• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

H.C. ten Berge

Profiel

Achternaam: ten Berge
Initialen: H.C.
Voornamen: Johannes (Hans) Cornelis
Geboren: 24-12-1938
Te: Alkmaar

Pseudoniem(en): H.C. ten Berge publiceerde verhalen in 'Raster' met het pseudoniem L. Ombre. Verder gebruikte H.C. ten Berge de pseudoniemen Hanna Bijns en Sweder van Anholt.

Werk

Poëzie

• Zwart schuurpapier (met anderen) (1961)
• Poolsneeuw (1964)
• Swartkrans (1966)
• Personages (1967)
• Gedichten (verzamelbundel) (1969)
• Endurance (rijmprent) (1969)
• Een geval van verbeelding (1970)
• Hommage aan de Nahua (bibliofiele uitgave, 1971)
• De witte sjamaan, Een initiatie (bibliofiele uitgave, 50 ex.) (1972)
• De witte sjamaan (1973)
• Oog en oor zuiveren/ aan leegte en verte (bibliofiel, 100 ex.) (1973)
• Aanvliegen over de Sont... (bibliofiel, 100 ex.) (1973)
• Va-Banque (1977)
• Terug in Roulettenburg (bibliofiel, 100 ex.) (1977)
• Aan Herman Gorter (bibliofiele uitgave, 50 ex.) (1977)
• Acres Road (rijmprent) (1979)
• Nieuwe gedichten (1981)
• Matglas (heruitgave van 'Een geval van verbeelding') (1981)
• Texaanse elegieën (1983)
• Tramontane: vijf triptieken en een liefdesverklaring (bibliofiel, 117 ex.) (1983)
• De woorden in stelling gebracht (vouwblad) (1986)
• Drie gedichten bij schilderijen van johan de Haas (bibliofiele uitgave) (1986)
• Liederen van angst en vertwijfeling (1988)
• We dromen weg in blauw en grijs: een drieluik voor M.B. (bibliofiel, 28 ex.) (1991)
• Vreemde vondsten: fragmenten van een vruchtbaarheidsrite (bibliofiel, 60 ex.) (1991)
• Overgangsriten (1992)
• Rivierlandschap met blauwe fles (bibliofiel, 50 ex.) (1992)
• Een tuin in de winter (bibliofiel, 225 ex.) (1993)
• Materia prima, gedichten 1963-1993 (1993)
• Johan de Haas: schakeringen: schilderijen 1954-1994 (met drie gedichten van H.C. ten Berge en een tekst van Gerrit Willems) (1994)
• Uit het niets: vijf gedichten (met anderen) (bibliofiel, 66 ex.) (1994)
• De laatste modernist (vouwblad, bibliofiel, 55 ex.) (1997)
• Oesters & gestoofde pot (2001)
• Het vertrapte mysterie (2004)
• De mythische plaats: een keuze uit de gedichten en een geschiedenis (2006)
• Sermoen in elegisch geprevel verzinkend (bibliofiel, 69 ex.) (2007)
• Hollandse sermoenen (2008)
• Cantus Firmus: gedichten 1993-2013 (2014)
• Splendor (2016)
• De beproevingen van Álvar Núnez Cabeza de Vaca (2019)
• In tongen spreken (2020)
• Een kinderoog (2022)
  
  

Proza

• Canaletto en andere verhalen (1969)
• Een geval van verbeelding (1970)
• Notities van Nemo (1974)
• Het meisje met de korte vlechten (herziene uitgave van 'Canaletto en andere verhalen') (1977)
• De beren van Churchill (1978)
• Matglas (herziene uitgave van 'Een geval van verbeelding' (1982)
• Zelfportret met witte muts (1985)
• Het geheim van een opgewekt humeur (1986)
• Zelfportret met witte muts, gevolgd door Matglas (1987)
• Zutphen (bibliofiel, 120 ex.) (1988)
• Mijn naam is schurft, voorafgegaan door Het verhaal van Asdiwál, twee mythische vertellingen (1990)
• Een Italiaan in Zutphen (1990)
• De beren van Churchill/Notities van Nemo (1994)
• Een geur van hoger honing (1994)
• De honkvaste reiziger. Dagboekbladen, veldnotities 1 (1995)
• Vrouwen, jaloezie en andere ongemakken. Dagboekbladen, veldnotities 2 (1996)
• De jaren in Zeedorp: een episodische vertelling (1998)
• Eerste sneeuw (bibliofiel, 200 ex.)
• Blauwbaards ontwaken. Een verdraaide geschiedenis (2003)
• Ontluisd verleden: vijf novellen (2006)
• Schimmen in de kloostertuin: verhalen en observaties (met anderen) (2008)
• De stok van Schopenhauer (2012)
• Notities van Nemo (verhalen en novellen) (2019)
  
  

Brieven

• 1 brief van H.C. ten Berge aan Geert Lubberhuizen in 'Ik heb er slechts één nul af gedaan. Brieven van en aan Geert Lubberhuizen' (2004)

Overige non-fictie

• Een schrijver als grenskozak: F.C. Terborgh over zichzelf en zijn werk (1977)
• Levenstekens en doodssinjalen (essays, waarin opgenomen vertalingen) (1980)
• De mannenschrik: Over het motief van de verslindende vrouw in literatuur en mythe (1984)
• De verdediging van de poëzie en andere essyas (1988)
• Sprakeloos landschap: Antarctische eilanden (2010)
• Een spreeuw voor Harriët (2018)

Vertalingen/bewerkingen

• Yugao, een verhaal en vijf No-spelen (1969)
• Yasunari Kawabata, De danseres uit Izu (1969)
• Ezra Pound, 15 Cantos (1970)
• Poëzie van de Azteken (1972)
• Heimwee naar de dood: zeven Mexicaanse dichters van deze eeuw: José Juan Tablada, Ramón López Velarde, Carlos Pellicer e.a. (met anderen) (1974)
• De dood is de jager, Indiaanse mythen van Noordwest-Amerika (1974)
• Gunnar Ekelöf, Laat op aarde (samen met Marguérite Törnqvist) (1975)
• De raaf in de walvis; mythen en fabels van de Eskimo (1976)
• Vladímir Iokhelson, Mythiese oude man verminkt zichzelf (bibliofiel, 100 ex.) (1978)
• Kenneth White, Zwerven in de dageraad (met Peter Nijmeijer) (1979)
• Siberische vertellingen (1979)
• Breyten Breytenbach, Vingermaan (1980)
• Levenstekens en doodssinjalen (essays, waarin opgenomen vertalingen) (1980)
• Christopher Middleton, In het geheime huis en andere gedichten (1983)
• Mark Strand, Een lakse bries (1983)
• Gunnar Ekelöf, De Byzantijnse trilogie (Dïwan over de Vorst van Emgión/Gods naar de onderwereld/Het verhaal van Fatumeh) (1985)
• Ezra Pound, Canto XLIX (bibliofiel, 50 ex.) (1985)
• Xavier Villaurrutia, Kerkhof in de sneeuw (bibliofiel, 65 ex.) (1986)
• Vertellingen uit Siberië (heruitgave van 'Siberische vertellingen') (1987)
• Dit is het leven dat verder zal gaan: twaalf moderne Zweedse dichters (met anderen) (1987)
• Mythen en fabels van de noordelijke volken 1, 2 en 3 (herziene en uitgebreide herdruk van De dood is de jager/De raaf in de walvis/Siberiese vertellingen) (1987)
• Acht liederen van angst en vertwijfeling (Doodsgezangen van de Nahua-indianen) (bibliofiel, 50 ex.) (1987)
• H.C. ten Berge vertaalde gedichten van José Juan Tablada en Xavier Villaurrutia uit het Spaans, opgenomen in de 'Spiegel Internationaal, Moderne poëzie uit 21 talen' (1988)
• H.C. ten Berge vertaalde samen met Marguérite Törnqvist 7 gedichten van Gunnar Ekelöf uit het Zweeds, opgenomen in de 'Spiegel Internationaal, Moderne poëzie uit 21 talen' (1988)
• Mijn naam is Schurft, voorafgegaan door Het verhaal van Asdiwál: twee mythische vertellingen (1990)
• Enkele vertalingen van H.C. ten Berge in 'Iets dat te groot is om te zien: moderne Amerikaanse dichters', samengesteld door J. Bernlef en Peter Nijmeijer (1991)
• De menseneter van Ammássalik: vijf korte verhalen van de Inuit (Eskimo's) (bibliofiel, 32 ex.) (1992)
• E.M. Beekman , Bevroren jaren (1993)
• De mooiste mythen en sprookjes van Noordwest-Amerika (1996)
• Eskimo verhalen (heruitgave van 'De raaf in de walvis') (1999)
• Murasaki Shibiku, Avondgezichten, liefdes uit het leven van Prins Genji (2000)
• Op een mat van gele veren. Poëzievertalingen 1968-2003 (2005)
• Voorbeeldige vertellingen en hun versluierde betekenis (2009)
• Robert Hass, Een verhaal over het lichaam (2010)
• Christopher Middleton, Parabels en grotesken (bibliofiel, 120 ex.) (2012)

Vertaald

• 2 in het Engels vertaalde gedichten in 'Post-war Dutch & Flemish Poetry, Poetry Australia', number fifty-two', selected and introduced by R.P. Meijer (1974)
• In het Hongaars vertaald werk van H.C. ten Berge in 'Álcázott fény: tíz holland költo' (1981)
• De la langue (Franse vertaling van zijn poëzie door Jan H. Mysjkin) (1982)
• 4 gedichten in James Holmes and William Jay Smith, Dutch interior: Postwar Poetry of the Netherlands and Flanders (vertaald door Theo Hermans, Wanda Boeke, Greta Kilburn) (1984)
• Werk van H.C. ten Berge in 'Tärningskastet 12' (vertaald in het Zweeds door Lasse Söderberg) (1985)
• Den andra sömmen (Zweedse vertaling van zijn poëzie door Lasse Söderberg en Sonja Berg Pleijel) (1985)
• Werk van H.C. ten Berge in 'Helan xiandai shixuan' (Chinese vertaling van moderne Nederlandse poëzie van diverse dichters) (1988)
• Werk van H.C. ten Berge in '13 poeti dei Paesi Bassi = 13 dichters uit de Lage Landen', samenstelling en vertaling Karin van Ingen Schenau (1989)
• The white shaman: selected poems (vertaald door Theo Hermans e.a.) (1991)

H.C. ten Berge schreef een inleiding/nabericht voor

• Breyten Breytenback, Skryt Om 'n sinkende skip blou te verf (1976)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• H.C. ten Berge debuteerde in 1963 met 'Landschap van de alchimist' in 'Podium'.
• H.C. ten Berge was in 1967 oprichter van 'Raster'. Tot 1980 was hij er redacteur van (de eerste zes jaar was hij de enige redacteur).
• H.C. ten Berge publiceerde eind jaren zestig verhalen in 'Raster' met het pseudoniem L. Ombre.
• H.C. ten Berge werkte mee aan 'Merlijn'.
• H.C. ten Berge publiceerde in 'Vrij Nederland', 'Gedicht', 'De Revisor', 'Tirade', 'De Gids', 'Avenue', 'Soma', 'De Vlaamse Gids', 'Trouw', 'Groene Amsterdammer', 'de Poëziekrant', 'Armada', 'Deus ex Machina', 'Roodkoper'.

Over H.C. ten Berge

• Jan van der Vegt, 'H.C. ten Berge - IJzige helderheid' in 'Contour' (april 1965)
• 1 hoofdstuk: 'Van miniatuur tot kleinbeeld (Over H.C. ten Berge's kermiskroniek 'Kockyn')' in 'Vondsten en bevindingen. Essays over nederlandse poëzie' van H.U. Jessurun d'Oliveira (1967)
• R. Bloem, 'H.C. ten Berge: Poëzie in reeksen' in 'Literair lustrum 1961-1966, samengesteld door J.J. Oversteegen, Kees Fens, H.U. Jeserun d'Oliveira (1967)
• Een interview: 'Poëzie als poolsneeuw' met H.C. ten Berge in '28 interviews' van Lidy van Marissing' (1971)
• Wam de Moor, 'H.C. ten Berge: De vorm van een 'afwezige' inhoud' in 'Literair Lustrum 2', samengesteld door Kees Fens, H.U. Jesserun d'Oliveira en J.J. Oversteegen (1971)
• Eén hoofdstuk: 'Bluf, bluffer, blufst' over H.C. ten Berge in 'De Tweede Wet van Guépin' (1974) van J.P. Guépin.
• Een schrijver als grenskozak: F.C. Terborgh over zichzelf en zijn werk (1977)
• 1 recensie: 'Gevallen van verbeelding (H.C. ten Berge, Het meisje met de korte vlechten, 1977)' in 'Recensies' van T. van Deel (1980)
• 1 hoofdstuk: 'Het onnederlandse proza van H.C. ten Berge' in 'Wilt u mij maar volgen' van Wam de Moor (1980)
• Graa Boomsma, 'De onmogelijkheid en de werkelijkheid van het verlangen - Over de poëzie van H.C. ten Berge' in 'Bzzlletin' (september 1984)
• Anneke Jufffer, 'Literatuur als halszaak - Over het mythies vrouwbeeld in het proza van H.C. ten Berge' in 'Bzzlletin' (september 1984)
• 1 hoofdstuk: 'Het gedicht - een zo leeg mogelijk beeld van de maker. Over het werk van H.C. ten Berge' in 'Ongebaande wegen. Opstellen over literatuur' van Maarten van Buuren (1985)
• LiterairMoment, 'H.C. ten Berge Informatie' (1987)
• Een bespreking van 'Het geheim van een opgewekt humeur' in 'Eerste druk '86. Overzicht en bespreking van Nederlandstalig literair proza dat voor het eerst verscheen in 1986' van Bert Peene (1987)
• 1 hoofdstuk: 'Schimmend in de leegte (H.C. ten Berge - Het geheim van een opgewekt humeur, 1986') in 'Denkwijze 298. Hoogte- en dieptepunten in de Nederlandse literatuur uit de jaren tachtig' van Gerrit Jan Zwier (1991)
• Een interview met H.C. ten Berge in 'Dit is de plek: schrijvers en schilders over plaats en emotie' (1991)
• Gerrit Jan Zwier besteedt in 'Dagboek van een provinciaal' aandacht aan H.C. ten Berge (14 mei 1994)
• 2 privé-foto's met begeleidende tekst in 'De gevoelige plaat', redactie Lisa Kuitert en Mirjam Rotenstreich (1995)
• Harry Bekkering en Ad Zuiderent , 'Jan Campert-prijzen 1996' (1996)
• 'Roger Raveel en het woord: bibliofiele en andere uitgaven in samenwerking met o.m. Hugo Claus, Roland Jooris en Hans C. ten Berge' (1997)
• Een hoofdstuk: 'Herinneringen aan zeedorp' door J. Heymans in 'Hier scheen 't geluk bereikbaar. Schrijvers over Bergen. Van Gorter tot Van Dis' (2001)
• 1 hoofdstuk: 'Absoluut, maar bijna niets, over H.C. ten Berge' in 'Overvloed. Kritieken en kronieken over poëzie' van Hans Groenewegen (2005)
• Frans Budé, 'P. C. Hooftprijs 2006 voor poëzie aan H.C. ten Berge' (2006)
• Frans Budé (redactie, met anderen), 'Een beeld van de zinnen: voor H.C. ten Berge' (2008)
• 2 hoofdstukken: 'Texaanse elegieën' en 'Het geheim van een opgewekt humeur' in 'Lexicon van Literaire Werken' (2009/2010)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Rein Bloem baseerde in 1966 zijn film 'Kockyn, een kermiskroniek' op een gedichtencyclus van H.C. ten Berge.
• Een zelfportret van H.C. ten Berge in 'Schrijvers tekenen zichzelf' (1980). Een uitgave van 'De Revisor'.
• In 1982 reisde H.C. ten Berge voor de BRT door Texas. Van de reis werd een documentaire gemaakt door Jef Cornelis.
• Een bijdrage over H.C. ten Berge in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Graa Boomsma (augustus 1988).
• H.C. ten Berge schreef het lemma 'wringer' voor 'Het vergeetwoordenboek' (1994)
• 1 bijdrage 'De cycloop van Bewth' in 'De cycloop van Bewth' (1995)
• 1 portret van H.C. ten Berge in '222 schrijvers. Literaire portretten' van Eddy en Tessa Posthuma de Boer (2005), met het citaat 'Ik gebruik harde emoties, omdat je gewoon rotpoëzie krijgt als er gevoelens in zitten die niet uitgekristalliseerd zijn. En daarvoor heb je intellect nodig. Ik wil dat alle dingen die ik maak een zeer hechte structuur hebben.'
• Frans Budé (redactie), 'Een beeld van de zinnen: voor H.C. ten Berge' (bij zijn zeventigste verjaardag) (2008)
• Een portret (olieverf op doek) van H.C. ten Berge door Pamela McAdam, gemaakt in 2004, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
• 'Folmer verdwijnt en andere verhalen', voorgelezen door de auteur (mp3) (2014)

Handschrift H.C. ten Berge,
achterzijde prentbriefkaart

Literaire prijzen

• Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1964 voor 'Journaal I, II en XII'
• Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1968 voor 'Peronages'
• Prozaprijs van de gemeente Amsterdam 1971 voor 'Een geval van verbeelding'
• Bijzondere prijs van de Jan Campert-stichting 1972 voor zijn leiding van het tijdschrift Raster
• Multatuli-prijs 1987 voor 'Het geheim van een opgewekt humeur'
• 'Het geheim van een opgewekt humeur' werd genomineerd voor de AKO-prijs 1987
• Constantijn Huygens-prijs 1996 voor zijn gehele oeuvre
• Adriaan Roland Holst Penning 2003
• Blauwbaards ontwaken werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs
• P.C. Hooft-prijs 2006
• Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw (2019)

H.C. ten Berge was lid van de jury voor de volgende prijzen:

• P.C. Hooft-prijs 1967 en 1971
• Herman Gorter-prijs 1972, 1979
• Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1972, 1973, 1974, 1975
• Multatuli-prijs 1982
• Prijs der Nederlandse Letteren 1989
• Ida Gerhardt Poëzie Prijs 2000 (voorzitter)

Biografische opmerkingen

• H.C. ten Berge werd geboren in Alkmaar. Hij groeide op in Bergen.
• Begin jaren zestig ging hij in Amsterdam wonen. Hij studeerde hier Spaans.
• H.C. ten Berge was docent Nederlands in Amsterdam en Arnhem.
• H.C. ten Berge ging in 1970 lesgeven aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem.
• H.C. ten Berge reisde veel, o.a. naar Polen (1967/1968), Tsjechoslowakije (1968/1969), Groenland (1972) en Canada, waar hij in 1974 een jaar werkte.
• H.C. ten Berge woont sinds 1979 in Zutphen
• H.C. ten Berge doceerde in 1981 een halfjaar aan de Universiteit van Texas in Austin.
• H.C. ten Berge schrijft over het algemeen vrij korte verzen, waarin hij vaak verbanden legt met andere culturen en oude tijden.
• H.C. ten Berge werd beïnvloed door E. Pound.

(Vrij Nederland, 25-04-1987)

Anderen over H.C. ten Berge

• Het kenmerkende voor Ten Berge is, dat hij een nieuwe wereld konstrueert, waar hij zich thuisvoelt en waarin de lezer die dat wil en die bereid is bepaalde tekens te verstaan, kan binnengaan om er de dichter tegen te komen. Ten Berge is metterdaad een poiètès, een uitvinder en maker. (Jan van der Vegt, Contour 15, sept. 1967, blz. 17)
• Zijn gedichten en verhalen bieden voortdurend uitzicht op vreemde culturen, maar nergens worden die brutaal ingelijfd en tot leesvoer vermalen; ze blijven er iets van hun vreemdheid behouden. (Cyrille Offermans, Vrij Nederland, 31-01-1981)
• H.C. ten Berge is echt een oeuvre-schrijver. Ik bedoel daarmee dat alles wat hij maakt, of het nu poëzie is, verhalend proza, essay of vertaling, deel uitmaakt van een groter geheel en dat is zijn oeuvre. Het groeit al meer dan vijfentwintig jaar aan en wie het overziet kan niet anders dan het imposant vinden. (T. van Deel, H.C. ten Berge informatie, blz. 5)
• Zijn kritiek op de westerse, industriële samenleving doet hem bij primitieve volkeren zoeken naar wat hier verloren is gegaan: een minder gecompliceerde relatie tot de realiteit en een taal die daar een directe en zuivere relatie mee onderhoudt. (Gerrit Jan Zwier, Denkwijze 298, blz. 13)
• H.C. ten Berge behoort niet tot het naïeve soort vertellers dat zonder veel omhaal een geschiedenis van begin tot eind vertelt. Hij is een literator pur sang, die zich voortdurend het hoofd breekt over de verhouding tussen werkelijkheid en verbeelding en die zijn verhaal wil laten resoneren in een ruimte vol spiegels en symbolen. (Gerrit Jan Zwier, Leeuwarder Courant, 07-06-1991)
• H.C. ten Berge schrijft eigenzinnige poëzie, en lijkt daarin op de door hem bewonderde mystici. (Johan Oosterman, HN, 13-06-1992)
• Ten Berge is een dichter van het grote gebaar, die zich tegelijkertijd terdege realiseert dat dat grote gebaar al zo vaak gemaakt is dat het meestal op niets uitloopt, en dat grote woorden vaak voortkomen uit klene harten. (Piet Gerbrandy, Volkskrant, 20-04-2001)
• H.C. ten Berge heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij zichzelf beschouwt als erfgenaam van de poëtische traditie die van de Occitanen en de middeleeuwse mystici, via Dante en Juan de la Cruz naar Pound en Elliot loopt, terwijl hij tegelijkertijd put uit de culturele schatkamers van Mexico, Japan en de Inuit. Schrijven is geen spontaan proces van naïeve creativiteit, maar komt voort uit lezen, reizen, observeren en kritische reflectie. (Piet Gerbrandy, Volkskrant, 02-01-2009)
• Sinds zijn debuut in 1964 de veelzijdigste en avontuurlijkste dichter (tevens prozaschrijver, essayist en vertaler) van zijn generatie - hoewel hij die tijdgebonden identificatie, als elke auteur van niveau, onmiddellijk en moeiteloos achter zich laat. Geen dichter die de tijdgeest zo genadeloos te kijk zette, geen dichter ook die nog in de donkerste, meest deprimerende tijden telkens opnieuw in staat bleek onvermoede regeneratieve krachten aan te boren, de krachten van het woord, van het lied, van het licht. (Cyrille Offermans, Een iets beschuttere plek misschien, blz. 375)

Mijn favoriete citaat

Stammen liggen aan de bosrand
in de oksels van twee paden -
onverzaagde broden, hoog gestapeld voor het nieuwe jaar.
(H.C. ten Berge, Cantus firmus (fragm.),
De 100 beste gedichten van 2001, blz. 25)

Bronnen o.a.

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Querido's letterkundige reisgids (1983)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• LiterairMoment, H.C. ten Berge Informatie (1987)
• Kritisch lexicon van de Nederlandstalige literatuur na 1945 (augustus 1988)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Dannie ten Zweege, Een literair portret van de Achterhoek (2007)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (oktober 2022)