G.L. Durlacher
Profiel
Achternaam: Durlacher
Voornamen: Gerhard Leopold
Geboren: 10-07-1928
Te: Baden-Baden (Duitsland)
Overleden: 02-07-1996
Te: Haarlem
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend
heeft G.L. Durlacher niet onder pseudoniem gepubliceerd.
Voor tweedehands boeken |
Ook van G.L. Durlacher |
Raban Internet Antiquariaat |
Klik hier ! |
Werk
Proza
- Strepen aan de hemel. Oorlogsherinneringen (1985)
- Drenkeling. Kinderjaren in het Derde Rijk (1987)
- De zoektocht (verhalen) (1991)
- Gabel (1992)
- Quarantaine (verhalen) (1993)
- Niet verstaan (verhalen) (1995)
- Drenkeling/Quarantaine (onderwijsuitgave) (1995)
- Verzameld werk (1997)
- Met haat valt niet te leven (krantenstukken) (1998)
- Strepen aan de hemel/Drenkeling (onderwijsuitgave) (2002)
- Drenkeling/Quarantaine (2005)
- Godvergeten tijd. De verhalen van G.L. Durlacher (2008)
- Strepen aan de hemel en andere verhalen (2015)
Brieven
- 1 brief aan G.L. Durlacher in 'Een aangename postumiteit. Brieven 1965-1997' van Herman de Coninck (2004)
Overige non-fictie
- De laagstbetaalden (1965)
- Een bijdrage: 'Armoede' in 'Sociale problemen, deel 2. Sociale
nood en afwijkend gedrag', red. L. Rademaker (1978)
Vertalingen/bewerkingen
Vertaald
- Stripes in the sky (Engelse vertaling - uit het Duits?! -
van 'Strepen aan de hemel' door Susan Massotty) (1991)
- Drowning: growing up in the Third Reich (Engelse vertaling
van 'Drenkeling' door Susan Massotty) (1993)
- Ertrinken : eine Kindheit im Dritten Reich (Duitse vertaling
van 'Drenkeling' door Maria Csollány) (1993)
- Streifen am Himmel: vom Anfang und Ende einer Reise (Duitse
vertaling van 'Strepen aan de hemel' door Maria Csollány)
(1994)
- Die Suche: Bericht über den Tod und das Überleben
(Duitse vertaling van 'De zoektocht' door Maria Csollány)
(1995)
- Strisce nel cielo (Italiaanse vertaling van 'Strepen aan
de hemel' door Giancarlo Errico) (1995)
- The search (Engelse vertaling van 'De zoektocht' door Susan
Massotty) (1998)
- Wunderbare Menschen : Geschichten aus der Freiheit (Duitse
vertaling van 'Quarantaine' door Maria Csollány) (1998)
- Fuldokló: gyermekévek a Harmadik Birodalomban
(Hongaarse vertaling van 'Drenkeling' door Balogh Tamás)
(2001)
Bloemlezingen
'Gebloemleesd'
Proza:
- 1 verhaal: 'Bevrijdingen' in 'Bijna honderd. Meulenhoff 1895-1985.
Verhalen en gedichten ven schrijvers uit het literaire fonds'
(1985)
- 1 verhaal: 'Verdwenen rails' in Sporen van de oorlog. Ooggetuigen
over plaatsen in Nederland, 1940-1945', Teresien da Silva en
Dineke Stam (1989)
- 1 verhaal: 'Verjaardag' in 'Eerste keus. Nederlandse en Vlaamse
verhalen en gedichten uit de jaren tachtig' (1990)
- 1 verhaal: 'Schooltijd' in 'De mooiste van de klas. Schoolverhalen
uit de wereldliteratuur' (1990)
- 1 bijdrage: 'Lieve Renate' in 'Renate. Herinneringen van
vrienden', red. J. en M. Goudsblom, L. van Krevelen en T. Hermans
(1992)
- 1 verhaal: 'Belinfante', in 'Goed Gebundeld 1994', samengesteld
door Marijke Hilhorst (1994)
- 1 verhaal: 'Bennie Bril' in 'Thuis best. Verhalen uit de
Nederlandse en Vlaamse literatuur' (1995)
- 1 verhaal in 'Eindelijk vrij!' (1995)
- 1 verhaal: 'Niet verstaan' in 'Goed gebundeld 1996' samengesteld
door Jinke Obbema (1996)
- 1 fragment: 'Strepen aan de hemel' in 'Levi in de lage landen.
350 jaar joodse schrijvers in de Nederlandse literatuur', samengesteld
door Daphne Meijer (1999)
Tonen
Tijdschriften
- G.L. Durlacher publiceerde wetenschappelijk werk in 'Intermediair'.
- G.L. Durlacher publiceerde in 'De Gids' en 'Vrij Nederland'.
Over G.L. Durlacher
- Een recensie van 'Strepen aan de hemel' door Frank Ligtvoet
in 'Een jaar boek (1984-85)' (1985)
- Een uittreksel van 'Niet verstaan' in 'Boek in - Boek uit
1994/1995. 22 uittreksels voor (voortgezet) onderwijs en leeskringen'
van Jacoline van Weelden (1996)
- Twee columns: 'Strepen aan de hemel' over G.L. Durlacher
in 'Tijd van leven' (1987) van Renate Rubinstein.
- 1 hoofdstuk: 'Op het nulpunt van elke beschaving blijft nog een residu van fatsoen over' in 'Uiteindelijk helpt niets' van Frits Abrahams (1992)
- 1 uittreksel: 'G.L. Durlacher - Quarantaine' in 'Prisma uittrekselboek 4: Nederlandse literatuur 1991-1994', samengesteld door Ritske van der Veen (1994)
- Fia Fischmann-Wiltschut, 'Kind in de Tweede Wereldoorlog
: 4 thematische uittreksels van Kinderjaren van Jona Oberski,
Drenkeling van G.L. Durlacher, Het Achterhuis van Anne Frank,
Tralievader van Carl Friedman' (1995)
- 3 privé-foto's met begeleidende tekst (waarvan één foto dubbel met tekst van Adriaan van Dis) in 'De gevoelige plaat', redactie Lisa Kuitert en Mirjam Rotenstreich (1995)
- Een hoofdstuk: 'G.L. Durlacher - Quarantaine' (fragment + opdrachten) in 'Literatuur lezen in de tweede fase' van Ruud Kraaijeveld (1996)
- 1 uittreksel: 'G.L. Durlacher - Niet verstaan' in 'Prisma uittrekselboek 5: Nederlandse literatuur 1994-1996', samengesteld door Ritske van der Veen en Cor Gerritsma (1997)
- Een bijdrage over G.L. Durlacher in 'Kritisch Lexicon van
de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Willem Maas (mei
1999)
- 1 hoofdstuk: 'G.L. Durlacher, Drenkeling. Kinderjaren in het Derde Rijk' door Wam de Moor in 'Lexicon van Literaire Werken' (november 1999)
- Een hoofdstuk over 'Verzameld werk' in 'Literaire smaakmakers.
Uitgevers en hun favoriete boeken' van Ed van Eeden (2000)
- Een hoofdstuk over Gerhard Durlacher: 'Het wijze hart'
in 'Jaren van verbeelding' (2002) van Jan Paul Bresser.
- Jessica Durlacher, 'Arthuro d'Alberti' (2006) (De eerste helft gaat over haar vader, G.L. Durlacher. De tweede helft gaat over haar opa, Arthur Durlacher)
- Een interview: 'Op het nulpunt van beschaving blijft een
residu van fatsoen over' door Frits Abrahams in 'Het moet pijnlijk
blijven. De mooiste schrijversinterviews' samengesteld door Frénk
van der Linden en Freddy van Thijn (2011)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- Cherry Duyns maakte de film 'Laatste getuigen' op basis van
Durlachters bundel 'De zoektocht'. De film toont Durlachers tocht
langs voormalig kampgenoten en hun reünie in Israël.
- 'Vrij Nederland' vroeg auteurs om hun top-10 voor 'De leeslijst'.
De lijsten stonden in het nummer van 12-09-1987.
- 'Drenkeling' stond op het lijstje van Adriaan van Dis op nr.
7.
- 'Strepen aan de hemel' stond op het lijstje van Hermine de
Graaf op nr. 3.
- 'Niet verstaan' werd in 1995 uitgegeven als Grote letterboek.
- Een gesprek met Gerhard Durlacher op 'Hier is... Adriaan
van Dis' (10 DVD's) (2008)
- In Baden-Baden werd er in maart 2025 een brug naar G.L. Durlacher genoemd.
Literaire prijzen
- AKO-literatuurprijs 1994 voor 'Quarantaine'.
- Anne Frank-prijs (Zwitserland) 1994 voor 'Drenkeling'.
- Eredoctoraat aan de universiteit van Amsterdam (09-01-1995)
Biografische opmerkingen
- G.L. Durlacher was de enige zoon in een welgesteld joods-liberaal
Duits gezin. Zijn vader leidde in Baden-Baden de meubelzaak van
zijn grootouders.
- In 1937 vluchtte G.L. Durlacher met zijn familie uit Duitsland
naar Nederland. Ze kwamen in Rotterdam te wonen.
- Na het bombardement op Rotterdam verhuisde het gezin naar
Apeldoorn. In Apeldoorn maakte hij de lagere school af. Het was
de bedoeling dat hij naar de HBS ging, maar door anti-joodse
maatregelen was dit onmogelijk.
- Op 3 oktober 1942 werden ze in Apeldoorn opgepakt en kwamen
in concentratiekampen terecht. Via Westerbork en Theresienstadt
gingen ze naar Auschwitz-Birkenau. G. L. Durlacher overleefde
(als enige van de familie) Auschwitz. Op 8 mei 1945 werd hij
door de Russen bevrijd uit het kamp Schotterwerk in Gross-Rosen.
- Terug in Nederland haalde hij in twee jaar zijn HBS-diploma.
Hij studeerde daarna kort natuurkunde in Delft, medicijnen in
Utrecht en sociologie in Amsterdam. Die laatste studie rondt
hij in 1965 af.
- In Utrecht raakte hij bevriend met Sonja Witstein (later
schrijfster en hoogleraar letterkunde). Zij had ook in Auschwitz
gezeten.
- Rond 1952 kreeg hij veel lichamelijke klachten, hij stopte
met zijn medicijnstudie en ging sociologie studeren in Amsterdam.
- In Amsterdam werd hij lid van de PvdA. Via Ed van Thijn (die
een paar huizen verder woonde) kwam hij bij de Wiardi Beckman-stichting,
het wetenschappelijk bureau van de PvdA. Hier schreef hij o.a.
een rapport schreef over de leefomstandigheden van de laagstbetaalden.
- In 1959 trouwde Durlacher met Anneke Sasburg. Ze kregen drie
dochters. Eén van hen is de schrijfster Jessica Durlacher.
- G.L. Durlacher doceerde (kort) economie en daarna (van 1964
tot 1983) sociologie aan de universiteit van Amsterdam.
- Zijn boek 'De laagstbetaalden' (1965) was de eerste wetenschappelijke
studie naar armoede in de hedendaagse samenleving.
- Hij deed veel archiefonderzoek naar ervaringen van kampslachtoffers,
o.a. in Jeruzalem.
- Begin jaren tachtig werd hij weer ziek, hij had de ene na
de andere longontsteking. Via de bedrijfsarts kwam hij onder
behandeling van Bastiaanse. Hij kreeg een (omstreden) LSD-behandeling
en kwam in analyse.
- Durlacher ging vervroegd met pensioen, waarna hij zich volledig
aan het schrijven wijdde.
- In 'De zoektocht' beschrijft hij het zoeken naar mede-overlevenden
van Auschwitz.
- G.L. Durlacher overleed onverwachts in zijn woonplaats Haarlem.
- G.L. Durlacher werd op 05-07-1996 gecremeerd in Crematorium
Velsen in Driehuis. Zijn urn is daar bijgezet in urnentuin 4
(P. I2I)
Anderen over G.L. Durlacher
- Gerhard Durlacher was een van mijn jaargenoten toen ik in
1995 begon te studeren aan de universiteit van Amsterdam. Hij
was bijna twee jaar ouder dan ik en net als ik in Duitsland geboren.
Er stond een nummer in zijn arm getatoeëerd want hij was
in Auschwitz geweest. Daarom was hij ook zo dik, hij kon niet
ophouden met eten; 'Dat komt door Auschwitz,' zei hij lacherig
en wij lachten ook. We gingen heel normaal met hem om, hij is
nog getrouwd met een meisje uit dezelfde 'klas' en het enige
verschil met de andere jongens van dat jaar was eigenlijk dat
hij geen professor is geworden. (Renate Rubinstein, Tijd van
leven, blz. 188/189)
- Durlacher raakt met Drenkeling de essentie van literatuur
(Leon de Winter, VN, 28-03-1987)
- De Tweede Wereldoorlog heeft duidelijk gemaakt dat de overgrote
meerderheid van de mensen passief toekijkt als anderen systematisch
vervolgd en gedood worden. In groepen, landen, volken kan Durlacher
dan ook niet meer geloven, alleen nog in individuen. Daarom is
zijn levensvisie uiteindelijk niet uitzichtloos. Ondanks alles
blijft hij een idealist: in zijn boeken komen steeds momenten
en figuren voor die bewijzen dat zelfs onder de meest barre omstandigheden
mnselijkheid en waardigheid mogelijk zijn. (Willem Maas, Kritisch
Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945, mei 1999)
- Het bijzondere van zijn schrijverschap is dat hij niet schrijft
om wille van, maar eerder ondanks zichzelf. Hij is een schrijver
uit bittere noodzaak. Anders dan de meeste 'geboren' schrijvers
is hij er niet op uit om zijn individuele lotgevallen tot een
mythe om te vormen. Hij probeert ze juist zo gewoon mogelijk
voor te stellen om zo een barre en onbegrijpelijke geschiedenis
tot menselijke en verstaanbare proporties terug te brengen. (Janet
Luis, NRC, 10-03-1995)
- De manier waarop in het werk van Durlacher het ene boek in
het andere grijpt, maakt het vrijwel onmogelijk te oordelen over
de kwaliteiten van de verhalen afzonderlijk. (Jaap Goedegebuure,
HP/De Tijd, 21-04-1995)
- Alles klopte zoals het er stond, en het móest ook
kloppen, omdat hij behalve schrijver ook wetenschapper was en
daarom 'bijna neurotisch precies' was, maar vooral omdat hij
doodsbenauwd was dat een fout van hem, een slordigheid, voedsel
zou kunnen geven aan het verhaal van de 'Auschwitz-Lüge'
- de bewering dat heel de vernietiging van de joden in de concentratiekampen
een veriznsel zou zijn. (Michel Maas, Volkskrant, 03-07-1996)
- Na een leven van zoeken naar menselijkheid heeft de Drenkeling
zijn Zoektocht voltooid. (Tekst overlijdensadvertentie door zijn
uitgever).
- Lawaai kon mijn vader niet verdragen en klassieke muziek
was het enige wat hem niet stoorde. Popmuziek daarentegen haatte
hij. Hij verafschuwde de chaos ervan, de seks, de bravoure -
alle dingen die met zinloze lol, jeugd en het flirten met destructie
te maken hadden. Dingen die hij niet kende wegens gebrek aan
een eigen jeugd, en die hem dus wezensvreemd en bedreigend voorkwamen.
Genoeg destructie gezien, te veel nationaal socialistische bravoure,
de dood in velerlei gedaantes meegemaakt.
Het ging ver, mijn vaders verwerping van het genre. Bij elke
vlaag popmuziek die hem ter ore kwam, trok hij wit weg en grauwde
dat hij het niet uithield. Een restaurant waar muzak of popmuziek
op werd gezet werd onverwijld verlaten, met drukke, woeste stappen
en armgebaren. Het is niet verwonderlijk dat hij die 'rotzooi'
niet in zijn eigen huis kon velen, ook niet zachtjes, of ver
weg, in onze eigen kamertjes. Het gevolg was dat wij, zijn dochters,
ervan af moesten zien. En wij zágen ervan af, misschien
is dat nog wel het verbazingwekkendst. Geen radio, geen pick-up
voor ons. (Jessca Durlacher, Groeten van Rottumerplaat. Het beslissende
album volgens 100 en enige schrijvers, blz. 86)
Mijn favoriete citaat
Wat ik overdragen wil
- en misschien is dat heel naïef -
is dat er nog altijd hoop is.
(G.L. Durlacher, Volkskrant, 22-05-1987)
Bronnen o.a.
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
- Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945
(mei 1999)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (februari 2023)