Aya Zikken

Profiel

Achternaam: Zikken
Roepnaam: Aya
Voornamen: Zwany (Zwaantje)
Geboren: 21-09-1919
Te: Epe
Overleden: 22-03-2013
Te: Norg
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Aya Zikken niet onder pseudoniem gepubliceerd.

Voor tweedehands boeken	Ook van Aya Zikken
Raban Internet Antiquariaat	Klik hier !

Naar Boven

Werk

Proza

Het godsgeschenk onbegrepen (1953)
Als wij groot zijn, dán misschien (1954)
Alleen polenta vandaag. Een reisverhaal (1954)
De vrijwilliger (1956)
De atlasvlinder (1958)
Hut 227 (1962)
Geen wolf te zien (1963)
Dán misschien (heruitgave van 'Als wij groot zijn, dán misschien') (1963)
Ongebaand is onfatsoenlijk (met Jolita Postema) (1964)
Code voor Dander (1965)
Wees nieuwsgierig en leef langer (reisverhalen) (1966)
Raméh, verslag van een liefde (1968)
's Morgens en 's avonds niet bellen (1969)
Gisteren gaat niet voorbij. Tempo Doeloe (herinneringen) (1972)
Dwars door de spiegel (1975)
Toen en nu en later nog net zo (bibliofiel, 100 ex.) (1977)
Terug naar de atlasvlinder. Een reis door Sumatra (1981)
Eilanden van vroeger (reisverhalen) (1982)
Hemd met open hals (1984)
Een tijger op je stoep (gewijzigde heruitgave van 'Wees nieuwsgierig en leef langer' en 'Raméh, verslag van een liefde') (1985)
Een land als Maleisië (reisverhaal) (1986)
Een warme regen (1987)
Sarung, sari en samfu. Een reis door Maleisië en Noord-Borneo (1988)
Epe: Emst, Epe, Oene, Vaassen, Boshoek, Dijkhuizen, Emsterbroek, Eperbroek, Gathe, Geerstraat, Gortel, Hanendorp, Hegge, Het Laar, De Laarstraat, Lohuizen, Loobrink, Niersen, Norel, Oenerdijk, Oosterhof, Ooster Oene, Schaveren, Tongeren, Vaassenschebroek, Vemde, Vlekkertscheveld, Wachtelenberg, Wanenk, Westendorp, Wissel, Wijnbergen, Zuuk (bibliofiel, 120 ex.) (1990)
Op weg naar Yadadore. Een reis door het zuiden van India (1990)
De Tanimbar legende (1992)
De polong (1994)
Drieluik Sumatra (Een tijger op je stoep/De atlasvlinder/Terug naar de atlasvlinder) (1995)
Landing op Kalabahi (1997)
De tuinen van Tuan Allah (1998)
Het huis op de plantage (herdruk van 'Hemd met open hals') (1999)
Indische jaren: het verhaal van Tjisaroea (2001)
Op weg naar Yadadore. Een reis door het zuiden van India (2001)
Indische jaren (2001)
Odjongs eiland (2004)
Bizarre Wereld (2007)

Overige non-fictie

Het grote taboe. Interviews op de vrouw af (1970)
Voor het vandaag werd. Ontmoetingen met schrijvers in de jaren zestig (2000)

Vertalingen/bewerkingen

Ephraïm Kishon, De zeezieke walvis - Een Israëli in het buitenland (1967)
Ingeborg Drewitz, Na gisteren komt vandaag (1979)
Sheila Kitzinger, De vrouw als moeder: moederschap in een veranderende wereld (1980)

Vertaald:

Werk van Aya Zikken werd in het Duits vertaald.

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

Aya Zikken publiceerde o.a. in 'De Groene Amsterdammer', 'Haagse Post', 'Het Vrije Volk', 'Bzzlletin' en 'Transfer'.

Over Aya Zikken

Een (gedeelte van een) hoofdstuk over Aya Zikken in de 'Oost-Indische Spiegel' van Rob Nieuwenhuys (1972)
1 bladzijde over Aya Zikken in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
Een bijdrage over Aya Zikken in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Jaak de Maere (augustus 1989)
1 hoofdstuk: 'Terug naar de kindertijd (Aya Zikken - Eilanden van vroeger, 1982)' in 'Denkwijze 298. Hoogte- en dieptepunten in de Nederlandse literatuur uit de jaren tachtig' van Gerrit Jan Zwier (1991)
Een bijdrage van Lucie Th. Vermij over Aya Zikken: 'Zoektocht naar waarheden en essenties' in 'Schrijfsters in de jaren vijftig', samengesteld door Margriet Prinssen en Lucie Th. Vermij (1991)
Petra Veeger, 'Manoeuvres: proza uit de jaren vijftig en zestig: over Hella Haasse, Nel Noordzij, Aya Zikken, Andreas Burnier' (proefschrift) (1996)
Kees Ruys 'De geboorte van een schrijverschap. Aya Zikkens jeugdjaren in Indië' (in 'De Parelduiker, maart 2013)
Kees Ruys, 'Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken' (2013)
1 hoofdstuk: 'Aya Zikken' in 'Feestelijk maar vreselijk: herinneringen aan schrijvers' van Dolf Verroen (2021)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

In de serie 'Stemmen van schrijvers' verscheen bij Querido een 45-toerenplaat, waarop Aya Zikken uit eigen werk voorlas. Aan de andere kant stond Hella S. Haasse.
'De atlasvlinder' van Aya Zikken verscheen in 1990 als Bulkboek 192.
Herinneringen van Aya Zikken in 'Indië in Holland. Schrijvers over Hun Rijk van Insulinde' van Hans G. Visser (1992)
'Op weg naar Yadadore: een reis door het zuiden van India' verscheen in 1996 als Grote letterboek.
'De atlasvlinder' verscheen in 1997 als Grote letterboek.
'Het huis op de plantage' verscheen in 2000 als Grote letterboek.

Naar Boven

Literaire prijzen

Boekenmarkt-prijs 1961 voor 'De atlasvlinder'
Marianne Philips-prijs 1975 voor haar gehele oeuvre
Anna Bijns-prijs 1997 voor 'De vrouwelijke stem in de letteren'

Aya Zikken was lid van de jury voor de volgende prijzen:

Herman van Kuilenburg-prijs 1966
Reina Prinsen Geerligs-prijs 1967
P.C. Hooft-prijs 1977

Naar Boven

Opmerkingen

Aya Zikken werd geboren in Epe. Ze was de oudste van drie dochters. Toen ze zes jaar was, ging ze met haar ouders naar Nederlands-Indië, waar haar vader onderwijzer werd. Ze woonden op Java en op Sumatra. Hier groeide ze op in de periode tussen beide wereldoorlogen.
In Nederlands-Indië zat ze in de klas met Hella Haasse en Margaretha Ferguson.
Toen ze negentien jaar was kwam ze terug naar Nederland. Ze wilde kunstgeschiedenis gaan studeren, maar de oorlog brak uit en ze had geen cent om van te leven. Ze kreeg van Overzeese Gewesten later 50 gulden in de maand om van te leven, als voorschot op het salaris van haar vader. Ze woonde in die periode op een kamer aan het Jonas Daniël Meijerplein.
Haar ouders gingen terug naar Indië, maar Aya bleef in Nederland.
Ze maakte haar studie niet af en had diverse baantjes, o.a. in een hotel, in een fabriek, bij een schoonheidsinstituut en bij de ANWB.
Aya Zikken zat in 1962, met o.a. Godfried Bomans, in het panel van het televisieprogramma 'Hou je aan je woord'.
Gerard Reve was enige tijd de huisbaas van Aya Zikken. Hij verhuurde haar de eerste etage van Rozendwarsstraat 9 in Amsterdam. Ze woonde ook op een zolderkamertje aan het Daniël Meyerplein.
Aya Zikken trouwde met Frans Postema. Ze kregen twee dochters. Haar echtgenoot overleed in 1973.
Een terugkerend thema in haar werk is de tegenstelling tussen droom en werkelijkheid, tussen het Oosterse gevoel en het Nederlandse (Westerse) denken.
'De atlasvlinder' is haar bekendste werk. In deze roman wordt de wereld getekend van een puber die in een dubbele grenspositie leeft: die tussen jeugd en volwassenheid én die tussen de Europese denkwereld van zijn ouders en de (magische) gevoelswereld van de bedienden.
In 'Terug naar de atlasvlinder' en 'Eilanden van vroeger' beschrijft Aya Zikken een bezoek aan het land waar ze haar jeugd doorbracht. Ze maakte ook reizen naar India, Israël en Ethiopië.
Aya Zikken woont in Drente.

Naar Boven

Anderen over Aya Zikken

Aya Zikken behoort tot de schrijvers met een Indische achtegrond en dat gegeven heeft haar leven en werk diepgaand beïnvloed. Het duidelijkst komt dat in haar bekende roman De atlasvlinder naar voren; hierin wordt de dromerige wereld van een jong meisje verbeeld, dat zich in het grensgebied tussen kindertijd en volwassenheid, en tussen de westerseen inheemse denkwereld bevindt. (Gerrit Jan Zwier, Leeuwarder Courant, 17-07-1987)
'Geen merkwaardiger schrijfster dan Aya Zikken', schreef Rico Bulthuis in 1964. Misschien een boutade, maar Aya Zikken isi n elk geval een interessante moderne auteur. (Jaak de Maere, Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945, augustus 1989)
Na haar terugkeer naar Indonesië lijkt haar leven letterlijk op 'reizen met een zware koffer die steeds lichter wordt', zoals ze een van de personages in De atlasvlinder het leven laat definiëren. Na haar zestigste heeft ze zich ontpopt als een verwoed reizigster. Juist haar reizen laten haar onvermoede kanten van zichzelf ontdekken. Dan zit ze opeens in een Maleisische prauw tussen twee norse moslims als de motor afslaat. Ze reist op de verkeerde dag en heeft zich dus niet aan de adat, het gewoonterecht gehouden. Het is haar kuwung, haar slechte voorteken, dat de boot heeft stilgelegd. Als ze spontaan een blikje cola en een pak bami aan de geest van de zee offert, slaat de motor weer aan. (Xandra Schutte, Groene Amsterdammer, 19-11-1997)

Naar Boven

Mijn favoriete citaat

Licht en donker zijn beide goed
omdat ze elkaar afwisselen.
Het uitsluitende licht zou even vreselijk zijn
als de volkomen duisternis.
(Aya Zikken, Als wij groot zijn, dan misschien, blz., 52/53)

Naar Boven