Bertus Aafjes
Profiel
Achternaam: Aafjes
Roepnaam: Bertus
Voornamen: Lambertus Jacobus Johannes
Geboren: 12-05-1914
Te: Amsterdam
Overleden: 22-04-1993
Te: Venlo
Pseudoniem(en): Tijdens de Tweede Wereldoorlog gaf Bertus Aafjes onder diverse pseudoniemen, o.m. Jan Oranje, gedichten uit, gericht tegen de Duitsers. O.a. 20 gestencilde verzen met als titel 'Lafaard of geus?'. In 1946 publiceerde hij onder het pseudoniem Sick Sack 'Warenhuis wankelt'. Hij gebruikte ook het pseudoniem Quiquibio.
Zelfportret
Twee en dertig, lang, wat smal.
Eerste grijze haren al.
Meestal vredig van gemoed;
soms een hart dat plotsling bloedt.
Ogen, eensklaps dan, bevreesd.
(Er is zoveel meer geweest.)
(Bertus Aafjes, De lyrische schoolmeester, blz. 25)
| Voor tweedehands boeken | Ook van Bertus Aafjes |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
|
|
|
Poëzie
- Het gevecht met de muze (1940)
- Het zanduur van den dood (300 ex.) (1941)
- Amoureus liedje in de morgenstond (1941)
- De ark (1942)
- Bij de prent (1943)
- Omne Animal (275 ex.) (1944)
- Elf sonnetten op Friesland (500 ex.) (1944)
- Per slot van rekening (300 ex.) (1944)
- Verzen en vrouwen (1944)
- Bevrijdingsdag: op de wijze van: 'Drie kleine kleutertjes' (1945)
- Boeren: open brief van het land (ca. 500 ex.) (1945)
- Dichters van later tijd (500 ex.) (1945)
- In het atrium der Vestalinnen: een fragment (100 ex.) (1945)
- In het atrium der Vestalinnen en andere fragmenten (1000 ex.) (1945)
- Een voetreis naar Rome (1946)
- Maria Sibylla Merian (1946)
- Gedichten (verzamelbundel) (1947)
- De Driekoningen (1948)
- Het koningsgraf: honderd en een sonnetten (1948)
- Laat nu al wat Neerland heet .... (rijmprent) (1948)
- In den beginne (1949)
- De lyrische schoolmeester (1949)
- De karavaan (1953)
- Het gevecht met de muze (Het gevecht met de muze/Het zanduur van den dood) (1965)
- De karavaan (uitgebreid herdrukt) (1967)
- Maria Sybilla Merian en andere gedichten (1967)
- Het gevecht met de muze: verzamelde gedichten (1974)
- De hond kommer (bibliofiel, 200 ex.) (1975)
- In den beginne & Maria Sibylla Merian (1977)
- Deus sive natura (510 ex.) (1980)
- Drie gedichten over Amsterdam (bibliofiel, 100 ex.) (1981)
- Verzamelde gedichten; 1938-1988 (1990)
- Tien bruggen (bibliofiel) (1991)
- De zee (1992)
- Twee parels (bibliofiel, 175 ex.) (1992)
 |
 |
 |
 |
 |
|
|
|
|
|
Voor kinderen:
- Peter-kersen-eter (met Piet Worm) (50 ex.) (1943)
Proza
- Een laars vol rozen (1942)
- Per slot van rekening (1944)
- De zeemeerminnen (novellen) (1946)
- Warenhuis wankelt (1946)
- Circus (1948)
- Arenlezer achter de maaiers: kronieken over kleine maar vergeten bijzonderheden in het Oude en het Nieuwe Testament (1950)
- Vorstin onder de landschappen: een reis door het Heilige Land (1952)
- Morgen bloeien de abrikozen (1954)
- Logboek voor 'Dolle Dinsdag' (1956)
- Capriccio italiano: een reisboek over Italië (1957)
- De wereld is een wonder (1959)
- Italiaans schetsboek (1959)
- Goden en eilanden: een reisboek over Griekenland (1959)
- Dag van gramschap in Pompeji (1960)
- In de schone Helena (1960)
- De Italiaanse postkoets (1962)
- Odysseus in Italië (1962)
- Ik ga naar Amerika (herdruk van 'Logboek voor 'Dolle Dinsdag') (1962)
- De fazant op de klokketoren (1963)
- Omnibus (1963)
- Dooltocht van een Griekse held (1965)
- 3 van Bertus Aafjes (verhalen, Avenue-reeks) (1967)
- De denker in het riet (1968)
- Een ladder tegen een wolk (1969)
- De rechter onder de magnolia (1969)
- Capriccio italiano: een reisboek over Italie, gevolgd door: Goden en eilanden: een reis door Griekenland aan de hand van Homeros (1970)
- Mijn ogen staan scheef: zwerftochten door het land van de Mikado (1971)
- De koelte van een pauweveer (1971)
- De vertrapte pioenroos (1973)
- Een lampion voor een blinde (boekenweekgeschenk 1973)
- De laatste faun (1974)
- Een lampion voor een blinde en andere verhalen (1975)
- Limburg, dierbaar oord (1976)
- In de Nederlanden zingt de tijd (1976)
- Het rozenwonder (1979)
- Floroskoop - Mei (1979)
- Tussen schriftgeleerden en piramiden (1980)
- Rechter Ooka-mysteries (1982)
- Meer over dieren: verhalen, vertellingen en sprookjes waarin dieren een hoofdrol spelen (bijeengebracht door Hemmo B. Drexhage en geschreven door Bertus Aafjes) (1983)
- Zeventig aforismen (1984)
- De wereld is een wonder (verzamelde reisverhalen) (1984)
- De val van Icarus (1985)
- De mysterieuze rechter Ooka: een nieuwe selectie Japanse speurdersverhalen van Bertus Aafjes (1986)
- De sneeuw van weleer: jeugdherinneringen (1987)
- De sprookjesverkoper: sprookjes van heinde en verre (1990)
- Griekse kusten: reisverhalen (1991)
- De eeuwige stad: Rome in verhalen en herinneringen (1992)
- Dag van gramschap in Pompeji: Italiaans reisjournaal (verzamelbundel)
- Wie reist, leeft dubbel (heruitgave van 'De wereld is een wonder') (1994)
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Voor kinderen:
- Bid, kindje, bid! (1944)
- De vogelvis (1948)
- Vrolijke vaderlandse geschiedenis (met Piet Worm) (2 delen) (1958)
- Het hemelsblauw (1960)
- De gouden keten (tien leesboekjes voor de lagere school)
(1962)
- Levende poppen
- De dikke en de dunne
- Annekes avontuur
- De verborgen schat
- Muziek op het kasteel
- Tante Ibeltje
- De schippersjongen
- Stuurman Roel
- De lachende krokodil
- De geheimzinnige diamant - Kleine Isar, de vierde koning: halleluja, de wonderbaarlijke geschiedenis van de kleine Isar en zijn ezeltje, halleluja (1963)
- Pet en Petra en het geheim van de bouwkunst (1967)
- Kito en Poelika (1969)
- Kito vindt Poelika terug (1969)
- Rijmpjes en versjes uit de vrolijke doos (met Francien van Westering) (1980)
- Het hemd van een gelukkig mens: sprookjes uit een verre wereld (1987)
Brieven
- Egyptische brieven (1949)
- Ed. Hoornik, 'Brief aan Aafjes' in 'Over en weer' (1962)
- 1 brief van Bertus Aafjes aan A. Roland Holst (in handschrift én getypt) in 'Brieven in Beeld' (1976)
- 1 brief van Bertus Aafjes in 'Dichter bij de mens' van L. Pennings en B. Langeveld (1986)
- 1 brief van Jan Hanlo aan Bertus Aafjes (Dec. 1954) in Jan Hanlo, 'Brieven 1931-1962' (1989)
- 1 brief aan Hans Visser in 'Brieven rond de Vestdijk-biografie' (1989)
- Schepelingen van De Blauwe Schuit - Brieven van Bertus Aafjes, K. Heeroma, M. Nijhoff, S. Vestdijk en Hendrik de Vries aan F.R.A. Henkels, 1940-1946 (bezorgd door Gillis Dorleyn e.a.) (2003)
Overige non-fictie
- Gerrit Achterberg, de dichter van de Sarcophaag: aanteekeningen bij zijn poëzie (600 ex.) (1943)
- Kleine katechismus der poëzie (100 ex.) (1944)
- De dichter van de sarcophaag, inleiding bij Gerrit Acherberg, Cryptogrammen (1946)
- Drie essays over experimentele poëzie (1953)
- Het Troje van het carboon (Staatsmijnen in Limburg) (1959)
- Charles Eyck (350 ex.) (1967)
- Die te Amsterdam vaak zei: Jeruzalem (1968)
- 1921/1971 (50-jarig bestaan N.V. Limburgse tramweg Maatschappij Heerlen) (1971)
- Charles Eyck (1977)
- De dichter van de sarcophaag en andere opstellen (samengesteld door Wim Hazeu) (1989)
Vertalingen/bewerkingen
- Het bultig mannetje (vrij naar 'Des Knaben Wunderhorn' door Ludwig Achim von Arnim und Clemens Brentano) (150 ex.) (1942)
- De tooverfluit (vrij bewerkt naar 'Des Knaben Wunderhorn') (1943)
- Hoe dichters dichten sullen (Jan van Boendale, in modern Nederlands overgebracht) (100 ex.) (1945)
- Wilhelm Busch, Max en Maurits (1948)
- Wilhelm Busch, Het haarnetje (latere uitgaven: De kater) (1949)
- Wilhelm Busch, De vrome Helena (1949)
- De reis van Sinte Brandaan (samen met de keltologe Maartje Draak) (1949)
- Bertus Aafjes vertaalde 'Hamlet' in opdracht van de Ned. Comedie.
- De blinde harpenaar: de liefde,het leven, het geloof, de dood in de poëzie der oude Egyptenaren (1955)
- Bertus Aafjes vertaalde gedichten van de Spaanse dichters García Lorca en Juan Ramón Jiménez (in 'de fazant op de klokketoren - 1963)
- Homeros' Odyssee (1965)
- Jane Carruth, De stadsmuis en de veldmuis (1969)
- Jane Carruth, De koene jagersman (1969)
- Jane Carruth, De grote wedloop (1969)
- Jane Carruth, Aladdin en zijn wonderlamp (1969)
- Jane Carruth, Moeder Hen denkt na (1969?)
Vertaald:
- Briefe über ägyptische Kunst (Duitse vertaling van 'Egyptische brieven' door Johannes Piron) (1956)
- Morgen blühen die Aprikosen Duitse vertaling van 'Morgen bloeien de abrikozen' door Johannes Piron) (1956)
- Een verhaal van Bertus Aafjes in 'Ach, Sie sind Holländer' (1961)
- Abend am Nil: Chronik kleiner, doch vergessener Einzelheiten aus dem Alten und Neuen Testament (Duitse vertaling van 'Arenlezer achter de maaiers' door Johannes Piron) (1961)
- Für Dich Toller Dienstag (Duitse vertaling van 'Logboek voor 'Dolle Dinsdag' door Johannes Piron) (1963)
- Il mistero dell'architettura (Italiaanse vertaling van 'Pet en Petra en het geheim van de bouwkunst') (1969)
- Richter Ookas Fälle: japanische Kriminalgeschichte (Duitse vertaling van 'Een ladder tegen een wolk' door Leonore Kündig) (1981)
- Der Diebstahl im Teehaus: die Fälle des weisen Richters Ooka (Duitse vertaling van 'Rechter Ooka-mysteries' door Mirjam Pressler) (1993)
- In het Servo-Kroatisch vertaald werk van Bertus Aafjes in 'Malo svedocanstvo ver: poezija = Kleine akte van geloof' (1994)
- Lied van de blinde harpenaar (vertaald uit het Egyptisch van Bertus Aafjes) (bibliofiel, 15 ex.) (1996)
Bertus Aafjes schreef een inleiding voor
- Gerrit Achterberg, Cryptogamen (1946)
- Alphons Winters inviteert... Karin Eyck, Suzanne Nicolas, Tilla Terwindt, Johan van Aanholt, Charles Eyck, Leo Franssen, Harry Koolen, Sef Moonen, Jef Scheffers, Guill Serpenti: ere-tentoonstelling bij gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag van 27 augustus tot 4 oktober 1976 in het Museum Van Bommel-Van Dam, Venlo (1976)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- De eerste - sterk religieuze - gedichten van Bertus Aafjes werden opgenomen in het seminarieblad in Uden en op Hageveld ( 'De Koepel').
- Bertus Aafjes debuteerde officieel in 1936 (6 juni) met het gedicht 'Het Italiaans Marialied' in 'De Gemeenschap'.
- Bertus Aafjes richtte in 1937 met Leo Boekraad en Pierre H. Dubois het maandblad 'Klondyke' op. Hiervan verschenen slechts 3 nummers.
- Tijdens zijn studie archeologie schreef hij artikelen voor 'De Tijd' over de mode bij de oude Romeinen.
- Vlak voor en na de oorlog werkte Bertus Aafjes mee aan 'Criterium'.
- 'Een voetreis naar Rome' werd (gedeeltelijk) op 20 oktober 1945 gepubliceerd in 'Vrij Nederland'.
- In de eerste jaren na de oorlog publiceerde Bertus Aafjes in 'Het Woord' en in 'Proloog'.
- Bertus Aafjes schreef vlak na de oorlog in het kindertijdschrift 'Met vlag en wimpel'.
- Bertus Aafjes was van 1945 tot 1949 redacteur van 'Ad Interim'.
- Voor 'De Volkskrant' reisde Bertus Aafjes naar het Midden-Oosten om verslag te doen van de oprichting van de staat Israël.
- Bertus Aafjes was vast medewerker van 'Elseviers Weekblad'. In 1953 schreef hij een scherpe aanval op de experimentele dichters. Lucebert reageert met een 'Open brief aan Bertus Aafjes' in 'De Groene Amsterdammer' van 04-07-1953.
- In de laatste maanden van 1961 en de eerste maanden van 1962 publiceerden Bertus Aafjes en Michel van der Plas brieven aan elkaar over poëzie in 'Elseviers Weekblad'.
- Bertus Aafjes publiceerde ook in 'Den Gulden Winckel', 'Roeping', 'Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift', 'Groot Nederland', 'De Stem', 'De Gids', 'Critisch Bulletin'.
Over Bertus Aafjes
- 1 hoofdstuk: 'Bertus Aafjes. Het gevecht met de muze' in 'Gewikt en gewogen' van D.A.M. Binnendijk (1942)
- ' Douderideine, het boek van koning baby' (met anderen) (1947)
- Een biografie(tje) van Bertus Aafjes in 'Zesentwintig biografieën' door Ed. Hoornik, Bert van Eyk e.a. (1949)
- 1 hoofdstuk: 'Een andere Aafjes' in 'Toetssteen' van Ed. Hoornik (1951)
- Een hoofdstuk 'Dichterschap als zondeval' in 'Triptiek' van G. Stuiveling (1952)
- Karel Jonckheere, 'Bertus Aafjes: de dichter van de poëzie' (1952)
- Een hoofdstuk 'Bertus Aafjes' in 'Zeventien dichters' (1952)
- Clare Lennart beschrijft in 'Op schrijversvoeten door Nederland' (boekenweekgeschenk 1955) een bezoek aan Bertus Aafjes.
- Een beschouwing over het gedicht 'Ballade op Hollands Water' in 'Dichterland. Inleiding tot het genieten van poëzie' van W.M.L.E. van Leeuwen (9e druk, 1956)
- 1 hoofdstuk: 'Bertus Aafjes - Een voetreis naar Rome' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
- 1 hoofdstuk, 'Bertus Aafjes' in 'Gegist bestek deel 1: Benaderingen en ontmoetingen' van C.J.E. Dinaux (1958)
- Ed. Hoornik, 'Een andere Aafjes' in 'Over en weer' (1962)
- Een interview met Bertus Aafjes in: José de Ceulaer, 'Te gast bij Nederlandse auteurs' (1966)
- Rob Molin en Willem Sinninghe Damsté, 'Bertus Aafjes' (1981)
- Een hoofdstuk over Bertus Aafjes in 'Ik kom toch uit geen gekkenland vandaan!' van Hans van de Waarsenburg (1983)
- Gerrit Komrij besteedt in 'Dit hels moeras' (1983) aandacht aan Bertus Aafjes.
- Bzzlletin nr. 122 (jan. 1985) was gewijd aan Bertus Aafjes.
- Een bijdrage over Bertus Aafjes in 'Lexicon van de jeugdliteratuur' door Joke Linders-Nouwens (juni 1986)
- Wim Hazeu, 'Bertus Aafjes. De reizende kluizenaar' (Vrij Nederland themabijlage 26-11-1988)
- 'Literair moment - Bertus Aafjes Informatie' (1988)
- 1 hoofdstuk: 'Aafjes-complex' in 'Heilige monsters' van Bas Heijne (1989)
- Herman Post, 'Te voet naar Rome, in het spoor van Bertus Aafjes' (1989)
- Rechter Ooka uit 'Een lampion voor een blinde' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
- 1 gedicht: 'i remember bertus' in 'Buddingh' van A tot Z: ontmoetingen met Nederlandse en Vlaamse letterkundigen', verzameld door Ares Koopman (1990)
- R.L.K. Fokkema, 1 hoofdstuk: '4 juli 1953: Lucebert schrijft een 'Open brief aan Bertus Aafjes'. Commotie rond de Beweging van Vijftig' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
- 1 hoofdstuk: 'Mijn schaduw en een wingerdrank: Bij de dood van Bertus Aafjes' in 'Ik graaf jij graaft: aantekeningen over poëzie' van Wiel Kusters (1995)
- Een bijdrage over Bertus Aafjes in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Rob Molin en Willem Sinninghe Damsté (februari 1996)
- Wiel Kusters, 'Majesteit der musici: Hoensbroek, St. Janscollege, 1997. Een lezing over taal, Toon Hermans en Pé Hawinkels, met een excursie naar Bertus Aafjes en een verwijzing naar Jonathan Swift' (1997)
- 1 hoofdstuk: 'Bertus Aafjes. Een voetreis naar Rome' door Marcel Janssens in 'Lexicon van Literaire Werken' (augustus 1997)
- Bubb Kuyper, 'Veilingcatalogus, boeken van Bertus Aafjes ... [et al.], 2 tot 3 december 1998' (1998)
- Jan Oegema, 'Lucebert, mysticus: over de roepingsgedichten en de 'Open brief aan Bertus Aafjes' (1999)
- 1 hoofdstuk: 'Bertus afjes - Bewaker van het briefgeheim' in 'Voor het vandaag werd. Ontmoetingen met schrijvers' van Aya Zikken (2000)
- 1 hoofdstuk: 'Het noodlot van gewezen grootheid' in 'Dat oude Europa. Nieuwe keuze uit de maandagstukken' van Kees Fens (2004)
- Peter Hofman, 'De nieuwe naamgever: over de controverse tussen Lucebert en Bertus Aafjes' (bibliofiel, 300 ex.) (2004)
- 2 hoofdstukjes over Bertus Aafjes in 'Amsterdam & zijn schrijvers. Literatuur op locatie' van Ko van Geemert (2008)
- Rob Molin, 'De oorlogsjaren van Bertus Aafjes' in 'De parelduiker' (2010)
- 1 tekst over Bertus Aafjes: 'Schrijven met de wijwaterkwast. Bertus Aafjes als pornograaf' door Gerrit Komrij in 'Het scherp van de snede. De Nederlandse literatuur in 100 en enige polemieken', samengesteld door Pierre Vinken & Hans van den Bergh (2010)
- Lucebert, Libellecocktail in 'Het scherp van de snede. De Nederlandse literatuur in 100 en enige polemieken', samengesteld door Pierre Vinken & Hans van den Bergh (2010)
- Rob Molin, 'Een zwerver gevangen: Bertus Aafjes en de oorlog' in 'De Parelduiker' (2010/4)
- Peter Hofman, 'De nieuwe naamgever. De controverse en de verzoening tussen Lucebert en Bertus Aafjes' in 'De Parelduiker' (2010/5)
- 1 hoofdstuk: 'Een zwerver gevangen. Bertus Aafjes en de oorlog' in 'Terzijde van de vulkaan' van Rob Molin (2012)
- Rob Molin, 'Heel deze vervallen grootsheid: Bertus Aafjes in Italië, Griekenland en Egypte' in 'De Parelduiker' (2013/3)
- Rob Molin, 'In de schaduw van de hemel: biografie van Bertus Aafjes' (2014)
- Enkele bladzijden over 'De Tooverfluit' in 'Handig literatuurboek voor mensen met meer verstand dan opleiding' van Willem Wilmink (2016)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Gelukkig is het land: voor mannen- en vrouwenstemmen met begeleiding van harmonie-orkest', Sem Dresden; tekst van Bertus Aafjes (z.j.)
- 'Advents- en Kerstliederen: uit 'De Tooverfluit': voor zang en piano', door Job Scholtze; tekstbewerking van Bertus Aafjes (z.j.)
- '7 liederen: uit 'De tooverfluit'' op teksten uit de verzameling 'Des Knaben Wunderhorn': voor zang en piano, door Job Scholtze, vertaling van Bertus Aafjes (z.j.)
- 'Fuga: voor mannenkoort', gecomponeerd door Joep Schreurs, tekst van Bertus Aafjes (z.j.)
- 'Nachtmuzikanten', tekst van Bertus Aafjes, muziek van Jac. Kort (z.j.)
- '1945; Gelukkig is het land', tekst van Bertus Aafjes (1952)
- '1945; Dichters van later tijd', tekst van Bertus Aafjes (1952)
- Gids voor Hoensbroek (VVV Hoensbroek) (1953)
- 's Gravenhage (tekst Aafjes, foto's E.D. van Wijk en M. Wolderingh) (1955)
- Een bijdrage van Bertus Aafjes in ' Liber amicorum Jac. van Hattum, 10 Februari 1955' (1955)
- ' In het atrium der Vestalinnen: cantate voor bariton, spreker, vrouwenkoor en orkest', naar fragmenten van het gedicht van Bertus Aafjes; muziek van Ignace Lilien (1956)
- ' Kerstlied', tekst vrij naar 'Des knaben Wunderhorn' van Bertus Aafjes; muziek van Rudolf de Heus (1960)
- 'Cantate voor koor, orkest, orgel, alt en bariton ter ere van 50 jaar wetenschappelijk onderzoek bij Philips', gecomponeerd door Louis Toebosch, tekst van Bertus Aafjes (1963)
- In de serie 'Stemmen van schrijvers' verscheen bij Querido een 45-toerenplaat, waarop Bertus Aafjes uit eigen werk voorlas. Aan de andere kant stond Godfried Bomans.
- Bertus Aafjes leest voor uit eigen werk, serie: Levensbeelden, boekje met 45-toeren plaatje.
- 'Carnaval', Eddy Posthuma de Boer; bijgestaan door de Raad van Elf schrijvers: Bertus Aafjes, Godfried Bomans, Saartje Burgerhart, Fons Hermans, Toon Hermans, Pierre Huyskens, Fons Jansen, Stef Kleijn, Theo Kohl, Fred Rondagh, Lea Smulders (1968)
- Het gedicht 'Hier boog ...' van Bertus Aafjes wordt op de lp 'Zegge en schrijve... zestien. Gedichten voor het onderwijs' gelezen door Ton Lutz.
- Op 23 februari 1973 werd een tv-bewerking van 'Lampion voor een blinde' uitgezonden.
- 'Vorstin onder de landschappen' verscheen in 1977 als Grote letterboek.
- 'Bomans was de naam: Tony van Verre ontmoet Bertus Aafjes, Simon Carmiggelt, Michel van der Plas, Harry Prenen': vier LP's met de onvergetelijke stem van Godfried Bomans (1978)
- Bulkboek 23 was in 1974 aan Bertus Aafjes gewijd, met als titel: 'Rechter Ooka verhalen'.
- Bulkboek 97 was in 1980 aan Bertus Aafjes gewijd, met als titel: 'Tussen schriftgeleerden en piramiden'. Dit verscheen ook als nr. 15 in de Bulkboek Brugreeks.
- 'De wereld is een wonder' verscheen in 1986 als Grote letterboek.
- 1 foto van Bertus Aafjes (gemaakt omstreeks 1957) in 'Lezen & schrijvers: foto's van lezende schrijvers' (1992)
- 1 parodie door Michel van der Plas op 'Maria Sibylla Merian' in 'Ik ben geboren in Apeldoorn. Groot parodieënboek' (samenstelling Rody Chamuleau en J.A. Dautzenberg) (1994)
- Hans Henkemans, 'De tooverfluit: vijf liederen voor tenor en orkest: 1946: orkestratie 1985; op tekst van Bertus Aafjes (1995)
- 'De eeuwige stad: Rome in verhalen en herinneringen' verscheen in 1995 als Grote letterboek.
- 1 kaart met portret en bi(bli)ografietje van Bertus Aafjes in 'Het Nederlands literatuur kwartet' (1997)
- Anita Bijvoet (mezzosopraan) zong (o.a. in 2002) gedichten van Aafjes, op muziek gezet door de Venlose componist Piet Kingma.
- Een steen met het gedicht: 'Schaatsenrijders' van Bertus Aafjes in de Eewal in Leeuwarden, in het kader van 'Poëzie op straat'.
- 1 portret van Bertus Aafjes in '222 schrijvers. Literaire portretten' van Eddy en Tessa Posthuma de Boer (2005), met het citaat 'Iedere intelligente uitspraak over poëzie is bereid een kwartier later zelfmoord te plegen, zo ook deze.'
- Een kaart met foto en bi(bli)ografische gegevens van Bertus Aafjes in 'Schrijverskwartet' (2009)
Literaire prijzen
- Vlak na de oorlog vormden Nijhoff, Roland Holst en Engelman de jury voor de Rademacher Schorerprijs, een prijs voor 'het beste Nederlandse gedicht dat in de oorlog geschreven was'. Bertus Aafjes kreeg deze prijs voor 'In het atrium der Vestalinnen'
- Tollens-prijs 1953 voor zijn gehele oeuvre
- Eervolle vermelding tijdens het internationaal concours voor poëzie te Rome 1953 voor gedichten uit 'De karavaan'
- ANWB-prijs 1960 voor 'De wereld is een wonder'
- Burgemeester van Grunsven-prijs 1962 (Cultuurprijs van de gemeente Heerlen) voor zijn gehele oeuvre
- Bertus Aafjes weigerde een benoeming tot ridder in de orde van Oranje Nassau (midden jaren '60)
- Benoeming tot officier in de orde van verdienste van de Italiaaanse Republek (1966)
Werk van Bertus Aafjes geciteerd in overlijdensberichten:
Volkskrant, 01-10-1996
Volkskrant, 19-09-1989
Biografische opmerkingen
- Bertus Aafjes was het eerste kind van Joannes Aafjes en Nicolasina Minkels. Zijn vader kwam uit de Zaanstreek, uit een socialistische/anarchistische familie. Hij was ambtenaar bij de belastingen. Zijn moeder kwam uit Brabant en was vroom katholiek. De ouders hadden een gemengd (kerkelijk) huwelijk. De kinderen wisten niet dat de vader niet-katholiek was. Toen Bertus Aafjes 12 jaar was overleed zijn vader.
- Bertus Aafjes groeide op in de Borneostraat, in het oostelijk deel van Amsterdam.
- Bertus Aafjes volgde - na drie jaar gymnasium op het Ignatiuscollege in Amsterdam - zeven jaar een opleiding tot priester (college van het Heilige Kruis in Uden, klein-seminarie Hageveld (bisdom Haarlem) en het Philosophicum in Warmond).
- In 1936 waren zijn twijfels m.b.t. het priesterschap zo groot geworden, dat hij de studie opgaf. Hij was toen 21 jaar en deze keuze betekende dat hij geen enkel diploma/opleiding had en niet voorbereid was op een leven buiten 'de katholieke wereld'.
- In maart 1936 reisde hij per fiets naar Rome. Dit werd bij Bazel een voetreis, omdat hij geen geld had om zijn fiets de grens over te krijgen. Hij zette zijn fiets op de trein naar Amsterdam en ging verder te voet. Op 12 mei 1936 (zijn 22e verjaardag) kwam hij aan in Rome. De terugreis ging via Italië, Zwitserland en Frankrijk en duurde veel langer. Na in totaal 9 maanden was hij terug in Nederland.
- Terug van zijn voetreis studeerde Bertus Aafjes archeologie in Leuven (1937) en Rome (1938).
- Kort voor de oorlog ontmoette en trouwde hij Tine Wesseling. Zij werd later bekend als schilderes: Francisca Aafjes.
- Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat Bertus Aafjes met vrouw en kinderen ondergedoken in Terbant in Friesland en in Heerenveen bij predikant-essayist F.R.A. (August) Henkels. Er werd een zoontje geboren dat, bij de geboorte, een hersenbeschadiging opliep.
- Clandestien liet hij enkele dunne bundeltjes verschijnen, waaronder: 'In het Atrium der Vestalinnen' en 'Een voetreis naar Rome'.
- Vanaf 1940 wijdde hij zich geheel aan de literatuur.
- 'Kleine katechismus der poëzie' (1944) is een ironische verhandeling over het schrijven van poëzie. Het boek heeft als motto: 'Iedere intelligente uitspraak over poëzie is bereid een kwartier later zelfmoord te plegen, zo ook deze.'
- 'Een voetreis naar Rome' werd direct na de oorlog officieel uitgegeven en werd een groot succes. Door critici werd het vergeleken met 'Mei' van Gorter.In een jaar werden er 30.000 exemplaren van verkocht. Waarschijnlijk mede doordat J.H.G. Creighton er in "De Linie" op de voorpagina een 'vlammend protest' tegen schreef en Aafjes 'zonde en heidendom' verweet.
- 'Een voetreis naar Rome' is in vier-voetige jamben geschreven. Het bestaat uit drie delen, elk weer onderverdeeld in stukken, telkens voorzien van een titel. Het is geen exact verslag van de reis in 1936, maar een reportage, gemaakt 'door een romantische bril', met beschrijvingen van de natuur en plaatsen onderweg en met het blootleggen van de ziel van de dichter.
- In 1947 maakte Aafjes (zonder vrouw en kinderen, zij bleven in Bergen) een reis naar Egypte, als onbezoldigd perschef van een lunapark. In veel van zijn werk (o.a. in 'Morgen bloeien de abrikozen') komt hij hier op terug. Zijn vrouw kwam over toen hij, tijdens een cholera-epidemie, in een ziekenhuis werd opgenomen.
- Egyptische brieven (1948) bevat zes brieven die Bertus Aafjes uit Egypte aan de dichteres M. Vasalis schreef.
- In 1950 komen Bertus Aafjes en zijn vrouw terug in Nederland. Nu reist hij naar het Midden-Oosten om voor 'De Volkskrant' de oprichting van de staat Israël te beschrijven. Ook reisde hij in 1950 door Griekenland.
- In 1951 ging Bertus Aafjes met zijn vrouw en drie dochters wonen in een deel van kasteel Hoensbroek (eigendom van de Limburgse Staatsmijnen, die er o.a. een cultureel centrum in hadden gevestigd).
- Op uitnodiging van 'De Volkskrant' reisde hij in 1951 door Frankrijk om een biografie te schrijven over Vincent van Gogh.
- In 1956 reisde hij door de Verenigde Staten. Van deze reis hield hij een logboek bij, dat verscheen als: 'logboek voor "Dolle Dinsdag". "Dolle Dinsdag" was de bijnaam die hij aan zijn in 1954 geboren dochter Diana gegeven had. Dit boek werd later herdrukt als: 'Ik ga naar Amerika'.
- Bertus Aafjes had veel succes met zijn journalistieke reisbeschrijvingen.
- In oude Japanse archieven ontdekte Bertus Aafjes tijdens reizen naar Japan (1958 -hij was een van de eerste reizigers die via de Noordpool naar Japan vloog - , 1964 en 1970) een oude Japanse rechter, over wiens juridische wapenfeiten nog steeds door straatvertellers van Tokyo werd gesproken. Deze rechter leefde in de zestiende/zeventiende eeuw. Deze rechter Ooka boeide Aafjes zo dat hij er vier boeken aan wijdde: 'Een ladder tegen een wolk', 'De rechter onder de magnolia', 'De koelte van een pauweveer' en 'De vertrapte pioenroos'. Later schreef hij over deze rechter op verzoek het boekenweekgeschenk 1973: Een lampion voor een blinde. Dit moest ook geschikt zijn voor een televisiespel. Dit bracht zoveel beperkingen mee dat Aafjes op dit boekenweekgeschenk met gemengde gevoelens terugkijkt.
- In 1973 verhuisden Aafjes en zijn vrouw van kasteel Hoensbroek naar een bungalow in Swolgen (Noord-Limburg, bij Venlo).
- In 1975 reisden Aafjes en zijn vrouw door Afrika, in het spoor van Livingstone en Stanley.
- Zijn poëzie wordt gekenschetst als: "lyrisch-romantisch, virtuoos maar natuurlijk, eenvoudig."
- In 1979 kreeg hij een hartaanval. Daarna heeft hij niet veel meer gereisd.
- In het werk van Aafjes staat de mens centraal. In zijn eerste werk de zoekende mens, zoekend naar de plek van de godsdienst in zijn leven en zoekend naar de liefde. Het latere proza ademt een zeer positieve levenshouding.
- Bertus Aafjes heeft een ridderorde geweigerd.
- Eind 1992 werd Aafjes plotseling opgenomen in het ziekenhuis vanwege plotselinge blindheid. De oorzeek bleek kanker te zijn. Toen dat duidelijk was, is hij de resterende tijd thuis verpleegd.
- Bertus Aafjes overleed in zijn woning in Swolgen. Hij werd op 26 april begraven op het RK Kerkhof aan de Mgr. Aertsstraat (oostzijde) in Swolgen. Al veel eerder had hij die plek, achter het tuinhuisje, tegen de muur, zelf aangewezen Hier werden het tuinafval en de oude grafbloemen altijd neergegooid. 'Leg mij daar ook maar neer', zei Aafjes een paar keer tegen de beheerder. Bij toeval was die plaats precies op het moment van zijn begafenis ook aan de beurt (anders zou het waarschijnlijk niet gebeurd zijn).
Handschrift Bertus Aafjes (uit 'Tweeërlei schriftuur')
Anderen over Bertus Aafjes
- Bertus Aafjes is een handige rijmelaar. (Hans Warren, Geheim dagboek 1939-1951, blz. 299, 09-02-1947)
- Hij beschikt over een grote muzikaliteit en het vermogen om veelal traditionele beelden in een verrassende nieuwe vorm te gieten; een zwak punt is zijn nogal eens slappe versificatie (opvallend veel onbetoonde lettergrepen). (C. Buddingh', Encyclopedie voor de wereldliteratuur, blz. 7)
- Zelden is een dichter zó vernederd, zelden ook zó buitensporig geprezen als Bertus Aafjes. Men heeft hem een engel genoemd en een pornograaf, een afvallige en een godzoeker, een dromer en een oplichter, een plagiaatpleger en een meester. Over één ding waren welhaast alle critici het eens: dat hij de dichter is van het geluk. (Ed. Hoornik, Singel 262, Zesentwintig biografieën, blz. 7)
- 'Dichters liegen de waarheid,' moet Bertus Aafjes eens gezegd hebben. Die uitspraak is bezig een gevleugeld woord te worden. Ook in het beslist niet in alle opzichten werkelijk zo gebeurde verhaal van de voetreis heeft hij de waarheid gelogen, de waarheid omtrent het leven, dat ontdaan van alle maatschappelijke rompslomp een verrukkelijk, adembenemend wonder is. (Clare Lennart, Op schrijversvoeten door Nederland, blz. 26)
- In Cairo troffen wij Bertus Aafjes, die met dat circus had rondgetrokken, waarover hij ook gepubliceerd heeft. Ik vond hem ontzaglijk aardig, maar hij maakte een helemaal verhongerde indruk. We verzonnen toen in de Nederlandse delegatie, dat Bertus onze 'attache culturel' was - en dat hij dus mee moest naar Luxor.. We hebben samen uren gewandeld door dit 'oudste' deel van Egypte en ik heb als het ware de bundel Het Koningsgraf zien geboren worden. (M. van der Goes van Naters, Met en tegen de tijd. Herinneringen, blz. 141)
- Het Aafje is een buitengewoon zangerig vogeltje, dat zich bij voorkeur ophoudt in de tuinen van uitgevers en dat liefst nestelt aan de gevel van het overlenend godshuis. Het zit jubelend op het zanduur van de Dood en legt fraai gekleurde steentjes rond zijn vruchtbaar nest, in de vorm van chromatische roomse kruisjes. Het Aafje is zeer vechtlustig, wat de Heerik kan getuigen, en strijkt in zijn gevecht met de Muze steeds met de hoogste prijs. (Jac. van Hattum, Verzameld werk. Verhalen, Een fauna literaria, blz. 541)
- Zijn uit 1944 daterende, in 1946 gepubliceerde grote gedicht Een voetreis naar Rome behaalde een voor die tijd, en voor poëzie nog steeds, onwaarschijnlijk hoge verkoop van vele tienduizenden exemplaren. Hij werd er een populair dichter door, personificatie van de dichter-bohémien, een zwervende, zoekende Orfeus. Hij verwierf zich een groot en trouw publiek, maar in de literaire wereld is het sinds lang stil om hem geworden, want daar werkte de conjunctuur hem geleidelijk tegen. En daarin schuilt een onmiskenbaar onrecht. (Pierre H. Dubois, Bertus Aafjes Informatie, blz. 5)
- i remember bertus
toen ik de bekende dichter
voor de eerste maal ontmoette
was hij dronken en vertelde
een nogal verward verhaal
over een voetreis naar rome.
op een gegeven moment
viel hij in slaap - halverwege
een zin - toen hij na een kwartiertje
weer wakker werd, hervatte
hij zijn relaas precies
na het woord dat hem in had doen sluimerenwat meer indruk op mij maakte
dan zijn verzamelde werken
(C. Buddingh', Buddingh' van A tot Z, blz. 11) - De meeste van zijn kinderboeken waren sterk moralistisch en vielen op vanwege de na de oorlog nog zeldzame kleurenillustraties. (Encyclopedie van de jeugdliteratuur, blz. 11)
Mijn favoriete citaat
Toen Allah de hersens verdeelde onder de mensen was iedereen tevreden met de zijne.
Maar toen Allah het bezit verdeelde onder de mensen was er niet een tevreden met het zijne.
(Bertus Aafjes, Morgen bloeien de abrikozen, Een oog vol zand, blz. 161)
Naar een overzicht van de citaten van Bertus Aafjes
Bronnen o.a.
- Clara Eggink e.a., Kompas der Nederlandse letterkunde (1947)
- Singel 262, Zesentwintig biografieën (1949)
- C. Buddingh', Encyclopedie voor de wereldliteratuur (1954)
- Op schrijversvoeten door Nederland (1955)
- P.H. Dubois, Hedendaagse Nederlandse kunst: Letterkunde (1956)
- José de Ceulaer, Te gast bij Nederlandse auteurs (1966)
- Jan van Geelen, Auteurs van de 20e eeuw (1966)
- Paspoort voor de lezer. Nederlandse en Vlaamse auteurs van nu (1968)
- Lexicon van de moderne Nederlandse Literatuur (1978)
- R. Molin en W. Sinninghe Damsté, Bertus Aafjes - Grote ontmoetingen (1981)
- Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden (1985)
- De vijftig boekenweekgeschenken (1985)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Winkler Prins Lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Literair moment - Bertus Aafjes informatie (1988)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Kritisch literatuur lexicon (februari 1996)
- Hans Heesen e.a., waar ligt Poot? (1997)
- Encarta '98 (1998)
- Moorden met woorden. Honderd jaar Nederlandstalige misdaadliteratuur (2000)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Poëzie op straat. Poëzieroute Leeuwarden (2004)
- Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
- Encyclopedie van de jeugdliteratuur (2004)
- Limburgs Literair Lexicon (2007)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (februari 2022)
