rally van Monta Carlo) en voor de AVRO als boekbespreker.
- Vlak voor de Tweede Wereldoorlog stonden Herman de Man en zijn vrouw op het punt te scheiden.
- Bij het uitbreken van de oorlog was Herman de Man in Frankrijk. Hij wilde er in alle rust aan een boek werken. Zijn vrouw en kinderen bleven in Nederland.
- Op Curacao kreeg hij werk bij de radio. Bij zijn afwezigheid vroeg zijn vrouw een scheiding aan.
- Apres Coup, Herinneringen kwam uit in 1941. De herdrukken van na de oorlog werden door hem zelf herschreven (om een fraaier beeld van hem te geven).
- Toen hij na de Tweede Wereldoorlog terugkwam bleek dat zijn vrouw en vijf van zijn zeven kinderen door de Duitsers in Auschwitz waren vermoord. Ook zijn vader, broer en schoonzus stierven in het concentratiekamp. Zijn zoon Joost en dochter Marietje overleefden de oorlog.
- Herman de Man overleed bij een vliegtuigongeluk op Schiphol. De KLM-Dakota waarmee hij terugkwam van een zakenreis naar Londen stortte neer.
- Herman de Man werd op 19-11-1946 (onder grote belangstelling) begraven op de RK Begraafplaats in Oudewater (Waterkant, rij I F. nr. 12). De begrafenis was te zien op het Polygoon-journaal.
- Herman de Man beschouwde zelf 'De barre winter van '90' als zijn beste boek.
- Het boek 'Mannen van Sliedrecht' van K. Norel is gebaseerd op voorwerk dat Herman de Man gedaan had voor een roman. Alleen de verantwoording hiervan is teruggevonden. Deze verantwoording van Herman de Man staat voorin het boek van K. Norel.
- In Oudewater staat sinds 2 april 1977 - voor de Heksenwaag - het Herman de Man-monument. Het beeld van Ineke van Dijk stelt een boerengezin op een bank voor.
- Bij Ewijk is de brug over de Waal naar Herman de Man genoemd (zie 'links')
handschrift Herman de Man
Anderen over Herman de Man
- Tijdens ons verblijf in Scheveningen heb ik de proefvellen gelezen van de nieuwe roman van ons petekind Herman de Man: Heilige Pietje de Booy, merkwaardig boek, ontroerend vaak, echt katholiek doorvoeld; het is aan Christine en mij opgedragen. Jammer dat het te lang, te los is, niet ineengedrongen genoeg naar mijn oordeel, noch van compositie noch van taal; het is niet strak genoeg. Maar boeiend en meesterlijk verteld. Herman de Man is een echte verteller. (Pieter van de Meer de Walcheren, Dagboek 4, blz. 102, 10-02-1940)
- De Man was altijd vol invallen en nieuwe ideeën. Hij was uiterst vindingrijk en in het gesprek was hij evenzeer een geboren verteller als in het geschreven verhaal. (P.H. Ritter, Ontmoetingen met schrijvers, blz. 52)
- Ongetwijfeld is hij de begaafdste streekschrijver in het Nederland van deze eeuw geweest. Zijn virtuoos taalgebruik, sterk plaatselijk gekleurd, maakt het lezen van zijn veelal anecdotische verhalen tot een groot genot. Maar het is vooral de dramatiek, die hem verre doet uitstijgen boven het zo geliefde genre van de boerenroman. (J. van Doorne, Trouw, 07-10-1972)
- Bij de bespreking van Herman de Mans roman 'Het wassende water' maakte Holst er zich als volgt van af: 'Deze man kent geen Nederlands, het is niet het was en de water, maar de was en het water.' (Karel Jonckheere in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 95)
- De tragiek hing over De Mans leven zoals vroeger in een rouwstoet de zwarte dekkleden over paarden hingen: tot op de grond. (Frans van Schoonderwalt, Volkskrant, 07-01-2000)
Mijn favoriete citaat
Toch zit soms in het kleine het grote verborgen.
De grootste planeet verschijnt voor onze ogen
als een nietige pinkelende ster
en menig groot man die boven ons is gesteld,
en waarvoor wij beiden beven,
is nietig van innerlijke makelij.
(Herman de Man, Omnibus (Geiten), blz. 271)
Bronnen o.a.
- Singel 262. Tweeëntwintig biografieën (1950)
- P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
- H.J.M.F. Lodewick, Literatuur geschiedenis en bloemlezing (25e druk) (1972)
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Hun laatste rustplaats (1985)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
- Volkskrant (07-01-2000)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (maart 2019)
