Willem de Mérode
Profiel
Achternaam: de Mérode
Roepnaam: Willem
Geboren: 02-09-1887
Te: Spijk (gem. Bierum)
Overleden: 22-05-1939
Te: Eerbeek
Pseudoniem(en): Willem de Mérode
was het pseudoniem van Willem Eduard Keuning.
Onder een ander pseudoniem (Ôl) Jan Bos schreef hij 'Mooi volk' en ''n Poar dorpsgenooten' in Gronings
dialect. Onder het pseudoniem Joost van Keppel publiceerde hij
o.a. de bundel prozagedichten 'Claghen'. Verder gebruikte hij
de pseudoniemen J. Nooitgedagt, Beo Grinniker ('Zes mooie liederen'),
Guillaume, Henri Hoogland (voor kinderboeken) en Piet Suf.
Hij koos in 1911 het pseudoniem De Mérode, naar de toen beroemde balletdanseres Cléo de Mérode. In een brief aan een vriend schreef hij over het gebruik van een pseudoniem: '...daar hebben de lui niet mee noodig. Op een dorp is alles zo gauw rond en wordt er zooveel over gepraat.' (Wim Hazeu, Het literair pseudoniemenboek, blz. 11) Overigens geeft Van Dale aan dat merode (= marode) bargoens is voor narigheid, armoede, gebrek.
Voor tweedehands boeken | Ook van Willem de Mérode |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Gestalten en stemmingen (1915)
- De overgave (1919)
- Het kostbaar bloed (1922)
- Het heilig licht (1923)
- Kwattrijnen (1923)
- Drie gedichten, over en opgedragen aan Willem Kloos (1924)
- Ganymedes (125 ex.) (1924)
- De rozenhof, kwatrijnen (1925)
- De donkere bloei (1926)
- De verloren zoon (1928)
- De lichtstreep (bibliofiel, 125 ex.) (1929)
- De steile tocht (1930)
- Esther (1930)
- Laudate Dominum (145 ex.) (1931)
- Langs den heirweg (1932)
- Chineesche gedichten (1933)
- De stille tuin (1933)
- Kruissonnetten (1934)
- Zes mooie liederen (1934)
- Doodenboek (1934)
- XXX psalmen (1934)
- Eenvoudige gedichten (1935)
- Kringloop (1936)
- De wilde wingerd, 1911-1936 (bloemlezing door Roel Houwink) (1936)
- Tusschen ploeg en sikkel: verzen van het land (1936)
- De pauw (rijmprent) (1937)
- Ruischende bamboe (1937)
- Kaleidoscoop (1938)
- De levensgift (1938)
- Hunkering en Heimwee (bloemlezing) (1939)
- Princelijk regiment (rijmprent) (1943)
- De herders (bibliofiel, vouwblad) (1949)
- Gedichten (3 delen) (1952)
- De witte roos (bloemlezing door H. Werkman) (1973)
- Spiegelbeelden (door H. Werkman) (1979)
- Chinese gedichten (Heruitgave van 'Chineesche gedichten' en 'Ruischend bamboe', ingeleid door Hans Werkman) (1979)
- O tempora, o mores! (bibliofiel, 115 ex.) (1986)
- Vier sonnetten (bibliofiel, 110 ex.) (1986)
- Verzamelde gedichten (2 delen, door Hans Werkman) (1987)
- De mooiste gedichten van Willem de Mérode (verzameld door Sipke van der Land) (1991)
- Haarlem (bibliofiel, 27 ex.) (1996)
- Verzamelde gedichten (1 deel, door Hans Werkman) (2001)
- De gedroomde zoon 100 gedichten (gekozen door Willem Jan Otten en Hans Werkman) (2010)
- Dorp bij zomeravond: de tien vroegste gedichten (1907) (ingeleid door Hans Werkman) (bibliofiel, 150 e.) (2014)
Proza
- Aanroepingen (1917)
- Claghen (1927)
- Mooi volk: vertelsels van 't Hoogeland (1929)
- 'n Poar dörpsgenooten: vertelsels van 't Hoogeland (1931)
- Aaldoags geproat (1983)
Voor kinderen:
- Gewone Jongens (1916)
- Jaap's portret (1917)
- Mondjegauw (1918)
- Goede vrienden (deel 1 t/m 6, schoolleesserie)
Brieven
- De handschriften van enkele brieven van Willem de Mérode staan afgedrukt in 'Schrijversprentenboek 28, Opwaartsche Wegen'.
Toneel
- Esther: een aaneenschakeling van dramatische tafereelen (1930)
Vertalingen/bewerkingen
- Omar Khayyam, kwatrijnen (1931)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Willem de Mérode debuteerde in 1911 in 'Ons Tijdschrift'.
- Willem de Mérode was redacteur van 'Het getij'.
- Willem de Mérode publiceerde in 'Opwaartsche Wegen'.
- Willem de Mérode publiceerde in 'De Werkplaats'.
- Vanaf 1930 werkte hij mee aan 'Aristo' (een blad met een fascistische inslag - De Mérode ontkende zelf dergelijke ideeën te hebben).
- Willem de Mérode publiceerde in 'Opgang'.
Over Willem de Mérode
- R. Kuitert (redactie), 'Uit nieuwe tijden : inleidingen tot het werk van Nederlandsche woordkunstenaars der twintigste eeuw. No. 1: Willem de Mérode' (1928)
- 'Opwaartsche wegen' bracht in september 1932 een Willem de Mérode-nummer uit. Ook na zijn overlijden brengt 'Opwaartsche wegen' een (dubbel) Willem de Mérode-nummer uit.
- Muus Jacobse, H.C. Touw en C. Rijnsdorp, 'Willem de Mérode herdacht' (1939)
- Barend de Goede, 'Herinneringen aan Willem de Mérode' (1941)
- 1 hoofdstuk: 'Genezing en gevaar' in 'Schuchter en iets luider' van A. Marja (1946)
- Een hoofdstuk over Willem de Mérode in 'Muiterij tegen het etmaal, deel 2: poëzie en essay' van Simon Vestdijk (1947)
- 'Polemios' bracht in 1950 een De Mérode-nummer uit.
- 1 hoofdstuk: 'Willem de Mérode - Het kostbaar bloed' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
- 'Kentering' bracht in 1971 een De Mérode-nummer uit.
- Hans Werkman, 'Het leven van Willem de Mérode' (1971)
- Hans Werkman Gerrit Kamphuis en Gerrit Borgers, 'Schrijversprentenboek, W. de Mérode' (1973)
- 1 gedicht: 'Voorbereiding' met een verklaring in 'Geloven in gedichten' van H. van der Ent (1980)
- C. Rijnsdorp en J. Stellingwerff, 'Op reis met Willem de Mérode' (1980)
- Hans Werkman en Ineke Zuidweg, 'Kroniek van meester Keuning. Het leven van de vader van Willem de Mérode' (1982)
- Hans Werkman, 'De wereld van Willem de Mérode' (herziene uitgave van 'Het leven van Willem de Mérode') (1983)
- Johan B. Woltjes, 'Herdenking geboorte op 2 september 1887 van Willem Eduard Keuning als dichter Willem de Mérode, gestorven te Eerbeek, 22 mei 1939' (1987)
- 'Woordwerk' gaf in 1987 een Willem de Mérode-nummer uit (jrg. 5, nr. 19).
- Een hoofdstuk over de Chinese gedichten van J.J. Slauerhoff en Willem de Mérode (door Hans Werkman) in 'Uitgelezen 9' (1987)
- In 'Schrijversprentenboek 28, Opwaartsche wegen' (1989) is een handschrift van het gedicht 'Het Stamboek', van 'De getuigenis' en van 'De zusters' opgenomen.
- Jan Mankes, 'Willem de Mérode' (1989)
- Hans Werkman, 'De Mérode en de jongens: biografische fragmenten' (1991)
- Een bijdrage over Willem de Mérode in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Hans Werkman (februari 1998)
- Hans Werkman, 'Gesprek in de Neumshutte: Wilma Vermaat over Willem de Mérode' (1999)
- 1 hoofdstuk: 'De vrouw als engel en als duivelin' in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza I' van Adriaan Morriën (1999)
- Odile Heynders, 'Achter het masker van een vrouw - Willem de Mérode als Victoriaanse dichter' in 'Literatuur' (januari/februari 2000)
- Een hoofdstuk over Willem de Mérode in Hans Heesen & Harry Jansen, 'Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland' (2001)
- Krijn de Jong bespreekt het gedicht 'Pinksteren' in 'Gedicht gedacht. 58 gedichten met het hart gelezen' (2008)
- Hans Werkman, 'Bitterzoete overvloed - De wereld van Willem de Mérode' (2011)
- Gerrit Komrij becommentarieert het gedicht 'Delezende jongen' van Willem de Mérode in 'Tussen hemel en aarde' (2013)
- George Harinck (redactie), 'Willem de Mérode: 1187-1939-2014' (2014)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Kerstliedje: voor zang met piano- of orgelbegeleiding : op. 212', op muziek gezet door Jac. Bonset (z.j.)
- 'Wanneer ik tot u bidden wil ...: voor solozang met begeleiding van piano of harmonium', op muziek gezet door Joh. D. Keuning (z.j.)
- 'Psalm CXXI: voor 4-stemmig gemengd koor en orgel', op muziek gezet door Th. H. Smit Sibinga (z.j.)
- 'De herders', op muziek gezet door Wijnand J. van Smeden (z.j.)
- 'De jonge Zeeuw: mannenkoor: opus 48 no. 1', op muziek gezet door Hans Schouwman (z.j.)
- 'Miserere mei: voor gemengd koor', op muziek gezet door J. Carel Anderson (z.j.)
- 'Geestelijk lied: gemengd koor of kwartet', op muziek gezet door W.F. Kools (z.j.)
- 'Frisch gezongen! Nieuwe liederen voor de hoogere klassen der christelijke school en voor kinderzangkoren', bijeengebracht door J.D. Keuning; met litteraire medewerking van Willem de Mérode (1923)
- 'Kerstliedje', op muziek gezet door Gerardus Samuel van Krieken (1923)
- Van 30 oktober-10 november 1938 was er in Utrecht een eretentoonstelling van en over werk van Willem de Mérode.
- 'Heilig avondmaal: voor mannenkoor', op muziek gezet dor Joh. F. Keja (1951)
- Een portret (olieverf op paneel) van Willem de Mérode door Alfred Löb, gemaakt in 1936, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
- Eere-tentoonstelling van de werken van Willem de Mérode naar aanleiding van zijn 50e verjaardag van 30 october-10 november 1937 in Boekhandel Broese Utrecht (2018)
Waardering
In het najaar van 1936 kreeg hij een ere-tentoonstelling in Utrecht.
De Mérode werd bij Koninklijk Besluit in 1936 tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau benoemd.
Werk van Willem de Mérode geciteerd in een overlijdensbericht
Trouw, 09-10-1986
Opmerkingen
- Willem de Mérode werd geboren in het hoofdonderwijzershuis (Hoofdweg Zuid 6) van de gereformeerde school in Spijk.
- Het gezin Keuning telde vier zonen. Ook P. Keuning (1882-1962), broer dus van Willem de Mérode, heeft boeken geschreven.
- Willem de Mérode woonde van 1902 tot 1906 in Groningen (Noorderbuitensingel 29a). Hij volgde in Groningen de Kweekschool met de Bijbel aan de H.W. Mesdagstraat en werd onderwijzer. Eerst kort in Oude Pekela en daarna in Uithuizermeeden Hoofdstraat 224, nu een meubelfabriek).
- Op die gereformeerde school in Uithuizermeeden was Wilem de Mérode onderwijzer van 1907 tot 1924.Hij was in de kost op het adres Hoofdstraat 190. In de jaren dat hij in Uithuizermeeden woonde, werd hij een bekend dichter. Hier schreef hij vijf dichtbundels.
- Op de school in Uithuizermeeden ontstond een rel. Netjes heet het dat hij een fatale affectie opvatte. Het betrof een beschuldiging van homoseksuele contacten met een minderjarige. Hij werd ontslagen en moest (in 1924) een gevangenisstraf van acht maanden uitzitten in Groningen. Ook werd hij voor 3 jaar uit het ambt van onderwijzer gezet. Hou zou nooit meer voor de klas komen te staan.
- In 1924 en 1925 woonde De Mérode bij zijn broer in Leens en verhuisde daarna met zijn broer naar Bergum. Deze broer had hier een drukkerij/boekhandel, waarin De Mérode in 1925 hand- en spandiensten verrichtte.
- Op 16 november 1925 verhuisde Willem de Mérode naar Eerbeek. Op de boerderij 'Bergzicht' op Ringlaan 50 huurde hij een kamer. Tot zijn dood bleef hij hier - als ambteloos burger - wonen. De schrijfster Wilma bemiddelde bij het huren van deze kamer.
- Het kostte hem moeite om weer werk gepubliceerd te krijgen. Hij leefde van een maandgeld van zijn broer Carel en van wat zijn literair werk hem opleverde.
- Hij verliet de gereformeerde kerk, maar bleef wel gelovig.
- Met zijn poëzie was Willem de Mérode in de jaren twintig en dertig een voorbeeld voor veel protestanten.
- Uit zijn vroegste gedichten blijkt de invloed van J.C. Bloem en G. Gossaert. In zijn later werk komt zijn hang naar mystiek naar voren. Centrale thema's zijn verder de botsing tussen geloof en maatschappij en de homoseksualiteit.
- Willem de Mérode had aan het eind van zijn leven last van ademnood en angina pectoris.
- Willem de Mérode werd op 25-05-1939 begraven op het oude gedeelte van de Eerbeekse begraafplaats aan de Coldenhovenseweg 85a (2e afdeling, nr. 13).
- Willem de Mérode was een hartstochtelijk boekenverzamelaar. Na zijn overlijden bleken er zo'n 3000 in zijn woning aanwezig. Na zijn overlijden gingen de meeste boeken naar de Vrije Universiteit in Amsterdam.
- Jo Kalmijn-Spierenburg, Maurits Mok en Barend de Goede schreven in memoriam-gedichten na het overlijden van Willem de Mérode.
- In Uithuizermeedum staat aan de Lijnbaan een klein monument ter nagedachtenis aan Wilem de Mérode. Het is onthuld door Ekko Ubbens, een oud-leerling van De Mérode en destijds een inspiratiebron van De Mérode (hij noemt hem in zijn werk 'Okke').
- Op 16-03-1995 is in Uithuizermeeden de dependance van het Museum 'Het Hoogeland' heropend (Hoofdstraat 13). Aan het museum is een Willem de Mérode-kamer toegevoegd. Hier zijn o.a. handschriften, foto's en recensies te zien.
- Aan zijn geboortehuis in Spijk is in 1987 (t.g.v. zijn 100e geboortedag) een gedenksteen aangebracht.
handschrift Willem de Mérode
Anderen over Willem de Mérode
- Willem de Mérode heeft een zeer vruchtbaar talent en over den omvang van zijn productie behoeven wij voorloopig niet in onrust te zijn. In zijn beide bundels komen bovendien verscheidene verzen voor, waarvan het mij oprecht verheugt, dat ze tegenwoordig voortdurend meer worden opgemerkt. Te meer betreur ik het, dat zijn tegenwoordig werk niet meer dien frisschen en krachtigen toon heeft van zijn vroegere gedichten. Er is iets ijls in zijn verzen gekomen, iets leegs, dat me niet behagen kan. Laat het waar zijn, dat de kracht van vroeger eenigszins geforceerd was en aan een opzettelijke stoerheid herinnerde, ik geef er de voorkeur aan boven de onwezenlijke en etherische verzen van nu. (L. Kramer, Den Gulden Winckel, 1922)
- Men kent Keuning bijna alleen onder schuilnamen. Dat is geen toeval, het lag in zijn wezen om zich te vermommen. Al zijn werk is onder het een of ander pseudoniem verschenen: als dichter heette hij Willem de Mérode, als mystiek mediteerder Joost van Keppel, als anekdotisch dialektschrijver Jan Bos. Het is moeilijk een leven te beschrijven dat zich zozeer verborgen heeft gehouden, dat zich alleen door beelden en gelijkenissen kon uitspreken. (K. Heeroma, Levensbericht, 1939)
- Een teruggetrokken leven waarin hij veel correspondeerde, nu en dan op reis ging en zijn spaarzame vrienden ontving. De echte literaire wereld kwam nauwelijks over de vloer, de bekende schrijvers van die tijd 'kenden hem persoonlijk niet'. (Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland, blz. 146)
Mijn favoriete citaat
De hemel is zachtgrijs
als de as van een sigaret.
Er is niemand die op ons let
dan de speelman met de zeis.
(Willem de Mérode, De minnenden (fragm.),
De spiegel van de Ned. poëzie, blz. 61)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Willem de Mérode
- Informatiecentrum van het museum "Willem de Mérode" - Uithuizermeeden
- DBNL - Willem de Mérode
- Poëziemarathon - Willem de Mérode
Bronnen o.a.
- P. van Renssen, Nieuwe Nederlandsche lyriek (1927)
- Kent uw dichters (1932)
- P.H. Dubois, Hedendaagse Nederlandse kunst: Letterkunde (1956)
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Hun laatste rustplaats (1985)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Encarta '98 (1997)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
- Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland (2001)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (oktober 2018)