
Nienke van Hichtum
Profiel
Achternaam: van Hichtum
Roepnaam: Nienke
Geboren: 13-02-1860
Te: Nes-Westdongeradeel
Overleden: 09-01-1939
Te: Hilversum
Pseudoniem(en): Nienke van Hichtum was
het pseudoniem van Sjoukje Maria Diederika
Troelstra-Bokma de Boer. In haar jeugd kende ze twee
'Nienkes' die goed konden vertellen (Nynke fan Foudgum en Nynke
van Syds), vandaar haar pseudoniem Nienke. Het 'van Hichtum' is
toevallig gekozen. Hichtum is een dorpje vlak bij Bolsward. In
Friesland: Nynke fan Hichtum.
Nienke van Hichtum - 1860-1939
(Bij haar overlijden 9 jan. 1939)
Zij zag als jonge vrouw de stenen over tafel scheren,
toen zij naast Pieter Jelles voor 't geluk van anderen streed.
Zij groeide in die strijd en in het felst ontberen
zag men hoe zij met sterke lach op 't kinderland toeschreed.De zon kwam jaar op jaar tot haar door glazen wanden,
de wijde verten werden haar herinnering,
maar heller dan de zon stond haar warm hart te branden
in 't simpel huis, dat haar krank lijf omving.De kleine kinderen kwamen tot haar en de grote
voor 'acht tot tachtig' maakte zij de lasten licht,
haar heeft een 'kracht, uit Hoger Kracht ontsproten'
tot op het laatst de trouw pen gericht.Nu blies God in haar lamp, als Afke eens in de hare,
zij ging ter rust. 'Us Mem' zei goedenacht.
maar kindskinderen van ons zullen na vele jaren
nog luisteren naar haar. Hun ogen glanzen zacht.
(Cor Bruijn, door hem voorgelezen op de crematie)
Voor tweedehands boeken | Ook van Nienke van Hichtum |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Proza
Voor kinderen:
- Sip-Su, 'de knappe jongen': een Eskimo-geschiedenis (1897)
- De geschiedenis van den kleinen Eskimo Kudlago (1898)
- Oehoehoe I: hoe een kleine kafferjongen page bij den koning werd (1899)
- Oehoehoe in de wildernis (1900)
- Een Kaffersche Heldin. I. Oezinto's vlucht. II. Oezinto en Oehoehoe (1901)
- Afke's tiental. Een schets uit het Friesche arbeidersleven (illustraties van C. Jetses) (1903)
- Friesche schetsen (1905)
- Het apenboek (1905)
- Kinderleven. 10 schetsjes (1906)
- Het feest in het bosch (1913)
- Zwarte Jakob van den Valkenburg: een ware geschiedenis (1914)
- De verstandige poedel (1924)
- Baas Casenave en de gauwdieven (1924)
- Vetel-uurtjes (1924)
- Jetse. Een Friesche vertelling (1924)
- Kleine Niklaas (1924)
- Het groot winteravondboek (4 delen in 1 band) (1925)
- I. Reintje de vos en andere verhalen. De gouden appelen
- II. Reintje de vos en andere verhalen. Koenraad en de ooievaar
- III. De twee wenschen
- IV. Hoe vader het huiswerk deed - Koenraad en de ooievaar (1928)
- Het groot winteravondboek 1. Reintje de Vos (1928)
- Het groot winteravondboek 2. Van een prins, die zelf niet wist dat hij een langen neus had/De tooverviool (1928)
- Het groot winteravondboek 4. Hoe vader het huiswerk deed (1928)
- Baas Casenave (1929)
- Vier duizend kilometer door de Poolwoestijn (1930)
- Jetse: een Friesche vertelling (korte versie van 'Jelle van Sipke-Froukjes') (1931)
- Er was eens een oud vrouwtje: een oud Friesch vertelseltje voor Hollandsche kinderen bewerkt (1932)
- Jelle van Sipke-Froukjes. Een schets uit het Friesche dorpsleven (1932)
- Zwarte Jacob van den Valkenburg: een ware geschiedenis (1934)
- De droom van een herdersjongen (1936)
- Schimmels voor de koets, of ... Vlooien voor de koekepan? Een schets uit het Friesche dorpsleven (1936)
- Drie van de oude plaats. Een schets uit het Friesche leven in de vorige eeuw (1939)
- Geplukte bloemetjes: een bundel heel kleine verhaaltjes (1948)
- De Poolzee ontvlucht (heruitgave van 'Vier duizend kilmeter door de Poolwoestijn') (1955)
- Verhalen van Nienke van Hichtum: een keuze uit haar beste vertellingen (met illustraties van Rie Cramer) (1975)
- Grote omnibus (Afkes tiental/Kek, de jonge eskimo/Jelle van Sipkes Froukjes) (bewerkt door Rik van Steenbergen) (1990)
- Het appeltulbandje: een verhaal van Nienke van Hichtum (1996)
- Er was eens een oud vrouwtje: een oud verhaaltje (vertaling van 'Der wier ris in ald wyfke' door D.A. Heins) (2002)
In het Fries
- Teltsjes yn skimerjoun
- Der wier ris in âld wyfke: in ald teltsje foar de Fryske bern (1908)
- De jonge priiskeatser: in ferhaal foar bern fan 12-80 jier (Friese vertaling van 'Jelle van Sipke-Froukjes') (1939)
- Jonge Jaike fan it Âldhiem (Friese vertaling van 'Drie van de oude plaats' door E.S. de Jong) (1950)
- De tsien fan Martens Afke (Friese vertaling van 'Afke's tiental' door T. Eisenga-de Groot) (1957)
- De jonge priiskeatser. In forhael for bern fen 12 - 80 jier (1970)
- De tsien fan Martens Afke: in skets u´t it Fryske arbeiderslibben (Friese vertaling van 'Afke's tiental' door Jant van der Weg-Laverman) (1989)
- Alde kunde: in mearkeboek (Friese vertaling van 'Oude bekenden' door Jeska Verstegen) (2003)
Schoolboeken
- Uit het Sagenland (3 delen) (met Cor Bruijn) (1927-1929)
Brieven
- Haar correspondentie met uitgeverij Van Dishoeck is in bezit van het Letterkundig Museum in Den Haag.
Hoorspelen
- Schimmels voor de koets of… vlooien voor de koekenpan? (6 delen) (NO, 1942)
- Jelle van Sipke-Froukjes (9 delen) (VARA, 1947)
- Afkes tiental (AVRO, 1954)
- Oehoehoe (VPRO, 1964)
- Afkes tiental in de winter (AVRO, 1974)
- Afkes tiental in de zomer (AVRO, 1974)
Overige non-fictie
- Ethel Turner en haar werken (1905)
- Het spel van moeder en kind. Oude kinderrijmen voor jonge ouders (met Jop Pollmann) (1937)
Vertalingen/bewerkingen
- Leander, Teltsjes yn skimerjoun (1887)
- Ernst Kreidolf, De grasdwergjes (1904)
- In het sprookjesland: Roodkapje (1906)
- Der wier ris in âld wyfke: in âld teltsje foar de Fryske bern (1908)
- Er was eens een oud vrouwtje: een oud-Friesch vertelseltje voor Hollandsche kinderen (1908)
- Fortunatus en zijn zonen: een oud verhaal (1910)
- Kajakmannen: Groenlandsche avonturen, naverteld door N. van Hichtum (1911)
- Heinrich Sohnrey, Friedesientje's levensloop: een Nedersaksische dorpsgeschiedenis (1911)
- Tien verhalen uit de duizend-en-één-nacht (1912)
- Ethel Turner, De vier kinderen Lomax: een kinkhoestgeschiedenis (vertaald door D. van der Stok, onder toezicht van N. van Hichtum) (1913)
- Hans Christiaan Andersen, Duimelijntje (1917)
- Sneeuwwit en Rozerood: een oud sprookje (1917)
- Repelsteeltje, het Kaboutertje (met Rita's proefstuk, door Hermanna) (1917)
- R. Kipling, De witte zeehond en andere verhalen (1917)
- De wonderbare avonturen van Tom Duim: een grappige geschiedenis, opnieuw verteld door N. van Hichtum (1917)
- Louise Alcott, De bewoners van het kleine tuinhuisje (1917)
- De booze wolf en de zeven geitjes, en Goudhaar in het berenhuisje (1917)
- Van een soldaat, een vuurslag en drie honden met groote oogen (1917)
- De tooverhoed (heruitgave van 'Fortunatus en zijn zonen') (1918)
- Ethel Turner, De bengel (1919)
- Gouden sprookjes van de gebroeders Grimm (1920)
- Constance Heward, Amelioranna en de groene parapluie (1921)
- Ethel Turner, Edna's geluk (1921)
- Vertellingen uit de Duizend en één nacht (9 delen) (1921)
- Ethel Turner, Het geheim van de zee (1922)
- Ethel Turner, De huisjes van David en Jonathan (1922)
- Zach. Topelius, Lisa en de Kerstklokken (1922)
- K. Kroon, De Kerstrozen (1922)
- Daniel Defoe, Het leven en de wonderbare lotgevallen van Robinson Crusoë (1923)
- Ethel Turner, Jennifer Dzjin (1923)
- Constance Heward, Miaula en de tweelingen (1924)
- E.S. Thomson, Flard-oor (1924)
- Eduard Möricke, Het Hoetselmannetje van Stuttgart (1925)
- Kleine Polly uit het Jan-Klaassenspel (1926)
- Constance Heward, Amelioranna als koopvrouwtje (1928)
- A.A. Milne, Winnie-de-Poeh (1929)
- H.C. Andersen, De prinses op de erwt (1930)
- Mac Millan/V. de Waal-Irving, De avonturen van Kek, den jongen Koper-eskimo (1930)
- Mac Millan/V. de Waal-Irving, De avonturen van Kek, den jongen koper-eskimo (1930)
- Vertellingen en sprookjes van overal (1931)
- Wilhelm Hauff, De mooiste wonderverhalen (1931)
- Wilhelm Hauff, De wonderbare geschiedenis van Dwerg Neus (1931)
- Wilhelm Hauff, De herberg in het Spessartwoud (1931)
- Wilhelm Hauff, Kleine Moek (1931)
- J. Chandler Harris, Oom Remus vertelt sprookjes van de oude plantage, aan den kleinen jongen (1932)
- Russische sprookjes (1933)
- Fidoe de muzikant (uit: 'Russische sprookjes') (1934)
- Fenist, de schitterende valk (uit: 'Russische sprookjes') (1934)
- De herder met de sterrenoogen (uit: 'Russische sprookjes') (1934)
- J. Chandler Harris, De vertellingen van Oom Remus (heruitgave van 'Oom Remus vertelt:..') (1952)
- De geschiedenis van Sinbad de Zeeman en andere sprookjes uit de vertellingen van 1001 nacht (ca. 1955)
- Mac Millan, Kek de jonge Koper-eskimo (heruitgave van 'De avonturen van Kek,...) (ca. 1955)
- Groot sprookjesboek (met Jan de Groot en Antoon Coolen) (195?)
- Sindbad de zeeman (1967) (eerst verschenen in 'Vertellingen uit Duizend en één nacht')
- Aladdin, Ali Baba en andere Arabische verhalen (1970) (eerst verschenen in 'Vertellingen uit Duizend en één nacht')
- Kek, de jonge eskimo (heruitgave van 'De avonturen van Kek,...) (1968)
Vertaald
- Umnandi und andere Geschichten aus fremden Ländern (Duitse vertaling door Herman Hefele) (1926)
- Schneewunder und andere Geschichten aus fernen Ländern (Duitse vertaling door Herman Hefele) (1927)
- Klein Goldhaar: allerlei Geschichten aus fernen Ländern (Duitse vertaling door Herman Hefele) (1927)
- Der grosse schwarze Jan und andere Märchen aus aller Welt (Duitse bewerking van 'Het wereldsprookjesboek') (1929)
- Der grüne Ritter und andere Märchen aus aller Welt (Duitse bewerking van 'Het wereldsprookjesboek') (1929)
- Weltmärchen: eine Sammlung der schönsten Erzählungen und Märchen aller Völker (Duitse bewerking van 'Het wereldsprookjesboek') (1929)
- Die Artusritter: allerlei Geschichten aus fernen Ländern (erzählt von Nienke van Hichtum aus dem Holländischen übertragen von Hermann Hefele) (ca. 1929)
- Zwölf Paar goldene Schuhe und andere Märchen aus dem lande der Mitternachtssonne (Duitse bewerking van 'Het gulden sprookjes- en vertelselboek: sprookjes en vertellingen uit de landen der middernachtzon') (1930)
- Nordische Märchen (Duitse bewerking van 'Het gulden sprookjes- en vertelselboek: sprookjes en vertellingen uit de landen der middernachtzon') (1930)
- Das Pflegekind des Waldes und andere Märchen aus dem lande der Mitternachtssonne (Duitse bewerking van 'Het gulden sprookjes- en vertelselboek: sprookjes en vertellingen uit de landen der middernachtzon') (1930)
- Das Schloß Soria Maria und andere Märchen aus dem lande der Mitternachtssonne (Duitse bewerking van 'Het gulden sprookjes- en vertelselboek: sprookjes en vertellingen uit de landen der middernachtzon') (1930)
- Afke's ten (Engelse vertaling van 'Afke's tiental' door Marie Kiersted Pidgeon) (1936) (Haar zoon Jelle las haar op haar sterfbed een postitieve Engelse recensie voor)
- Mor Afkes tio (Zweedse vertaling van 'Afke's tiental' vertaald door Sonja Pleijel) (1955)
- La dekopo de Afke (Afke's tiental in het Esperanto, vertaald door Tine Brinkman) (1974)
- Der Apfelgugelhupf (Duitse vertaling van 'Het appeltulbandje') (1996)
- The apple cake (Engelse vertaling van 'Het appeltulbandje') (1996)
- Le Kouglof aux pommes: un conte de Nienke van Hichtum (Franse vertaling van 'Het appeltulbandje' door Pierre Lienhard) (1997)
- 'Het appeltulbandje' verscheen in 2012 in een Chinese vertaling.
- Jablocnyj pirog (Russische vertaling van 'Het appeltulbandje') (2013)
Nienke van Hichtum schreef een voorwoord voor
- Agot Gjems Selmer, Een doktersfamilie in het hooge Noorden: een verhaal voor moeders en kinderen (1903)
- Lilian Turner, Betty, een Australisch meisje (1906)
- W.H. Hudson, De kleine zwerver (1931)
- Clara de Groot, Toen het lente werd op Oegehoek: een verhaal uit het Friese waterland (1937)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Nienke van Hichtum werkte vanaf 1888 mee aan 'For Hûs en Hiem'. In dit blad gebruikte ze voor het eerst haar pseudoniem.
- Vanaf 1896 werkte ze mee aan 'Ons Blaadje'.
- Vanaf 1900 schreef Nienke van Hichtum opvoedkundige artikelen in 'Het Volk', 'School en leven', 'Zonneschijn' en 'Het Kind'.
- 'De jonge priiskeatser' verscheen in 1932-1933 als feilleton in het 'Nieuwsblad van Friesland' en in het 'Leeuwarder Nieuwsblad'.
- In 1936 verscheen 'Drie van de oude plaats' als feuilleton in de 'Leeuwarder Courant'.
- Nienke van Hictum publiceerde in 'Die Neue Zeit'.
Over Nienke van Hichtum
- Cor Bruijn, 'Nienke van Hichtum: bibliographie samengesteld ter gelegenheid van de tentoonstelling, gewijd aan haar nagedachtenis' (1939)
- Jelle Troelstra, 'Mijn vader Pieter Jelles' (ook een hoofdstuk over Nienke van Hichtum) (1952)
- J.J. Kalma, 'Nynke fan Hichtum en Afke fan Wergea. De skriuwster Sj. Troelstra-Bokma de Boer (1860-1939) en 'Afke's Tiental'' (1967)
- G. Nieuwenhuizen, 'Nienke van Hichtum en haar verhalen, die in Friesland spelen' (1970)
- Fem Bijlsma, 'Nienke van Hichtum, monografie' (1976)
- Een hoofdstuk: 'Ons mem kan alles' over Nienke van Hichtum in ''t Is 'n bijzonder kind, dat is ie. Kinderboekeneschrijvers van toen' van Henk van Gelder (1980)
- Aribert Guiking, 'Nienke van Hichtum' (1982)
- Een bijdrage over Nienke van Hichtum in 'Lexicon van de jeugdliteratuur' door F.T. Bijlsma (september 1982)
- Myrle Tjoeng, 'Er was eens een tovervrouw...: er was eens Nienke van Hichtum' (1986)
- Tsjitske de Boer, 'Der wie ris in ... Nynke: in lesbrief oer Nynke fan Hichtum by de tentoanstelling Nynke fan Hichtum (1860-1939) libben en wurk' (1988)
- Femmie Markestein, 'Nienke van Hichtum: schrijfster van jeugdboeken 'voor kinderen van 8 tot 88 jaar': 1860 - 1939, 1989' (1988)
- Sikke van der Weg, Jant van der Weg-Laverman, 'Hûndert jier Nynke fan Hichtum: monuminten yn berneliteratuer = monumenten in kinderliteratuur' (1989)
- 'Trotwaer' gaf in 1989 (n.a.v. haar 50ste sterfdag) een themanummer over Nynke van Hichtum uit.
- 'Bzzlletin' gaf in 1989 (n.a.v. haar 50ste sterfdag) een themanummer over Nienke van Hichtum uit.
- Tineke Steenmeijer-Wielenga en Jant van der Weg-Laveman, 'Lezen over Nynke van Hichtum' (1989)
- J. Winnips, 'Nienke van Hichtum en 'Afkes tiental' in de conventie van de jeugdliteratuur' (doctoraalscriptie) (1990)
- 1 hoofdstuk: 'Afke's tiental - Nienke van Hichtum' in 'De allermooiste boeken voor kinderen. Van Rupsje Nooitgenoeg tot Kees de Jongen' van Bregje Boonstra, Nicolaas Matsier, Marja Roscam Abbing en Marjoleinde de Vos (1990)
- Jant van der Weg, De wereldreis van een boek' (over 'Afke's tiental') in 'Boekenpost 10' (maart/april 1994)
- Tineke Steenmeijer-Wielenga, 'De oare helte: Nynke fan Hichtum, de frou fan Piter Jelles: roman'(1997)
- Tineke Steenmeijer-Wielenga, 'Eigen waarde: herinneringen van Nynke van Hichtum: roman (uit het Fries vertaald door Femke Bijlsma) (2000)
- Aukje Holtrop, 'Nienke van Hichtum, Afke's tiental' in 'Wonderland. De wereld van het kinderboek' (2002)
- Bladzijden over 'Afke's tiental' en 'Sprookjes uit verre landen' in 'Het kinderboek' (2002)
- Anny de Jong, 'De tsien fan Nynke fan Hichtum: brieven' (mei in bydrage fan Jant van der Weg) (2003)
- Aukje Holtrop, 'Nynke van Hichtum, Leven en werk van Sjoukje Bokma-de Boer 1860-1939' (2005)
- Maarten Heemstra, 'Nienke van Hichtum: het kinderboek als kunstobject' (Catalogus tentoonstelling Universiteitsbibliotheek RU Groningen 16 juni t/m 15 september 2006) (2006)
- Kees Hendrikse, 'Een schrijfster en een politicus - Aukje Holtrop en haar biografie over Nynke van Hichtum' in 'Boekenpost' (juli/augustus 2006)
- Els van Wageningen, 'Nynke, een leven in gedichten' (2009)
- Els van Wageningen, 'Nynke, in libben yn gedichten' (in het Fries vertaald door Anna de Jong) (2009)
- Een hoofdstuk over Nynke van Hichtum door Kees Kuiken in '1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis' (2013)
- 1 hoofdstuk: 'De meisjes van Kluitman - Afke en Marjoleintje' in 'Meisjesboeken van weleer. Wat Joop,Polly, Pitty, Pat en Ann zo leuk maakt' van Kristine Groenhart (2016)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Afkes tiental' werd voor televisie bewerkt.
- 'Poppenkastspel gebaseerd op de vertellingen van Oom Remus: naar vijf verhalen, overgenomen uit de bewerking van Nienke van Hichtum' (ca. 1963)
- 'Afke's tiental' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1903.
- Judith Herzberg noemt in 'Het favoriete personage' (1983) Miaula uit 'Miaula en de Tweelingen' (bewerkt door Nienke van Hichtum) als haar favoriete personage.
- 'Nynke fan Hichtum (Het Spoor)', samenstelling Lida Iburg en Tiarda Harmsma (1 geluidscassette) (1988)
- In juli 2000 begon Pieter Verhoeff met de opnamen voor de film 'Nynke', over het leven van Nienke van Hichtum. In deze film wordt voornamelijk Fries gesproken. Hij speelde vanaf 6 september 2001 in de bioscopen.
- 'Afke's tiental' verscheen in 2002 in de serie 'Gouden lijsters'.
- Treinmaatschappij Arriva schafte in 2007 43 nieuwe treinstellen aan. Arriva is actief in Groningen en Friesland en vernoemde de treinstellen naar een personaliteit uit het Nederlandse Noorden. Ook Nienke van Hichtum kreeg 'haar eigen' trein (treinnummer 318).
- Dick Matena 'verstripte' 'Afke's tiental'. Het boek verscheen
in 2014. de 'verstripping' verscheen ook in het Fries: 'De tsien
fan Martens Afke'.
Literaire prijzen
In 1964 stelde de Jan Campert-Stichting de 'Nienke van Hichtum-prijs' in ter bekroning van kinderboeken voor 13 jaar en ouder. Gertie Evenhuis was de eerste prijswinares met haar boek 'Wij waren er ook bij'.
De film 'Nynke' kreeg het Gouden Kalf 2001 voor de beste film. De hoofdrolspeelster Monic Hendrickx kreeg een Gouden Kalf voor de beste actrice.
De film 'Nynke' was ook genomineerd voor een Oscar.
In de Vinkenburgstraat in Utrecht zijn - midden in de straat - koperen plaquettes aangebracht, een soort walk of fame van bekende Nederlandse filmsterren die in een bepaald jaar tot beste acteur of actrice zijn uitgeroepen. De onthulling van de bronzen tegels gebeurt tijdens het jaarlijkse Nederlands Film Festival dat gehouden wordt in Utrecht. Het ene jaar wordt een acteur of actrice winnaar van een gouden kalf, het andere jaar onthullen ze zelf de tegel met hun handafdruk en handtekening:

Biografische opmerkingen
- Nienke van Hichtum werd in 1860 geboren in de hervormde pastorie (Nijkerksterweg 9) in Nes-Westdongeradeel in Friesland. Haar vader was daar dominee van de kerkelijke gemeentes in Nes, Moddergat en Wierum.
- Nienke van Hichtum was de jongse van vijf dochters. Eén van hen was al in 1860 overleden en een andere zus stierf toen Nienke 10 jaar was.
- In 1875 ging ze naar de kostschool van dominee Scheltema in Dokkum. Ze leerde hier o.a. het werk van Shakespeare kennen. Hier schreef ze ook toneelstukjes die op school gespeeld werden. In 1879 kwam ze weer thuis wonen, om haar moeder te helpen in de huishouding.
- In 1882 ging haar vader met emeritaat. Ze verhuisden naar Brummen (Gelderland).
- In 1885 ontmoette ze de student Pieter Jelles Troelstra. In mei 1885 verloofden ze zich.
- Ze durfde in eerste instantie niet zelf verhalen te schrijven, maar bewerkte verhalen van anderen.
- Nienke van Hichtum was de eerste vrouw van de politicus, advocaat en dichter Pieter Jelles Troelstra. Zij waren getrouwd van november 1888 tot 1907. Ze kregen twee kinderen, Dieuwke en Jelle. Jelle werd later een bekend schilder.
- Nienke van Hichtum was een overtuigd socialiste. Ze bleef haar schuilnaam gebruiken, omdat ze om haar eigen werk gewaardeerd wilde worden, en niet i.v.m. haar man.
- Nienke van Hichtum debuteerde in 1887 met 'Teltsjes yn skimerjoun', een bewerking in het Fries van Duitse sprookjes.
- Het verhaal van 'Afkes tiental' heeft ze o.a. ontleend aan de verhalen van het meisje Hiltsje Feenstra uit Warga dat bij het gezin Troelstra in leeuwarden 'diende'.
- De namen van Afkes tiental zijn: Eeltje, Watse, Klaas, Jetse, Jouke, Wiepkje, Sietske, Boukje, Wiebe en Sipke.
- Toen het gezin naar het westen verhuisde (Huizum, Leeuwarden, Amsterdam, Utrecht, Den Haag) en Troelstra zich helemaal aan de politiek wijdde, was het geld dat Nienke van Hichtum met schrijven verdiende nodig om het gezinsinkomen aan te vullen.
- Nienke van Hichtum was niet echt gezond. Ze heeft, mog tijdens haar huwelijk met Troelstra, een hartaanval gehad. In 1903 werden de kinderen zelfs naar kostscholen in Duitsland gestuurd (Landerziehungsheime).
- Na de scheiding (mede door haar ziekte en langdurig verblijf in het buitenland daarvoor, waren ze uit elkaar gegroeid) in 1907 ging Nienke van Hichtum met de kinderen in Utrecht wonen. Later woonde ze in Bunnik, Blaricum, Haarlem en Hilversum.
- Haar boeken werden geïllustreerd door de bekendste tekenaars van die jaren, bijv. Cornelis Jetses, Pol Dom, Rie Cramer en de gebroeders Bottema.
- In de winter van 1938/1939 ging haar gezondheid snel achteruit. Nienke van Hichtum overleed in 1939 in rusthuis 'De Limborch' in Hilversum.
- Nienke van Hichtum werd op 12-01-1939 gecremeerd in Crematorium Velsen te Driehuis. Haar as werd vanaf een boot verstrooid op de Noordzee.
- In Warga staat aan de Leeuwarderweg een bronzen beeld, gemaakt door Suze Boschma-Berkhout, 'De tsien fan Martens Afke'. Het is in 1970 onthuld door prinses Margriet.
- Aan de Hoofdstraat in Nes werd in 1997 een bronzen buste (door Hans Jouta) van Nienke van Hichtum onthuld.
- Het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum bezit diverse portretten van Nienke van Hichtum, gemaakt door Jelle Troelstra jr. (1891-1979).
- In Dokkum is er een basisschool naar Nynke van Hichtum genoemd (Aalscholver 2, 9101 XN Dokkum).
Anderen over Nienke van Hichtum
- Gelukkig was mijn vrouw in dien tijd reeds begonnen, onder het pseudoniem N. van Hichtum, haar boeken voor kinderen uit te geven. Haar boek Afke's tiental speelde in een Friesch arbeidersgezin en vond zoodanige algemeene waardeering, dat bijvoorbeeld de voorzitter de Kamer, Mackay, en het liberale Rotterdamsche Kamerlid de heer Mees er mij mee komplimenteerden. (Pieter Jelles Troelstra, geciteerd in 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar')
- Wûnderblom
Ik rin alhiel ferwêzen om
En bin net mear my selme:
De swietrook fan in wûnderblom
Het my alhiel bedwelme.
No sjong en floitsje 'k yn 'e moarn
En laitsje tsjin 'e sinne.
O wûnderbliere hertesoan,
Do blide jonge minne!
(Pieter Jelles Troelstra, geschreven voor Nynke, ook gebruikt in de film 'Nynke')
- Nienke van Hichtum heeft getracht het goede, het ware en het mooie uit de sagen en sprookjes van de gehele wereld in begrijpelijke taal aan de Nederlandse kinderen over te dragen. Daarbij is ze erin geslaagd de sfeer van het oorspronkelijke werk te bewaren. (Fem Bijlsma, Nienke van Hichtum, blz. 15)
- Nienke van Hichtum heeft zich haar leven lang ingezet om goede boeken voor zoveel mogelijk kinderen bereikbaar te maken. Ze stelde talloze sprookjes- en verhalenbundels samen, ze recenseerde, vertaalde en werkte mee aan verschillende kindertijdschriften. Aan een auteur stelde ze hoge eisen: "Wie een kinderboek wil schrijven vrage zich ernstig af: hoe zal ik mijn diepste en innigste gevoel, mijn ernstigste weten het best en 't eenvoudigst aan de jeugd meedelen?" In Afkes tiental voldoet Van Hichtum moeiteloos aan haar eigen, niet geringe opdracht. (Bregje Boonstra, NRC, 21-03-1986).
Uit mijn weblog, 30 april 2009
Nienke van Hichtum werd in 1860 geboren in de hervormde pastorie in Nes-Westdongeradeel in Friesland. Haar vader was daar dominee van de kerkelijke gemeentes in Nes, Moddergat en Wierum. Aan de Hoofdstraat in Nes staat sinds 1997 een bronzen buste van Nynke van Hichtum, gemaakt door Hans Jouta. Het is een interessant monumentje. Het is 'anders dan anders' en je blijft er naar kijken. Het hoofd is fraai gemodelleerd en ik herken het gezicht van foto's die ik ooit gezien heb. De schrijvende hand zit los van het lichaam en lijkt te zweven. Wat schrijft ze? Een brief zo te zien. Ze heeft hem net af en zet haar handtekening (ze heeft ondertekend met S. Troelstra, het lijkt erop dat ze er N. v. Hichtum boven zet). Ik probeer de brief te lezen (dat moet een raar gezicht zijn voor passerende fietsers), maar dat lukt niet. Er staan wel echt letters in een handschrift. Vermoedelijk heeft de kunstenaar een echte brief van haar in brons over laten zetten.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Bronnen o.a.
- Fem Bijlsma, Nienke van Hichtum, monografie (1976)
- 't Is 'n bijzonder kind, dat is ie. Kinderboekeneschrijvers van toen (1980)
- Het land der letteren, Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
- Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- T. Steenmeijer-Wielenga en J. v.d. Weg-Laveman, Lezen over Nynke van Hichtum (1989)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur (1995)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Jan van Coillie e.a., Encyclopedie van de jeugdliteratuur (2004)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (november 2019)