• Home
• Bibliografiëen
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Opmerkingen
• Anderen Over
• Citaat
• Bronnen

Jacques Gans

Profiel

Achternaam: Gans
Roepnaam: Jacques
Voornaam: Isaäc
Geboren: 07-12-1907
Te: Hilversum
Overleden: 26-08-1972
Te: Amsterdam

Hier ligt de booze Gans
Soms was hij wel iets mans
Met Bols en met Stendhal
Vond men hem wel eens mal
Bij 't allernaarste gezeur
Verloor hij nooit zijn humeur
Al was hij geen arrivist
Hij ligt in zijn eigen kist.
(Jacques Gans, Tusschen oude en nieuwe fascisten)

Pseudoniem(en): Jacques Gans publiceerde 'In uw licht' onder het pseudoniem Eleutheros. Hij gebruikte ook de pseudoniemen Jaap Kip en J.F. Le Jars.

Werk

Poëzie

• In uw licht (1945)

Proza

• Liefde en goudvisschen (1940)
• Tusschen oude en nieuwe fascisten (in eigen beheer) (1945)
• Het veege lijf (1951)
• Nonchalante notities (1953)
• Nieuwe nonchalante notities (1954)
• Van Ganser harte (1956)
• Stukjes en beten van Jacques Gans (1964)
• Jacques Gans Omnibus (Liefde en goudvissen / Het vege lijf / Berlijns dagboek) (1968)
• Een onaangepast mens (1981)
• De onbestrafte zonde van Jacques Gans: een bloemlezing uit Ce vice impuni, la lecture (bezorgd door Willem Maas) (1992)
• Bladstil op Vlieland: impressies van een Waddeneiland (2003)

Brieven

• Als het moet, alleen tegen de geheele wereld': de briefwisseling tussen Jacques Gans en E. du Perron 1933-1936 (2006)

Dagboeken

• Berlijnsch dagboek (1948)

Overig non fictie:

• Open brief aan de Ned. arbeiders. Het bankroet der 3de Internationale (1934)
• Kaas en wijn: receptenboekje voor liefhebbers (met J.A. Versteeg en N. Ehrlich) (1955)
• Het Pamflet: weekblad tegen het publiek (integrale fotografische herdruk van het tijdschrift) (1980)
• Nescio en de man die uitvreter wilde worden: acht artikelen van Jacques Gans (samengesteld door Wilem Maas) (1992)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Jacques Gans debuteerde in 1928 als dichter in 'De Vrije Bladen'
• Jacques Gans was columnist bij 'Tubantia', 'Utrechts Nieuwsblad', 'Haagse Post' en de 'Telegraaf'.
• Jacques Gans schreef vanuit Duitsland voor 'De Tribune'.
• In 1938 was Gans de leidende figuur achter vijf afleveringen van het tijdschrift 'Ce vice impuni, la lecture'.
• Jacques Gans richtte in 1950 'Het Pamflet' op. Er verschenen negen nummers van.
• Jacques Gans was medewerker van 'Litterair paspoort'.
• Jacques Gans publiceerde in 'Forum', 'Suriname', 'De Indische Verlofganger', 'Den Gulden Winckel', 'Rynbende', 'Buiten', 'Links Richten', 'De Nieuwe Weg', 'Libertinage', 'Het Vaderland', 'NRC', 'Kroniek van Kunst en Kultuur', 'De Groene Amsterdammer', 'De Rode October', 'Groot Nederland', 'De Stem', 'Het Hollandsche Weekblad', 'Criterium', 'Vrij Nederland', 'De Vrije Katheder', 'Libertinage', 'Boekengids', 'De Vlam', 'Mallenmolen'.

Over Jacques Gans

• Een biografie van Jacques Gans in 'Vierentwintig biografieën' door E. Breton de Nijs e.a. (1954)
• Een hoofdstuk over Jacques Gans in 'Boze brieven van Bijkaart' (1977) van W.F. Hermans.
• Een bijdrage over Jacques Gans in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Willem Maas (februari 1987)
• Willem Maas, 'Jacques Gans - Biografie' (2002)
• Een hoofdstuk: 'Rotgans (2)' over Jacques Gans in 'Mijn wadden' van Gerrit Jan Zwier (2004)
• Paul Arnoldussen, 1 hoofdstukje: 'Jacques Gans e.a.' in 'Amsterdam & zijn schrijvers. Literatuur op locatie' van Ko van Geemert (2008)

Diversen

• Max Pam maakte voor HP/De Tijd (10-09-1999) een lijst met de 100 beste boeken van de eeuw.
  Hij nam hierin van Jacques Gans op:
  Op nr. 53 'Liefde en goudvissen' (Een beetje een sullig maar ontroerend boek over een praatjesmaker).
  Op nr. 95 'Het Pamflet; Weekblad tegen het publiek' (Onvergetelijke tirades tegen de burgerlijke domheid, door iemand die later zelf voor de geldzak door de knieën zal gaan).
• 'Liefde en goudvissen' stond op nr. 26 in de lijst van 'De 45 beste boeken uit de Nederlandse literatuur (1900-2012)' volgens Max Pam.

Biografische opmerkingen:

• Jacques Gans was een half-jood, geboren in een burgerlijk gezin (vijf kinderen) in Het Gooi.
• Zijn vader was commissionair bij een diamantfirma.
• Jacques Gans mislukte op de middelbare school.
• Jacques Gans was twee jaar kantoorbediende in Amsterdam.
• Jacques Gans zwierf door Engeland en Frankrijk.
• Hij woonde in de jaren '30 en '40 afwisselend in Parijs, Berlijn en Amsterdam.
• In 1938 was hij korte tijd getrouwd met een Deense vrouw.
• Jacques Gans was betrokken bij het Arbeiders-Schrijvers Kollektief 'Links richten'.
• Tijdens de Tweede Wereldorlog vluchtte hij naar Engeland.
• Na de Tweede Wereldoorlog kwam hij terug naar Nederland en werd - een veelbesproken - columnist bij 'De Telegraaf'.
• In 1951 trouwde hij voor de tweede keer.
• Jacques Gans betaalde nooit een hem opgelegde boete. Als gevolg daarvan zat hij diverse keren gevangen (o.a. voor het ingooien van de ruiten van een communistische boekwinkel in de Kalverstraat).
• Rond de feestdagen verbleef Jacques Gans bij voorkeur op Vlieland (Hotel Bruin aan de Dorpsstraat).
• 'Liefde en goudvisschen' (1940) wordt gezien als zijn beste werk.
• Jacques Gans overleed aan een (tweede) hartinfarct in zijn huis aan de Herengracht in Amsterdam.
• Toen hij overleed was hij pas 65. 'De Telegraaf' betaalde zijn complete begrafenis (omdat Gans niet verzekerd was en niets had nagelaten). Hij werd begraven op Zorgvlied in Amsterdam (grafnr. N-III-146).

Anderen over Jacques Gans:

• Tijdes cafébezoek liet hij elke avond drie biertjes opschrijven. De volgende dag zei de kelner Louis steevast: 'Meneer Gans, ik hen nog drie pilsjes van u staan.' Waarop Gans dan weer: 'Gooit u die maar weg, die zijn nu wel zuur geworden.' (Frenk der Nederlanden, geciteerd door Jeroen Brouwers in 'Zachtjes knetteren de letteren', blz. 180)
• Jacques Gans was het produkt van wat Willem Maas 'een van de mooiste voorbeelden van beïnvloeding uit de Nederlandse literatuur' noemt. Na zijn leraar Nederlands te hebben horen voorlezen uit Nescio besloot Gans te wilen worden wat Japi was: 'n uitvreter. En hij heeft daar serieus werk van gemaakt. (LS, NRC Handelsblad, 11-12-1992)
• Nog geen week na de dood van Jacques Gans las ik op de muur in het toilet van café Scheltema: 'Gans leeft voort.' Nog weer later zie ik de zoon van Jacques Gans op dezelfde op dezelfde bank in het café zitten waar ook zijn vader zat en een pils bestellen. Dat is pas erfopvolging. (Adriaan Morriën, Ik heb nu weer de tijd, blz. 126)
• De schrijver overleed aan 'een teveel aan geld': "Een Zwitserse dame liet hem uit bewondering een legaat van twaalfduizend gulden na en dat heeft hij er in de kortste keren doorheen gedraaid. In de kroeg wel te verstaan. Een paar dagen voor zijn dood zag H.J.A. Hofland hem nog op het terras van Scheltema, schuddebuikend van de lach. Gans had zojuist de pillen weggegooid die hij na zijn hartaanval op last van zijn hart moest slikken." Zo kan de doodsoorzaak een schrijver op de valreep nog onsterfelijk maken. (Onno Blom, Trouw, 06-02-1998)
• Mijn laatste beeld van hem is, als altijd, het definitieve geworden: een langzaam lopende, gebogen oude man, wat nors en argwanend voor zich uit kijkend, de lange laatste haren onder een hoedje vandaan, een pak kranten onder de arm, altijd op de Amsterdamse Nieuwezijds Voorburgwal, altijd alleen. Er ging een voorbij tijdperk langs. (Kees Fens, Volkskrant, 25-10-2002)
• 'Mon cher Jacques, rust za... gòdverrdegòd!' Op 30 augustus 1972 werd de Telegraafcolumnist Jacques Gans, 65 jaar oud geworden, op Zorgvlied uitgeluid met een luidkeelse vloek. Ceremoniemeester Carel Briels werd bij het heffen van het glas op de overledene door een wesp gestoken. Zo wil het verhaal. Net als de voltrekking van Gans' tweede huwelijk 1951, toen de dichter J.C. Bloem zo dronken was dat hij twee keer verkeerde bruidsparen feliciteerde, draaide de begrafenis uit op een alcoholische happening. (Gijs Schreuders, NRC, 29-11-2002)

Mijn Favoriete citaat

In 1934 belandde ik voor het eerst in een gevangenis.
Zoiets had vóór de oorlog een slechte klank.
Nadien was het bijna verdacht wanneer men nimmer
met zo'n tralieburcht kennis maakte,
Ik was de mode met een paar jaar vooruit
(Jacques Gans, Boeken in gevangenschap, in 'Schering en inslag', blz. 12)

Bronnen o.a.

• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Hun laatste rustplaats (1985)
• Kritisch literatuur lexicon (februari 1987)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Wilem Maas, Jacques Gans. Biografie (2002)
• Hans Heesen e.a., Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (januari 2020)