• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

Herman Heijermans

Profiel

Achternaam: Heijermans
Voornaam: Herman
Geboren: 03-12-1864
Te: Rotterdam
Overleden: 22-11-1924
Te: Zandvoort
Pseudoniem(en): Zijn eerste toneelstuk 'Dora Kremer' (1893) kreeg veel kritiek. Zijn tweede toneelstuk 'Ahasveros' (1893) publiceerde hij onder het pseudoniem Ivan Janckowitz. dit had wel succes. 'Kamertjeszonde' verscheen onder het pseudoniem Koos Habbema. Hij publiceerde schetsen onder het pseudoniem Samuel Falkland jr. (hij had niet alleen dezelfde naam als zijn vader, maar ook hetzelfde pseudoniem). Deze 'Falklandjes' werden ongekend populair. In totaal schreef hij er ruim 600. Heijermans gebruikte ook de pseudoniemen: Ahasverus, Dirk Akkerman, Barend Bof, Colijn, W.v.D., Deyssellianus, Emanuel Diaz, Barendje Donderkop, Doria, Mr. Icarus Forens, Gerrit, Gerritje, Frans Hoekstra, Ivan Jelakowitsch, Hendrik Kittelman, Hans Lidi Ficor, S. Mons, Hans Müller, W. van de Mijnssum, Cali Nicta, P. Peers, M. de Pinto, Heinz Sperber, J.W. Stoop, Koning Tempelman, E.W. Thijssen en Herman van de Zandhoeve.

Werk

Poëzie

• Don Gables, Mijn eerste dichtstuk, een voorbode van anderen die dit nog overtreffen zullen (drama in verzen, niet gepubliceerd) (1880)

Proza

• 'n Jodenstreek? (1892)
• Trinette (1893)
• Fleo (1893)
• Schetsen van Samuel Falkland (18 delen) (1897-1914)
• Sabbath (1897)
• Interieurs (1898)
• Kamertjeszonde (1898)
• Eerezaken (1903)
• Diamantstad (1904)
• Kleine verschrikkingen (schetsen) (1904)
• Drijvende klompjes (schetsen) (1904)
• Gevleugelde daden (schetsen) (1905)
• Biecht ener onschuldige (1906)
• Kleine vertelsels (1906)
• Wat niet kon (1907)
• Joep's wonderlijke avonturen (1907)
• 'n Wereldstad (1908)
• De roode Flibustier (1911)
• Duczika (1911)
• Droomkoninkje (1924)
• Levensschetsen (verhalen) (1924)
• Vuurvlindertje (1925)
• De moord in de trein (onvoltooid, afgemaakt door A.M. de Jong) (1925)
• Keur uit de beste vertellingen van Samuel Falkland (Henri Dekking/Frans Mijnssen) (1934)
• Wat niet kon en andere verhalen (bloemlezing uit de Falklandjes door Simon Carmiggelt) (1964)
• Droompaard en andere Falklandjes (1964)
• Versterkende kip en andere Falklandjes (1965)
• S. Falkland, Schetsen en vertellingen (inleiding van W.J. Simons) (1974)

Brieven

• 1 brief van Herman Heijermans aan Israël Querido (29-10-1924) in 'Briefgeheim', samengesteld door René van Stipriaan (1993)

Toneel

• Dora Kremer, Drama in vier bedrijven (1891/1892)
• Ahasverus, Dramatische episode in één bedrijf (1893)
• Ego, Opstands-fantasie (1893)
• De zeven vette dagen, Blijspel-ontwerp (1901)
• Puntje, Politieke scherts in één bedrijf (1898)
• Het antwoord, Dramatische episode in één bedrijf (1898)
• Het testament, Blijspel-ontwerp (1901)
• Ghetto, Een toneelspel in drie bedrijven (1898)
• Nummer tachtig, Dramatische fantasie in één bedrijf (1898)
• De onbekende, Dramatische schets voor het volk (1899)
• De machien, Een volksdrama (1899)
• Het zevende gebod, Entre-acte muziek uit Manon Lescaut en La Traviata (1899)
• Eén mei, Dramatische schets in één bedrijf (1900)
• Op hoop van zegen, Spel van de zee in vier bedrijven (1900)
• De geduldige dood, Toneelspel (fragment) (1901)
• De lamp, Dramatisch gegeven in één bedrijf (1901)
• Het pantser, Romantisch soldaten-spel in drie bedrijven (1901)
• Ora et labora, spel van het land in drie bedrijven (1902)
• Het kind, Drama in één bedrijf (1903)
• Nummer tachtig (1903)
• Het kamerschut, Klucht in één bedrijf (1903)
• In de Jonge Jan, Monologen-spel in één bedrijf (1903)
• Schakels, Vrolijk spel van de huiselijke haard in vier bedrijven (1903)
• Buren, Een blijspel (1903)
• Bloeimaand, Spel van de stad in drie bedrijven (1903)
• Saltimbank, Een toneelspel in één bedrijf (1904)
• Hans, Dramatische episode (1904)
• Allerzielen, Een zinnebeeldig spel in drie bedrijven (1904)
• Artikel 188, Een aktuele scherts in één bedrijf (1905)
• De meid, Komedie van baat in twee bedrijven (1905)
• Feest, Een gevangenisschets in één bedrijf (1906)
• De dasspeld, Bierhuiskluicht in een bedrijfje (1906)
• Kwelling, Een dialoog (1906)
• Verloving, Een fantasie (1906)
• Uitkomst, Spel van droom en leven in twee afdelingen (1907)
• Vreemde jacht, Een spel in drie bedrijven (1907)
• De grote vlucht, Satirieke komedie in vier bedrijven (1908)
• De opgaande zon, Een spel van de middenstand in vier bedrijven (1908)
• De schone slaapster, Verbeeldingsspel in drie bedrijven en in ritmisch proza (1909)
• Nocturne, Dramatische schets in één bedrijf (1910)
• Verveling, Een monoloog (1910)
• Beschuit met muisjes, Een familie-gebeurtenis in drie bedrijven (1910)
• Glück auf, Een spel van de mijnen in vier bedrijven, zeven taferelen (1910)
• Brief in de schemer, Oogstmaandschets in één bedrijf (1914)
• Een heerenhuis te koop, Monoloog (1914)
• De buikspreker, Groteske in één bedrijf (1914)
• Robert, Bertram en Comp., Klucht van schavuiten in drie bedrijven (1914)
• Dageraad, Verbeeldingsspel in vier bedrijven (1906-1916)
• Eva Bonheur, Genoegelijk toneelspel in drie bedrijven (1916)
• De wijze kater, Een boosaardig sprookje in drie bedrijven (1917)
• Pitten, Spel van de souffleur in één bedrijf (1918)
• De vliegende Hollander of De grote weddenschap, Een blijmoedig spel in vier bedrijven (1920)
• Drie eenakters (Brief in schemer/De buikspreker/Een heerenhuis te koop) (1921)
• Van ouds "De Morgenster", Toneelspel in drie bedrijven (1923)
• Verzameld werk. Toneel (3 delen) (1965)

Hoorspelen

• Huishouden (HDO, 1925)
• Brief in de schemer (ANRO, 1927)
• Artikel 188 (VARA, 1928)
• Brand in "De Jonge Jan" (VARA, 1928)
• Brief in de schemer (VARA, 1928)
• De meid (VARA, 1928)
• Schakels (VARA, 1928)
• Allerzielen (VARA, 1929)
• Brand in 'De Jonge Jan" (AVRO, 1930)
• Droomkoninkje (VARA, 1931)
• Het kamerschut (VARA, 1931)
• Op hoop van zegen (VARA) 1931)
• Brief in schemer (remake) (VARA, 1932)
• Robert, Bertram & Comp. (VARA, 1932)
• Het kamerschut (remake) (VARA,1933)
• Het kind (VARA, 1933)
• De machien (VARA, 1933)
• De Vliegende Hollander of De grote weddenschap (2 delen) (VARA, 1933)
• Van ouds "De Morgenster" (VARA, 1934)
• De avonturen der eerste Hollandse luchtschippers (VARA, 1934)
• Buren (VARA, 1934)
• Feest (VARA, 1934)
• Schakels (2 delen) (VARA, 1934)
• De avonturen der eerste Hollandse luchtschippers (remake) (VARA, 1935)
• De meid (remake) (VARA, 1935)
• Nocturne (VARA, 1935)
• Glück auf! (VARA, 1936)
• Het kind (remake) (VARA, 1937)
• Schakels (remake) (2 delen) (VARA, 1937)
• De wijze kater (2 delen) (VARA, 1946)
• De meid (remake) (VARA, 1947)
• Brand in "De Jonge Jan" (remake) (VARA, 1949)
• Glück auf! (remake) (VARA, 1949)
• De opgaande zon (AVRO, 1949)
• De Vliegende Hollander of De grote weddenschap (remake) (VARA, 1949)
• Artikel 188 (remake) (VARA, 1950)
• Op hoop van zegen (remake) (VARA, 1950)
• Robert, Bertram & Comp. (remake) (VARA, 1950)
• Schakels (remake) (VARA, 1950)
• Bloeimaand (VARA, 1951)
• Gevleugelde daden (remake) (VARA, 1951)
• Ora et labora (VARA, 1951)
• Het zevende gebod (VARA, 1951)
• Beschuit met muisjes (VARA, 1956)
• Eva Bonheur (VARA, 1957)
• Brief in de schemer (NCRV, 1961)
• Avondverhaaltje (NCRV, 1966)
• Fondant (NCRV, 1966)
• Lunchroom-juffrouw (NCRV, 1966)
• Buren of De nanchtmerrie van Johanna (NPS, 1997)
• Eva Bonheur (hermontage) (NPS, 1997)

Overige non-fictie

• Toneel en maatschapij (1899)
• 24 Stunden in der Irrenanstalt (alleen in Duitsland verschenen) (1910)

Vertalingen/bewerkingen

Vertaald

• 'Op hoop van zegen' is in vele talen vertaald en gespeeld.
• Veel van zijn werk werd vertaald, zonder dat hij hier geld voor kreeg. In Nederland was het auteursrecht onvoldoende beschermd. Dit was voor hem een belangrijke reden om in 1907 in Berlijn te gaan wonen.
• Zijn stukken zijn over de hele wereld met succes opgevoerd, bijv. in Rusland, Japan en Israël.
• 'Ahasverus' werd in 1893 in Parijs gespeeld.
• 'Ghetto' werd in 1899 in Londen opgevoerd (in een uiterst vrije bewerking).
• Die Hoffnung auf Segen (Duitse vertaling van 'Op hoop van zegen') (1901)
• Kettenglieder. Ein fröhliches Spiel am häuslichen Herd in vier Aufzügen (Duitse bewerking van 'Schakels') (1904)
• 'Schakels' werd in 1908 in Berlijn opgevoerd.
• 'Joep's wonderlijke avonturen', 'De rode flibustier' en 'Duczika' zijn door Heijermans zelfi n het Duits vertaald. Tussen 1907 en 1912 verschenen ze als feuilleton in kranten in Berlijn.
• 1 verhaal: 'La servante' in 'Les mille nouvelles nouvelles: revue mensuelle pour tous: tous les auteurs célèbres contemporains de tous les pays du monde' (februari 1910)
• 2 verhalen: 'Candy' en 'Gran'ma' in 'Harvest of the Lowlands', vertaald door Joseph W.F. Stoppelman, verzameld door J. Greshoff (1945)
• Een in het Duits vertaald verhaal van Herman Heijermans in 'Jüdisches Städtebild Amsterdam', vertaald door Helga van Beuningen (1993)
• In het Spaans vertaald werk van Herman Heijermans in de Colombiaanse uitgave '
  Voces de las tierras bajas: cuentos' (2016)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• In 1891 debuteerde hij met een artikel in het 'Zondagsblad' van zijn vader. Hij schreef schetsen onder het pseudoniem Doria en begon een toneelrubriek in het 'Zondagsblad'.
• In 1892 plaatste 'De Gids' de novelle 'Een jodenstreek' van Herman Heijermans.
• Herman Heijermans werd in 1892 journalist bij 'De Telegraaf'. Hij schreef een toneelrubriek onder pseudoniem Gerrit en vanaf 1894 onder het pseudoniem Samuel Falkland jr. In 1896 nam hij ontslag.
• Na zijn ontslag bij 'De Telegraaf' plaatste het 'Algemeen Handelsblad' zijn Falklandjes. In totaal schreef hij er meer dan 800.
• Herman Heijermans richtte in 1897 zijn eigen tijdschrift op: 'De Jonge Gids'. Hierin bekritiseerde hij onder pseudoniem allerlei (sociale) misstanden. Hij leidde dit tijdschrift tot 1901. Onder het pseudoniem 'Koos Habbema' publiceerde hij in dit blad de roman 'Kamertjeszonde'.
• Herman Heijermans was redacteur van 'De Nieuwe Tijd', 'De socialistische gids' en 'De Groene Amsterdammer'.
• Toen hij in Berlijn woonde schreef hij voor 'Berliner Tageblatt' (Falklandjes), 'Vossische Zeitung', 'Vorwärts' (toneelkritieken), 'Die Woche' (schetsen) en 'Frankfurter Zeitung' (een feuilleton).
• Om zijn schulden in te lossen schreef hij aan het eind van zijn leven voor veel kranten en tijdschriften tegelijk: 'De Telegraaf', 'Het Leven', 'De Groene', 'Het Volk', 'Astra' en 'De Oprechte Haarlemmer'.

Over Herman Heijermans

• 1 hoofdstuk: 'Herman Heijermans Jr.' in 'Nieuwere Literatuur-geschiedenis, deel 3' van Willem Kloos (1905)
• 1 hoofdstuk: 'Twee tooneelspelen (van Marcellus Emants en Herm. Heijermans Jr.)' in 'Over tooneel' van Frans Mijnssen (1910)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Gorter - S. Falkland' in 'Nieuwere Literatuur-geschiedenis, deel 5' van Willem Kloos (1914)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Heyermans' in 'Letterkundig leven 1' van Is. Querido (1916)
• 1 hoofdstuk: 'Het treurspel "Ghetto"' in 'Verzamelde werken. Beschouwingen en kritieken' van Lodewijk van Deyssel (1920)
• Frans Hulleman, 'Heijermans-Herinneringen' (1924)
• M. Heijermans-Peers, 'Met Herman Heijermans in hemel en put' (1928)
• Een bijdrage: 'Herman Heijermans' met een portret en een overdruk van een handschrift in 'Geschenk 1933', door Frans Mijnssen.
• Dr. G. Karsten, 'Herman Heijermans, novellist, romancier, dramaturg' (1934)
• B. Hunningher, Toneel en werkelijkheid (1947)
• Een korte biografie van Herman Heijermans in 'Tweeëntwintig biografieën' (1950)
• Seymour L. Flaxman, The dramatic work of Herman Heijermans (1954)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Heijermans. Droomkoninkje (1924)' in 'Moderne boeken en schrijvers' van H. de Waard (1956)
• Simon Carmiggelt, 1 kronkel: 'Domheden' (Parool, 30-04-1963)
• G. Borgers e.a., 'Herman Heijermans. Schrijversprentenboek 11' (1964)
• W.Ph. Pos, Herman Heijermans (AO-boekje 1040, 11-12-1964)
• Simon Carmiggelt, 1 kronkel: 'Manuscript' (Parool, 30-04-1963)
• Annie Heijermans-Jurgens (de weduwe van Herman) schreef 'Herman Heijermans' laatste levensjaren' (1965)
• C.A. Schilp, 'Herman Heijermans' (1967)
• Jaap Meijer, 'Waar wij ballingen zijn: essays over joodse letterkundigen in Nederland' (1968)
• Zijn dochter Hermine schreef: Mijn vader Herman Heijermans; leven naast roem (1973)
• 'Schrijversportretten: Boon, Campert, Heeresma, Heijermans, Hillenius, Nescio, A. Roland Holst' (1975)
• 2 bladzijden over Herman Heijermans in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
• 3 hoofdstukken over Herman Heijermans in Menno ter Braak, 'De Propria Curesartikelen 1923-1925' (1978)
• 'Vrij Nederland' wijdde op 24-01-1981 een themabijlage aan Heijermans: 'Herman Heijermans in de politiek'.
• Wiel Kusters besteedt in 'Het Mijnmuseum' (1981) een hoofdstukje aan 'Droomkoninkje'.
• 1 hoofdstuk: 'Herman Heijermans 25 jaar geleden overleden' in 'Al wat in boeken steekt' van P.H. Ritter jr. (1982)
• Marnix Koolhaas, 'Herman Heijermans gevangen tussen naturalisme en socialisme' in 'Literatuur' (maart/april 1985)
• 'Herman Heijermans en 'De Jonge Gids'' in Nop Maas, 'Pennen in beweging. Polemische fragmenten uit de tweede helft van de 19e eeuw' (Bulkboek 172) (1988)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Heijermans. Op Hoop van Zegen' door H.H.J. de Leeuwe in 'Lexicon van Literaire Werken' (januari 1989)
• Een hoofdstuk over Heijermans in J. de Kadt: 'De deftigheid in het gedrang' (1991)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Heijermans. Schakels' door H. van den Bergh in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 1991)
• 1 uittreksel: 'Herman Heijermans - Vuurvlindertje' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur 1880-1945', door Johan van Ommen en Lizet Penson (1992)
• Hans van den Bergh, 1 hoofdstuk: '24 december 1900: Op hoop van zegen gaat in première. De triomf van het naturalistisch drama in Nederland' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
• 1 bespreking: 'Herman Heijermans - Op Hoop van Zegen' in 'Panorama van de Nederlandse letterkunde. Beknopte besprekingen van 75 Nederlandse literaire werken' van C. Gerritsma (1993)
• Martin Zuithof, ''Waarlijk, het neemt de verhouding van een "succes" aan...' De uitgeefgeschiedenis van Heijermans' roman Kamertjeszonde' in 'De Boekenwereld' (oktober 1995)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Heijermans. De Opgaande Zon' door G. Goedemé in 'Lexicon van Literaire Werken' (november 1995)
• Hans Goedkoop, 'Geluk. Het leven van Herman Heijermans' (1996)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Heijermans. Eva Bonheur' door H.H.J. de Leeuwe in 'Lexicon van Literaire Werken' (februari 1996)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Heijermans. Glück auf!' door G. Goedemé in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 1997)
• Lieske Tibbe, 'Vier kunstdebatten omstreeks 1900: meningen over kunst en samenleving van Herman Gorter, Henriëtte en Richard Roland Holst, Herman Heijermans, Jan Toorop, Theo van Doesburg, Piet Mondriaan en anderen' (2000)
• Ute Schürings, 'Metaphern der Großstadt: niederländische Berlinprosa zwischen Naturalismus und Moderne' (2008)
• 1 hoofdstuk: 'Op hoop van zegen' in 1001 boeken die je gelezen moet hebben', onder redactie van Peter Boxall en Ed van Eeden (2017)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Berliner Skizzenbuch (1908)
• LP: Enny Mols-de Leeuwe draagt vier "Falklandjes" voor van Herman Heijermans. Op 27 januari 1968 "live" opgenomen in het Mineva Paviljoen Amsterdam.
  
  
  
• 'De opgaande zon' verscheen als Bulkboek 80.
• In 1974 werd er in Nederland een postzegel van 40 cent met het portret van Herman Heijermans uitgegeven. In hetzelfde jaar verscheen er ook een postzegel met het portret van Kniertje, uit het toneelstuk 'op hoop van zegen'.
• Vrij Nederland hield in 1978 een onderzoek naar de boekenlijsten op middelbare scholen. Herman Heijermans stond bij de meestgenoemde schrijvers op nummer 28.
• Kniertje Vermeer uit 'Op hoop van zegen' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• 'Op hoop van zegen' werd in 1986 verfilmd door Guido Pieters. Eerder was het al verfilmd in 1919 en 1933.
• 'Vrij Nederland' vroeg auteurs om hun top-10 voor 'De leeslijst'. De lijsten stonden in het nummer van 12-09-1987.
  - 'Glück auf' stond op het lijstje van Jan Pronk op nr. 5.
  - 'Schakels' stond op het lijstje van Ivo de Wijs op nr. 5.
• 'Op hoop van zegen' (toneelstuk en scenario) verscheen als Bulkboek 158.
• 'Schetsen' werd in 1986 doorC.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1896.
• Voor 'De Bijenkorf' maakten Jan Croes, Jos Paardekooper, Jan Geerlings en Gerard Heijnen in 1990 'De Ideale Bibliotheek. 100 boeken die iedereen gelezen moet hebben'. Van Herman Heijermans namen zij 'Op hoop van zegen' op (op nr. 83).
• F. Lambrechts en A. Japin schreven het toneelstuk Heijermans! Het werd in 1991 met veel succes opgevoerd.
• 1 kaart met portret en bi(bli)ografietje van Herman Heijermans in 'Het Nederlands literatuur kwartet' (1997)
• Het Letterkundig museum publiceerde begin 2007 een top 100 van grootste dode schrijvers. Ook Herman Heijermans was in dit 'Pantheon' opgenomen. Eind 2008 zal het museum met een permanente expositie aandacht aan deze schrijvers besteden.
• Naar Kniertje werd een planetoide genoemd.
• Firma Rieks Swarte bracht in 2012 de theatervoorstelling 'Hi Ha Heijermans'.

Opmerkingen

• Herman Heijermans werd geboren in Rotterdam, Schiedamse Singel 192. Als oudste zoon van Herman Heijermans Sr. (journalist en columnist) en Mathilde Spiers. Hij had drie oudere zussen, in totaal waren er 11 kinderen. Hij was van joodse afkomst.
• Na zijn eindexamen HBS kwam hij via een kennis van zijn vader bij de Wissel- en Effectenbank.
• Via zijn zussen kwam hij bij een 'literaire krans', waar hij Betsy Vles (dochter van een belangrijke concurrent van zijn werkgever) ontmoette. Hij schreef gedichten voor haar en in 1886 verloofden ze zich.
• In 1887 begon hij voor zich zelf in de lompenhandel. Dit werd een fiasco. Op oudejaarsavond verbrak Betsy Vles de verloving.
• Via een erfenis van zijn moeder konden de schulden ingelost worden. Hij huurde een kamer en begon een handel in huishoudelijke artikelen. Dit liep niet, vooral niet omdat hij er zich niet echt voor inzette. Hij schreef liever.
• In 1891 debuteerde hij met een artikel in het 'Zondagsblad' van zijn vader.
• In 1892 verhuisde hij naar de 'Pijp' in Amsterdam (Ceintuurbaan 185) en werd journalist/toneelcriticus bij 'De Telegraaf' (die net was opgericht).
• Hij ging samenwonen met Marie S. Peers. Haar man was zijn geluk gaan zoeken in Amerika. Vanuit Amerika liet hij een echtscheiding regelen en eiste de twee kinderen uit het huwelijk op. In 1898 Trouwden Heijermans en Marie Peers.
• Zijn roman 'Kamertjeszonde' was een protest tegen de 'drukkende huwelijkswetten' (en een reactie op zijn verhouding met Marie Peers). Het verscheen eerst in 'De Jonge Gids', onder het pseudoniem Koos Habbema.
• Hij was een overtuigd socialist. Zijn toneelwerk was realistisch en sociaal geëngageerd. Hij werd in 1895 lid van de SDAP. Ook uit zijn toneelwerk blijkt (soms) zijn socialistische overtuiging, bijv. in 'De machien' (1899).
• In 1896 nam hij ontslag bij 'De Telegraaf'. Hij werd journalist bij het 'Algemeen Handelsblad'. Hij ging met Marie Peers in Wijk aan Zee wonen.
• Herman Heijermans verwierp het individualisme van de 'Tachtigers'. Lodewijk van Deyssel was enthousiast over zijn roman 'Diamantstad' (1904) en noemde het uitnemende literatuur. Met toestemming van Heijermans plaatste Van Deyssel fragmenten van 'Diamantstad' in 'Tweemaandelijks Tijdschrift'. Heyermans reageerde: 'Ik vermeende te schrijven een deel van ellende-epos-gij kijkt over die ellende heen, vermeit U in de úitmintende literatuur' op die gruweltoestanden geïnspireerd.
• In 1898 gingen ze weer in Amsterdam wonen, aan de Ringkade (nu Transvaalkade).
• 'Op hoop van zegen' schreef hij voor 'De Nederlandsche Tooneelvereeniging'
• Het publiek bewonderde zijn stukken. De critici waren vaak smalend en verweten hem 'tendenz-kunst'. Heijermans liet daarom premieres vaak op de avond voor Kerst plaatsvinden. Er waren dan drie (stampvolle) voorstellingen, voordat de kranten met kritieken konden komen. De mond-op-mond-reclame moest het stuk dan door de officiele kritiek heen helpen.
• Nu wordt zijn toneelwerk wel vergeleken met dat van Ibsen en Hauptmann.
• In 1901 verhuisden ze naar Katwijk. De buurt kende de roman 'Kamertjeszonde' en accepteerde het echtpaar niet, totdat ze hun trouwboekje, voor iedereen zichtbaar, achter het raam hadden geplakt.
• In 1902 werd hun dochter Hermine geboren(1902-1983). Zij werd ook bekend als schrijfster en voorvechtster van de onafhankelijkheid van de vrouw.
• In 1904 verhuisden ze naar de Badhuisweg in Scheveningen.
• Van 1907 tot 1912 woonde en werkte hij in Berlijn. Eén van de redenen hiervoor was dat in Nederland het auteursrecht onvoldoende beschermd werd en Heijermans daardoor veel inkomsten van vertalingen (en regelrecht plagiaat) misliep. Ze moesten geld lenen om dit nieuwe leven in Berlijn te kunnen beginnen.
• In 1912 richtte hij (terug in Amsterdam) een eigen gezelschap op (De Toneelvereeniging). Hij leidde dit gezelschap tot 1921 met strakke hand.
• In 1918 scheidde hij van Marie Peers. Nog geen maand later trouwde hij met Annie E. H. Jurgens, een jonge actrice.
• In 1921 moest hij zijn toneelgezelschap ontbinden. Hij weigerde failliet te gaan. Hij stelde zich persoonlijk garant en trof schikkingen. Om geld te verdienen schreef hij op een zolderkamertje aan de Keizersgracht op maandag een 'Vuurvlindertje' (voor 'De Telegraaf), op een dinsdag een 'Droomkoninkje' (voor 'De Telegraaf'), op woensdag 'De moord in de trein' (voor 'Het Leven'), op donderdag 'De man zonder tranen' (voor 'De Groene') en op vrijdag 'Barbertje Snik' (voor 'Het Volk'). 's Avonds thuis schreef hij nog 'Niki' (vor het weekblad 'Astra'), een schets voor 'De Oprechte Haarlemmer' en verder Falklandjes voor een nieuwe bundel en toneelkritieken voor wie er maar om vroeg.
• In 1924 werd hij geopereerd aan een pijnlijke knobbel onder zijn tong (van het klemmen van zijn pijp dacht hij, maar het bleek kanker te zijn). Dit bracht allerlei complicaties met zich mee. Hij kon nauwelijks meer spreken en kon alleen vloeibaar voedsel tot zich nemen. Hij verzwakte en voelde zijn einde naderen. Op 22 november 1924 overleed hij, vlak voor zijn zestigste verjaardag in zijn huis 'De Zandhoeve' in Zandvoort.
• Herman Heijermans werd op 26-11-1924 begraven op begraafplaats Zorgvliet in Amstelveen (graf N-I-1132) De begrafenis werd betaald door de SDAP, waar wel kritiek op kwam, want Heijermans had in armoe geleefd tot het eind, dan had de partij beter eerder wat voor hem kunnen doen.
• De populariteit van zijn 'Falklandjes' is te vergelijken met de latere populariteit van de 'Kronkels' van Simon Carmiggelt.
• Terugkerende thema's in zijn toneelwerk zijn het verzet tegen de gevestigde orde en de zuiverheid en onschuld van vrouwen en kinderen.
• In Amsterdam werd een borstbeeld van Heijermans geplaatst. Oorspronkelijk in het Vondelpark, later aan het Leidsebosje. In 1934 werd het wegens beschadiging vervangen door een tweede, iets gewijzigd borstbeeld. In 1940 werd dit vanwege beschadinging weer weggehaald. In 1964 werd het borstbeeld voor de derde keer opgericht.

Op begraafplaats Zorgvlied ligt, direct achter het hek, sinds 2003 een monument voor de hier begraven schrijvers. Het monument bestaat uit een 'gebroken kolom' (een veel gebruikt symbool voor het afgebroken leven) en een 'geblokte vloer' waarin op kleine witte, vierkante tegeltjes de namen van de op Zorgvlied begraven schrijvers staan. Aan de open plekken in de vloer te zien, ontbreken er nog schrijvers, of men houdt nu al rekening met toekomstige begrafenissen.

Anderen over Herman Heijermans

• Holland stak de trompet, de Minister blies mee,
  Zelfs van Rechts klonk een zedig bazuintje
  Bij zijn dood (politiek voor de SDAP Een fortuintje)
  
  Ook zijn boeken gaan best nu; men schrijft en men leert
  Dat zijn werk onvergankelijk groot is,
  Dus zoo zie je hoe Nederland Heijermans eert - Nu hij dood is.
  (Charivarius, Heijermans, 2e en 4e strofe)
• 
  (B. Jager, J.L. van der Velde en B. Slettenaar, Taalgoed, differentiatieboek 3m, blz. 39, 1983)
• Wat is er met het borstbeeld van Herman Heijermans niet gesold! En nog altijd, wanneer uit de rijen der analfabeten, nooit te beroerd om alles wat het kleine beetje verstand wat ze bezitten te boven gaat kranig tegemoet te treden, iemand het gezicht van Heijermans voor de zoveelste maal met paarse polkadotten of rode runen heeft beklad (de viltstift en de verfspuitbus zijn de zeis en de hooivork van deze tijd, de wapens van het klompenvolk), duurt het maanden voordat er, in opdracht van de gemeentereinigingsdienst, een schoonmaker komt aansukkelen om de kop op z'n elfendertigst op te poetsen (Gerrit Komrij, Het boze oog).
• Van al die gewaardeerde en soms zelfs uitbundig geprezen figuren uit de tijd van Heijermans is niet veel of niets overgebleven en dat terecht. Maar Heijermans was niet zomaar een vaardig toneelschrijver, hij was en is een unieke figuur in onze letteren, hij is onze enige toneelschrijver en hij is bovendien, naar alle maatstaven, een belangrijke toneelschrijver die men, ook als hij niet meer direct pakt, zal moeten blijven opvoeren, omdat hij voor de continuïteit van onze cultuur onmisbaar is. (J. de Kadt, De deftigheid in het gedrang, blz.480/481)
• De begrafenisondernemer trad naar voren en vroeg of nog iemand het woord wilde. 'Ja,' zei iemand, in wie Maarten het volgende ogenblik de hospita herkende. 'Waar zijn mijn bloemen? Ik heb bloemen naar de rouwkamer gestuurd en die zijn er niet!'
  'Prachtig!'fluisterde Balk die naast Maarten stond. 'Precies een Falklandje.' (J.J. Voskuil, Het Bureau 1. Meneer Beerta, blz. 138)
• Schamele kustwoning
  Kniertje dient eten op
  Gierende storm
  (Dus de golven zijn woest)
  
  Dit is - u raadt het - een
  Zeevisserijdrama
  Ja, Herman Heijermans
  Wist hoe het moest
  (Drs. P, Zeslettergrepigheid, blz. 110)

Mijn favoriete citaat

Lezen, waarlijk lezen doet alleen nog de man die ervoor betaald wordt,
wiens broodje ervan afhankelijk is:
't ding criticus.
(Herman Heijermans, Aan de schrijver van 'Onder de mensen')

Bronnen o.a.

• Singel 262. Tweeëntwintig biografieën (1950)
• De tweede grote vier omnibus (1963)
• Herman Heijermans, Verzameld werk. Toneel (3 delen) (1965)
• Wie is die.... Auteurs van Singel 262 (1966)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Het land der letteren (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Hun laatste rustplaats (1985)
• Winkler Prins Lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Bulkboek 158: Op hoop van zegen (1986)
• Prisma uittrekselboek Nederlandse Literatuur 1880-1945 (1992)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• C. Gerritsma, Schrijvers van vroeger (1995)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Encarta '98 (1997)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Moorden met woorden. Honderd jaar Nederlandstalige misdaadliteratuur (2000)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
• Hans Heesen e.a., Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)