• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

Willem Frederik Hermans

Profiel

Achternaam: Hermans
Voornamen: Willem Frederik
Geboren: 01-09-1921
Te: Amsterdam
Overleden: 27-04-1995
Te: Utrecht
Pseudoniem(en): Onder het pseudoniem Age Bijkaart schreef hij vanaf 1974 een tweewekelijkse rubriek in 'Het Parool'. Hij gebruikte ook de pseudoniemen: Pater Anastase Prudhomme S.J., Pater Frater B.I.M. Boefjes, G. van Grijnen, W.F. Hermans-Bernards, Dick Hosselaar (voor het voorwoord van 'Beertje Bombazijn'), Camille Houckaert , Fjodor Klondyke (vier thrillers, vlak na de Tweede Wereldoorlog), OAS, Ramsus, Ramsus II, Schrijver Dezes, Doctor Victor E. van Vriesland, Sita van de Wissel (voor 'Beertje Bombazijn), L.A. de Witt (voor een vertaling van J.B. Priestley) en Prof. Dr. B.J.O. Zomerplaag.

Werk

Poëzie

• Kussen door een rag van woorden (in eigen beheer uitgegeven, 30 ex.) (1944)
• Horror Coeli en andere gedichten (o.a. 'Kussen door een rag van woorden') (1946)
• Hypnodrome (1947)
• Overgebleven gedichten (1968)
• Roeping (vouwblad, 100 ex.) (1985)
• Gedichten. Volledige werken 9 (2011)
• Gekkenpraat: verhalen, gedichten en essays over waanzin en paranoia (gekozen door Willem Otterspeer) (2015)

Voor kinderen:

• Beertje Bombazijn (bibliofiel, ca 50 ex.) (1981)

Proza

• Misdaad stelt de wet (1946/1947)
• De leproos van Molokaï (1946/1947)
• Moord aan de Noordpool (1946/1947)
• De demon van ivoor (1946/1947)
• Conserve (1947)
• Moedwil en misverstand (verhalen) (1948)
• De tranen der acacia's (1949)
• Ik heb altijd gelijk (1951)
• Het behouden huis (1951)
• Paranoia (1953)
• De god denkbaar/Denkbaar de god (1956)
• Laura en de grammofoonplaat (1956)
• Drie melodrama's (Conserve/De Leproos van Molokaï/Hermans is hier geweest) (1957)
• Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen (1957)
• De blinde fotograaf (1957)
• De donkere kamer van Damokles (1958)
• Nooit meer slapen (1966)
• Een wonderkind of een total loss (1967)
• De elektriseermachine van Wimshurst (1967)
• Hermans is hier geweest (1967)
• Het lek in de eeuwigheid (1969)
• Zwarte handel (in eigen beheer, 10 ex.) (1969)
• Hollywood (1970)
• Herinneringen van een engelbewaarder (1971)
• Hellebaarden (aforismen uit het werk van Willem Frederik Hermans, verzameld door Frans Anton Janssen) (1972)
• Citaten uit het werk van Willem Frederik Hermans (kekozen door Frans Janssen) (bibliofiel, 10 ex.) (1972)
• Het evangelie van O. Dapper Dapper (1973)
• Periander (bibliofiel, 120 ex.) (1974)
• Onder professoren (1975)
• Dood en weggeraakt (bibliofiele uitgave, 70 ex.) (1980)
• Filip's sonatine (1980)
• Hommes hoest (1980)
• Het kompas (bibliofiel, 7 ex.) (1981)
• Uit talloos veel miljoenen (1981)
• En toch ... was de machine goed (bibliofiel) (1982)
• Geyerstein's dynamiek (bibliofiel, 85 ex.) (1982)
• De zegelring (1984)
• Cascaden en riolen (relatiegeschenk uitgeverij, 631 ex.) (1986)
• Een heilige van de horlogerie (1987)
• Dinky toys (aforismen) (1988)
• Au pair (1989)
• De schrijfmachine mijmert gekkepraat (1989)
• Naar Magnitogorsk (1990)
• De laatste roker (1991)
• Lebensraum: een oorlogsdagboek (1992)
• In de mist van het schimmenrijk. Fragmenten uit het oorlogsdagboek van de student Karel R. (boekenweekgeschenk 1993)
• Madelon in de mist van het schimmenrijk (uitgebreide handelseditie) (1994)
• De onversleten wandelaar (relatiegeschenk uitgeverij, 750 ex.) (1994)
• Ruisend gruis (1994)
• De schoorsteenveger (roofdruk, 10 ex.) (1998)
• Het grote medelijden (Verzamelde novellen) (2002)
• Zwarte handel (jaarwisselingsgeschenk 2004/2005, 1500 ex.) (2004)
• Richard Simmillion: een onvoltooide autobiografie (2005)
• Het brikettenlint (roofdruk, 5 ex.) (2005)
• Volledige werken(24 delen) (2005-2019)
  - deel 1, Romans (Conserve/De tranen der acacia’s) (2005)
  - deel 2, Romans (Ik heb altijd gelijk/De God Denkbaar Denkbaar de God/Drie melodrama's) (2008)
• - deel 3, Romans (De donkere kamer van Damokles/Nooit meer slapen) (2010)
  - deel 4, Romans (Herinneringen van een engelbewaarder/Het evangelie van o. Dapper Dapper) (2012)
  - deel 5, Romans (Onder professoren/ Uit talloos veel miljoenen) (2013)
  - deel 6, Romans (Een heilige van de horlogerie/Au pair/ Madelo/In de mist van het schimmenrijk/Ruisend gruis) (2016)
  - deel 7, Verhalen en novellen (Moedwil en misverstand/Paranoia/Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen) (2006)
• - deel 8, Verhalen en novellen (Een wonderkind of een total loss/De laatste roker/Vier novellen/De onversleten wandelaar) (2017)
• - deel 9, Gedichten (2011)
  - deel 10, Toneelteksten en scenario's (no niet verschenen)
  - deel 11, Beschouwend werk (Het sadistische universum 1/Annum Veritatis/De laatste resten tropisch Nederland/Het sadistische universum 2/Van Wittgenstein tot Weinreb/Machines in bikini/Dinky Toys) (2008)
  - deel 12, Beschouwend werk (Boze Brieven van Bijkaart/Houten leeuwen en leeuwen van goud)(2006)
  - deel 13, Beschouwend werk (Ik draag geen helm met vederbos/Klaas kwam niet) (2010)
  - deel 14, De liefde tussen mens en kat/Relikwieën en documenten/Het boek der boeken, bij uitstek/Mondelinge mededelingen/Door gevaarlijke gekken omringd (2011)
  - deel 15, Beschouwend werk (De schrijfmachine mijmert gekkepraat/Wittgenstein. Gitaarvissen en banjoklokken/Malle Hugo/Vermaningen en beschouwingen) (2012)
  - deel 16, Beschouwend werk (Mandarijnen op zwavelzuur) (2016)
  - deel 17, De raadselachtige Multatuli/ Havelaar of de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy door Multatuli (2017)
  - deel 18, Beeldend werk: Fotobiografie, Koningin Eenoog, Het hoedenparadijs, Een foto uit eigen doos! (2019)
  - deel 19, Focquenbroch, Bloemlezing uit zijn lyriek. Met een inleiding van W.F. Hermans, J.B. Priestley, Zonlicht op Zaterdag, H. Tazieff, Kraters in lichterlaaie, Ludwig Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus, Henri Béraud, De martelgang van de dikzak
  - deel 20, Ongebundeld werk (1934-1952)
  - deel 21, Ongebundeld werk (1952-1979)
  - deel 22, Ongebundeld werk (1979-1988)
  - deel 23, Ongebundeld werk (1988-1995)
  - deel 24, Misdaad stelt de wet, Misdaad aan de Noordpool, De demon van ivoor, Zwarte handel, Beertje Bombazijn, Vaerzen, Belgische en andere
• De geur van een pasgestoomde deken. De beste poezenstukken (2009)
• Terug in Amsterdam (bibliofiel, 100 ex.) (2011)
• Gekkenpraat: verhalen, gedichten en essays over waanzin en paranoia (gekozen door Willem Otterspeer) (2015)

Dagboeken

• Gitaarvissen en banjoklokken (1991)

Brieven

• 1 brief van W.F. Hermans in 'Dichter bij de mens' van L. Pennings en B. Langeveld (1986)
• 2 brieven van Jan Hanlo aan W.F. Hermans in Jan Hanlo, 'Brieven 1963-1969' (1989)
• 1 brief aan Hans Visser in 'Brieven rond de Vestdijk-biografie' (1989)
• 1 brief van W.F. Hermans aan Jan Hanlo (08-03-1965) in 'Briefgeheim', samengesteld door René van Stipriaan (1993)
• Hierbij de hele God in proef (brieven van Van Oorschot aan W.F. Hermans) (2003)
• Je vriendschap is werkelijk onbetaalbaar - Brieven aan Geert van Oorschot (2004)
• 15 brieven van Geert Lubberhuizen aan W.F. Hermans in 'Ik heb er slechts één nul af gedaan. Brieven van en aan Geert Lubberhuizen' (2004)
• 17 brieven van W.F. Hermans aan Geert Lubberhuizen in 'Ik heb er slechts één nul af gedaan. Brieven van en aan Geert Lubberhuizen' (2004)
• Een ernstig onderzoeker in de hel. Een brief van Willem Frederik Hermans aan de Koninklijke Bibliotheek (bibliofiel, 45 ex.) (2004)
• 1 brief aan W.F. Hermans in 'Een aangename postumiteit. Brieven 1965-1997' van Herman de Coninck (2004)
• Verdronken in een vat honing (brieffragment, aan Freddy de Vree, bibliofiel) (2006)
• Willem Frederik Hermans, Gerard Reve, 'Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel' (2008)
• Machines en emoties - Een briefwisseling (Willem Frederik Hermans, Rudy Kousbroek, Ethel Portnoy) (bezorgd door Willem Otterspeer) (2009)
• Een onmiskenbare verwantschap. Brieven 1944-1965 (met F. Bordewijk) (2011)
• 2 brieven aan Willme Frederik Hermans in 'Bleib gesund! Brieven' van Heere Heeresma (2015)
• 1 brief aan W.F. Hermans in 'Fallen leaves. Brieven 1966-2016' van L.H. Wiener (2018)

Toneel/Film

• Modelgevangenis (1943/1944, niet uitgegeven)
• Briefgeheim (vier eenacters gespeeld bij de opening van de achttiende Boekenweek op 27 Februari 1953) (met Manuel van Loggem, Tone Brulin, Ed. Hoornik) (1953)
• Drie drama's (1962) (Het omgekeerde pension 1953, Dutch comfort 1959/1960, De psychologische test 1960)
• De psychologische test (in: Nieuw Nederlands toneel) (1960)
• De woeste wandeling (scenario) (1962)
• Dutch comfort (1971)
• King Kong (1972)
• Periander (1974)

Hoorspel

• Nooit meer slapen (TROS, 1988)

Overige non-fictie

• Fenomenologie van de pin-up girl (1951)
• Johan Lulofs en zijn tijdgenoten (1954)
• Het geweten van de Groene Amsterdammer of Volg het spoor omhoog (1955)
• De mandarijnenpers (in eigen beheer, 500 ex.) ( 1955)
• Mandarijnen op zwavelzuur (in eigen beheer, 1963)
• Het sadistisch universum (w.o. 'Fenomenologie van de pin-up girl) (1964)
• Wittgenstein in de mode (1967)
• Wittgenstein in de mode en Kazemier niet (1967)
• Annum veritatis (pamflet tegen Gerard Reve) (1968)
• De laatste resten tropisch Nederland (1969)
• Het sadistisch universum2. Van Wittgenstein tot Weinreb (1970)
• Machines in bikini (bibliofiel, 100 ex.) (1974)
• De raadselachtige Multatuli (1976)
• Bijzondere tekens (bibliofiel, 110 ex.) (1977)
• Boze brieven van Bijkaart (columns uit "Het Parool") (1977)
• Houten leeuwen en leeuwen van goud (1979)
• Ik draag geen helm met vederbos (1979)
• Mandarijnen op zwavelzuur, supplement (1983)
• Klaas kwam niet (1983)
• Waarom schrijven? (jaarwisselingsgeschenk 1983/1984, 250 ex.) (1984)
• De liefde tussen mens en kat (1985)
• Relikwieën en documenten. Een toespraak (1985)
• Het boek der boeken bij uitstek (tekst lezing) (1986)
• Mondelinge mededelingen: over Oorlog en literatuur, Van duisternis tot licht, en terug, Schrijver en auteursrecht, Eerste zinnen van romans (tekst 4 lezingen) (1987)
• Door gevaarlijke gekken omringd (1988)
• Wittgenstein (1990)
• Vincent Literator (1990)
• Slechte kritieken gaan nooit verloren. Goede ook niet, sinds kort (tekst lezing) (1993)
• De aardappel van de dood (tekst lezing) (1993)
• Malle Hugo (1994)
• Dit is door en door gemeen! (bibliofiel, 17 ex.) (1995)
• De weerspannige slaper (2004)
• Niet uit kwaadaardigheid. De scherpste polemieken (2005)
• Relikwieën en documenten: een toespraak (bibliofiel, 75 ex.) (2012)
• Gekkenpraat: verhalen, gedichten en essays over waanzin en paranoia (gekozen door Willem Otterspeer) (2015)
• Weg met de revolutie!: al zijn artikelen uit Elsevier Weekblad (2019)

Wetenschappelijk werk

• Description et genèse des dépôts meubles de surface et du relief de l'Oesling (proefschrift) (1955)
• Het zonale beginsel in de geografie (1958)
• Erosie (1960)
• Klimatologie (1970)

Vertalingen/bewerkingen

• J.B.Priestley, Zonlicht op zaterdag (1947)
• H. Tazieff, Kraters in lichterlaaie (1954)
• Ludwig Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus (vertaling met nawoord en aantekeningen) (1975)
• Henri Béraud, De martelgang van de dikzak (1981)
• O.V. de L. Milosz, Zeven gedichten van O.V. de L. Milosz (bibiofie, 160 ex.) (1981)

Vertaald

• The dark room of Damocles (vertaling Roy Edwards, 1962), La chambre noire de Damoclès (vertaling Maurice Beerblock, 1962), ook vertaald in het Deens (Damokles' morke Kammer, vert. Else Westh Neuland, 1961), Duits (Die Dunkelkammer des Damokles, vert. Waltraud Hüsmert, nawoord Cees Nooteboom, 2001), Noors (Damokles' mørkerom, vertaald door Bjørn Braaten, 1962), Fins (Damokleen pimeä huone, vertaald door Aune Tunkelo, 1963), Pools (Ciemnia Damoklesa, vertaald door Andrzej Dabrówka, 1994) en Zweeds ('Mörkrummet', vertaald door Brita Dahlman, 1962).
• Die Tränen der Akazien (vert., Jürgen Hillne,1968 en Waltraud Hüsmert, 2005)
• 1 verhaal: 'Den blinde fotografen' in 'Moderna Holländska Berättare' (Zweden, 1969).
• Het verhaal 'Het lek in de eeuwigheid' werd in het Hongaars vertaald.
• 1 in het Duits vertaald verhaal van W.F. Hermans in 'Mit dem Mofa über das Meer: Niederländisches Lesebuch' (1983)
• Unter Professoren (Helga van Beuningen und Barbara Heller) (1986)
• In het Deens vertaald werk van W.F. Hermans in 'I kærlighedens favn : en antologi af moderne nederlandske tekster' (1987)
• 'De raadselachtige Multatuli' verscheen in Indonesië als 'Multatuli yang penuh teka-teki' (vert.: H.B. Jassin, 1988)
• Een verhaal van Hermans in 'Contemporary Fiction of the Low Countries', in 'Prosateurs néelandophones contemporains' én in Zeitgenössische niederländischsprachige ProsaschriftstellerInnen' (allen 1991)
• Aldri sove mer (Noorse vertaling van 'Nooit meer slapen') (1992)
• Andrzej Dabrowka vertaalde werk van W.F. Hermans in het Pools.
• Rosemarie Still vertaalde werk van W.F. Hermans in het Duits.
• In oktober 2000 werden de rechten van 'Nooit meer slapen', 'De donkere kamer van Damocles', 'De tranen der acacia's' en 'Au pair' verkocht aan de Duitse uitgeverij Gustav Kiepenheuer.
• 'Au pair' verscheen in 2003 in het Duits als 'Au pair', vertaald door Waltraud Hüsmert.
• 'De donkere kamer van Damocles' en 'Nooit meer slapen' worden in 2004 opnieuw in het Frans Vertaald'.
• 'Nie mehr schlafen' (vert. Rosemarie Still, 1986, Waltraud Hüsmert, 2002), 'Nooit meer slapen' werd in 2005 in Italië uitgegeven als 'La casa vuota', vertaald door Laura Pignatti en met een nawoord van Cees Nooteboom. 'Beyond Sleep' verscheen in 2006 in Engeland, vertaald door Ina Rilke.
• 'De donkere kamer van Damocles' werd in 2006 door Daniel Cunin opnieuw in het Frans vertaald. Ina Rilke vertaalde het boek opnieuw in het Engels: 'The Darkroom of Damocles'. De vertaling werd in 2008 genomineerd voor de Oxford-Weidenfeld Translation Prize.
• Werk van W.F. Hermans in Chinese vertaling in 'Helan xiandai duanpian xiashuo jingxuan = Moderne Nederlandse korte verhalen' (2011)
• O. B. Oveckina, 'Filosofskaja proza V. F. Chermansa' (2013)
• Alla fine del sonno (Italiaanse vertaling van 'Nooit meer slapen' door Claudia Di Palermo) (2014)
• Unter Professoren (Duitse vertaling van 'Onder professoren' door Helga van Beuningen en Barbara Heller) (2016)
• An untouched house (Engelse vertaling van 'Het behouden huis' door David Colmer) (2018)
• Vospominanija angela-chranitelja: oblako nevedenija (Russische vertaling van 'Herinneringen van een engelbewaarder: de wolk van niet weten' door Irina Michajlovna Michajlova) (2018)
  
  

W.F. Hermans schreef een inleiding/nawoord voor

• Zwart en wit (catalogus) (1955)
• H.P. Lovecraft, Griezelverhalen (1982)
• F. Bordewijk, De Fruitkar (1984)
• John Müller (samenstelling), Het literair drinkboek (1986)
• Franz Kafka, Het slot (1999)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Op het Barlaeus Gymasium schreef W.F. Hermans in de schoolkrant 'Suum cuique' (= Ieder het zijne).
• Toen W.F. Hermans 17 jaar was won hij een opstelwedstrijd met het verhaal 'Uitvinder'. Het werd afgedrukt in het 'Algemeen Handelsblad'.
• 'Het eerste door mij geschreven krantenartikel dat ooit is gedrukt, verscheen in een Belgisch dagblad, op 28 augustus 1945, terwijl een van mijn oudste prozastukken al in november 1946 werd opgenomen in De Vlaamse Gids.' (W.F. Hermans, Houten leeuwen en leeuwen van goud, blz. 117)
• W.F. Hermans debuteerde als dichter in 'Parade der Profeten'
• Van 1946-1948 was W.F. Hermans redacteur van 'Criterium'.
• Vanaf 1950 bestond het plan Van Paul Rodenko, W.F. Hermans en Leo Hornstra om het tijdschrift over literatuur en psychologie 'De draad van Ariadne' op te richten. Het is er nooit van gekomen.
• W.F. Hermans was van 1950 tot 1964 redacteur van 'Podium'.
• Onder het pseudoniem Age Bijkaart schreef hij vanaf 1974 in 'Het Parool'.
• Hermans werkte mee aan 'Blurb', 'Litterair paspoort'.
• Hermans publiceerde in 'Propria cures', 'Alles mag', 'Litterair Paspoort', 'Soma', 'Proloog', 'De Baanbreker', 'Playboy', 'Hollands Diep', 'Raster'.

Over W.F. Hermans

• Een hoofdstuk 'Beeld van een generatie' in 'Triptiek' van G. Stuiveling (1952)
• Adriaan Morriën, 'De gruwelkamer van W.F. Hermans of Ik moet altijd gelijk hebben' (1955)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans - De tranen der acacia's' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
• 1 hoofdstuk: 'Moedwil geen goodwill over 'moedwil en misverstand' in 'Onderzoek en vertoog 2' van Victor E. van Vriesland (1958)
• 1 hoofdstuk, 'W.F. Hermans' in 'Gegist bestek deel 1: Benaderingen en ontmoetingen' van C.J.E. Dinaux (1958)
• Gerard Knuvelder, 'Het beeld van de mens in enkele moderne Nederlandse romans (W.F. Hermans, H. Mulisch, Jos. Panhuijsen)' (1960)
• 1 hoofdstuk: 'Schrijven als vorm van zelfbevrijding' in 'Nieuwe romanciers uit Nederland en Vlaanderen' van W.L.M.E. van Leeuwen (1961)
• 1 hoofdstuk: 'De donkere kamer van Damokles' in 'Keurschrift uit de hedendaagse Noford- en Zuidnederlandse letteren' van Willem Brandt (1964)
• J.J. Oversteegen, 'Uit eten bij de kannibaal' (over 'Mandarijnen op zwavelzuur' en 'Het saditische universum') in 'Merlyn' (maart 1965)
• 1 hoofdstuk: 'Aandachtig luisteren en rustig antwoorden' in 'Bokboek' van Weverbergh (1965)
• 1 essay: 'Denkbare' tautomerie' in 'De zevensprong: essays over Jacob van Maerlant, Herman Gorter, Willem Frederik Hermans, Lucebert, Harry Mulisch, S. Vestdijk, Jan van der Noot' van R.A. Cornets de Groot (1967)
• 1 hoofdstuk: 'Mandarijnen' in 'Loodlijnen' van Kees Fens (1967)
• J.J. Oversteegen, 'Willem Frederik Hermans: Kreatief kommentaar' in 'Literair lustrum 1961-1966, samengesteld door J.J. Oversteegen, Kees Fens, H.U. Jeserun d'Oliveira (1967)
• Willem Frederik Hermans - 'Fotobiografie' (1969)
• 'Writing in Holland and Flanders' besteede in september 1970 een half nummer aan Hermans (de andere helft aan Gerard Walschap).
• 'Raster' bracht in de zomer van 1971 een W.F. Hermans-nummer uit.
• J.J. Oversteegen, 'Terugblik' (Overdruk uit 'Raster', zomer 1971)
• R.A. Cornets de Groot, 'Contraterrein: opstellen over Gerrit Achterberg, Rhijnvis Feith, Herman Gorter, W.F. Hermans, Harry Mulisch, Simon Vestdijk e.a. (1971)
• J. Fontijn, 'Willem Frederik Hermans: Verleden, heden en toekomst' in 'Literair Lustrum 2', samengesteld door Kees Fens, H.U. Jesserun d'Oliveira en J.J. Oversteegen (1971)
• Frans A. Janssen en Rob Delvigne, 'Bibliografie van de verspreide publikaties van Willem Frederik Hermans' (1972)
• Adriaan van der Veen besteedt in 'Blijf niet zitten waar je zit' (1972) uitgebreid aandacht aan W.F. Hermans.
• 1 hoofdstuk: 'Gesprek met Willem Frederik Hermans' door Ischa Meijer in 'Schrijversportretten uit de Haagse Post' (1974)
• 1 hoofdstuk: 'De komedie van een kwelgeest. Over Willem Frederik Hermans. Het Evangelie van O. Dapper Dapper' in 'Daar is het gat van de deur. Kritieken/Essays' van Gerrit Komrij (1974)
• Een portret van W.F. Hermans in 'Tien krullen op een kale kop' van Martin van Amerongen (1975)
• Rob Delvigne, 'Hermans als interviewer' in 'De Revisor' (juli 1975)
  
• Frans A. Janssen, 'Over de donkere kamer van Damocles van W.F. Hermans' (1976)
• Michel Dupuis, ''Eenheid en versplintering van het ik' (proefschrift) (1976)
• 'Na de dood van Willem Frederik Hermans' (extra editie 'De Klopgeest' (1976)
• 1 hoofdstuk: 'Hermans over Multatuli' over 'De raadselachtige Multatuli' in 'Het eeuwige examen' van Jan Blokker (1977)
• 1 hoofdstuk 'Grimmige Dingelam' over 'Onder professoren' in 'Woord en schroom' van Hugo Bousset (1977)
• Een interview met W.F. Hermans in 'Scheppen riep hij gaat van Au', H.U. Jesserun d'Oliveira (1977)
• Een hoofdstuk: 'Multatuli naar W.F. Hermans' in 'Boeken. Veertig besprekingen' van Aad Nuis (1978)
• Leo Ross, 'W.F. Hermans en "zulke hem te belasten"' in 'Revisor 1979/3' (juni 1979)
• Frans A. Janssen, 'Scheppend nihilisme. Interviews met Willem Frederik Hermans' (1979) Inclusief 'In gesprek met mijzelf' van Willem Frederik Hermans en 'Wat moet een schrijver doen? Twistgesprek tussen Willem Frederik Hermans en Harry Mulisch'.
• 'Willem Frederik Hermans' schrijfmachineverzameling' (met een voorwoord van W.F. Hermans) (bibliofiel, 20 ex.) (1980)
• Frans A. Janssen, 'Bedriegers en bedrogenen. Opstellen over het werk van Willem Frederik Hermans' (1980)
• 1 hoofdstuk: 'Een engelbewaarder verliest zich in clichés' in 'Wilt u mij maar volgen' van Wam de Moor (1980)
• Ed Populier, 'Willem Frederik Hermans' (grote ontmoetingen) (1980)
• 1 recensie: 'Wat bezielt een mens? (Willem Frederik Hermans, De raadselachtige Multatuli, 1976)' in 'Recensies' van T. van Deel (1980)
• 1 hoofdstuk: 'Ontmoeting met Willem Frederik Hermans' in 'De Bierkaai' van Jeroen Brouwers (1980)
• Een hoofdstuk over W.F. Hermans: 'Nederlands meest geslijmde schrijver' in 'Twee eendjes en wat brood' van Renate Rubinstein (1981)
• Een essay: 'De dubbele wereld van W.F. Hermans' in 'Intenties 2' van H.A. Gomperts (1981)
• Gerrit Olivier, 'W.F. Hermans' 'wolk van weten'' in 'De nieuwe taalgids' (maart 1982)
• Antiquariaat Schumacher, catalogus 205 (423 nummers!) (1982)
• Rudi van der Paardt, 'Antieke motieven in de moderne Nederlandse letterkunde: een eigentijdse odyssee' (1982)
• J.J. Oversteegen, Voetstappen van WFH. Essays over Conserve, De tranen der acacia's, De God Denkbaar, Mandarijnen op zwavelzuur, Het sadistisch universum (1982)
• Een hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans' in 'Vergeten en gebleven' van G.H. 's-Gravesande (1982)
• Tirade 271 is een W.F. Hermans(dubbel)nummer (1982)
• Boekbesprekingen van 'Het behouden huis', 'Nooit meer slapen' en 'Herinneringen van een engelbewaarder' in 'Aangekruist. Boekbesprekingen van J.M. A. Biesheuvel tot Jan Wolkers' van Hans Werkman (1982)
• Wilbert Smulders, 'De literaire misleiding in de donkere kamer van Damokles' (proefschrift) (1983)
• Een hoofdstuk: 'Anti-apartheid' over W.F. Hermans in 'Van Computers, Politiek, Amsterdam en een klein meisje' van J.H. Donner (1983)
• 1 hoofdstuk over W.F. Hermans: 'Van enige afstand' in 'Grondwerk' van Kees Helsloot' (1984)
• 1 uittreksel: 'W.F. Hermans - Uit talloos veel miljoenen'
• in 'Prisma Uittreksel Boek' van Johan van Ommen en Lizet Penson (1984)
• Bzzletin wijdde in mei 1985 een themanummer aan W.F. Hermans.
• G.F.H. Raat, 'De vervalste wereld van Willem Frederik Hermans' (proefschrift) (1985)
• Anna de Koning, 'De werkelijkheid van het woord. Een deconstructieve lezing van W.F. Hermans' in 'Literatuur' (september/oktober 1985)
• Michel Dupuis, 'Hermans' dynamiek. De romanwereld van W.F. Hermans' (heruitgave van 'Eenheid en versplintering van het ik' (1985)
• 1 bij vergissing voortijdig (1976) in 'De klopgeest' gepubliceerd in memoriam: 'Na de dood van Willem Frederik Hermans' in 'Hij is reeds aan de overzijde. Necrologieën van schrijvers', samengesteld door Jeroen Brouwers (1986)
• Martien J.G. de Jong, 'De waarheid (?) omtrent Richard Simmillion of de onvoltooide autobiografie van Willem Frederik Hermans' (1986)
• A.M. de Bakker, 'Willem Frederik Hermans en de oorlog die niet voorbijging' (AO, 26-12-1986)
• Een hoofdstuk: 'De sensatie van de notedop' over Willem Frederik Hermans in 'De komma bij Krol' van T. van Deel (1986)
• H. van Galen Last, 'De spoken van W.F. Hermans: een kleine bijdrage tot de moderne cultuurgeschiedenis van Nederland' (1986)
• 'Koningin eenoog' (1986) Uitgegeven t.g.v. een tentoonstelling van fotografisch werk van Hermans in het Stedelijk museum van Amsterdam.
• Jet Matla e.a., 'De periode 1945-1975: Anna Blaman, Louis Paul Boon, Hugo Claus, Jacques Hamelink, W.F. Hermans, Anton Koolhaas, Gerrit Kouwenaar, Lucebert, Marga Minco, Harry Mulisch, Gerard Reve, Leo Vroman, Jan Wolkers' (1986)
• Huug Kaleis, 'De God Denkbaar verklaard. Essays over W.F. Hermans' (1987)
• Ineke Bulte, 'Het laatste woord heeft het eerste: over een verhalenbundel van W.F. Hermans' (1987)
• 1 uittreksel: 'Ik heb altijd gelijk' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur 1945-1980', samengesteld door Jet Matla, Rob van Riet, Johan van Ommen en Lizet Penson (1987)
• Bertus G. Antonissen, 'Reve/Hermans: een anekdote' (1988)
• Een recensie van 'Een heilige van de horlogerie' door Arnold Heumakers in 'Een jaar boek. Overzicht van de Nederlandse en Vlaamse literatuur 1988', samengesteld door Aad Nuis (1988)
• Bulkboek Special: Willem Frederik Hermans (najaar 1988)
• 4 anekdoten over W.F. Hermans in 'Het literair anekdoten boek', samengesteld door John Müller (1988)
• Willem Frederik Hermans, Schrijversmap, bibliotheekwinkel (1989)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. De donkere kamer van Damokles' door Wilbert Smulders in 'Lexicon van Literaire Werken' (januari 1989)
• August Hans den Boef, 'Gevaarlijk voor de slijmvliezen; of de vertrossing van 'Nooit meer slapen'' in 'Literatuur' (maart-april 1989)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Het behouden huis' door G.F.H. Raat in 'Lexicon van Literaire Werken' (oktober 1989)
• Wilbert Smulders (redactie), 'Verboden toegang. Essays over het werk van W.F. Hermans' (1989)
• 1 hoofdstuk: 'De doolhof des levens (Willem Frederik Hermans - Au pair, 1989)' in 'Denkwijze 298'.
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans - De tranen der acacia's' in 'Verboden boeken: verboden door pausen en dictators puriteinen en boekenhaters', samengesteld door C.J. Aarts en Mizzi van der Pluijm (1989)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Nooit meer slapen' door August Hans den Boef in 'Lexicon van Literaire Werken' (februari 1990)
• Rob van Straten, 'De geheimen van de taal: over Het evangelie van O. Dapper Dapper' in 'De Revisor' (augustus 1990)
• 1 herinnering aan W.F. Hermans in 'Buddingh' van A tot Z: ontmoetingen met Nederlandse en Vlaamse letterkundigen', verzameld door Ares Koopman (1990)
• Hoogte- en dieptepunten in de Nederlandse literatuur uit de jaren tachtig' van Gerrit Jan Zwier (1991)
• 1 hoofdstuk: 'W.F. Hermans :"scheppend nihilisme"' in 'Hedendaagse Nerlandstalige prozaschrijvers' van Jaap Goedegebuure en Anne Marie Musschoot (1991)
• Een bijdrage over Willem Frederik Hermans in 'Het plezier van de tekst: vijf letterkundige bijdragen' van Siem Bakker e.a. (1991)
• 3 uittreksels: 'Willem Frederik Hermans - Een heilige van de horlogerie', 'Willem Frederik Hermans - Door gevaarlijke gekken omringd' en 'Willem Frederik Hermans - Au pair' in 'Prisma uittrekselboek 3: Nederlandse literatuur 1987-1991', samengesteld door Herman Blom en Ritske van der Veen (1992)
• 4 bijdragen over 'De Zegelring' van W.F. Hermans in 'Penta Pockets 1992-1993. Supplement' (1992)
• Jo Beckers: 'De waarschijnlijkeid van de ramp. Enkele opmerkingen bij Homme's Hoest' in 'Literatuur' (mei-juni 1992)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. De tranen der acacia's' door G.F.H. Raat in 'Lexicon van Literaire Werken' (november 1992)
• Baudoin Yans, 'De God Bedrogen Bedrogen de God: Een speurtocht door W.F. Hermans' filosofisch universum' (1992)
• Een hoofdstuk: 'Een dubbel ongeluk' over W.F. Hermans in 'Opmars der plagiatoren' van Hans van Straten (1993)
• John Brouwer, 'Thriller-serie van F. KLondyke' in 'Boekenpost 4' (maart/april 1993)
• Een hoofdstuk: 'De dood van een geoloog in het land van herkomst' over 'Nooit meer slapen' in 'Letterkunst' van Battus (1993)
• Frans A. Janssen, 1 hoofdstuk: '20 maart 1952: Het proces rond W.F. Hermans' roman Ik heb altijd gelijk. Botsing tussen literatuur en maatschappelijke instituties' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Een wonderkind of een total los' door G.F.H. Raat in 'Lexicon van Literaire Werken' (augustus 1993)
• Dorothee Verdaasdonk, 1 hoofdstuk: '21 februari 1963: De film Als twee druppels water gaat in première. Verfilmde literatuur' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
• 4 besprekingen: 'Willem Frederik Hermans - Au pair', 'Willem Frederik Hermans - Nooit meer slapen', 'Willem Frederik Hermans - De donkere kamer van Damokles' en 'Willem Frederik Hermans - Het behouden huis' in 'Panorama van de Nederlandse letterkunde. Beknopte besprekingen van 75 Nederlandse literaire werken' van C. Gerritsma (1993)
• Bob Polak, Wandelen met Willem Frederik Hermans. Tocht 1: De Amsterdamse binnenstad in oorlogstijd (Stichting Hermans-magazine, 1994)
• 1 uittreksel: 'Willem Frederik Hermans - In de mist van het schimmenrijk' in 'Prisma uittrekselboek 4: Nederlandse literatuur 1991-1994', samengesteld door Ritske van der Veen (1994)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Paranoia' door Koen Vermeiren in 'Lexicon van Literaire Werken' (augustus 1994)
• Ton Anbeek: 'Hermans' oordelen over Nescio. Een groot schrijver en kleine mannetjes' in 'Literatuur' (januari/februari 1995)
• G.F.H. Raat: 'Het schrijverschap volgens Willem Frederik Hermans: Almacht en onmacht' in 'Literatuur' (juli/augustus 1995)
• Rob Delvigne: 'Hermans oordeelt en veroordeelt. Een interview uit 1962' in 'Literatuur' (november/december 1995)
• Bob Polak, Wandelen met Willem Frederik Hermans. Tocht 2: Rondom het Vondelpark in oorlogstijd (Stichting Hermans-magazine, 1995)
• Wilbert Smulders en Frans Ruiter, 'De literaire magneet: Essays over Willem Frederik Hermans en de moderne tijd' (1995)
• Gerard Reve, 'Bij de dood van W.F. Hermans (reefdruk, 36 ex.) (1995)
• Paranoïde surrealist, Een. Willem Frederik Hermans † 27 april 1995 (reefdruk, 36 ex.) (1995)
• Hans van Straten, 'Ze zullen eikels zaaien op mijn graf: teruggevonden gesprekken met Willem Frederik Hermans' (1995)
• Willem Frederik Hermans: ter herinnering (jaarwisselingsgeschenk, 750 ex.) (1995)
• Een interview met W.F. Hermans in 'Met andere woorden' van Jacob Moerman (1995)
• Adriaan Morriën, 'Oudtestamentische godheid. Bij het overlijden van Willem Frederik Hermans' (bibliofiel, 24 ex.) (1995)
• August Hans den Boef, 'Hermans' Hades. Over twee versies van een boekenweekgeschenk' in 'Literatuur' (januari-februari 1996)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Herinneringen van en engelbewaarder' door Wium van Zyl in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 1996)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Onder professoren' door Koen Vermeiren in 'Lexicon van Literaire Werken' (augustus 1996)
• Stef Jacobs, 'De liefste machine ooit uitgevonden. Willem Frederik Hermans en de typemachine' (1996)
• Koopman & Van Ommen, 'Een ontmoeting met de Tovenaar. Over Willem Frederik Hermans in foto's en teksten' (1996)
• 2 uittreksels: 'Willem Frederik Hermans - Au pair' en 'Willem Frederik Hermans - Een heilige van de horlogerie' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur 1980-1990', samengesteld door Herman Blom, Jet Matla, Johan van Ommen, Lizet Penson en Ritske van der Veen (1996)
• Karel van Steenwijk, 'Niet de barometer maar de handplant. W.F. Hermans' Ruisend grus als schrijverstestament' in 'Literatuur' (mei/juni 1996)
• Een hoofdstuk: 'W.F. Hermans - De donkere kamer van Damokles' (fragment + opdrachten) in 'Literatuur lezen in de tweede fase' van Ruud Kraaijeveld (1996)
• 1 hoofdstuk: 'Een oudtestamentische godheid' in 'Ik heb nu weer de tijd' van Adriaan Morriën (1996)
• Rob Delvigne, 'Hermans' scenario's' in 'Literatuur' (januari/februari 1997)
• 1 uittreksel: 'W.F. Hermans - Ruisend gruis' in 'Prisma uittrekselboek 5: Nederlandse literatuur 1994-1996', samengesteld door Ritske van der Veen en Cor Gerritsma (1997)
• 1 hoofdstuk over W.F. Hermans: 'Verloren gegaan en overgebleven' in 'De laatste lach' van R.A. Basart (1997)
• Een bijdrage over Willem Frederik Hermans in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Willem Glaudemans (mei 1983), aangevuld door Wilbert Smulders (november 1998)
• Antiquariaat De Slegte Amsterdam gaf in 1998 'De incomplete werken van Willem Frederik Hermans' uit. Een catalogus met div. foto's van vooral eerste drukken van Hermans. Deze catalogus werd op grote schaal aan klanten van De Slegte uitgedeeld.
• Een hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Er is maar een werkelijk woord: chaos' in 'Schemer zal geven wat dag heeft beloofd: schrijvers in Haren' van Klaas D. Drenth (1998)
• Oek de Jong, 'Zijn muze was een harpij: over het wereldbeeld van W.F. Hermans' (Kellendonklezing) (1998)
• Rob Delvigne, 'Willem Frederik Hermans in de prijzen (1998)
• Rob Delvigne, 'De tranen der acacia's - Enkele historische achtergronden' in 'Literatuur' (november/december 1998)
• Eind 1998 werd de debuutroman van W.F. Hermans 'Conserve' herdrukt. Tegelijk verscheen 'Over Conserve - Kritieken en essays', samengesteld door Kees de Bakker.
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans - Kussen door een rag van woorden' in 'Mijn eerste boek. 30 schrijversdebuten' van Kees de Bakker (1999)
• Tonnie Luiken (redactie), 'Sterfboek: een verzameling artikelen over Willem Frederik Hermans' (1999)
• Hans van Straten, 'Hermans, - zijn werk, zijn tijd, zijn leven.' (1999).
• 'Teruggevonden gesprekken met Willem Frederik Hermans' (heruitgave van 'Ze zullen eikels zaaien op mijn graf')
• Een interview met W.F. Hermans in: Ischa Meijer, 'De interviewer' (1999)
• Tonnie Luiken (redactie), 'Sterfboek 2' (1999)
• Ivan Sitniakowsky, 'Opdracht van W.F. Hermans' (1999)
• Joris van Groningen: 'De tijdmachine van W.F. Hermans. Het raderwerk van 'Een heilige van de horlogerie'' in 'Literatuur' (september/oktober 1999)
• 1 hoofdstuk: 'De gruwelkamer van W.F. Hermans of Ik moet altijd gelijk hebben' in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza I' van Adriaan Morriën (1999)
• 3 hoofdstukken in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza 2' van Adriaan Morriën (1999)
• 3 hoofdstukken over W.F. Hermans in 'Lezen achter de letters' van Hella S. Haasse (2000)
• Een interview met W.F. Hermans in 'De verdwijning van de schrijver' van Mark Schaevers (2000)
• 3 hoofdstukken: 'Willem Frederik Hermans - De donkere kamer van Damocles' 'Willem Frederik Hermans - Het behouden huis' en 'Willem Frederik Hermans - Au pair' in 'Boekenlijst Nederlands. Vragen en antwoorden bij de 50 meest gelezen Nederlandse boeken' van Frans Lennaerts (2000)
• 'Het bibliografisch universum van Willem Frederik Hermans' (2000)
• Een hoofdstuk over 'Het behouden huis' in 'Literaire smaakmakers. Uitgevers en hun favoriete boeken' van Ed van Eeden (2000)
• Wilbert Smulders: 'Mandarijnen op zwavelzuur (1864). De kunst als jungle' in 'Literatuur' (november-december 2000)
• Sonja Pos, 'Navolging in romans van W.F. Hermans, in Hans Weigand, 'Na-apers en zondebokken. Over waarheid en leugen in de roman' (2001)
• Raymond J. Benders en Wilbert Smulders (redactie), 'Apollo in Brasserie Lipp, bespiegelingen over Willem Frederik Hermans' (2001)
• 1 hoofdstuk: 'De donkere kamer van Damokles' in 'Gouden fictie. Het fenomeen everseller' van Marja Pruis (2001)
• Freddy de Vree, 'De aardigste man ter wereld' (2002)
• Arno van der Valk, 'W.F. Hermans: het grootste gelijk buiten Nederland' (2002)
• Tonnus Oosterhoff, 'Verhaal zonder voortgang' in ' Dansen zonder vloer' (2003)
• Ronald Havenaar, 'Muizenhol - Nederland volgens Willem Frederik Hermans' (2003)
• Een interview met Willem Frederik Hermans in 'De interviewer en de schrijvers' van Ischa Meijer (2003)
• 1 hoofdstuk: 'In memoriam Willem Frederik Hermans' in 'Laatst met een vrouw' van Gerrit Krol (2004)
• Karin Anema, 'De Noorse liefde van W.F. Hermans' (2005)
• Cees Nooteboom, 'Het behouden huis' (rede) (2005)
• Elly Kamp, 'Iedereen zei, dat is pornografie. Willem Frederik Hermans en de ontvangst van De tranen der acacia's' (2005)
• Ad Fransen, 'W.F. Hermans, Ee Hollander in Parijs' (2005)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Au pair' door G.F.H. Raat in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 2005)
• 'De Gids' bracht in 2005 een (dubbel) W.F. Hermans-nummer uit.
• Bob Polak, 'In Groningen was ik van ellende doodgegaan' (2005)
• 1 hoofdstuk: 'W.F. Hermans - Bei dir war es immer so schön' in 'Uitgelezen Lunteren: Schrijvers over Lunteren en omgeving' van Arno van der Valk (2005)
• 2 columns over W. F. Hermans in 'Trijfels' van Nico Scheepmaker (2006)
• Martien J.G. de Jong, 'Duivels plezier en satanisch medelijden: het rancuneuze schrijven van Willem Frederik Hermans' (2006)
• Sonja Pos, 'Dorbeck is alles!: thema's, motieven en compositie in enkele romans en verhalen van W.F. Hermans, bezien vanuit de theorie van René Girard over navolging, rivaliteit en zondebokmechanisme' (proefschrift) (2007)
• 3 hoofdstukken over W.F. Hermans in 'De broek van Brahms' van Lo van Driel (2007)
• Henk Propper, 'Geen vrolijke wetenschap - Het onverbiddelijke wereldbeeld van Willem Frederik Hermans' in 'Ons Erfdeel' (februari 2007)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans. Ik heb altijd gelijk' door Rudi van der Paardt in 'Lexicon van Literaire Werken' (november 2007)
• Pieter Steinz bespreekt 'Nooit meer slapen' in 'Het web van de wereldliteratuur. Welke 100 boeken hebben de literaire X-factor?' (2007)
• Huug Kaleis, 'Gedreven door verwantschap: essays over Willem Frederik Hermans' (2008)
• Antiquariaat Fokas Holhuis, Willem Frederik Hermans, catalogus 44 (oktober 2008)
• Ewald Vanvugt, 'De bewondering' (2008)
• Wilbert Smulders en Frans Ruiter, 'Alleen blindgeborenen kunnen de schrijver verwijten dat hij liegt' (2009)
• Mats Beek, 'De dagboeken van C. Buddingh' en de vraag of W.F. Hermans op de man speelde' in 'Wie niet weg is is gezien', red. Wim Huijser en Peter de Roos (2009)
• Enkele ZKV's in 'Vijf bijlen' van A.L. Snijders (2009)
• Dirk Baartse en Bob Polak, 'Het Grote Willem Frederik Hermans Boek' (2010)
• Willem Otterspeer, 'Hermans in hout - De Canadese avonturen van Willem Frederik Hermans' (2010)
• Een hoofdstuk over 'Herinneringen van een engelbewaarder' in '50 maal lezer: Een leesgeschiedenis' van Wim Huijser' (2010)
• Jan Veenstra, 'Pietje Bell leest de krant' in 'Het scherp van de snede. De Nederlandse literatuur in 100 en enige polemieken', samengesteld door Pierre Vinken & Hans van den Bergh (2010)
• Rob Bindels, 'W.F. Hermans cahier' (2011)
• Een interview: 'Ik ben meer dan vroeger een stilist' door Arjen Schreuder in 'Het moet pijnlijk blijven. De mooiste schrijversinterviews' samengesteld door Frénk van der Linden en Freddy van Thijn (2011)
• Arnon Grunberg, 'De grote drie' (bibliofiel) (2011)
• 2 hoofdstukken over W.F. Hermans in 'Inkijk: reflecties van een lezer' van Hella S. Haasse (2011)
• W. F. Hermans en Tom Poes: een discours tussen Sergeï Sitniakowsky, Tim Krabbé, K. Schippers, Cornelis Jan Aarts, R.P. Anastase Prudhomme S.J. en Willem Frederik Hermans (2011)
• Mette de Jonge en Sopie Kok, 'Staphorst in de subtropen - Henk Prins en de omstreden reis van W.F. Hermans naar Zuid-Afrika' in 'De Boekenwereld' (maart 2012)
• Piet Calis, 'Literaire vriendschappen en andere misverstanden: Willem Elsschot, Hella S. Haasse, W.F. Hermans, Jan Wolkers, Harry Mulisch, Hugo Claus en vele anderen over het eindeloze avontuur van het schrijven' (2012)
• Ewoud Kieft, 'Oorlogsmythen: Willem Frederik Hermans en de Tweede Wereldoorolog' (2012)
• 1 zkv: 'Van weerzin' in 'Brandnetels & verkeersborden' van A.L. Snijders (2012)
• Willem Freselijk Haarmens (= Thomas Herman Anthonius Maria Cool), 'Zonder Professoren : het ware verhaal van 1970-1975 : met een advies tot boycot van Nederland' (2012)
• Willem Otterspeer, 'Dorbeck, waar ben je?: een biografisch essay over De donkere kamer van Damokles' (2012)
• Wilem Otterspeer, 'Slaan en geslagen worden. Willem Frederik Hermans en de pornografie' in 'Pornografie in de Nederlandse literatuur', redactie Joost van Driel en Rick Honings (2012)
• Sylvia Willink-Quiël, 'Hermans in brons' in 'De Parelduiker' (2012/5)
• 1 hoofdstuk: 'W.F. Hermans en Adriaan Morriën. Vijandschap en camaraderie' in 'Terzijde van de vulkaan' van Rob Molin (2012)
• Willem Otterspeer, 'De mislukkingskunstenaar: Willem Frederik Hermans; deel 1 (1921-1952) (2013)
• 2 ZKV's over het gedicht 'Suzanne' van W.F. Hermans in 'Wapenbroeders' van A.L. Snijders (2013)
• In 'De boekenapotheek - Lees & genees' van Ella Berthoud & Susan Elderkin uit 2013 wordt 'Onder professoren' van Willem Frederik Hermans besproken als boek tegen 'afgunst' (De Nederlandse boeken zijn aan de vertaling toegevoegd door Maarten Dessing).
• Alle Pieron, 'Verblinding en val: analyse van W.F. Hermans' Nooit meer slapen' (2014)
• A.L. Snijders, 'WFH: 5 zkv's' (bibliofiel, 40 ex.) (2014)
• Willem Otterspeer, 'Waar de politiek de literatuur snijdt: over Hermans en Vestdijk en hun 'vriendschap'' (bibliofiel, 150 ex.) (2014)
• Gerard Reve, 'Over W.F. Hermans' (reefdruk, brief, 30 ex.) (2014)
• Wim van Binsbergen, ' 'Als je negers op een afstand ziet...': Otterspeers jonge Hermans: al te persoonlijke kanttekeningen bij het eerste deel van Otterspeers W.F. Hermans-biografie' (2014)
• Christiaan Weijts, 1 hoofdstuk: 'Fatale ironie en kale details - De donkere kamer van Damokles als klassieke roman' in 'Achternamiddagen - Rondleiding door het atelier van de schrijver' (2014)
• Ranne Hovius, 'Vogels van waanzin: psychiatrie in Nederlandstalige romans en gedichten' (2015)
• Max Pam, Hans Renders, Piet Schreuders, 'Het motorzijspan van Willem Frederik Hermans: over leven en werk van Willem Frederik Hermans' (2015)
• Christophe Vekeman, 'Nooit meer typen: de schrijfmachinecollectie van W.F. Hermans' (2015)
• Willem Otterspeer, 'De zanger van de wrok: Willem Frederik Hermans Biografie, deel II (1953-1995)' (2015)
• 1 lemma: 'Hermans, Willem Frederik' + een boekweb in 'Steinz Gids voor de wereldliteratuur' van Jet & Pieter Steinz (2015)
• Een stuk over Willem Frederik Hermans in 'De schrijver als hoofdpersoon: lezen als avontuur' van Cees Nooteboom (2015)
• Willem Otterspeer over 'Onder professoren' in ' Spiegel of lachspiegel?: de betekenis van de campus novel voor de wetenschaps- en universiteitsgeschiedenis', redactie L.J. Dorsman en P.J. Knegtmans (2015)
• Daan Rutten, 'De ernst van het spel: Willem Frederik Hermans en de ethiek van de persoonlijke mythologie' (proefschrift) (2016)
• 2 columns over W.F. Hermans in 'Van mij valt niks te leren' van Peter Buwalda (2015)
• 1 hoofdstuk: 'Nooit meer slapen' in 1001 boeken die je gelezen moet hebben', onder redactie van Peter Boxall en Ed van Eeden (2017)
• Rainer Erich Scheichelbauer, 'Willem Frederik Hermans als filosoof' (750 ex.) (2017)
• Thomas Heerma van Voss, Jan van Mersbergen, Daan Stoffelsen (redactie), 'De onbekende Willem Frederik Hermans : fotograaf, biograaf, toneelschrijver, kunstenaar en inspirator' (2017)
• Willem Otterspeer, 'De ontgifting' (2018)
• 1 hoofdstuk: 'Sneeuwwitje' in 'Bakvis: een leesautobiografie' (2018)
• 1 herinnering aan W.F. Hermans in 'Het rimpelperspectief' van Hans Dorrestijn (2018)
• Jan Wim Derks en René Hesselink (redactie), 'Hermans honderd' (2021)
• 1 hoofdstuk: 'Willem Frederik Hermans (1985)' in 'Van Kluun tot Clinton' van Peter Mabelus (2022)
• 1 hoofdstuk: 'De donkere kamer' in 'Maarten & Nicolien beleven het Pad van de Vrijheid' van Wim Huijser (2022)
• Salomon Kroonenberg, 'De aarde volgens W.F. Hermans. De schrijver als geoloog' (2023)
  
  

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• 1 parodie op W.F. Hermans in 'Idem: tien parodieën' van F. Bordewijk (1957)
• 'De donkere kamer van Damocles' werd in 1963 verfilmd door Fons Rademakers, met als titel: 'Als twee druppels water'. De verfilming volgt bepaald niet 'als twee druppels water' het boek.
• 'Paranoia' werd in 1967 verfilmd door Adriaan Ditvoorst.
• Hollywood (1970), uitgegeven t.g.v. de Amsterdamse boekenmarkt
• Het verhaal 'De blinde fotograaf ' werd in 1973 verfilmd door Adriaan Ditvoorst.
• Vrij Nederland vroeg twintig Nederlandse schrijvers (o.a.) wat ze het beste en het slechtste boek van 1975 vonden. Guus Luijters en Tim Krabbé gaven 'Onder Professoren' van W.F. Hermans als het beste boek van 1975. Lidy van Marissing gaf hetzelfde boek op als slechtste boek van 1975.
• 'De elektriseermachine van Wimshurst ' werd in 1978 verfilmd door Erik van Zuylen.
• Vrij Nederland hield in 1978 een onderzoek naar de boekenlijsten op middelbare scholen. W.F. Hermans stond bij de meestgenoemde schrijvers op nummer 3. Op de lijst van meest genoemde boeken stond 'Het behouden huis' op nummer 8.
• Een zelfportret van W.F. Hermans in 'Schrijvers tekenen zichzelf' (1980). Een uitgave van 'De Revisor'.
• Bulkboek 14 was aan Willem Frederik Hermans gewijd, met als titel: 'Hundertwasser, honderdvijf en meer'.
• Bulkboek 74 was aan Willem Frederik Hermans gewijd, met als titel: 'King Kong'.
• Bulkboek 104 was aan Willem Frederik Hermans gewijd, met als titel: 'Vijf verhalen'.
• 'Een wonderkind of een total loss' verscheen als Bulkboek 180.
• Bulkboek 223 was aan Willem Frederik Hermans gewijd, met als titel: 'Filip's Sonatine/De zegelring'.
• 
  Kees Maas en Willem Wisselink van de 'De Enschedese School' maakten in 1981 onder de titel 'De doka van Hercules' en onder het pseudoniem W.F. Barnards een parodie in stripvorm op 'De donkere kamer van Damocles' van W.F. Hermans. Deze uitgave werd vrijwel meteen na verschijnen op last van het bestuur uit de handel genomen en vernietigd: de publicatie was 'van laag allooi' en ook was W.F. Hermans niet op de hoogte gesteld.
• Hendrik Maarten (Henri) Osewoudt uit 'De donkere kamer van Damocles', Alfred Issendorf uit 'Nooit meer slapen' en Rufus (Roef) Dingelam uit 'Onder professoren' werden door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• 'Mandarijnen op zwavelzuur' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1955.
• 'De donkere kamer van Damocles' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1958.
• 'Nooit meer slapen' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1966.
• 4 tekeningen van Willem Frederik Hermans in 'Tekeningen: politici, schrijvers, vogels' van Siegfried Woldhek (1987)
• 'Vrij Nederland' vroeg auteurs om hun top-10 voor 'De leeslijst'. De lijsten stonden in het nummer van 12-09-1987.
  - 'De tranen der acacia's' stond op het lijstje van Maarten ducrot op nr. 6 en op het lijstje van Digna Sinke op nr. 8.
  - 'Het sadistisch universum' stond op het lijstje van Anne Mantel op nr. 6.
  - 'Nooit meer slapen' stond op het lijstje van Marga Minco op nr. 4.
• Voor 'De Bijenkorf' maakten Jan Croes, Jos Paardekooper, Jan Geerlings en Gerard Heijnen in 1990 'De Ideale Bibliotheek. 100 boeken die iedereen gelezen moet hebben'. Van W.F. Hermans namen zij op: 'De donkere kamer van Damocles' (op nr. 3), 'Het behouden huis' (op nr. 21) en 'Nooit meer slapen' (op nr. 46).
• 'Vincent literator' (1990), uitgave t.g.v. het Vincent van Gogh-jaar.
• 'Het hoedenparadijs' (met Freddy de Vree) (1991), 40 fotocollages.
• Een foto uit eigen doos (1994) Doos met 36 bijzondere foto's (formaat 15 x 21cm) voorzien van bijschriften en inlegblad met toelichting.
• In 1994 las Hermans voor de VPRO-radio 'De god denkbaar, denkbaar de god' in zijn geheel voor. Dit werd ook op CD uitgegeven (4 CD's)
• Dick Raaijmakers maakte in 1995 'Hermans' Hand. Een pro-memoriam', een danceperformance.
• In de 'top-100' van boeken die scholieren in 1997 op hun lijst zetten staat 'De donkere kamer van Damocles' op nummer 9. Op 13% van de lijsten komt het boek voor!
  - 'Het behouden huis' staat op nummer 37 en komt op 4% van de lijsten voor.
  - 'Au pair' staat op nummer 41 en komt ook op 4% van de lijsten voor.
  - 'Nooit meer slapen' staat op nummer 59 en komt op 3% van de lijsten voor.
  - 'Herinneringen van een engelbewaarder' staat op nummer 88 en komt op 2% van de lijsten voor.
• In Den Haag komt een nieuw instituut op het gebied van de Nederlandse literatuur, gewijd aan het werk van W.F. Hermans. Prof. dr. Frans Jansen (Hermans-kenner) is bij het project betrokken om een integrale en wetenschappelijk verantwoorde uitgave van het verzameld werk van Hermans te verzorgen.
• De Rijksuniversiteit Groningen wil in 2000 Hermans eren met een standbeeld. Een eerbewijs aan 'een groot schrijver met een groot Gronings verleden'. De vraag is of Hermans hier blij mee zou zijn. Na zijn vertrek uit Groningen in 1973 is hij er nooit meer terug geweest. In mei 1999 werd beslist dat het beeld er niet komt.
• Max Pam maakte voor HP/De Tijd (10-09-1999) een lijst met de 100 beste boeken van de eeuw. Hij nam hierin van W.F. Hermans op:
  Op nr. 1: 'De donkere kamer van Damocles' (Een onvergankelijk meesterwerk met dubbelgangers-motief)
  Op nr. 6: 'Mandarijnen op zwavelzuur' (Ongehoord geestige polemieken die een verwoestende invloed hebben gehad)
  Op nr. 12: 'Nooit meer slapen' (Onvergankelijk meesterwerk met het einzelgängers-motief)
  Op nr. 20: 'De god denkbaar denkbaar de god' (Een van de weinige surrealistische romans in de Nederlandse literatuur)
  Op nr. 35: 'De tranen der acacia's' (Zelf heb ik de oorlog nooit meegemaakt, maar ik ben er vast van overtuigd dat dit boek de stemming tijdens de oorlog het meest benadert)
  Op nr. 51: 'Wittgenstein' (Alles samengevat en verbeterd door de man die Wittgenstein in Nederland heeft geïntroduceerd)
  Op nr. 78: 'Onder professoren' (Niet zijn beste werk, maar toch zijn er weinig boeken waarin het universitaire leven zo meedogenloos wordt beschreven)
• Er bestaat een 'Stichting Hermans-magazine'. Zij geeft het kwartaalblad Hermans-magazine uit. Behalve dit magazine geeft de stichting nog andere aan WFH gewijde publicaties uit, waaronder wandeltochten en een Hermans-kalender. Ook verscheen er een speciale Hermans-postzegel.
• De Balie organiseerde in september 2000 een driedaags festival rond W.F. Hermans. Op dit festival werd ook de complete bibliografie gepresenteerd.
• 'Het Parool' nam 'De donkere kamer van Damokles' en 'Mandarijnen op zwavelzuur' op in een (internationale) lijst van De honderd mooiste boeken van de eeuw.
• 'Het behouden Huis' kwam in 2000 uit als 'Penta pocket'.
• W.F. Hermans staat op de boekenbon van vijf euro.
• Begin 2002 gaven de Erven Hermans zijn archief in bruikleen aan de Koninklijke bibliotheek in Den Haag. Het is niet toegankelijk voor derden.
• 'Au pair' werd in 2002 uitgegeven in de 'Grote Lijster-serie'.
• 'Nooit meer slapen' werd in 2002 uitgegeven in de 'Kroonlijster-serie'.
• Gerrard Verhage gaat 'Nooit meer slapen' verfilmen.
• Een steen met het gedicht: 'Doodlopende straat' van W.F. Hermans, in het Ruiterskwartier in Leeuwarden, in het kader van 'Poëzie op straat'.
• 'W.F. Hermans. Een overgevoelige natuur', televisiedocumentaire in twee delen door Max Pam en Jan Bosdriesz (uitgezonden november 2005, op DVD uitgebracht november 2006).
• Luisterboek: Willem Frederik Hermans leest De God Denkbaar Denkbaar de God (4 cd's) (2005)
• 1 portret van Willem Frederik Hermans in '222 schrijvers. Literaire portretten' van Eddy en Tessa Posthuma de Boer (2005), met het citaat 'Ik schrijf, omdat ik in iedere gedachte die ik heb, verloren ga.'
• Het Letterkundig museum publiceerde begin 2007 een top 100 van grootste dode schrijvers. Ook W.F. Hermans was in dit 'Pantheon' opgenomen. Eind 2008 zal het museum met een permanente expositie aandacht aan deze schrijvers besteden.
• Twee gesprekken met W.F. Hermans op 'Hier is... Adriaan van Dis' (10 DVD's) (2008)
• 4 portretten van W.F. Hermans in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
• 'De donkere kamer van Damokles' werd in 2012 in het kader van de actie 'Nederland leest' door de bibliotheken gratis aan de leden uitgedeeld.
• Ger Thijs bewerkte in 2013 'De donkere kamer van Damocles' voor toneel.
• Een kaart met foto en bi(bli)ografische gegevens van W.F. Hermans in 'Schrijverskwartet' (2009)
• 'Homme's hoest' vwrscheen in 2014 in de Grote lijster-serie.

Literaire prijzen

• Twee keer 1e prijs voor welsprekendheid in het FAMOS-toernooi voor scholieren
• Eerste prijs Opstelwedstrijd van DVS 1938 voor het verhaal 'Uitvinder'
• Essayprijs van de gemeente Amsterdam 1949 voor 'Fenomenologie van de pin-up girl'
• Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945, 1957 voor zijn verdiensten op het gebied van het korte verhaal. (geweigerd)
• Vijverberg-prijs 1966 voor 'Nooit meer slapen'. Hermans bestemde het geld voor de actie 'Eten voor India'
• W.F. Hermans heeft veel literaire prijzen, waaronder de P.C. Hooft-prijs (1971) geweigerd. De P.C. Hooft-prijs weigerde hij, omdat in een eerste brief van het ministerie (22-12-1972) gemeld werd dat de geldprijs 18.000 gulden bedroeg, maar men in een excuusbrief (11-01-1973) schreef dat dat een tikfout was. Het bedrag was 8.000 gulden. Vervolgens meldde Hermans minister P.J. Engels dat 'hij niet bekroond wenste te worden door een minister wiens handtekening van de ene op de andere dag 10.000 gulden in waarde daalt'. Het minisiterie kocht vervolgens voor ƒ 8000,00 boeken van W.F. Hermans en schonk deze aan Nederlandse culturele en wetenschappelijke instellingen
• Wel aanvaardde hij de Prijs der Nederlandse Letteren 1977 voor zijn gehele oeuvre. (De toespraak die Hermans hield op 04-11-1977 bij de aanvaarding van deze prijs staat in: 'Houten leeuwen en leeuwen van goud, blz. 114-118)

 

Het omslag, waarin de aan de Grote Prijs der Nederlandse Letteren verbonden oorkonde wordt uitgereikt, de hoogste onderscheiding die aan een Nederlandse schrijver te beurt kan vallen, dat omslag ziet er op een afstand uit of het van rood marokkijnleer is gemaakt. Maar het is niet van marokkijn leer. HET IS VAN PLASTIC! Jazeker, ongelogen. Plastic! Twee dubbeltjes bij de Hema! Milieuvervuilend plastic! Na een jaar of vijf zal het keihard worden en tot een klein kruimeltjes uiteenvallen. Ik vraag me af hoeveel besluitvormingsconferenties er indertijd gewijd zijn aan de belangrijke besparing van minstens drie tientjes die op deze manier is bereikt. (W.F. Hermans, van Age Bijkaart uit Parijs, Parool, 26-11-1977)

• 'De heilige van de horlogerie' werd genomineer voor de AKO-literatuurprijs 1988.
• 'Au pair' werd genomineerd voor de Europese Literatuurprijs (1991).
• 'Au pair werd genomineerd voor de Aristeion-prijs 1992.
• Tijdens de Avond van het boek op 11 maart 2007 werd de top-tien van beste Nederlandstalige boeken aller tijden bekendgemaakt.'De donkere kamer van Damokles' stond op de vijfde en 'Nooit meer slapen' op de zesde plaats. Er was een internetstemming aan voorafgegaan waaraan meer dan 15000 mensen meededen.

In 1999 verscheen 'Willem Frederik Hermans in de prijzen' uitgegeven door 'Stichting Hermans-magazine', met een overzicht van alle prijzen die Hermans gekregen heeft of waarvoor hij manuscripten heeft ingezonden. Sommige van die manuscripten of scenario's zijn nooit gepubliceerd.

Voorjaar 2000 werd de WHF Essay-prijs ingesteld, voor het beste essay over het werk van Hermans.

Werk van W.F. Hermans geciteerd in een overlijdensbericht

Volkskrant, 03-01-1987

Biografische opmerkingen

• De vader van W.F. Hermans was onderwijzer. Zijn (bangelijke) moeder werkte - tot haar huwelijk in 1913 - ook in het onderwijs. W.F. Hermans had een oudere zus: Corry.
• Hermans ging naar de lagere school in de Pieter Langendijkstraat.
• Hermans volgde (vanaf 1933) het Barlaeusgymnasium in Amsterdam, in de derde klas bleef hij zitten.
• Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog - 14 mei 1940 - laat zijn zus zich door een oudere neef doodschieten, waarna deze neef ook zichzelf doodt.
• In 1944 schreef Hermans de roman 'Argeloze terreur'. Het boek werd niet uitgegeven. Later werkte hij het om tot 'In de mist van het schimmenrijk'.
• In het voorjaar van 1945 kwam Hermans veel bij de arts/schrijver Cola Debrot. Debrot nam Hermans soms mee naar patiënten en stelde hem voor als dokter Klondyke.
• W.F. Hermans studeerde fysische geografie en mineralogie aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde in 1955. Eigenlijk had hij geologie willen studeren, maar zijn vader wilde dat hij een studie koos waarmee hij leraar kon worden.
• W.F. Hermans trouwde in 1950. In 1955 werd een zoon (Ruprecht) geboren.
• 'De tranen der acacia's' werd door de katholieke Informatie Dienst Inzake Literatuur (IDIL) op de zwarte lijst geplaatst.
• Wegens anti-katholieke passages in 'Ik heb altijd gelijk' werd Hermans een proces aangedaan (20-03-1952). Hij werd vrijgesproken. Niet Hermans was anti-katholiek, maar het (pathologisch) personage in zijn roman.
• In 1958 werd W.F. Hermans aan de Rijksuniversiteit van Groningen aangesteld als lector in de fysische geografie. Hij woonde in Groningen (Turfsingel 3a, later Spilsluizen nz 17a) en later in Haren.
• In 1973 nam hij ontslag en vestigde zich als full-time schrijver in Parijs. In 'Onder professoren' (1975) heeft hij het universitaire milieu in Groningen verbitterd en uiterst venijnig beschreven.
• W.F. Hermans debuteerde met poëzie: 'Kussen door een rag van woorden'. Deze bundel gaf hij in eigen beheer uit. Daarna volgden recensies, essays en verhalen. Zijn romandebuut was 'Conserve' in 1947.
• In 1950 heeft Hermans aan Gerard Reve in een brief het voorstel gedaan om samen een roman te schrijven, eventueel al corresponderend in briefvorm. Deze brief, gedateerd op 24-01-1950, werd geveild in Haarlem op 02-12-1998.
• Het belangrijkste thema in het werk van W.F. Hermans is de chaos in de wereld. In deze chaos probeert de mens (tevergeefs) orde en zin te ontdekken. In zijn werk bestrijdt Hermans politieke, religieuze en filosofische stromingen die menen dat er in de chaos wel orde te scheppen is.
• Enkele van zijn romans spelen in de oorlog. De oorlog is een mooi decor voor zijn thema dat elk streven naar geluk of harmonie zinloos is.
• W.F. Hermans werd beïnvloed door o.a. Multatuli, Kafka, Bordewijk en L. Wittgenstein.
• 'Hermans' is hier geweest' (1967) was eerder opgenomen in 'Drie melodrama's' (1957). Van Oorschot had niet overlegd met W.F. Hermans over deze uitgave. Hermans begon een proces en de uitgave werd op last van de rechter stopgezet.
• Op 08-11-1976 stond in Trouw een overlijdensadvertentie met als aanhef: ' "Effatha" De Here heeft plotseling Thuis gehaald onze geliefde Broer, Zwager en Oom Willem Frederik Hermans op de leeftijd van 60 jaar'. Het tijdschrift 'De Klopgeest' haakte hierop in met een themanummer 'Na de dood van Willem Frederik Hermans' , met bijdragen van o.a. G.A. van Oorschot en Simon van het Reve.
• Hermans schreef vaak kritisch, ook over andere schrijvers. Zo zou C. Buddingh' mede door kritiek van Hermans op zijn dagboeken in een depressie geraakt zijn. (NRC-Handelsblad 18-08-1987, staat in: 'Houten leeuwen en leeuwen van goud, blz. 366-378)
• Ook tegenover zijn eigen werk stond Hermans kritisch. Dit perfectionisme leidde ertoe dat bij herdrukken vaak correcties werden aangebracht.
• In 1990 ontving W.F. Hermans het eredoctoraat Letteren en Wijsbegeerte aan de Universiteit van Luik vanwege zijn bijzondere verdienste voor de Nederlandse literatuur.
• W. F. Hermans was een verzamelaar van typemachines. Na zijn dood is zijn verzameling tentoongesteld geweest. Hij gaf de verzameling via zijn testament in bruikleen aan het Museum voor schrift en kantoortechniek Scryption in Tilburg. In 2013 werden ze verkocht aan Gert Brouns van boekhandel Limerick in Gent.
• De laatste jaren van zijn leven woonde hij in Brussel (vanaf 1991).
• W.F. Hermans werd op 10-04-1995 opgenomen in de Clinique Parc Leopold in Brussel. Hij overleed in het Academisch Ziekenhuis van Utrecht aan longemfyseem. Drie pakjes Gauloises per dag bleek uiteindelijk toch te veel. Het is niet bekend waarom hij zich drie dagen voor zijn overlijden naar Utrecht liet brengen.
• W.F. Hermans werd op 01-05-1995 in kleine kring gecremeerd in crematorium Daelwijck in Utrecht.
• In het Letterkundig museum staat een bronzen kop van W.F. Hermans, gemaakt door de kunstenares Sylvia Willink-Quièl.

handtekening W.F. Hermans

Uit mijn weblog

Sarien fotografeerde de twee huizen in Groningen waar W.F. Hermans gewoond heeft: Turfsingel 3a en Spilsluizen nz 17a.

De linkerfoto is Turfsingel 3a. Bij de openstaande deur rechts staat links huisnummer 3 en rechts staat 3a. Bij de bruine deur links horen de huisnummers 5 en 5a.
De rechterfoto is Spilsluizen 17a, de woning waar Hermans tot 1967 heeft gewoond.  Op de eerste verdieping was zijn werkkamer waar hij zijn meesterwerken 'De donkere kamer van Damocles' en 'Nooit meer slapen' schreef. De deur waar je recht tegenaan loopt als je het trapje oploopt is Spilsluizen nz 17. De deur rechts hoort bij Spilsluizen nz 17a. Rechts van de woning is een doorgang met een deur. Hier wilde Hermans altijd zijn fiets stallen, maar dat mocht niet van de huisbaas. Hierover kregen ze ruzie.

W.F. Hermans woonde later in Haren, op Julianalaan 11:

Hermans woonde in dit huis van 1967 tot 1973. Toen verkocht hij het aan de bekende oogarts Jan Worst, die het linkergedeelte aan het huis heeft laten bouwen. Hermans nam in 1973 ontslag als docent fysische geografie bij de universiteit. Hij verhuisde naar Parijs en kwam nooit meer terug in Groningen. Zijn weduwe noemde dit later: 'De beste stap in ons leven, weg van de bekrompenheid en het niet begrepen worden in Nederland.'
Het Groninger studentendispuut Flanor nodigde Hermans in 1990 uit voor een optreden. De schrijver liet weten alleen naar Groningen te willen komen als Flanor de aula van het Academiegebouw zou reserveren, zodat hij op gepaste wijze nogmaals zijn ongenoegen over de stad Groningen en haar universiteit zou kunnen uitspreken.

Anderen over W.F. Hermans

• Willem Frederik Hermans is een dwarsdrijver in de Nederlandse literatuur. Zijn werken zijn getekend door bitter sarcasme, maar evenzeer door de bewogenheid met de bedrogen en verslagen mens. (Ben Bos, De Nieuwe Linie, 20-02-1965)
• Dat ons land in de oorlog niet had kunnen meedoen ontwikkelde zich bij Hermans, met zijn machtsdrift die ik pas later goed kon doorzien, tot een persoonlijke vete. Achter alles lopen we aan, vond hij, we zijn niets waard. Die overtuiging viel af te lezen van zijn jong, knap, meestal strak gehouden gezicht, dat ook als hij lachte op smalen leek afgesteld. Er viel ook genoeg te smalen en te kritiseren hier, hij had daarin gelijk. Wel lag het in zijn aard om zijn kritiek onmiddellijk een persoonlijk karakter te geven. Als we een keer een groot talent in ons midden hebben, dan staren we ons dood op wat in het buitenland gebeurt en we herkennen het niet. Zo ongeveer dacht hij erover. (Adriaan van der Veen, Blijf niet zitten waar je zit, blz. 45/46)
• Willem Frederik Hermans is een leesbaar, een boeiend, maar ook een duister schrijver. Wie al zijn werken gelezen heeft, naar betekenissen speurend, citaten en ideëen noterend, rubriekjes aanleggend, voelt zich overweldigd door bergen materiaal die de rubriekjes ontwrichten, verloren in een klein woud van typerende beelden en romansituaties, een wirwar van thema's en themaatjes. Maar uit dat woud en die wirwar kan althans één ding met zekerheid opgemaakt worden: vrijwel alles valt terug te brengen tot één enkel hoofdthema en dat is de Almacht. (Huug Kaleis, Tirade 161, november 1970)
• Pas toen ik al een aantal jaren studeerde verscheen het werk dat de teleurstelling verwoordde, een perspectief bood, zij het in negatieve zin, en tegelijkertijd het gehele academische bedrijf relativeerde, ja zelfs afdeed als een gruwelijke vergissing. Nooit meer slapen was een eigenaardige weldaad in mijn studenten-tijd, (zoals Onder professoren, hoeveel minder goed ook dan Nooit meer slapen een weldaad is nu ik wetenschappelijk medewerker ben), één roman die tenminste aansloot bij mijn eigen bestaan. (Maarten 't Hart, De som van misverstanden, blz. 18)
• In de schrijver Willem Frederik Hermans bewonder ik dat hij een samoerai is: hij is een vechter die alléén vecht, zonder deel uit te maken van een leger met vechters, en zonder behoefte aan medevechters aan zijn kant. (Jeroen Brouwers, Vrij Nederland, 05-09-1981)
• Hij werkte meestal 's nachts als het stil was. En volgens hem bracht hij zich dan in een staat van opwinding om te kunnen schrijven. Ik denk door zich ongelukkig te voelen, woedend ook. Dan kwam hij pas in een toestand van spanning, ontroering en beroerdheid. En van daaruit schreef hij dan, vrij snel kreeg ik de indruk, de hele nacht door. (A. Morriën, Haagse Post, 23-04-1983)
• Fysische geografie was in de bekwame handen van dr. W.F. Hermans. Hij doceerde meteorologie en cartografie. Ik ben nu alles vergeten, maar destijds was ik hem er dankbaar voor dat ik het verschil wist tussen een kegel- en een mercatorprojectie, en tussen rijp en ruige rijp. Het tentamen legde ik af in zijn riante villa in Haren, waar hij mij, ondanks het vergevorderde uur, in ochtendjas ontving. Hij stelde mij een paar korte, zakelijke vragen over hygrometers en barometers, die ik blijkbaar naar tevredenheid beantwoordde. Hij was lector en wist nog niet dat binnenkort alle lectoren in één klap professor zouden worden. Zou professor Tamsma, die hem toen het leven begon zuur te maken, en later in Onder professoren als Takkie Tamstra zou optreden, het al wel geweten hebben? Een lector lijkt in ieder geval gemakkelijker te liquideren dan een collega-hoogleraar. (Gerrit Jan Zwier, Land van grote eenzaamheid, blz. 10/11)
• Hij is - in tegenstelling tot de schijn - een echte Hollander. Daarmee bedoel ik dat hij opgesloten zit in een boerenhoeve met blaffende honden, en zelfs met een windbuks op de hooizolder. Zo is hij met grote drift in de weer zijn particuliere stukje grond te verdedigen. Hollandser kan het niet, lijkt me. (Gerrit Komrij, De buitenkant, blz. 54)
• In deze eeuw was W.F. Hermans natuurlijk de meest gevreesde polemist. Hele kudden literaire blafhertjes heeft hij neergelegd. Waar Hermans stond, kwamen ze op het licht af om zich verblind te laten afknallen. Nog altijd is 'Mandarijnen op zwavelzuur' de ideale handleiding voor iedere literaire jagersman.' (Max Pam, HP/De Tijd, 13-11-1998)
• Zes jaar heeft Hermans aan De donkere kamer van Damocles gewerkt. Het is een boek dat zich aan iedere rubricering onttrekt, het is een thriller, een horrorstory, een verzetsroman met satirieke, sadistische en absurde inslag. Het is een superieur spel van de auteur met zichzelf, zijn onderwerp, zijn figuren en lezers. Juist dat spelelement maakt dat men ook als lezer de code, de regels in acht moet nemen. Bij een sprookje maakt men ook geen logische opmerkingen. (Hans Warren, Geheim dagboek 1958-1962, blz. 70, 17-02-1959)
• Hermans gaat uit van de stelling, dat alleen die schrijvers werkelijk 'schrijvers' zijn die de bedoeling hebben méér te zien dan het publiek ziet, die meer willen erkennen dan er erkend was tot het moment dat zij schreven. De anderen zijn geen schrijvers, maar "journalisten". De echte schrijver...bestrijdt wat de massa denkt, en brengt aan het licht wat de massa niet durft denken. (Knuvelder)
• De kern van zijn oeuvre lijkt mij de verhalenbundel 'Paranoia', en daaruit vooral 'Het behouden huis'en misschien nog meer 'Glas'. Op de afstand die nu al begint te groeien, zijn de verhalen sterker dan de romans - 'Nooit meer slapen', het klassieke boek uit zijn oeuvre, uitgezonderd. (Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs, blz. 52/53)
• Hij houdt erg van grappen, voor Een wonderkind of een total loss hebben we een contract afgesloten waarin dwangsommen waren vastgelegd. De auteur zou vijfentwintig mille moeten betalen als hij zijn manuscript niet op tijd zou afleveren, de uitgever vijftig mille als hij het boek niet op tijd zou laten verschijnen. Nu had Hermans dat manuscript al ver voor de vastgelegde datum klaar en ik dacht, oh dat haal ik makkelijk. Maar wat doet de schurk, hij brengt dat manuscript precies op de allerlaatste dag, ik had nog tweeënhalve maand om het te laten drukken. Dat is heel krap, maar ik heb het gehaald. (Geert Lubberhuizen in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 225)
• Overigens valt er bij mijn weten in het werk van W.F. Hermans nergens een mus van het dak, waardoor zijn uitspraak nogal in de lucht blijft hangen, als het ware. (L.H. Wiener, Eindelijk volstrekt alleen, blz. 68)

Mijn favoriete citaat

Weet je waarom in de Bijbel speciaal staat
dat je je vader en moeder niet mag vervloeken?
Omdat ze de eerste personen zijn
die voor zo'n behandeling in aanmerking komen.
(Willem Frederik Hermans, Ik heb altijd gelijk, blz. 88)

Naar een overzicht van citaten

Bronnen o.a.

• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• H.U. Jesserun d'Oliveira, Scheppen riep hij gaat van Au' (1977)
• Lexicon van de moderne Nederlandse Literatuur (1978)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Prisma uittrekselboek Nederlandse literatuur1945-1980 (1987)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Suplement Penta pockets 1992/1993 (1992)
• HP/De Tijd (12-05-1995)
• Uittreksel top-100
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs (1997)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Encarta '98 (1998)
• De incomplete werken van Willem Frederik Hermans, De Slegte (1998)
• Volkskrant (08-01-1999 en 08-03-1999)
• Binnenlands Bestuur (15-01-1999)
• Moorden met woorden. Honderd jaar Nederlandstalige misdaadliteratuur (2000)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
• Poëzie op straat. Poëzieroute Leeuwarden (2004)
• Koninklijke Bibliotheek 90 (Voll. W. 15) van 611 (juli 2019)