Sem Dresden
Profiel
Achternaam: Dresden
Roepnaam: Sem
Voornamen: Samuel
Geboren: 05-08-1914
Te: Amsterdam
Overleden: 06-05-2002
Te: Leiden
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft S. Dresden niet onder pseudoniem gepubliceerd.
| Voor tweedehands boeken | Ook van Sem Dresden |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Non-fictie
- L'artiste et l'Absolu - Paul Valéry et Marcel Proust (proefschrift) (1941)
- Existentie-philosophie en literatuurbeschouwing (1946)
- Moderne Franse romankunst (inaugurele rede) (1947)
- Bezonken avonturen (1949)
- Angst en crisis der moraal: vier voordrachten met discussie (met anderen) (1949)
- De roman als levensspiegel: zes lezingen (met anderen) (1950)
- Montaigne, de spelende wijsgeer (1952)
- Critiek op de tweesprong (met D.A.M. Binnendijk) (1952)
- Het probleem der literaire werkelijkheid: 'la princesse lointaine' (1954)
- Het expressionisme: zes lezingen (met anderen) (1954)
- De structuur van de biografie (1956)
- Marionettenspel met de dood: over het wezen van de detective-story (met S. Vestdijk) (1957)
- Over het lezen en het boek (1958)
- De literaire getuige (1959)
- Schrijvers in eigen spiegel: autobiografie, dagboek, brieven (met anderen) (1960)
- La notion de structure (met Lein Geschiere en Bernard Bray) (1961)
- Souvenir. Een beschouwing over kunst en kitsch (1963)
- Wereld in woorden. Beschouwingen over romankunst (1965)
- Humanistische wijsheidsidealen (1966)
- Het humanistische denken: Italië-Frankrijk 1450-1600 (1967)
- Over essai en essay (1967)
- 1 lezing: 'De "nouveau roman"' in 'Moderne literatuur' (1969)
- Rabelais: nuchtere dronkenschap (1972)
- Tijd en werkelijkheid in de moderne literatuur (met anderen) (1974)
- Inleiding tot "De kant van Swann" van Marcel Proust (1978)
- Symbolisme (1980)
- Het einde (1980)
- Beeld van een verbannen intellectueel: Hugo de Groot (1983)
- Bezig zijn met literatuur (1983)
- Wat is creativiteit? een essay (1987)
- Vervolging, vernietiging, literatuur (1991)
- Michel de Montaigne (1992)
- Enz. Enz. (uitspraken van S. Dresden) (bibliofiel, 80 ex.) (1994)
- Joodse waardigheid (Abel Herzberglezing) (1995)
- Het vreemde vermaak dat lezen heet. Een keuze uit de essays (1997)
- Over de biografie (heruitgave van 'De structuur van de biografie') (2002)
- Het beste van Dresden (2005)
Vertalingen
Vertaald:
- Stylistique et science de la littérature (1953)
- L'Humanisme et la Renaissance (Franse vertaling van 'Het humanistisch denken, Italië- Frankrijk 1450-1600' door Yves Huon) (1967)
- Humanismo y renacimiento (Spaanse vertaling van 'Het humanistisch denken, Italië- Frankrijk 1450-1600' door Agustín Gil Lasierra) (1968)
- Humanism in the Renaissance (Engelse vertaling van 'Het humanistisch denken, Italië- Frankrijk 1450-1600' door Margaret King) (1968)
- Persecution, extermination, literature (Canadese vertaling van 'Vervolging, vernietiging, literatuur' door Henry G. Schogt) (1995)
- Extermination et littérature: les récits de la Shoah (Franse vertaling van 'Vervolging, vernietiging, literatuur' door Marlyse Lescot) (1997)
- Holocaust und Literatur: Essay (Duitse vertaling van 'Vervolging, vernietiging, literatuur' door Gregor Seferens en Andreas Ecke) (1997)
- 'Vervolging, vernietiging, literatuur' verscheen in 2012 in een Chinese vertaling (naar het Engels) door Daokuan He.
S. Dresden schreef een inleiding/naschrift voor
- Joh. Tielrooy, Verkenningen in het land der literatuur (1954)
- Rabelais, Zeer beminde zoon (1969)
- Marcel Proust, De kant van Swann (1979)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- S. Dresden publiceerde in 'Raster', 'Critisch Bulletin', 'Forum der Letteren', 'Mens en melodie', 'Maatstaf', 'De Gids', 'Tirade', 'Vestfijkkroniek', 'Biografie Bulletin', 'Bzzlletin', 'Kroniek van Kunst en Kultuur'.
Over Sem Dresden
- Het tijdschrift 'Raster' wijdde in 1992 een heel nummer aan Dresdens boek 'Vervolging, vernietiging, literatuur'.
- 1 hoofdstuk: 'Schuldeloze schuld' in 'Tijdgenoot' van Elsbeth Etty (2002)
- Piet Calis, (voorzitter), 'P. C. Hooftprijs voor beschouwend proza aan S. Dresden: juryrapport' (350 ex.) (2002)
- Elsbeth Etty, 'Volgroeid in het leven - S. Dresden: Over de biografie' in 'Kritiek moment. Tien jaar boekbesprekingen in NRC Handelsblad' (2006)
Diversen
- 'Vier liederen: met piano begeleiding, op teksten van Anthonie Donker', gecomponeerd door Sem Dresden (1948)
- E. van der Starre, F.F.J. Drijkoningen, W. Zwanenburg (redactie), 'Lezen en interpreteren: een bundel opstellen voor S. Dresden' (1979)
- S. Dresden schreef het lemma 'meisje' voor 'Het vergeetwoordenboek' (1994)
Literaire prijzen
- Dr. Wijnaendts Francken-prijs 1961
- Jan Greshoff-prijs 1988 voor 'Wat is creativiteit?'
- Busken Huet-prijs 1992 voor 'Vervolging, Vernietiging, Literatuur'
- Joost van den Vondel-prijs 2000
- Jacobson-prijs 2002 voor oudere letterkundigen
- P.C. Hooft-prijs 2002 voor zijn beschouwend proza
S. Dresden was voorzitter van de jury voor
- Essayprijs van de gemeente Amsterdam 1948, 1949, 1954, 1956, 1965
- Martinus Nijhoff-prijs 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974
- Dr. Wijnaendts Fr
- ancken-prijs 1975
- P.C. Hooftprijs 1975, 1981, 1990
Biografische opmerkingen
- De componist Sem Dresden (1881-1957) was een neef van hem.
- S. Dresden ging naar het Vossius Gymnasium, waar hij o.a. les kreeg van Jacques Presser.
- S. Dresden studeerde wijsbegeerte en Franse letteren in Amsterdam en Parijs.
- Hij promoveerde (cum laude) in de letteren in 1941 op een dissertatie over Proust en Valéry.
- S. Dresden werd leraar aan het Amsterdam Lyceum. Vanwege zijn joodse achtergrond werd hij in september 1940 ontslagen. Daarna gaf hij les op het Joods Lyceum (o.a. aan Anne Frank).
- Hij liet zijn twee jonge kinderen onderduiken. Zelf deden zijn vrouw en hij dat niet. In september 1943 werden ze opgepakt en naar Kamp Westerbork gebracht. Hier bleven ze tot het einde van de Tweede Wereldoorlog.
- S. Dresden was van 1947 tot 1975 hoogleraar Franse letterkunde in Leiden.
- S. Dresden was voorzitter van de Vereniging tot bevordering der Studie van het Frans.
- S. Dresden was van 1975 tot 1981 hoogleraar Algemene Literatuurwetenschap.
- S. Dresden was jarenlang president van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen.
Anderen over Sem Dresden
- Wie een hekel heeft aan dubbelzinnigheid en paradoxen, wie van vastigheid houdt en krachtige uitspraken, wie in de schrijver een vent wil zien en zijn proza als een man op zich wenst af te zien komen, zal bij het nieuwe boek van S. Dresden 300 pagina's lang tandenknarsen. Wat is creativiteit? is één groot vraagteken, het is een praqchtige pirouette en geen lezer zal er in slagen de danser van de dans te onderscheiden. (Willem Otterspeer, NRC, 05-02-1988)
- Typerend voor Dresdens kijk op het dilemma van ethiek en esthetiek is zijn gevoel voor nuance en zijn academische behoedzaamheid. Na vastgesteld te hebben dat literatuur al lang niet meer identiek is met het klassieke ideaalbeeld van 'de schone letteren' die werden gekenmerkt door harmonie, maat en evenwicht, komt hij via tal van relativeringen uit bij een standpunt dat de bestaande onderscheidingen op het gebied van de literatuur eerder bevestigt dan aantast. Iedere weergave van welke werkelijkheid dan ook is selectief, arrangeert, en tendeert dus naar fictie, met hoeveel authenticiteitspretenties de auteur ook tegen de vergetelheid in het krijt getreden mag zijn. Dresden laat zeer overtuigend zien dat de fictie geen leugen om bestwil is, en evenmin een onvermijdelijk zwaktebod, maar de enige manier waarop de overlevenden vat kunnen krijgen op een verstandelijk noch emotioneel te omvatten verschrikking. (Jaap Goedegebuure over 'Vervolging, vernietiging, literatuur', HP/De Tijd, 27-09-1991)
- Verwacht van hem geen radicale of rabiate stellingnames - maar denk evenmin dat hij zijn voorbehoud telkens weer maakt, omdat hij dat als professor nu eenmaal als zijn plicht voelt. (Arjan Peters, Volkskrant, 18-04-2002)
- Alleen grote essayisten zijn in de kleinste onderdelen van hun wrk direct herkenbaar, naar stijl en gedachte. Dresden was zo'n essayist. Misschien zijn grootste verdienste is dat hij een oud genre heel persoonlijk actualiseerde. Ook daarin is hij voorbeeldig, een woord dat hij zonder twijfel meteen had weggeveegd. Het staat te zeker overeind. (Kees Fens, Volkskrant, 10-05-2002)
- Hij was de laatste echte erudiet van Nederland: Sem Dresden. De Leidse letterkundige spreide in zijn geschriften een ontzagwekkende belezenheid tentoon, die over alle genres en tijden heen reikte. (Thomas van den Bergh, Elsevier, 18-05-2002)
Mijn favoriete citaat
Wat bezielt toch de verwoede lezer van levensbeschrijvingen? Welk nut zoekt hij, welk genoegen vindt hij erin? Op deze vragen geeft een biografie geen direct antwoord en dat ligt ook niet in de lijn der verwachting. Wel daarentegen zou men hopen dat een en ander te vinden is in de talrijke geschriften die aan het genre gewijd zijn. Maar ook dat gebeurt zelden: terecht houden ze zich voornamelijk bezig met de hoedanigheden die een (ideale) biografie zou moeten bezitten en met de eisen waaraan zijn werkstuk heeft te voldoen. Dan blijft er weinig ruimte en zeker geringe aadacht over voor de lezer van het geschrift. Toch is deze in veel opzichten een raadselachtige figuur: dikwijls gaat het hem niet in de eerste plaats om de beschreven figuur, maar om het feit dát personen beschreven worden.
(S. Dresden, Het vreemde vermaak dat lezen heet, blz. 83)
Bronnen o.a.
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Het beste van Dresden (2005)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (september 2023)
