• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

Jan H. de Groot

Profiel

Achternaam: de Groot Roepnaam: Jan H. Voornamen: Jan Hendrik Geboren: 13-03-1901 Te: Alkmaar Overleden: 01-12-1990 Te: Zeist Pseudoniem(en): Jan H. de Groot gebruikte de pseudoniemen J. ten Mutsaert en Haje Sikkema. Haje zijn zijn eigen voorletters, maar dan omgedraaid en Sikkema komt van de 'sik' die De Groot vrijwel altijd als 'kinnesier' droeg. Hij gebruikte beide schuilnamen in de Tweede Wereldoorlog en nog een enkele keer daarna.

Uit: Vloedlijn (1954)

 

Zijn wij te bang om af te varen?
Je zei toch, liefde is sterker dan de dood.
Zie, op mijn handen vallen stille blaren.
En tot de randen zijn hun nerven rood.

Je aarzelt nog, maar waarop wil je wachten?
Ach, liefde en leed zijn zusters en een snik
ontspringt aan een verstorven lach en
smart aan een verruk'lijk ogenbik.
(Jan H. de Groot, Afvaart (fragm.), Kaleidosopisch, blz.157)

 

Werk

Poëzie

• Lentezon (in eigen beheer) (1926)
• Sprongen (1928)
• Zonnewijzer (1930)
• Rond de wereld (1931)
• Vaart (1931)
• Verloren liedjes (1932)
• Verlangen (1933)
• Polonaise (1934)
• Ballade der drie koningen (1936)
• Het spookschip (met E.M. van Diffelen) (1936)
• Botsing (in eigen beheer) (1937)
• Herfstvacantie (1940)
• Een bos boterblommen (1941)
• Jeremia (1941)
• De drukletter (1942)
• Het wachtvuur (1943)
• Welkom aan Anno Klaas Leonard Heeroma (met Muus Jacobse en Fedde Schurer) (bibliofiel, 70 ex.) (1944)
• De Russen staan in Polen (bibliofiel, 300 ex.) (1944)
• De poort (1944)
• Stekelbaarzen: bij nacht en ontij gevangen tussen Dollard en Schelde, op de sluikmarkt gebracht in elke stad en elk dorp van Nederland, clandestien uitgevent aan elke vaderlandse voordeur, ter versterking van de voorraad verzet en ter ontmoediging van Neêrlands binnen- en buitenlandse vijanden (bibliofiel, 150 ex.) (1944)
• De visvangst (bibliofiel, 65 ex.) (1944)
• Ontmoeting met Jacob van Lennep (bibliofiel, 65 ex.) (1944)
• Strophen op zingende soldaten (1945)
• Om land en hart (1945)
• Moederkoren (1945)
• Ognibeni, strophen op de wijn (1946)
• Rampliedje (1947)
• De ballade van de doorzeefde eend (in eigen beheer, 100 ex.) (1947)
• Omhoog-Omlaag. Keuze uit de gedichten 1925 - 1945 (met een brief ter inleiding door Muus Jacobse) (1949)
• Het beest thuis (1950)
• Sonnet voor het volgend jaar (1950)
• Hamlet-parodie (1951)
• In klein gezelschap (1951)
• Drie balladen (200 ex.) (1952)
• Vice Versa (1954)
• De wijn heeft een ziel (1960)
• Op de man af (1961)
• Signalen tegen de hemel (750 ex.) (1968)
• Mijn vader en ik (bibiofiel, 100 ex.) (1975)
• Bittermeren, keuze 1966-1975 (1976)
• Kaleidoscopisch. Een selectie uit de verzamelde verzen 1920-1980 (1980)
• Het Uitwijkbos: verzen van Jan H. de Groot (bibliofiel, 250 ex.) (1981)
• Schreeuw om gerechtigheid: in memoriam H.M.van Randwijk (1985)
• In ommezien, een eigen keuze verzen (1986)
• Silene (bibliofiel, 75 ex.) (1987)
• De zwanen (bibliofiel, 250 ex.) (1987)
• Arnhem : Elden, Schaarsbergen (bibliofiel, 120 ex.) (1988)

vouwblad Het wachtvuur (1986)	vouwblad met 3 gedichten en foto	De zwanen, 1e druk, 1987

Voor kinderen:

• Zomerzon, versjes voor kleuters (1930)

Proza

• Mei in Polen (1933)
• Bont en blauw. Verzamelde vertellingen (1935)
• Fir (1938)
• Zeewaarts-Zuidwaarts (reisverslag) (1940)
• De nood der ratten: gevolgd door De Haan zonder hoofd : twee korte verhalen (bibliofiel, ca. 100 ex.) (1943)
• Het beest thuis (bibliofiel, 100 ex.) (1947)
• De verlossing (1950)
• Het woord als wapen en wapenbroeder, verzetsherinneringen (bibliofiel, 250 ex.) (1989)

Toneel

• Ezonstad (drama in verzen) (1932)
• Numans Triomf (openluchtspel) (opgevoerd in Numansdorp, 1948)
• "Bij een dubbel afscheid" (bibiofiel, 30 ex.) (1954)
• Vier stuivers operette (1956)
• De vacht is droog (1959)

Overige non-fictie

• Ontmoeting met Jacob van Lennep (1944)
• Het Geuzenlied (AO-boekje 23, 12-10-1945)
• Het Gelders orkest 1889-1964 (met W. Vos) (1964)
• Leer mij ze kennen... de Geldersen (met Jac. Gazenbeek) (1970)

Vertalingen/bewerkingen

• Groot sprookjesboek (met Antoon Coolen en Nienke van Hichtum) (195?)

Vertaald:

• Gedichte von Jan H. de Groot (vertaald door Hans Aburi e.a.) (in eigen beheer) (1970)
• Cliff Crego vertaalde het gedicht 'Executie Weteringplantsoen' in het Engels. (zie 'links')

Jan H. de Groot schreef een inleiding voor

• Jaap Kroonenburg , Mensch en nood: gedichten (1938)
• Theun de Vries, Wij waren getuigen (1946)
• Bloemlezing (1980)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Jan H. de Groot debuteerde in 1924 in 'Opwaartsche Wegen' met het gedicht 'De karrekiet'.
• Jan H. de Groot was van 1926 tot 1938 redactiesecretaris van 'Het Korenland'.
• Jan H. de Groot was redacteur van 'De Korenbeurs'.
• Jan H. de Groot publiceerde in 'Kentering', 'De Werkplaats', 'Podium', 'Ad interim', 'Centaur', 'Ontmoeting', 'Maatstaf' en 'Woordwerk'.
• Jan H. de Groot was betrokken bij de oprichting van (het illegale) 'Vrij Nederland'.
• Jan H. de Groot werkte als journalist en vanaf 1948 als hoofredacteur bij 'Het Vrije Volk', eerst in Amsterdam en later in Arnhem.
• Jan H. de Groot schreef voor 'Hervormd Arnhem'.

Over Jan H. de Groot

• 1 hoofdstuk: 'Protestantse poëzie?' over 'Stille Opvaart' in 'Onderzoek en vertoog 1' van Victor E. van Vriesland (1958)
• 'Bibliografie van Jan H. de Groot: tot 1 maart 1976', samengesteld door vrienden en hem t.g.v. zijn 75e verjaardag aangeboden (1976)
• 1 gedicht: 'Gedicht van een ruige kerel. Voor Jan H. de Groot' in 'De beste wensen aan mijn reeds hierbovengenoemde vrienden' van Albert Donk (1979)
• Een interview in 'Schrijven en geloven' van Hans Werkman (1985)
• 1 hoofdstuk: 'Jan H. de Groot' in 'Het literair pseudoniemenboek' van Wim Hazeu (1987)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• 'Gebed voor ons nieuwe leger' door Jan Hendrik de Groot; met muziek van Margit Leiker (525 ex.) (1944)
• 'Het beest thuis in het oog van Jan H. de Groot' (1947)
• '1898 - 1948', woorden van Jan H. de Groot; muziek van Max Vredenburg (1948)
• Het gedicht 'Zonnekind' van Jan Hendrik de Groot wordt op de lp 'Zegge en schrijve... zestien. Gedichten voor het onderwijs' gelezen door Ton Lutz.
• J.H. de Groot werkte mee aan 'De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden' (1985)
• Het handschrift van het gedicht 'Maart' staat afgedrukt in 'Schrijversprentenboek 28. Opwaartsche Wegen' (1989)
• Het Letterkundig Museum in Den Haag en het Gemeentearchief van Arnhem bezitten duizenden brieven van Jan H. de Groot.

Literaire prijzen

• Verzetsprijs voor letterkundigen 1945
• Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1946 voor 'Moederkoren'

Jan H. de Groot was lid van de jury voor:

• Romanprijsvraag Gottmer 1947
• Culturele prijs van de gemeente Arnhem 1950, 1955, 1960, 1965, 1970
• Aanmoedigingsprijs letterkunde van de gemeente Apeldoorn 1963, 1965, 1967

Werk van Jan H. de Groot geciteerd in een overlijdensbericht

NRC Handelsblad, 28-10-1983

Biografische opmerkingen

• Jan H. de Groot groeide op in Alkmaar.
• Op de handelschool ontdekte een leraar dat hij kon dichten.
• Jan H. de Groot werkte van 1920 tot 1937 bij de Rijkstelegrafie in Alkmaar en Amsterdam.
• Jan H. de Groot trouwde begin jaren dertig.
• Van 1937 tot 1948 werkte hij bij de bibliotheek van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.
• Jan H. de Groot was met Gerrit Kamphuis op 28-09-1929 oprichter van de Christelijke Auteurskring.
• Hij woonde van 1935 tot 1938 aan het Berkenlaantje 4 in Huizen. Hij stuurde de onderstaande adreswijziging naar de redactie van 'De Gemeenschap'.
  
• Jan H. de Groot was een van de eerste schrijvers die een waarschuwend geluid tegen Hitler-Duitsland lieten horen. Hij deed dat o.a. in het decembernummer 1938 van 'Opwaartsche Wegen'.
• Jan H. de Groot was tijdens de Tweede Wereldoorlog met zijn vrouw Nel actief in het verzet. Hij werd twee keer door de Duitsers gevangen genomen.
• Jan H. de Groot redigeerde samen met H.M. van Randwijk de 'Primulareeks'.
• Hij stapte - bij de doop van zijn oudste zoon Jan-Hein, over naar de hervormde kerk. Op zijn tachtigste verliet hij de Hervormde kerk.
• Jan H. de Groot woonde vanaf 1948 in Arnhem. Eerst aan de Tooropstraat 17, later aan de Gabriëlstraat 63II.
• Hij was van 1950 tot 1966 perschef van de AKU in Arnhem (als opvolger van Crone).
• Jan H. de Groot was van 1950 tot 1962 secretaris en penningmeester van de Nederlandse PEN-afdeling.
• Hij woonde vanaf 1979 in een verzorgingsflat in 'Park Boswijk' in Doorn. Op zijn kamer had hij een plastiek van zijn (onafscheidelijke) baret met als opschrift: 'Onder deze pet school menig sonnet'. In dezelfde verzorgingsflat woonde ook Nol Gregoor.
• Zijn vrouw - Nel - overleed in 1984. Na haar overleden kreeg hij een - mentale en fysieke - inzinking en kreeg daarna een pace-maker.
• Toen hij 87 jaar was gaf hij nog een lezing voor een VWO-klas van het Christelijk Lyceum in Veenendaal.
• Op de John Frostbrug (oude Rijnbrug) is een plaquette met een gedicht van Jan H. de Groot.
• In de buitenmuur van het fonteinbassin van het stadhuis van Arnhem staat een gedicht van hem op de herrijzenis van Arnhem.
• Op de muur van Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag zit een kunstwerk met een gedicht van Jan H. de Groot:
• Een tekst van Jan H. de Groot op het oorlogsmonument aan de Singel (op de hoek bij het kasteelpark) in Wijk bij Duurstede:

 

Laat hen. Niemand heeft meerder lief dan hij die 't eigen leven stelt voor zijne vrinden Zij gaven hun jong hart voor u voor mij, opdat wij vrede en vrijheid zouden vinden.

Anderen over Jan H. de Groot

• Ik woon nu bij Jan H. de Groot (Achillesstraat 10) op een zolderkamer met een eigen trap, een huis vol boeken waaronder die van Menno ter Braak, Du Perron , Slauerhoff, Marsman enz. In mijn bed sliep gisteren nog M. Mok en voor hem een keur aan andere grootheden die, zoals ik nu, de dikke muggen doodsloegen, getuige de talrijke vlekken op muren en plafond. (J.J. Voskuil, Bijna een mens, Dagboeken 1939-1955, 29-10-1945m, blz. 95)
• Zijn poëzie is opvallend weinig egocentrisch. De transformatie van het innerlijk doorleefde leven voltrekt zich bij hem met een schok. (C. Rijnsdorp, In drie etappen, blz. 122)
• Zijn grootste kracht ligt in het rake, flitsende woord in zijn rijpere werk. (Jos Teunissen, HB, 26-04-1986)
• O dichter, die zich tóch nog laat ontmoeten;
  die 'k achter 't vers nog bevend mag begroeten,
  waar hij een vriend zijn laatste hebben bood.
  (Gerard den Brabander, Sonnet vor Jan H. de Groot, fragment)
• De oorlog was voor Jan H. de Groot een breekpunt in zijn denken. In de vele gesprekken die ik met hem voerde, bleek dat telkens opnieuw. 'De oorlog heeft het beest, het kwade in de mens laten zien: de mens is de mens een wolf', zei hij vaak. De moord op miljoenen joden bracht hem in conflict met zijn visie op een almachtige God. Hij kon niet leven met de gedachte dat God, die volgens de bijbel groot van goedertierenheid is, de vernietiging van de joden had kunnen toestaan. Hij brak met zijn protestantse verleden, maar bleef wel lid van de hervormde kerk. (Peter van Beek, geciteerd door Raymond Noë in een mailkrant van het project Laurens Jz Coster, 23-02-2006)

Mijn favoriete citaat

Keer niet terug naar huizen van je jeugd.
Ze staan er nog maar ze bestaan niet meer
zovele andere hoofden legden zich er neer
van last en lust vervuld en nog wat vreugd.
(Jan. H. de Groot, Het nieuwe huis (fragm.), De zwanen)

Bronnen o.a.

• Kent uw dichters. Gedichten van 100 dichters (1932)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Wim Hazeu, Het literair pseudoniemenboek (1987)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Internetpagina Peter van Beek
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (december 2019)