• Home
• Bibliografieën
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Bronnen

Rob Nieuwenhuys

Profiel

Achternaam: Nieuwenhuys
Voornaam: Rob
Geboren: 30-06-1908
Te: Semarang
Overleden: 07-11-1999
Te: Amsterdam
Pseudoniem(en): Rob Nieuwenhuys publiceerde ook onder het pseudoniem E. Breton de Nijs. Dit pseudoniem kwam hij tegen in een kroniek over Indische grafzerken. Daarnaast komen de letters in 'E. Breton de Nijs vrijwel overeen met die in 'Rob Nieuwenhuis'

Vorige week donderdag werd Rob Nieuwenhuys in kleine kring begraven.
Een stralende herfstdag, een klein kerkhof,
midden in de verlatenheid van de Haarlemmermeer.
Ruisende bomen, vergeelde bladeren en daarboven een staalblauwe hemel.
Hij zou het schitterend hebben gevonden. Het liefst had hij zelf nog het woord gevoerd.
Zijn eigen dood kon hem niet zoveel meer schelen, maar die begrafenis hield hem intens bezig.
De tekst van het overlijdensbericht, dat pas na de uitvaart verstuurd werd, had hij geschreven.
Zijn familie hoefde alleen nog maar de datum in te vullen.
Als motto koos hij een gedicht van Carel Vosmaer:
Als het kleed ons past, is het versleten.
Als men het boek kent, is 't uit.
Als men het leven komt te weten,
dan valt het scherm dat alles sluit.
(Peter van Zonneveld, Vrij Nederland, 20-11-1999)

Werk

Proza

• Oom Tjen (1947)
• Vergeelde portretten uit een Indisch familiealbum (1953)
• Wie verre reizen doet (1975)
• Een beetje oorlog. Java 8 december 1941 - november 1945 (1979)
• De moord op Born (1985)
• De stem van mijn ouders, gevolgd door De schim van nènèk Tidjah (bibliofiel, 450 ex.) (1995)
• Sinjo Robbie (verhalen) (2005)

Brieven

• 12 brieven aan Rob Nieuwenhuys in 'Brieven aan geschoolde arbeiders 1959-1981' van Gerard Reve (1985)
• Twee brieven van Gerard Reve aan Rob Nieuwenhuys (geschreven in 1978) staan afgedrukt in Reve's 'Klein gebrek geen bezwaar, Een keuze uit zijn brieven' (1986)
• 2 brieven van Geert van Oorschot aan Rob Nieuwenhuys (met zijn commentaar) in: 'Geert van Oorschot, Brieven van een uitgever' (1995)
• 4 brieven aan Rob Nieuwenhuys in 'Schrijven met je vuisten. Brieven van Tjalie Robinson' (bezorgd door Wim Willems) (2009)

Hoorspel

• Conrad Busken Huet. Enfant terrible der Nederlandse letteren (VPRO, 1961)

Naslagwerken

• Oost-Indische spiegel, handboek van de Nederlandse letterkunde over Indonesië (1972)

Overige non-fictie

• Tussen twee vaderlanden (1959 en 1967)
• De pen in gal gedoopt (biografie van H.N. van der Tuuk) (1962)
• De dominee en zijn worgengel; van en over François Haverschmidt: preken, voordrachten, brieven en andere documenten (1964)
• De mythe van Lebak (1987)

Vertalingen/bewerkingen

• In 'De muze kent geen Babel, Poëzie uit alle werelddelen in vertaling'(1959) staat door hem vertaalde gedicht 'De poorten van Dan' afkomstig van de Pygmeeën.
• M. Lubis, Kampdagboek (met C. van Dijk) (1979)

Vertaald

• 'Das Haus auf der Salemba' (Vergeelde portretten) verscheen in 1958 in Duitsland, vertaald door J. und Th. Knust. Hamburg.
• 'Bayangan Memudar (Vergeelde portretten) verscheen in 1975 in Indonesië.
• 'Hikajat Lebak' (De zaak van Lebak) verscheen in 1977 in Indonesië.
• Dick Hartoko bewerkte de Oost-Indische Spiegel voor Indonesië (1977)
• Werk van Nieuwenhuys in 'Memory and agony: Dutch stories from Indonesia (collected and introduced by Rob Nieuwenhuys, translated by Adrienne Dixon) (1979)
• Bianglala sastra; Bunga rampai sastra Belanda tentang kehidupan di Indo (Indonesische vertaling van 'Oost-Indische spiegel') (1979)
• ''Faded portraits' (Vergeelde portretten) verscheen in 1982 in Amerika en Engeland, vertaald door by Donald and Elsje
  Sturtevant.
• Mirror of the Indies (Engelse vertaling van 'Oost-Indische spiegel' door Frans van Rosevelt) (1982)
• 'Foreword', in: Paula Gomes: 'Let it be' (vertaald door Margaret M. Alibasah) (1993)
• 'Pengantar', in: Paula Gomes, 'Sudah, biar saja' (vertaald door Chalid Arifin) (1993)

Fotoboeken/foto-ducumentaires

• Tempo doeloe, fotografische documenten uit het oude Indië 1870-1914 (foto-documentaire) (1961)
• Batavia, koningin van het Oosten (1976)
• Baren en oudgasten. Tempo doeloe - een verzonken wereld. Fotografische documenten uit het oude Indië 1870-1920 (1981)
• Komen en blijven. Tempo doeloe - een verzonken wereld. Fotografische documenten uit het oude Indië 1870-1920 (1982)
• Met vreemde ogen - een verzonken wereld. Fotografische documenten uit het oude Indië 1870-1920 (1988)

Rob Nieuwenhuys schreef een inleiding/nawoord voor

(anders dan in door hem samengestelde bloemlezingen)

• M.H. Székely-Lulofs, De hongertocht van 1911 (1960)
• RA. Daum, Uit de suiker in de tabak (1962)
• Tempo doeloe; Tekeningen, aquarellen en litho's uit het 19e eeuwse Indië; Een tentoonstelling in het Prentenkabinet van het Westfries Museum te Hoorn, 8 juli - 31 augustus 1972 (1972)
• Het wondere woord; De Nieuwe Gids 1885-1894; Kunst en letteren (1975)
• Maurits (RA. Daum), H. van Brakel, Ing. B.O.W.; Oorspronkelijke roman (1976)
• P.A. Daum, Ups en downs in het Indische leven (1977)
• Maurits (P.A. Daum), 'Nummer elf' (1978)
• Greet Gaudreau, Achteraf bezien (1979)
• François Haverschmidt, Twee voordrachten (1981)
• Bernt Luger en Harry G.M. Prick, De beweging van 80 (1982)
• Constantijn Huygens (1596-1687), Rad van onrust; Gedichten (1983)
• H.J. Friedericy, Verzameld werk (1984)
• Paula Gomes, Sudah, laat maar (1984)
• Willem Godschalk van Focquenbroch, Afrikaanse brieven (bibliofiel, 100 ex.) (1985)
• Marie C. van Zeggelen, herdruk van: Indrukken van een Zwerverlinge (1989)
• Marie C. van Zeggelen, herdruk van: Oude glorie (1989)
• Marie C. van Zeggelen, herdruk van: Het zeeroversjongetje (1989)
• Marie C. van Zeggelen, herdruk van: Onderworpenen (1989)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Van 1947 tot 1952 was Rob Nieuwenhuys redacteur van 'Oriëntatie'.
• Rob Nieuwenhuys werkte mee aan het dagblad 'De Nieuwsgier'.
• Rob Nieuwenhuys was mede-oprichter van 'De Fakkel' en van 'Tirade'.
• Rob Nieuwenhuys publiceerde in 'Haarlems Dagblad', 'Het Parool', 'Socialisme en Democratie', 'Kritiek en Opbouw', 'De Nieuwsgier', 'Hollands Weekblad, 'Hollands Maandblad', 'Hollands Diep', 'Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde', 'De Nieuwe Stem', 'Het Vaderland', 'Critisch Bulletin', 'De Gids', 'Maatstaf', 'Haagse Post', 'Tong tong', 'Indische Letteren', 'Het Oog in 't Zeil', 'Pasarkrant', 'Moesson'.

Over Rob Nieuwenhuys

• Een biografie van E. Breton de Nijs in 'Vierentwintig biografieën' door E. Breton de Nijs e.a. (1954)
• Een hoofdstuk: 'Kroniek of roman?' in 'Zeventien auteursgeheimen' (1957)
• N. Bertouille-Jaquet schreef een doctoraal-scriptie over E. Breton de Nijs (1966)
• Een hoofdstuk over E. Breton de Nijs in de 'Oost-Indische Spiegel' van Rob Nieuwenhuys (1972)
• 1 bladzijde over Rob Nieuwenhuys in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
• 'De Engelbewaarder' nr. 25 (1982) was gewijd aan Rob Nieuwenhuys, met als titel: 'Rob Nieuwenhuys, leven tussen twee vaderlanden'.
• 1 hoofdstuk: 'Tempo Doeloe' in 'Waar je gevallen bent, daar blijf je' van Cees Nooteboom (1983)
• Jeroen Brouwers, 'Twee vaderanden, twee karakters' in 'Jan Campertprijzen 1983' (1983)
• Een bijdrage over Rob Nieuwenhuys in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Willem Maas (februari 1988)
• 'Goela-Djawa in de pap', Transcript van: Het zout in de pap: Literaire rijsttafel, uitgezonden via VARA-radio op 13 mei 1981, Discussie met schrijvers over hun band met Indonesie: Bep Vuyk, Rob Nieuwenhuys en Margaretha Ferguson (1981)
• 1 hoofdstuk: 'Voorjaar in Lebak (Rob Nieuwenhuys- De mythe van Lebak, 1987 ') in 'Denkwijze 298. Hoogte- en dieptepunten in de Nederlandse literatuur uit de jaren tachtig' van Gerrit Jan Zwier (1991)
• 'De bevrijding in de Oost: de bevrijdingsdagen van Rob Nieuwenhuys, Agnes Newton Keith, Bep Vuyk, H.L. Leffelaar, Jenny Pisuisse, Oscar de Wit, Margaretha Ferguson, G.F. Jacobs, Eric Lomax, J. Rookmaker en Paula Gomes' (1995)
• Bert Paasman, 'Met andere ogen: dertig vrienden over de fotoboeken van Rob Nieuwenhuys' (1998)
• Dane Beerling, 'Gesprek met Rob Nieuwenhuys' (1998)
• Een gesprek met Rob Nieuwenhuys in 'Over Indischen gesproken' van Dane Beerling (2000)
• 1 tekst over Rob Nieuwenuys: 'Een slepende cause célèbre', door Hans van den Bergh in 'Het scherp van de snede. De Nederlandse literatuur in 100 en enige polemieken', samengesteld door Pierre Vinken & Hans van den Bergh (2010)
• 1 hoofdstuk: 'Twee vaderlanden, twee karakters. Over Rob Nieuwenhuys' in 'Gezichten, gestalten' van Jeroen Brouwers (2011)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• De film 'Het gezicht van de stilte' (1982) over Nederlands-Indië werd gebaseerd op de fotocollectie van Rob Nieuwenhuys.
• Rob Nieuwenhuys noemt in 'Het favoriete personage' (1983) Ahab uit 'Moby Dick' van Herman Melville als zijn favoriete personage.
• R. Nieuwenhuys werkte mee aan 'De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden' (1985)
• 'Een beetje oorlog; Java 8 december 1941 -15 november 1945' verscheen in 1989 als Grote letterboek.
• Herinneringen van Rob Bieuwenhuys in 'Indië in Holland. Schrijvers over Hun Rijk van Insulinde' van Hans G. Visser (1992)
• Een bijdrage: 'Ujan datang, kambing lari', in 'Jeugdherinneringen voor Rudy Kousbroek' (1994)
• Bij zijn negentigste verjaardag werd hem een boek aangeboden, waarvoor bijv. Jeroen Brouwers en Rudy Kousbroek een bijdrage schreven: 'Met andere ogen. Dertig vrienden over de fotoboeken van Rob Nieuwenhuys'.
• Een portret (olieverf op doek) van Rob Nieuwenhuys door Mark Veldt, gemaakt in 1989, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)

Literaire prijzen

• Essayprijs van de gemeente Amsterdam 1959 voor 'De zaak Lebak na honderd jaar'
• Bijzondere prijs van de Jan Campert-stichting 1973 voor 'Oost-Indische spiegel'
• Dr. Wijnaendts Franckenprijs 1975 voor 'Oost-Indische spiegel'
• Constantijn Huygens-prijs 1983 voor zijn gehele oeuvre

Rob Nieuwenhuys was lid van de jury voor de volgende prijzen:

• Essayprijs van de gemeente Amsterdam 1961
• P.C. Hooft-prijs 1965
• Prozaprijs van de gemeente Amsterdam 1966
• Poëzieprijs Culemborgse eeuwfeesten 1969
• Multatuli-prijs 1974

Opmerkingen

• Rob Nieuwenhuys bracht zijn jeugd door in Nederlands-Indië. Hij had een 'totok' (Hollander, nieuweling in Indië) vader (van de Haarlemmerdijk). Zijn moeder was een indisch weesmeisje. Zijn vader werd directeur van 'Hotel des Indes' in Batavia.
• Rob Nieuwenhuys volgde de HBS in Soerabaja.
• Rob Nieuwenhuys kwam naar Nederland en studeerde Indisch recht en Nederlandse letteren in Leiden (1928-1936).
• van 1935 tot 1940 was hij leraar in Indonesië en van 1940 tot 1942 docent aan de literaire faculteit van de universiteit van Batavia. Hij woonde in die perdiode op Bondowosoweg 11.
• Rob Nieuwenhuys zat van 1942 tot 1945, gescheiden van vrouw en kind krijgsgevangen in een Jappenkamp (Tjimahi) op Java.
• Na de Tweede Wereldoorlog was hij één jaar met verlof in Nederland. Hij ging weer terug naar Indonesië en was van 1947 tot 1952 hoofdambtenaar aan het ministerie van Onderwijs in Djakarta.
• In deze periode verzorgde hij een wekelijks radiopraatje.
• In 1952 kwam hij naar Nederland en was tot 1963 leraar aan de Eerste Openbare Handelsschool aan het Raamplein en aan de MMS in de Gerrit van der Veenstraat in Amsterdam. Hij gaf o.a. les aan K. Schippers en J. Bernlef.
• In 1963 werd hij wetenschappelijk medewerker van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde in Den Haag, waar hij werkte aan de documentatie van de geschiedenis van Indonesië. Hij werkte hier tot zijn pensioen in 1973.
• Rob Nieuwenhuys schreef ook biografieën van negentiende-eeuwse schrijvers, waarmee hij hun werk opnieuw toegankelijk maakte.
• Naast publicaties over de Indisch-Nederlandse literatuur publiceerde Rob Nieuwenhuys veel over Piet Paaltjens.
• Rob Nieuwenhuys kreeg een eredoctoraat aan de universiteit van Leiden.
• In 1995 overleed zijn vrouw Fried.
• Rob Nieuwenhuys werd begraven op Begraafplaats Wilgenhof, hoek Hoofdweg/Vijfhuizerweg in Hoofddorp (graf HN-F29).

Anderen over Rob Nieuwenhuys

• Alissa zegt tegen Rob Nieuwenhuys, die uit een Indische familie komt maar er helemaal niet Indisch uitziet, dat hij Indische handen heeft. 'Ja, dat klopt,' antwoordt hij. 'Waarschijnlijk zijn het de bewegingen van mijn handen. Ik stond eens in de tram toen een Indische dame woorden had met de conducteur. Ik had niet met haar gesproken en ook niet mijn mond opengedaan. Zij keerde zich om en zei tegen mij in het Maleis wat een onbeschofte man zij het vond. (Adriaan Morriën, Ik heb nu weer de tijd, blz. 129)
• Rob Nieuwenhuys was een anarchist. Hij had een hekel aan autoriteit, aan voetnoten, aan uiterlijk vertoon, aan pretenties, aan mensen die hem wilden gebruiken voor hun eigen doeleinden. Hij had een messcherp gevoel voor kwaliteit, voor authenticiteit. (Peter van Zonneveld, Godsamme, Vrij Nederland, 20-11-1999)
• R. N. was leraar aan de MMS in Amsterdam (Gerrit van der Veen MMS) en aldaar onze leraar Nederlands en Kunstgeschiedenis (tot 1964 - wij -degenen die in 1964 van school kwamen - waren zijn laatste examen jaar). Ik weet nog heel goed hoe hij uit "Vergeelde Portretten" voorlas - het stuk over Rienkie (in den Haag). Hij droeg het verhaal voor, en gebruikte zo'n heerlijke, hoge kakel stem als hij de indische dames "voor droeg".
  Tussen twee haakjes, de letters in E. Breton de Nijs, het pseudoniem dat hij gebruikte, vormen ook zijn naam, Rob Nieuwenhuys - kijk het maar na, en hij heeft het ons (in 1962 of zo) zelf verteld! (Bea van Klingeren-Stiers, e-mail aan mij, 07-11-2002)
• Heb net de documentaire van Rob Nieuwenhuys op Ned 1 (15 aug 2009) gezien en er met plezier naar gekeken al was het natuurlijk verleden tijd. Op internet kwam ik op deze site uit en mistte even in zijn levensbeschrijving dat hij ookin 62/63 een tijdje Nederlandse les en kunstgeschiedenis heeft gegeven aan de MMS in de Gerrit van der Veenstraat in Amsterdam. Ik heb een tijdje les van hem daar gehad en wij probeerden hem steeds tijdens de les te beletten met de lesstof aan de gang te gaan door hem te verleiden om over het boek te vertellen dat hij aan het schrijven was. Het waren hele prettige uren. (M.C. Houwert-Ruys in een mail aan mij, 15-08-2009)

Mijn favoriete citaat

Ik ben eigenlijk typisch iemand die tussen twee vaderlanden leeft, die daartussen in zit, die eigenlijk - maar dat is te zwaar uitgedrukt - geen enkel vaderland heeft. Er lijkt iets tragisch in te zitten, maar dat is het niet omdat ik vanuit deze "gespletenheid" (alweer een te zwaar woord) schrijven kan. Maar soms lijkt het me alsof ik een hoofd met twee aangezichten heb. Het ene kijkt hier in holland rond en heeft hier zijn interessen en belangen, het andere kijkt nog altijd naar het land dat achter de horizon verdween. Ik weet niet goed waar ik sta en ik weet daardoor niet goed wie ik ben.
(Rob Nieuwenhuys, Oost-Indische Spiegel)

Naar een overzicht van citaten van Rob Nieuwenhuys

Bronnen o.a.

• R. Nieuwenhuys, Bij het scheiden van de markt (1960)
• Wie is die.... Auteurs van Singel 262 (1966)
• Paspoort voor de lezer. Nederlandse en Vlaamse auteurs van nu (1968)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Oosthoek lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
• Hans Heesen e.a., Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (september 2020)