Maurits Dekker
Profiel
Achternaam: Dekker
Roepnaam: Maurits
Voornamen: Maurits Rudolph Joël
Geboren: 16-07-1896
Te: Amsterdam
Overleden: 07-10-1962
Te: Amsterdam
Pseudoniem(en): Maurits Dekker publiceerde ook onder het pseudoniem Boris Robazki (o.a. voor 'Waarom ik niet krankzinnig ben'). Verder gebruikte hij de pseudoniemen A. Bakels en Martin Redeke.
| Voor tweedehands boeken | Ook van Maurits Dekker |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
 |
 |
Proza
- Doodenstad: schetsen uit het gevangenisleven (1923)
- Homo cantat (1923)
- C.R. 133. Een toekomst-roman (1926)
- Zijn wereld (1928)
- Waarom ik niet krankzinnig ben (1929)
- De aarde splijt (1930)
- De man die een ander was (1931)
- Amsterdam (1931)
- Reflex (1932)
- Brood!: een revolutie-roman (1932)
- De deuren draaien: warenhuisroman (1933)
- Fragmenten: uit de werken van Maurits Dekker (1934)
- Aan beide kanten van de drempel (1934)
- De menschen meenen het goed met de menschen (1934)
- Oranje en de opstand der Nederlanders (1935)
- Oranje en Alva's tyranniek bewind (1936)
- Oranje en de geboorte der Nederlanden (1938)
- Mordje de jood (1939)
- Inc. Pius beveelt (1939)
- De laars op de nek (1945)
- Jozef duikt (1946)
- De knopenman. Gevolgd door Gammastralen en Colporteur (1947)
- Omnibus (Amsterdam/Reflex/Hetgezegende land/Boek en prentenboek/Cryptogrammen) (1948)
- Het merkteken (1948)
- Blinkie & Co. (2e druk, 1948)
- Amsterdam bij gaslicht (jeugdherinneringen) (1949)
- De wereld heeft geen wachtkamer: naar het gelijknamige toneelstuk (1950)
- De afgrond is vlak voor uw voeten (1952)
- Voor wie zij zingt (1954)
- Op zwart stramien. Een zestal verhalen (1956)
- Het andere (1957)
- Poespas: een klein boek voor grote kattenvrienden (1958)
- Hokie pokie (1960)
Voor kinderen
- Blinkie en Co. (1947)
- De toverdoos met tien nieuwe sprookjes (1950)
- De nieuwe toverdoos met tien sprookjes (1952)
- De grote toverdoos met 25 Nederlandse sprookjes (1958)
Portret Dekker
uit: 'Kristal' (1935)
Toneel
- De laatste minuut (1933)
- Willem van Oranje (1937)
- Mallemolen (1938)
- Het eiland (1939)
- Vrij volk: herdenkingsstuk bij de bevrijding van ons land in Mei 1945 (met Coolen, Defresne, Schaik-Willing en Helman) (1945)
- Vonnis voltrokken: tooneelspel in een voorspel, vier bedrijven en een kort naspel (1946)
- Panopticum (1946)
- Afscheid (monoloog) (1946)
- Panopticum: een grotesk spel van menschen en poppen in drie bedrijven (1947)
- Het leven kan beter: spel van wens en werkelijkheid in vier bedrijven (1949)
- De wereld heeft geen wachtkamer: toneelspel in 3 bedrijven (1949)
- De andere wet (1952)
- Klein conflict (1952)
- Noodlanding: toneelspel in drie bedrijven (1952)
- X.O.X.: blijspel in drie bedrijven (1952)
- Naast u is mijn plaats (in opdracht PvdA) (1954)
- Voor wie zij zingt, Klein conflict (1955)
- Eén uit tien miljoen: drama in twee bedrijven (1956)
- Bloeiend land
- De achtste dag
Hoorspelen
- Als het komen zou (VARA, 1932)
- Vorsten en volken. Kroniek van een ondergang (3 delen) (VARA, 1932)
- De laars op de nek (30 delen) (NCRV, 1972)
Overige non-fictie
- Roodboek: Van der Lubbe en de Rijksdagbrand (met anderen) (1933)
- Adolf Hitler, een poging tot verklaring (1936)
- Lauwerkrans en hakenkruis: Olympische spelen in Duitschland (1936)
- Een schot viel in Parijs ...: een protest tegen de pogroms in Duitschland (1938)
- Vijftig jaar meispel 1939 (1939)
- Gezonder ziek zijn: een bijdrage tot verhoging van het levensgeluk van zieken en gezonden (1953)
Vertalingen/bewerkingen
- Herman Hesse, De steppenwolf (1930)
Vertaald
- Beggars' revolt (New York, 1938)
- Josef taucht unter (München, 1948)
- Het toneelstuk 'De wereld heeft geen wachtkamer' had ook in het buitenland veel succes. Het werd zelfs vertaald in het Japans en het Esperanto (La Mondo Ne Havas Atendejon, 1951), maar bijv. ook in het Deens, Duits, Engels, Frans, Grieks, Nieuw-Hebreeuws en Zweeds.
- Der Knopfmann: Erzählungen (Duitse vertaling van een keuze uit 'de Knopenman' en 'Op zwart stramien' door Uwe Dorn) (1957)
- Pussi! Pussi!: ein Buch für echte Katzenfreunde (Duitse vertaling van 'Poes! Poes!' door Margrit Hossmann) (1961)
- Een in het Duits vertaald verhaal van Maurits Dekker in 'Jüdisches Städtebild Amsterdam', vertaald door Helga van Beuningen (1993)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Maurits Dekker was mede-oprichter van 'Links richten'.
- Maurits Dekker publiceerde in 'De Nieuwe Gids', 'Groot Nederland', 'De Stem' 'De Vrije Bladen', 'De Nieuwe Stem', 'Den Gulden Winckel', 'De Gemeenschap'.
Over Maurits Dekker
- David de Jong, 'Maurits Dekker. Zijn persoon en zijn werk' (1946)
- 1 hoofdstuk: 'Maurits Dekker - De wereld heeft geen wachtkamer' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
- 1 hoofdstuk: 'Sociaal-psychologisch prozaïst' in 'Onderzoek en vertoog 1' van Victor E. van Vriesland (1958)
- 1 hoofdstuk, 'Maurits Dekker' in 'Gegist bestek deel 1: Benaderingen en ontmoetingen' van C.J.E. Dinaux (1958)
- 1 hoofdstuk: 'Dekker' in 'Loodlijnen' van Kees Fens (1967)
- 1 anekdote over Maurits Dekker in 'Het literair anekdoten boek', samengesteld door John Müller (1988)
- Een bijdrage over Maurits Dekker in 'Kritisch lexicon van de Nederlandstalige literatuur na 1945' door J.M.J. Sicking (augustus 1994).
Diversen
- Een portret (olieverf op doek) van Maurits Dekker door Meijer Bleekrode, gemaakt in 1941, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
Literaire prijzen
- (eerste) Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945 (1948) voor zijn prozawerken
- Marianne Philips-prijs 1955 voor zijn gehele oeuvre
- In 1956 kreeg hij de Extra Prijs van de Jan Campert-stichting t.g.v. zijn zestigste verjaardag
- In 1957 kreeg hij de Prozaprijs van de gemeente Amsterdam voor ‘Op zwart stramien’
Maurits Dekker was lid van de jury voor de volgende prijs:
- Prozaprijs van de gemeente Amsterdam 1947 en 1951
Opmerkingen
- Maurits Dekker groeide op in een arm, van oorsprong gedeeltelijk joods milieu.
- Omdat zijn vader het gezin alleen liet, moest Maurits als jongen al aan het werk om geld voor het gezin te verdienen.
- Maurits Dekker schreef socialistisch getinte romans en toneelstukken.
- Maurits Dekker was autodidact.
- In 1921-1922 zat hij in de gevangenis in Zwolle, verdacht van roofmoord. hij werd vrijgelaten bij gebrek aan bewijs. Hij beschrijft deze periode in 'Doodenstad' (1923).
- Maurits Dekker publiceerde zijn eerste vier boeken onder zijn eigen naam. De roman 'Waarom ik niet krankzinnig ben' publiceerde hij onder het pseudoniem Boris Robazki en hij presenteerde het als een bewerking van een Russisch boek. Dit boek werd opvallend positiever door de critici beoordeeld dan zijn eerdere werk.
- Maurits Dekker werd in 1938 veroordeeld wegens belediging van een bevriend staatshoofd in zijn brochure 'Hitler, een poging tot verklaring'.
- Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd zijn werk verboden. Hij moest onderduiken. Tijdens deze onderduiktijd schreef hij de roman 'De laars op de nek'.
- Maurits Dekker woonde, leefde en werkte in Amsterdam.
- Hij is twee keer getrouwd geweest. Uit zijn eerste huwelijk had hij twee dochters.
- Maurits Dekker was bevriend met de Oostenrijkse schrijver Joseph Roth, die enige tijd in Nederland woonde.
- In zijn laatste jaren leed Maurits Dekker aan astma en reuma.
- Maurits Dekker overleed in het Diaconessenziekenhuis aan de Overtoom in Amsterdam aan longkanker. Zijn vrouw Henriëtte pleegde enkele uren na zijn dood zelfmoord. Zij werden op 12-10-1962 gelijktijdig gecremeerd in Crematorium Velsen in Driehuis. Hier is ook hun as verstrooid.
Anderen over Maurits Dekker
- Ik acht 'Jozef duikt', van 1946, zijn beste boek, omdat het nergens quasi-historisch is, maar op een hardhandige wijze authentiek. (J.B.Charles, Critisch Bulletin, april 1953, blz. 159)
- Wel benijdenswaardig mag een talent heten, dat zoo uiteenliggende polen van onze binnen- en buitenwereld vermag te omspannen. (Victor E. van Vriesland in David de Jong, 'Maurits Dekker. Zijn persoon en zijn werk')
- Maurits Dekker hier geweest met een vriendin: mejuffrouw Van Assen, hoofd van een school voor Lager Onderwijs voor Meisjes in Amsterdam. Hij had met haar rondgereden, gegeten in Rotterdam, en van daaruit ons opgebeld. Aardige vrouw: studeert paedagogiek en psychologie aan het Nutsseminarium van de Vrije Universiteit, kent dus onder andere Oldewelt. De Marianne Philipsprijs is Maurits in intieme kring uitgereikt: ten huize van Jeanne van Schaik, waar ook Nico, Miesje en Smeding waren. Twee dagen vóór de officiële bekendmaking! Met een klein etentje. Destijds is hem de verzetsprijs toegekend met alleen de stem van Theun de Vries tegen. (Barend Rijdes, Literair dagboek 1941-1955, 10-04-1955, blz. 97/98)
- Hij is een onomkoopbare geweest in alles wat te maken heeft met geweten, en met een fatsoen, dat ik properheid van de geest zou willen noemen. In de jaren vóór veertig onderging hij zowel de crisisjaren (met Nederlands onbekwame, lamlendige en liefdeloze Colijn-reactie daarop) als het opkomend nazisme als beledigingen van de menselijke waardigheid. Met de Hitlers, de Mussolini's en de hen na-apende Quisling Mussert achtte hij geen enkel compromis mogelijk. Hij was een geëxponeerde, een man in de eerste loopgraaf, maar dan een man, die zijn kop er uit stak om beter te kunnen mikken. Toen de nazi's ons land omver liepen, was hij een van de eerste gezochten. (Dagboekanier, Parool, 08-10-1962)
- Bewogenheid door actuele, politieke en maatschappelijke verschijnselen heeft het literaire werk van Maurits Dekker voor een groot deel bepaald. Zij is er tevens de zwakke kant van. Vaak waren zijn verontwaardiging en medelijden groter dan zijn vermogen die in romanvorm uit te drukken. Hetgeen aan zijn boeken de altijd betrekkelijke waarde van een tijdsdocument gaf. Mij dunkt, dat Dekker dit laatste graag voor lief heeft genomen. Hij was in sommige van zijn romans een groot schrijver - terecht werd hij viermaal bekroond - maar een 'letterkundige' in de geïsoleerde betekenis van dat woord wilde hij niet zijn: zijn schrijverschap was direct betrokken op de tijd waarin hij leefde en wilde van die tijd en zijn problemen en de gegrepenheid van de auteur daardoor getuigen. (Kees Fens, De Tijd/Maasbode, 09-10-1962)
- Zo beroemd dat men een sigaar of een steeg naar mij heeft genoemd ben ik nog niet. Volgens mijn horoscoop zal dit echter na mijn dood gebeuren. Als alle stegen tegen die tijd dan maar niet zijn afgebroken,' schreef Maurits Dekker (1896-1962) kort voor de oorlog. Het zal er niet van komen. Vast niet omdat men hem dat misgunt, maar de stad heeft al een Douwes Dekkerstraat, een Mauritsstraat en een Mauritskade, en als de straatnaamcommissies iets willen vermijden, dan is dat verwarring (Paul Arnoldussen, Amsterdam & zijn schrijvers op blz. 121)
Mijn favoriete citaat
Onze onder problemen bedolven maatschappij,
waarin aan het individu steeds meer beperkingen worden opgelegd,
laat de vagebonderende bohémien niet veel ruimte meer.
Hier en daar fladdert nog wel zo'n vreemde vogel
in de stenen oerwouden onzer steden,
doch dat soort sterft uit, langzaam maar zeker.
(Maurits Dekker, Amsterdam bij gaslicht, blz., 117)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Maurits Dekker
- DBNL - Maurits Dekker
- IISG - Hitler een poging tot verklaring
- Literatuurplein - Maurits Dekker
- Biografisch portaal - Maurits Dekker
Bronnen o.a.
- P.H. Dubois, Hedendaagse Nederlandse kunst: Letterkunde (1956)
- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Kritisch lexicon van de Nederlandstalige literatuur na 1945 (augustus 1994)
- Oosthoek lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Encarta '98 (1997)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (december 2018)
