• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen Over
• Citaat
• Bronnen

Top Naeff

Profiel

Achternaam: Naeff
Roepnaam: Top
Voornaam: Anthonetta
Geboren: 24-03-1878
Te: Dordrecht
Overleden: 22-04-1953
Te: Dordrecht
Pseudoniem(en): Ze werd thuis (tot ongenoegen van haar vader) 'Top' genoemd. Ze ging deze naam als schrijversnaam gebruiken.

Werk

Poëzie

• Klein witboek. Verzen 1940-1945 (1947)

Proza

• In mineur (verhalen) (1902)
• De dochter (1905)
• In den dop (1906)
• De glorie (verhalen) (1906)
• De stille getuige (1906)
• Oogst (verhalen) (1908)
• Voor de poort (2 delen) (1912)
• Vriendin (verhalen) (1920)
• Een wanklank (1923)
• Een stiefkind (1923)
• Levenslang (1923)
• Voorbijgangers (verhalen) (1925)
• Letje, of De weg naar het geluk (miniaturen) (1926)
• Klein avontuur (verhalen) (1928)
• Offers (1932)
• Een huis in de rij (1935)
• Juffrouw Stolk en andere verhalen (1936)
• Verzameld bellettristisch werk (5 delen) (1948/1949)
  - 1: Voor de poort
  - 2: De dochter
  - 3: Letje
  - 4: Offers
  - 5: Een huis in de rij
• Mijn grootvader en ik en andere verhalen (1948)
• Tredmolen en andere verhalen (1948)
• Zo was het ongeveer (1950)
• Verzameld proza (5 delen) (1953)
• Voorbijgangers; Vier verhalen (1954)
• In de avond (Cahiers voor letterkunde) (1965)
• Vriendelijke anarchie (verhalen) (2013)

 

Voor kinderen:

• School-idyllen (1900)
• De tweelingen (1901)
• 't Veulen (1903)

Brieven

• 1 brief van Henriette Roland Holst aan Top Naeff (in handschrift én getypt) in 'Brieven in Beeld' (1976)

Toneel

• De genadeslag (1899)
• Aan flarden: tooneelspel in vier bedrijven (1901)
• Het weerzien (1905)
• Zie de maan schijnt... : spel in drie bedrijven (1953)

Hoorspelen

• Schoolidyllen (AVRO, 1938)
• De tweelingen (AVRO, 1939)
• In de dop (AVRO, 1948)

Overig non fictie

• Charlotte von Stein: een episode (1921)
• Twee tooneelspeelsters: Sarah Bernard en Eleonora Duse (1934)
• Dramatische kroniek (4 delen) (1947)
• Willem Royaards: de tooneelkunstenaar in zijn tijd (1947)

Vertalingen/bewerkingen

• Fritz von Ostini: De kleine Koning (1910)
• Emile en Sandeau Augier, De schoonzoon van mijnheer Poirier (1911)
• Benjamin Rabier, Het circus Henri Mombari (1912)
• Beaumarchais, Een dag vol dwaasheid, of De bruiloft van Figaro (1921)
• A. Strindberg: Een droomspel
• Molnar: De duivel
• Aug. von Kotzebue: Notabelen
• Géraldy: Robert en Marianne

Vertaald:

• Freudvoll-Leidvol: Erzählung für junge Mädchen (Duitse vertaling van 'Schoolidyllen' door J. Berger) (1905)
• Der stumme Zeuge Duitse vertaling van 'De stille getuige' door Else Otten) (1908)
• Tvillingerne (Deense vertaling van 'De tweelingen' door Emma Vedel) (1908)
• Skoleidyller (Deense vertaling van 'Schoolidyllen' door E. en G. Vedel) (1920)
• Erfüllung eines Lebens (Duitse vertaling van 'Een huis in de rij' door Wilhelmine van Delden und Georg Gopert) (1946)
• Vor dem Tore (Duitse vertaling van 'Voor de poort' door Eva Schumann) (1946)
• 1 verhaal: 'The friend' in 'Harvest of the Lowlands', vertaald door Pauline Bukovska, verzameld door J. Greshoff (1945)
• 'School-idyllen' werd vertaald in het Russisch.
• 'De stille getuige' werd vertaald in het Frans.

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Top Naeff debuteerde met een verhaaltje in 'Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift'.
• Top Naeff was van 1902 tot 1914 toneelcriticus bij 'De Dordrechtsche Courant'.
• Top Naeff was van 1914 tot 1930 toneelcriticus van 'De Groene Amsterdammer'.
• Top Naeff was van 1937 tot 1940 redactrice van 'Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift'.
• Top Naeff was redactrice van 'Het Boek van Nu'.
• Top Naeff publiceerde in 'Nieuw Vlaams Tijdschrift'.

Over Top Naeff

• Frans Netscher, 'Top Naeff' (1903)
• Een biografie van Top Naeff in 'Onze letterkundigen' (1910)
• 1 hoofdstuk: 'Letje door Top Naeff' in 'De kritische reis' van P.H. Ritter (1928)
• Een biografie(tje) van Top Naeff in 'Zesentwintig biografieën' door Ed. Hoornik, Bert van Eyk e.a. (1949)
• Een hoofdstuk 'Een zelfportret van TopNaeff' in 'Triptiek' van G. Stuiveling (1952)
• Verslag van het verhandelde in de bijzondere openbare vergadering van de gemeenteraad van Dordrecht op 24 maart 1953: toekenning gouden eremedaille der stad Dordrecht aan Anthonetta van Rhijn-Naeff (1953)
• 1 hoofdstuk: 'Top Naeff - Letje' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
• Annie Salomons schrijft in 'Herinneringen uit den ouden tijd (aan schrijvers die ik persoonlijk heb gekend)' (1957) een hoofdstuk over Top Naeff.
• 1 hoofdstuk: 'Top Naeff's ambivalentie' over 'Offers' en 'Juffrouw Stolk en andere verhalen' in 'Onderzoek en vertoog 1' van Victor E. van Vriesland (1958)
• Een hoofdstuk over Top Naeff in 'Nog meer herinneringen uit de oude tijd' van Annie Salomons (1962)
• 2 bladzijden over Top Naeff in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
• Een hoofdstuk: 'Eén grote liefde' over Top Naeff in ''t Is 'n bijzonder kind, dat is ie. Kinderboekenschrijvers van toen' van Henk van Gelder (1980)
• Henriëtte (Jet) van Marle uit 'Schoolidyllen' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• Een bijdrage over Top Naeff in 'Lexicon van de jeugdliteratuur' door Sylvia Dornseifer (oktober 1985)
• Gé Vaartjes, 'De ingedamde passie van Liesbeth van Landschot - en van Top Naeff. Roman uit een vergeten oeuvre' in 'Literatuur' (september/oktober 1986)
• 1 necrologie in 'Mevrouw, ik groet u: necrologieën van vrouwen', samengesteld door Emma Brunt (1987)
• 1 herinnering aan Top Naeff in 'Buddingh' van A tot Z: ontmoetingen met Nederlandse en Vlaamse letterkundigen', verzameld door Ares Koopman (1990)
• 1 uittreksel: 'Top Naeff - Schoolidyllen' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur 1880-1945', door Johan van Ommen en Lizet Penson (1992)
• Een bijdrage over Top Naeff in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Marianne Vogel (november 1999)
• Thési Schmitz, '"Weet hij al dat je apatisch bent?": een onderzoek naar de vermeende 'verwantschap' tussen de meisjesboeken van Top Naeff en Cissy van Marxveldt en de literaire stroming van het naturalisme' (1999)
• Jan J. van Herpen (samenstelling), Rozen in december: herinneringen van Kitty H.R. de Josselin de Jong aan Willem Kloos, P.C. Boutens, Albert Schweitzer, Ina Boudier-Bakker, Top Naeff, Annie Salomons, Henriette L.T. de Beaufort en andere schrijvers (bibliofiel) (2000)
• 1 bladzijde over 'School-idyllen' in 'Het kinderboek' (2002)
• Aukje Holtrop, 'Top Naeff, School-idyllen' in 'Wonderland. De wereld van het kinderboek' (2002)
• C. Faber-la Roi, 'Lief en leed in de schoolbanken: een vergelijking tussen 'Schoolidyllen' door Top Naeff en 'Achtste-groepers huilen niet' door Jacques Vriens betreffende thematiek en plaats in de geschiedenis van de Nederlandse jeugdliteratuur' (2007)
• Gé Vaartjes, 'Rebel en dame: biografie van Top Naeff' (2010)
• Paula Stravers, 'School-Idyllen through the years: the development of Top Naeff's famous girls' book in terms of exploitation, design, language and reception' (2011)
• Een hoofdstuk over Top Naeff door Gé Vaartjes in '1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis' (2013)
• 1 hoofdstuk: 'Top Naeff - School-idyllen in Dordrecht' in 'Meisjesboeken van weleer. Wat Joop,Polly, Pitty, Pat en Ann zo leuk maakt' van Kristine Groenhart (2016)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• 1 parodie op Top Naeff in 'Idem: tien parodieën' van F. Bordewijk (1957)
• Willem Wilmink en Peter van Gestel maakten het scenario voor de televisiefilm 'Kerstgeschenk' naar een verhaal van Top Naeff
• 'Letje' verscheen in 1972 als Grote letterboek.
• 'Klein avontuur' verscheen in 1975 als Grote letterboek.
• 1 jeugdfoto (3 jaar) in: 'Zoals ze waren.... Miesje Bouwman Jantje Wolkers en nog 179 zeldzame jeugdfoto's van beroemde (en beruchte) Nederlanders' (z.j.).
• 'In de dop' verscheen in 1987 als Grote letterboek.
• 'Schoolidyllen' verscheen in 1989 als Grote letterboek.
• Voor 'De Bijenkorf' maakten Jan Croes, Jos Paardekooper, Jan Geerlings en Gerard Heijnen in 1990 'De Ideale Bibliotheek. 100 boeken die iedereen gelezen moet hebben'. Van Top Naeff namen zij 'Schooidyllen' op (op nr. 68).
• 1 kaart met portret en bi(bli)ografietje van Top Naeff in 'Het Nederlands literatuur kwartet' (1997)
• Er zijn in diverse steden straten naar Top Naeff genoemd, er is bijvoorbeeld een Top Naefflaan in Amstelveen.
• In 2010 verscheen de 28ste druk van 'Schoolidyllen'. Kalien Blonden voorzag het boek van voetnoten om onbegrijpelijk geworden woorden uit te leggen. Zin één van hoofdstuk één: ''t Is krans bij Jeanne van Laar.' Een 'krans' is een gezellige bijeenkomst van vrouwen of meisjes, die om de zoveel tijd plaatsvindt, om de beurt bij een van de leden thuis.
• Een portret (olieverf op doek) van Top Naeff door Pam G. Rueter, gemaakt in 1949, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
• In Dordrecht wordt van 5 t/m 8 september 2013 een Top Naeff-weekend georganiseerd.

Literaire prijzen

• H.G. van der Viesprijs 1951 voor 'Zie de maan schijnt...'

To Naeff was lid van de jury voor de volgende prijzen:

• Haagsche Post-prijs 1921, 1922, 1923
• Prijs voor Meesterschap 1921
• D.A. Thieme-prijs 1938
• Koepel-prijs 1940

De Top Naeff-prijs wordt onregelmatig uitgereikt (als de jury daar aanleiding toe ziet) aan de meest veelbelovende afstuderende(n) aan de Theaterschool in Amsterdam

Opmerkingen

• Top Naeff woonde in haar jeugd in Dordrecht (1893-1895), Gorkum en Den Helder.
  
  Top Naeff (8 jaar)
  (uit: 'Onze mei')
• Van moederskant stamde zij uit een oude Dordtse koopmansfamilie en ze groeide dan ook, als enig kind, op in een deftig burgermilieu.
• Haar vader (Johan Reinhard Naeff) was militair en voedde haar streng op. Ze was als kind rebels en onhandelbaar.
• Ze deed twee klassen van de meisjes-HBS, daarna kwam ze op de Meisjess-Mulo in Gorcum en tenslotte (in 1895/1896) zat ze een jaar op een jongedameskostschool in Brussel. Ze kwam daarna terug naar Dordrecht en woonde daar verder haar hele leven.
• In 1897 overleed haar vader. Met haar moeder ging ze bij haar grootvader wonen.
• Top Naeff debuteerde met meisjesboeken, daarna schreef ze romans, novellen, toneelstukken, essays, kritieken en gedichten.
• In haar novellen en romans geeft ze een (wat ironische) beschrijving van de vrouwen in haar tijd binnen de gegoede burgerij.
• Haar enige poëziebundel 'Klein witboek' (1947) bevat oorlogsgedichten.
• Top Naeff was trouwde in 1904 met H.W. van Rhijn, hij was arts.
• In 1914 reisde ze met haar man naar Nederlands-Indië en hield daar lezingen.
• Top Naeff werd op haar 75e verjaardag (24-03-1953) ere-burgeres van Dordrecht. In haar toespraak zei ze: 'Ik heb in mijn jeugd de grootste moeite gehad, om van de gemeente Dordrecht een bewijs van goed zedelijk gedrag te bemachtigen, toen ik plotseling een verre reis moest maken en de papieren voor een paspoort nodig had. En nu biedt dezelfde gemeente mij het ereburgerschap aan. Dit is wel een zeldzame rehabilitatie!'
• Top Naeff was Officier in de Orde van Oranje-Nassau, officier in de Kroonorde.
• Top Naeff overleed aan een hartaanval.
• Ze werd op 25-04-1953 (op eigen verzoek) in stilte gecremeerd in Crematorium Velsen in Driehuis.
• In 1960 werd er een plaquette aan de gevel van haar geboortehuis bevestigd.

De deur van het geboortehuis van Top Naeff met Pegasus en tekst.
Nieuwe Haven 38, Dordrecht.

Anderen over Top Naeff

• De verdienste van Top Naeff's 'Letje' is hierin gelegen, dat er zedekunst is geboren, zonder dat er zedekunst werd gewild. Hetgeen de schrijfster ons geopenbaard heeft omtrent de zeden en gewoonten van een bepaalden tijd, heeft zij ons weten te openbaren alleen en uitsluitend door haar zielkundig indringingsvermogen. (P.H. Ritter, De kritische reis, blz. 152)
• Nooit heb ik bij iemand anders een stem beluisterd, waarin zo'n verongelijkte, teleurgestelde klank tot uiting kwam. Maar vergist u zich niet, ze kon met die lijzige mineurstem volmaakt de kern treffen, zo nodig agressief striemen, vooral waar het misstanden betrof, waarvan de auteur, speciaal de auteur van dramatisch werk, volgens haar de dupe was. (Jeanne van Schaik-Willing, Na afloop, blz. 23)
• Een vorstin ook op haar vijf en zeventigste jaar, nog zo charmant en met even een cosmopolitische toetst, zo ironisch-sprankelend en volkomen ongeforceerd zichzelf, dat de Dordtse bevolking de 24e niet alleen alle reden heeft haar haar gelukwensen aan te bieden en haar hommage te betonen, doch ook zichzelf van harte te feliciteren en mede voor zichzelf te wensen dat zij nog vele jaren met haar thans wel een klein tikje gebogen, maar desondanks nauwelijks minder elegante gestalte, luister aan de Dordtse straten zal blijven bijzetten. (C. Buddingh', VN, 21-03-1953)
• Van deze diepzinnige en psychologisch geslepen schrijfster behoeft het leven niet te worden bloot gelegd. zij heeft dat zelve gedaan in een klein, maar doordringend memoriaal. (P.H. Ritter, Ontmoetingen met schrijvers, blz. 67)
• Men kan niet zeggen, dat de omgang met haar altijd gemakkelijk was. In redactie-vergaderingen struikelde men dikwijls over haar bezwaren. Maar zij waren altijd doordacht, en scherp gemotiveerd. (P.H. Ritter, Ontmoetingen met schrijvers, blz. 68)
• De litteraire figuur van Top Naeff vertegenwoordigt de typisch Hollandse dame, in de beste betekenis. Een ruime beschaving, een evenwichtigheid die niet onbewogen, een rustige terughouding die niet enghartig is. En bovenal: die nuchtere critische zin, welke koud en hard zou kunnen lijken voor wie niet wist dat de ingetogen beheersing, waarachter (naar den volksaard) het gevoel zich terugtrekt, door levende ontvankelijkheid bljft gedragen, zonder tot een houding te verstarren. (Victor E. van Vriesland, Onderzoek en vertoog 1, blz. 449)
• Maar uw verborgen schat van hart en ziel,
  Werd ons geschonken op het stug papier,
  En wij die treuren om wat ons ontviel,
  Bezitten u opnieuw, voor immer, hier...
  (K.H.R. de Josselin de jong, In memoriam (fragm.))
• Top Naeff was mijn beroemdste stadgenote.
  Maar wat ze schreef, vond Du Perron maar niks.
  En ik dus ook. Pas in de oorlog kwam ik
  via mijn verzen toch met haar in contact.
  
  Misschien wel onze laatste 'grande damen'.
  Zo af en toe vroeg ze mij op de thee.
  En toen 'k ziek thuis lag kwam ze mij opzoeken
  en bracht dan vaak een pakje boter mee.
  
  Ze was getrouwd met dokter H.W. van Rhijn,
  die je, zomer en winter, in tweedpak
  en vadermoordenaar door de stad zag fietsen.
  
  Soms met een grote bos bloemen in zijn arm,
  kin stuurs de lucht in. En dan zeiden wij:
  'Kijk, Lapébie rijdt weer zijn ererondje.'
  (C. Buddingh', Top Naeff, Gedichten 1974/1985, blz. 194)
• Top Naeff was een 'vlotte' schrijfster. Haar vertelkwaliteit kwam tot uiting in eenvoudige, maar goed gebouwde zinnen; harmonieus van klank en ritme en voornamelijk gericht op het teweegbrengen van sfeer en emotie. (Sylvia Dornseiffer, Lexicon jeugdliteratuur, oktober 1985)
• Hoewel Top Naeff van mening was dat zij in de eerste plaats voor volwassenen schreef, is zij vooral bekend gebleven als de auteur van het klassieke jeugdboek School-Idyllen. (Het ABC van de jeugdliteratuur, blz. 353)
• Nog steeds kan ik Schoolidyllen niet met droge ogen lezen. Dat maakt de onweerstaanbaarheid van het boek uit - wat is heerlijker dan verdriet om papieren mensen? (Marjoleine de Vos, NRC, 24-07-1992)

Mijn favoriete citaat

De praatjes begonnen altijd daar,
bij de gedienstige geest.
(Top Naeff)

Bronnen o.a.

• Geschenk (1932)
• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• Ontmoetingen met schrijvers, P.H. Ritter (1956)
• Wie is die.... Auteurs van Singel 262 (1966)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Lexicon van de jeugdliteratuur (oktober 1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Vrouwenlexicon (1989)
• Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur (1995)
• Vrouwenlevens. Honderd jaar vrouwen over hun leven (1995)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Encarta '98 (1997)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (oktober 2018)