• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

Frans Kellendonk

Profiel

Achternaam: Kellendonk
Roepnaam: Frans
Voornaam: Franciscus Gerardus Petrus
Geboren: 07-01-1951
Te: Nijmegen
Overleden: 15-02-1990
Te: Amsterdam
Pseudoniem(en): 'Vijf gezellige episoden' verscheen onder het pseudoniem Kelly bij Broeder Aegidius in Nijmegen.

Werk

Proza

• Vijf gezellige episoden (1969)
• Bouwval (verhalen) (1977)
• De nietsnut. Een vertelling (1979)
• Letter en geest. Een spookverhaal (1982)
• Namen en gezichten (verhalen) (1983)
• Gijselhart (1985)
• Mystiek lichaam. Een geschiedenis (1986)
• Muren (met 'Afgezien van Italië' van John Torenbeek) (bibliofiel, 30 ex.) (1986)
• Het complete werk (1992)
• Letter en geest (bibliofiel, 175 ex.) (1994)
• De verhalen van Frans Kellendonk (1995)
• Verhalen (bibliofiel, 375 ex.) (1995)
• De romans (Bouwval/De nietsnut/Letter en geest/Mystiek lichaam) (2006)
• De verhalen (2007)
• De veren van de zwaan (2008)
• Verzameld werk (2015)
• Het ontvreemde gezicht (2018)

Brieven

• Hier schiet elk woord wortel: Amerikaanse reisbrief aan Ernst Braches (bibliofiel, 12 ex.) (1985)
• De brieven (samengesteld door Oek de Jong en Jaap Goedegebuure) (2015)

Hoorspel

• De verwijdering (NCRV, 1980)

Dagboeken

• 'Je eigen gezicht is het enige gezicht dat je zelf nooit zult zien'. Uit de dagboeken van Frans Kellendonk' in 'De Revisor Jaarboek voor nieuwe literatuur 1' (2010)

Overige non-fictie

• John & Richard Marriott: the history of a seventeenth-century publishing house (proefschrift) (23-11-1978)
• Aantekeningen uit de nieuwe wereld (bibliofiel, 50 ex.) (1984)
• Het werk van de achtste dag: over de verhalen van F. Bordewijk (1985)
• De veren van de zwaan (1987)
• Geschilderd eten, over Vondels Altaergeheimnissen (Albert Verwey-lezingen) (1988)
• De halve wereld: reportages (1989)
• Verzameld werk (2015)
• Het onstoffelijke boek (bibliofiel, 80 ex.) (2016)
• Uw horoscoop (bibliofiel, 80 ex.) (2017)
• Homoseksualiteit (radiolezing) (bibliofiel, 80 ex.) (2018)

Vertalingen/bewerkingen

• Richard Price, Vetkuiven (1975)
• John Fowles, De ebbehouten toren (1976)
• Rudyard Kipling, Het olifantsjong (1976)
• Gayl Jones, De vrouwen van Corregidora (1976)
• Brodsky, Less than one (met Kees Verheul) (1977)
• Robert David MacDonald, Chinchilla: ... figuren in een klassiek landschap met ruïnes ... (1980)
• Henry James, De moeilijke jaren (1981)
• Laurence Sterne, Een sentimentele reis door Frankrijk en Italië (1982)
• Thomas de Quincey, De Engelse postwagen gevolgd door Over moord beschouwd als een der schone kunsten (1983)
• Henry James, Transatlantische vertellingen (1983)
• Wyndham Lewis, Cantleman en ander vroeg proza (1984)
• John Fowles, De ebbehouten toren (1985)
• Hier schiet elk woord wortel: Amerikaanse reisbrief aan Ernst Braches (bibliofiel, 12 ex.) (1985)
• Wyndham Lewis, Tarr (1986)
• Joseph Brodsky, Tussen iemand en niemand (met Kees Verheul) (1986)
• Emily Brontë, Woeste hoogten (1989)
• In anderhalve kamer: drie autobiografische novellen (met Kees Verheul) (1993)
• Ernst Braches, Uit de stilte (bibliofiel, 225 ex.) (2002)

Vertaald:

• Sidr dlja bednjakov: sovremennaja niderlandskaja povest (Russische vertaling van 'Bouwval' en van werk van Mensje van Keulen, Gerrit Krol en Hella S. Haase) (1980)
• 'Der Versager' (Duitse vertaling van 'De nietsnut' door Horst Obermann in 'Reis nach Mohrbach: Niederländische Kundheitsgeschichten') (1985)
• Richard Huijing vertaalde 'Dood en leven van Thomas Chatterton' en nam het als 'Death and life of Thomas Chatterton' op in de bundel 'The dedalus book of Dutch fantasy' (1993)
• Corps mystique: une histoire (Franse vertaling van 'Mystiek lichaam' door Patrick Grilli) (1993)
• Le bon à rien (Franse vertaling van 'De nietsnut' door Bertrand Abraham) (2002)

Frans Kellendonk schreef een voorwoord voor

• Ernst Braches, Engel en afgrond : over "The turn of the screw" van Henry James (1983)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Zijn eerste verhaal verscheen op de jongerenpagina van 'De Groene'.
• Frans Kellendonk was redacteur van 'Revisor' van 1978 tot 1983.
• Frans Kellendonk publiceerde in 'Folia Civitatis', 'NRC Handelsblad'.

Over Frans Kellendonk

• 2 recensies van boeken van Frans Kellendonk in 'Recensies' van T. van Deel (1980)
• Frans de Rover e.a., 'Frans Kellendonk. Informatie (1984)
• 1 uittreksel: 'Frans Kellendonk - Letter en Geest' in 'Prisma Uittreksel Boek' van Johan van Ommen en Lizet Penson (1984)
• Een hoofdstuk: 'Wat buiten het blikveld ligt. Frans Kellendonk' in 'Houdbare illusies' van Carel Peeters (1984)
• 1 hoofdstuk: 'Genieën van de natuur (Frans Kellendonk - Mystiek lichaam, 1986)' in 'Denkwijze 298.
• Een bespreking van 'Mystiek lichaam' door Aad Nuis in 'Een jaar boek. Overzicht van de Nederlandse literatuur 1985-86' (1986)
• Ton Anbeek, 'De kwestie Kellendonk' in 'Literatuur' (januari/februari 1987)
• Kees Fens, Gerard Raat e.a., 'Jan Campertprijzen 1987: Annie M.G. Schmidt, Tom van Deel, Frans Kellendonk, Peter van Gestel en J.A. Roelfsema-Tenge' (1987)
• Een bespreking van 'Mystiek lichaam' in 'Eerste druk '86. Overzicht en bespreking van Nederlandstalig literair proza dat voor het eerst verscheen in 1986' van Bert Peene (1987)
• 1 uittreksel: 'De nietsnut' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur 1945-1980', samengesteld door Jet Matla, Rob van Riet, Johan van Ommen en Lizet Penson (1987)
• Jaap de Jong en Dick van Teylingen, ''Interessant zijn de verschillen'. Een gesprek met Frans Kellendonk' in 'Literatuur' (september/oktober 1987)
• P. Kralt, 'Frans Kellendonk, Mystiek lichaam' (1988)
• Een bijdrage over Frans Kellendonk in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Frans C. de Rover (februari 1989)
• Gerard Reve, 'Een Calvinistische katholiek. Frans Kellendonk †15 februari 1990' (reefdruk, 36 ex.) (1990)
• Ron Elshout, 'Hinderlijke God. Aantekeningen over 'Buitenlandse dienst' van Frans Kellendonk' in 'Bzzlletin 172' (januari 1990)
• 1 hoofdstuk: 'Frans Kellendonk: een gelovige ongelovige' in 'Hedendaagse Nedelandstalige prozaschrijvers' van Jaap Goedegebuure en Anne Marie Musschoot (1991)
• Hoogte- en dieptepunten in de Nederlandse literatuur uit de jaren tachtig' van Gerrit Jan Zwier (1991)
• Frans Kellendonk, Schrijversmap, bibliotheekwinkel (1992)
• Een hoofdstuk: 'Een nare smaak' over Frans Kellendonk in 'Een havik onder Delft' van Maarten 't Hart (1992)
• 1 hoofdstuk: 'Frans Kellendonk - Mystiek lichaam. Een geschiedenis door Jaap Goedegebuure in 'Lexicon van Literaire Werken' (november 1992)
• Sipko Melissen, 1 hoofdstuk: '9 mei 1986: Frans Kellendonks roman Mystiek lichaam verschijnt. De literatuuropvatting van de Revisor-auteurs' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
• Rolf Bosboom, 'Zuilen van stof: het oeuvre van Frans Kellendonk' (1994)
• 2 privé-foto's met begeleidende teksten van A.F.Th. van der Heijden en Bert Schierbeek in 'De gevoelige plaat', redactie Lisa Kuitert en Mirjam Rotenstreich (1995)
• Charlotte de Cloet e.a., 'Oprecht veinzen, over Frans Kellendonk, Schrijversprentenboek 43' (1998)
• 'Identikit: bijschriften bij de expositie: Frans Kellendonk 'Oprecht veinzen'' (1998)
• Tijn Boon, 'Het koppige hoofd dat niet wilde scheuren. Over Frans Kellendonk' (1998)
• Charlotte de Cloet (samenstelling), 'Identikit. Bijschriften bij de expositie Frans Kellendonk 'Oprecht veinzen'' (1999)
• 1 hoofdstuk: 'Frans Kellendonk - Bouwval' in 'Mijn eerste boek. 30 schrijversdebuten' van Kees de Bakker (1999)
• 1 hoofdstuk: 'Frans Kellendonk - Bouwval' door Wam de Moor in 'Lexicon van Literaire Werken' (november 1999)
• 1 hoofdstuk: 'Frans Kellendonk - De nietsnut. Een vertelling' door Jaap de Gier in 'Lexicon van Literaire Werken' (februari 2000)
• Ernst Braches, 'Uit de stilte' (bibliofiel, 225 ex.) (2004)
• Een interview door Willem Kuipers: 'Katholicisme als maatschappelijk ideaal' in 'De leeslijst. Tien Nederlandse klassiekers' (2005)
• Peter Altena (redactie), 'Sprekend!!! : lezingen over het leven en werk van Frans Kellendonk (1951-1990)' (2006)
• Ernst Braches, 'Spoken zien in letter en geest' (2006)
• Janus Linmans, 'Legato con amore in un volume' (de Leidse universiteitsbibliotheek in Letter en Geest van Frans Kellendonk ) (bibliofiel, 350 ex.) (2006)
• 1 hoofdstuk: ''Je bent gekomen om een mens onder de mensen te worden' - over Frans Kellendonk' in 'Lezen, man! Essays en kritieken' van Anthony Mertens (2006)
• André Bouwman, 'Het Kellendonk-archief: inventaris' (2008)
• 1 hoofdstuk: 'Frans Kellendonk - Letter en geest. Een spookverhaal' door Daniël Rovers in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 2010)
• 1 hoofdstuk over Frans Kellendonk: 'Ik zoch naar jou en vond je niet', in 'Nederlandse schrijvers en religie 1960-2010' van Jaap Goedegebuure (2010)
• Een interview: 'God troont op de gezangen van de mensen' door Hans Maarten van den Brink in 'Het moet pijnlijk blijven. De mooiste schrijversinterviews' samengesteld door Frénk van der Linden en Freddy van Thijn (2011)
• Agnes Andeweg, ' Griezelig gewoon: gotieke verschijningen in Nederlandse romans, 1980-1995' (proefschrift) (2011)
• Daniël Rovers, 'De figuur in het tapijt: op zoek naar zes auteurs' (2012)
• Matthieu Sergier, ' Ethiek van de lectuur: Frans Kellendonk en de (h)erkenning van de andersheid' (2013)
• 1 hoofdstuk: 'Frans Kellendonk - Namen en gezichten' door G.F.H. Raat in 'Lexicon van Literaire Werken' (september 2013)
• Een essay over Frans Kellendonk in 'De cultuur van de paradox' van Carel Peeters (2015)
• Arie Storm, 'Het laatste testament van Frans Kellendonk' (2015)
• 1 lemma: 'Kellendonk, Frans' in 'Steinz Gids voor de wereldliteratuur' van Jet & Pieter Steinz (2015)
• 1 hoofdstuk: 'Twee eenlingen / Over mijn vriendschap met Frans Kellendonk' in 'Het visioen aan de binnenbaai van Oek de Jong (2016)
• Jaap Goedegebuure, 'Kellendonk: een biografie' (2018)
• Jaap Goedegebuure, 'Jong in de jaren zestig: De muziek van Frans Kellendonk' (2020)
• Hanna Bervoets, Arjen van Veelen, Nin~a Weijers, 'Zujn letters en geest: drie jonge schrijvers over Kellendonk (2022)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Een zelfportret van Frans Kellendonk in 'Schrijvers tekenen zichzelf' (1980). Een uitgave van 'De Revisor'.
• Frans Kellendonk noemde op verzoek van 'Vrij Nederland' op 18-12-1982 'Thomas de Quincey' als zijn favoriete personage.
• Frits Goudvis uit 'De nietsnut' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• 1 verhaal: 'IJzeren agaven' van F. Bordewijk in 'Door het oog van de schrijver. Nederlandse en Vlaamse schrijvers kiezen hun favoriete verhaal', gekozen door Frans Kellendonk (1986)
• 1 tekening van Frans Kellendonk in 'Tekeningen: politici, schrijvers, vogels' van Siegfried Woldhek (1987)
• 'De nietsnut' verscheen in 1988 als Grote letterboek,
• 'De nietsnut' verscheen in 1991 als Bulkboek nr. 194.
• Twee hoofdstukken over Frans Kellendonk in 'Letterkunst' van Battus (1993)
• 'Mystiek lichaam' verscheen in 1994 als Grote letterboek.
• 1 kaart met portret en bi(bli)ografietje van Frans Kellendonk in 'Het Nederlands literatuur kwartet' (1997)
• Het verhaal 'Buitenlandse dienst' van Frans Kellendonk verscheen in stripvorm in Bzzlletin no. 250, getekend door Esther Polak (1997)
• Eind 1998/begin 1999 was er in het Letterkundig Museum in Den Haag een tentoonstelling over Frans Kellendonk.
• 'Het Parool' nam 'Mystiek Lichaam' op in een (internationale) lijst van De honderd mooiste boeken van de eeuw.
• Frans Kellendonk: Letter en Geest, documentaire over Frans Kellendonk, Regie en scenario: Jan Louter; redactie: Jessica Swinkels, Co-produktie Letterkundig Museum/NPS (1998)
• Johan Doesburg en Ariane Schluter, 'Mystiek lichaam: (een toneelstuk over de economie van de liefde)' (2001)
• Het Letterkundig museum publiceerde begin 2007 een top 100 van grootste dode schrijvers. Ook Frans Kellendonk was in dit 'Pantheon' opgenomen. Vanaf 2008 besteedt het museum met een permanente expositie aandacht aan deze schrijvers.
• Een portret (olieverf op papier) van Frans Kellendonk door Kees Knopper (ca. 1980) én een portret (acryl op papier) van Frans Kellendonk door Kees Knopper, gemaakt in 1984, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
• 'Mystiek lichaam', voorgelezen door Ilja Leonard Pfeijffer (mp3 cd) (2015)

Literaire prijzen

• Anton Wachter-prijs van de gemeente Harlingen 1977 voor 'Bouwval' (en daarmee de eerste winnaar van deze prijs)
• 'Bouwval' was in de verkoopoverzichten van 'HP/De Tijd' het best verkochte boek van 1977
• F. Bordewijk-prijs 1987 voor 'Mystiek lichaam'

De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde riep de Frans Kellendonk-prijs in het leven. De prijs is een erkenning van zowel het literaire niveau van het werk van een schrijver (die dit werk vóór zijn veertigste schreef) als van de intellectuele onafhankelijkheid en oorspronkelijke visie op een maatschappelijke of existentiële problematiek die eruit spreekt.

Biografische opmerkingen

• Frans Kellendonk groeide op in een Nijmeegs katholiek milieu.
• Frans Kellendonk heeft Engels gestudeerd (1969-1975) in Nijmegen, Birmingham en Londen en promoveerde in 1978.
• Frans Kellendonk werkte in de bibliotheek van de Vrije Universiteit in Amsterdam.
• Hij was docent Engelse letterkunde aan de Universiteit van Utrecht.
• Frans Kellendonk debuteerde in 1977 met de verhalenbundel 'Bouwval'.
• Frans Kellendonk wordt samen met Dirk Ayelt Kooiman, Nicolaas Matsier en Doeschka Meysing gerekend tot de 'academisten'.
• Het spanningsveld tussen werkelijkheid en fictie is een terugkerend thema bij Frans Kellendonk, net als de stuurloosheid van de mens die zijn identiteit zoekt (de 'nietsnut').
• 'Mystiek lichaam' was een opzienbarende roman, ook omdat men er een antisemitische strekking in meende te ontdekken.
• Frans Kellendonk gaf in 1987 gastcolleges over Vondel aan de Universiteit van Leiden.
• Frans Kellendonk leed aan aids. Hij wachtte de totale ontluistering niet af.
• In 'Het Nieuwsblad van het Noorden' werd bij de necrologie van Kellendonk per ongeluk een foto van Gerrit Krol geplaatst.
• Frans Kellendonk werd op 20-02-1990 begraven op Begraafplaats Zorgvlied (graf N-I-215).
• De Katholieke Universiteit in Nijmegen organiseert jaarlijks een 'Frans Kellendonk- lezing. In 1997 bijv. gehouden door Gerrit Krol.

Op begraafplaats Zorgvlied ligt, direct achter het hek, sinds 2003 een monument voor de hier begraven schrijvers. Het monument bestaat uit een 'gebroken kolom' (een veel gebruikt symbool voor het afgebroken leven) en een 'geblokte vloer' waarin op kleine witte, vierkante tegeltjes de namen van de op Zorgvlied begraven schrijvers staan. Aan de open plekken in de vloer te zien, ontbreken er nog schrijvers, of men houdt nu al rekening met toekomstige begrafenissen.

Anderen over Frans Kellendonk

• In Mystiek lichaam is het dualisme dat kenmerkend is voor Kellendonks werk op de spits gedreven. Geest en werkelijkheid, wat mensen kunnen bedenken en wat de werkelijkheid van de feiten is, leiden in zijn werk vanaf Bouwval een tegenstrijdig leven. (Carel Peeters, Vrij Nederland, 17-05-1986)
• Ik zou Kellendonk dan ook zeker tot de grote schrijvers willen rekenen. Hij is op zoek naar een wereldbeeld in zijn romans, en experimenteert darom met houdingen en overtuigingen. Hij is een van de weinige literatoren in de jaren tachtig die zich de moeite getroosten in hun kunstwerken cultuurkritiek te leveren. Als we zijn essayistisch werk overzien blijkt daaruit bezorgdheid over het reilen en zeilen van de wereld. Vertwijfeling ook. (Michiel van Diggelen, HN, 06-06-1987)
• In Kellendonks stijl, in zijn bijna tastbaar precieze woordkeus en in zijn als gegoten zinnen is dit metafysische heimwee terug te vinden: er spreekt een enigszins sarcastische wellust uit om door middel van de taal genoegdoening te krijgen Het is te vinden in het mengsel van distantie en betrokkenheid, van ongenoegen en mededogen. Hij heeft te doen met zijn personages, hij ontluistert ze, maar is ook solidair. (Carel Peeters, Bij de dood van Frans Kellendonk, Vrij Nederland, 24-02-1990)
• Kellendonk zei dat een schrijver niet in een krant moet schrijven, geen publiek persoon moet worden, geen lezingen moet houden. Dat was heel geestig, want die dingen deed hij nu juist allemaal. Vervolgens zei hij dat zijn ideaal was: organisch te leven in een homogeen dorpje waar de pastoor zei hoe het moest. Ook dat vond ik geestig, maar was misschien niet zo bedoeld. Mijn conclusie was: je moet een schrijver niet horen maar lezen. (Battus, Letterkunst, bkz. 22)
• Kellendonk heeft altijd op gespannen voet gestaan met de gemeenschap waar hij naar op zoek was. Hij ging zijn eigen weg, in de literatuur en in het leven. Hij bevond zich op eenzame hoogte en daar moet het soms ijzingwekkend koud zijn geweest. (Sipko Melissen, Vrij Nederland, 07-11-1998)
• Het literaire oeuvre van Frans Kellendonk (1951-1990) is klein, drie romans, een handvol novellen en verhalen. Niettemin zit het vol tegenstrijdigheden. De paradox was de motor van zijn schrijverschap. Toen hij in 1977 debuteerde, waren alle waarden waarmee hij was opgevoed, als lachwekkend terzijde geschoven. Waarden waren maar tijdelijk, had Kellendonk ontdekt, en daar kon hij moeilijk mee leven. (Aleid Truijens, Volkskrant, 01-10-1999)
• Anders dan latere exegeten van zijn werk, en ook zijn honende critici, hebben gesuggereerd, was het nooit Kellendonks bedoeling het traditionele christelijke geloof nieuw leven in te blazen. Juist de voor hem onomkeerbare ontluistering van het christendom dwong hem ertoe nieuwe betekenissen te zoeken. Het verdwijnen van God en de Hemel was voor hem onmiskenbaar, net als het gevoel van gemis dat het teweegbracht. (Bas Heijne, De wijde wereld, blz. 14)
• Stilistisch is hij sowieso een meester. Hij is verder buitengewoon komisch en tragisch tegelijk. Maar ook iemand wiens analyse van de samenleving en de cultuur zo prikkelend was dat alles wat na hem kwam daar nu nog mee voortkan. (Hans Goedkoop, Gelderlander, 28-09-2004)
• Hij hield ervan om de lezer met zichzelf te confronteren en op die manier de werkelijkheidsillusie van zijn verhalen opzettelijk te doorbreken. In het laatste hoofdstuk van zijn roman Letter en geest zit de hoofdpersoon Mandaat in de trein. En terwijl de poldervaarten en bloembollenvelden aan hem voorbijtrekken voelt hij zijn gemoedsrust 'door een diep gat in zijn borst' weggezogen worden. En dan schrijft Kellendonk: 'He vergaat hem zoals de lezer die in zijn linkerhand een flink pak papier houdt en tussen de vingers van zijn rechterhand nog maar een paar velletjes.' Je kijkt enigszins betrapt naar je handen. Verdomd! Het ironische is dat deze passage onveranderd is opgenomen in Het complete werk van Kellendonk. Als de lezer haar in dat boek leest, is hij nog maar op bladzijde 277 en houdt in zijn rechterhand ruim 700 bladzijden vast. De verstoorde illusie neemt hardhandig wraak. (Herman Franke, Waarom vrouwen betere lezers zijn, blz. 10/11)
• Arme Frans Kellendonk. Die doet maar z'n best interessante discussies aan te zwengelen, en steeds bloedt het dood. (Gerrit Komrij, Eendagsvliegen, blz. 145)

(NRC, 17-04-1987)

Mijn favoriete citaat

Doorgaans valt er meer te leren van wat je antipathiek is
dan van wat je zonder kauwen en slikken door je intellectuele keelgat glijdt.
(Frans Kellendonk, geciteerd in Vrij Nederland, 24-02-1990)

Bronnen o.a.

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Querido's letterkundige reisgids (1983)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Prisma uittrekselboek Nederlandse literatuur1945-1980 (1987)
• Vrij Nederland (24-02-1990)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Volkskrant (01-10-1999)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
• Hans Heesen e.a., Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (augustus 2024)