Conradus Goddaeus
Profiel
Achternaam: Goddaeus
Voornaam: Conradus
Geboren: 1612
Te: Vaassen
Overleden: 1658
Te: Vaassen
Pseudoniem(en): Conradus Goddaeus publiceerde
'Laus Ululae' onder het pseudoniem Curtius
Jael.
Voor tweedehands boeken | Ook van Conradus Goddaeus |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poƫzie
- Nieuwe Gedichten, sonder rym, naa de Griexe en Latynse Dichtmaten op allerhande soorten van Verssen ingestelt. Noit voordesen in Nederduits gesien noch gebruiklik (1656)
Proza
- Laus Ululae (1642)
Vertalingen/bewerkingen
Vertaald:- 'Laus Ululae' werd na zijn dood in het Nederlands vertaald als 'Het waare lof des Uyls'.
Over Conradus Goddaeus
- Een hoofdstuk over Conradus Goddaeus in Hans Heesen & Harry Jansen, 'Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland' (2001)
Opmerkingen
- Conradus Goddaeus was een zoon van Hermannus Goddaeus, predikant in Vaassen.
- Conradus Goddaeus studeerde theologie in Deventer en volgde daarna in 1634 zijn vader op als predikant in Vaassen.
- Conradus Goddaeus trouwde op 20-01-1635 in Kampen met Cecilia Steffens. Ze kregen tien kinderen.
- Conradus Goddaeus was goed bevriend met Franciscus Martinus, ook predikant en dichter uit Epe.
- In 1642 publiceerde hij - onder het pseudoniem Curtius Jael - de (humanistische, in het Latijn geschreven) satire 'Laus Ululae' (De lof van den uil).
- Vananf 1645 werd hij ziekelijk. Op zijn ziekbed bestudeerde hij de Griekse en Latijnse dichters. Hij ging hun voorbeeld navolgen en schreef rijmloze Nederlandse gedichten gebaseerd op de Griekse en Romijnse versmaten. Dit strakke metrum dwong hem wel tot goochelen met woorden.
- Er was veel kritiek op zijn verzen (een hopeloze verzenlijmer), maar daar staat tegenover dat P.C. Hooft hem prees (een rozelaer onder de doornen - overigens was dit wellicht meer n.a.v. zijn 'Laus Ululae' dan n.a.v. 'Nieuwe gedichten').
- Conradus Goddaeus wordt genoemd in de correspondentie van Hooft, Huygens en Barlaeus. Hij kwam bij Hooft op het Muiderslot en kan zo tot de bekende letterkundigen Muiderkring gerekend worden.
- In 1655 legde hij i.v.m. zijn ziekte zijn ambt neer.
- In 1656 overleed zijn vrouw.
- In 1658 overleed Conradus Goddaeus. Hij werd begraven in de hervormde kerk van Vaassen. Van deze kerk bestaat alleen de toren nog, de rest is in de loop der jaren door nieuwbouw vervangen. Zijn graf is ook niet meer terug te vinden. Wel hangt in de consistoriekamer zijn portret.
- Zijn 24 berijmde psalmen - opgenomen in 'Nieuwe gedichten - werden vanaf 1773 gezongen.
Anderen over Conradus Goddaeus
- Conradus Goddaeus, gedurende 21 jaren den heiligen dienst
vervuld hebbende in de Kerk van Vaassen. Op 43-jarigen leeftijd.
Anno 1655. Op het portret en de nieuwe Nederlandsche dichtkunst
van den Eerwaarden, beroemden, zeer geleerden Heer Ds. Conradus
Goddaeus.
Gij Nederlandsch volk, wat aan Uw taal en kunst ontbrak, vult Goddaeus de nieuwe dichter aan. Hij roept de Grieksche en Latijnsche dichtkunst op en leert ook zijn versmaten naar dien regel klinken. Eerste van de Nederlandsche en van de ware dichtkunst. Geheel Nederland kan Uw roem niet bevatten. (Frans Martens. Anno 1652. (tekst (vertaald) op het portret van Conradus Goddaeus in de kerk in Vaassen, zie boven aan deze blz.) - In Gelderland, te Vaassen, werkte de predikant Conradus Goddaeus, die in 1656 een bundel rijmloze gedichten uitgaf, en om deze eigenaardigheid van enig belang is voor de geschiedenis van de Nederlandse dichtkunst. (Gerard Knuvelder, Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse Letterkunde van de aanvang tot heden, tweede deel, blz. 203)
- Goddaeus had een broze gezondheid, en drie jaar na het uilenboekje
begon hij van de ene in de andere kwaal te vervallen: een ongemak
aan zijn arm, bloed opgeven, een ongemak aan zijn been. Hij legde
zich er als een goed christen bij neer, want als het God belieft
'ons te nederdrukken' met ziekte en smartelijke pijnen, wanneer
lust, rust, een blij gelaat, scherts, vreugde en 'vermakeligheden'
als een schaduw van ons vlieden om plaats te maken voor 'krenkinge
van sinnen', 'lidtrekkinge', droevige nachten, loomte, onlust
en onrust, dan kun je slechts verzuchten: 'Hoe dikwyls faeld'
hier 't verstand?
Een voordeel had al die lichamelijke ellende ook: op zijn ziekbed had Goddaeus alle tijd om zich aan de studie van de Griekse en Latijnse dichters te wijden. (Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland, blz. 75/77)
Mijn favoriete citaat
O Heere, wilt toch myne reden
Ter oore nemen in genaad
En myns gemoeds bedenkingen
Aenmoedig aen uw herte laten
Komen en ingaen
(Conradus Goddaeu, Psalm V (fragm.), Nieuwe gedichten, blz. 73)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Conradus Goddaeus
- DBNL - Conradus Goddaeus
- Kerkgeschiedenis van Vaassen - Ds. Conradus Goddaeus
Bronnen o.a.
- Gerard Knuvelder, Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse Letterkunde (1948)
- Querido's letterkundige reisgids (1983)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland (2001)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (oktober 2018)