Jona Oberski
Profiel
Achternaam: Oberski
Roepnaam:Jona
Voornamen: Jona E.J.
Geboren:20-03-1938
Te: Amsterdam
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Jona Oberski niet onder pseudoniem gepubliceerd.
| Voor tweedehands boeken | Ook van Jona Oberski |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Jona Oberski heeft een workshop gedichten schrijven gevolgd bij Judith Herzberg, maar hij heeft nooit gedichten gepubliceerd.
Proza
- Kinderjaren (1978)
- De ongenode gast (1995)
- De eigenaar van niemandsland (1997)
- Strengel (2022)
|
|
|
| Kinderjaren, 10e druk, Bzztoh, 1984 | Kinderjaren, Bulkboek nr. 210, jaargang 21, 1992 | Kinderjaren, Boektopper, Malmberg, 1999 |
Overig non fictie
Oberski heeft op zijn vakgebied wetenschappelijk werk gepubliceerd. Bijv. zijn proefschrift over elementaire deeltjes:- An alpha-deuteron correlation experiment on carbon with the multidetector BOL (proefschrift) (1971)
- Cocitaties clusteranalyse en natuurkunde (1987)
Vertalingen/bewerkingen
Vertaald:
'Kinderjaren' is in zestien talen vertaald en over de hele
wereld zijn er ruim 200.000 boeken van verkocht (cijfer van 1994).
Vertalingen verschenen o.a. in Canada, Duitsland (titel: Kinderjahre),
Engeland, Finland (titel: Lapsuusvuodet), Frankrijk, Israël,
Italië (titel: Anni d'infanzia), Joegoslavië, Polen,
Verenigde Staten:
- Kinderjahre (Duitse/Oostenrijkse vertaling van 'Kinderjaren' door Maria Csollnány) (1980)
- Anni d'infanzia (Italiaanse vertaling van 'Kinderjaren' door Amina Pandolfi) (1982)
- A childhood (Engelse vertaling van 'Kinderjaren' door Ralph Manheim) (1983)
- Années d'enfance (Franse vertaling van 'Kinderjaren' door Philippe Noble) (1983)
- Barneår (Noorse vertaling van 'Kinderjaren' door Tove Alkan) (1984)
- 'Kinderjahre' (Duitse vertaling van 'Kinderjaren' door Maria Csollány in 'Reis nach Mohrbach: Niederländische Kundheitsgeschichten') (1985)
- Barneår (Deense vertaling van 'Kinderjaren' door Kirsten Rahbek) (1987)
- Barnaår (Zweedse vertaling van 'Kinderjaren' door Kerstin Axberger) (1987)
- Infancia (Spaanse vertaling van 'Kinderjaren' door Jean Schalekamp) (1987)
- Lata dzieci´nstwa (Poolse vertaling van 'kinderjaren' door Zofia Klimaszewska) (1988)
- 'Kinderjaren' werd in het Japans vertaald door Toshiki Taguchi (1994)
- Masa kanak-kanak (Indonesische vertaling van 'Kinderjaren' door Laurens Sipahelut) (2009)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Jona Oberski schreef in 1985/1986 een serie columns voor het Amsterdams universiteitsblad 'Folia Civitatis'.
- Jona Oberski publiceerde in 'Tirade'.
Over Jona Oberski
- Een bijdrage over Jona Oberski in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Elma Drayer (november 1988)
- Bert Peene, 'Jona Oberski, Kinderjaren' (serie: Mini memo) (1993)
- Fia Fischmann-Wiltschut, 'Kind in de Tweede Wereldoorlog : 4 thematische uittreksels van Kinderjaren van Jona Oberski, Drenkeling van G.L. Durlacher, Het Achterhuis van Anne Frank, Tralievader van Carl Friedman' (1995)
- Een hoofdstuk over 'Kinderjaren' in 'Literaire smaakmakers. Uitgevers en hun favoriete boeken' van Ed van Eeden (2000)
- 1 hoofdstuk: 'Jona Oberski - Kinderjaren' in 'Boekenlijst Nederlands. Vragen en antwoorden bij de 50 meest gelezen Nederlandse boeken' van Frans Lennaerts (2000)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Kinderjaren' verscheen in 1986 als Grote letterboek.
- 'Vrij Nederland' vroeg auteurs om hun top-10 voor 'De leeslijst'. De lijsten stonden in het nummer van 12-09-1987. 'Kinderjaren' stond op het lijstje van Trude Gerritsma op nr. 9.
- In 1990 speelde er een discussie over een verplichte boekenlijst voor het voortgezet onderwijs. Op de vraag welk boek verplicht zou moeten zijn antwoordde Ivo Samkalen (o.a. oud-burgemeester van Amsterdam): 'Kinderjaren' van Oberski.
- Voor 'De Bijenkorf' maakten Jan Croes, Jos Paardekooper, Jan Geerlings en Gerard Heijnen in 1990 'De Ideale Bibliotheek. 100 boeken die iedereen gelezen moet hebben'. Van Joni Oberski namen zij 'Kinderjaren' op (op nr. 28).
- 'Kinderjaren' werd in 1992/1993 verfilmd. Het betrof een Italiaans/Frans/Hongaarse productie o.l.v. de Italiaanse regisseur Roberto Faenza. De film is voornamelijk in Bulgarije opgenomen en kwam uit onder de titel: 'Jonah who lived in the whale'. Faenza wilde een verhaal maken over een jongetje dat terecht komt in een voor hem onbegrijpelijke wereld en niet de 'zoveelste oorlogsfilm'. Hij zei dat iets dergelijks ook nu kan gebeuren en verwees daarbij naar Bosnië.De film heeft diverse prijzen gewonnen, o.a. op het Internationale Filmfestival in Moskou. In Nederland ging de film in 1994 in première. De film werd later op DVD uitgebracht onder de titel 'Look to the sky'.
- 'Kinderjaren' van Jona Oberski verscheen in 1993 als Bulkboek 210.
- In de 'top-100' van boeken die scholieren in 1997 op hun lijst zetten staat 'Kinderjaren' op nummer 15. Op 10% van de lijsten komt het boek voor!
- 'De eigenaar van niemandsland' verscheen in 1998 als Grote letterboek.
- 'Kinderjaren' werd in 1999 uitgegeven in de Boektoppers-serie.
- 'Kinderjaren', voorgelezen door Vincent van den Berg (2 CD's, 2008)
- 'Kinderjaren', bewerking Ida Schuurman voor 'Eenvoudig communiceren' (2014)
Literaire prijzen
- Harold Pinter verklaarde in december 1983 'Kinderjaren' tot het beste boek van het jaar.
Jona Oberski was lid van de jury voor:
- Anne Frank Literaturpreis 1985.
Opmerkingen
- De ouders van Jona Oberski waren uit Duitsland naar Nederland gevluchtte joden. Jona was enig kind.
- Als kleuter werd Jona Oberski in 1943 met zijn ouders - via kamp Westerbork - naar het concentratiekamp Bergen-Belsen gedeporteerd.
- Zijn ouders hebben dit concentratiekamp niet overleefd. Jona kwam als zevenjarig kind na de Tweede Wereldoorlog terug in Amsterdam. Hier werd hij opgenomen in een pleeggezin.
- Jona Oberski haalde in 1956 zijn diploma gymnasium-B en ging daarna wis- en natuurkunde studeren aan de Universiteit van Amsterdam (van 1956 tot 1964).
- Hij werkt (vananf 1962) op het Nationaal Instituut voor Kernfysica en Hogere Energiefysica in Amsterdam.
- Jona Oberski is getrouwd en heeft drie kinderen.
- Jona Oberski volgde in 1976-1977een poëzieworkshop bij de dichteres Judith Herzberg. Zij moedigde hem aan om ook proza te gaan schrijven. Hij schreef toen in een week of zes 'Kinderjaren'.
- In 'Kinderjaren' beschrijft Oberski het leven van een kind in het concentratiekamp.
- Het bijzondere van het boek is dat de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog beschreven worden via de ogen van een kleuter. Volwassenen kunnen (tot op zekere hoogte) begrijpen wat er gebeurde. Voor een kleuter zijn de gebeurtenissen volslagen onbegrijpelijk.
- Als vrienden hem vroegen naar zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog had hij altijd moeite dit goed onder woorden te brengen. Na het schrijven van dit boek had hij het idee dat hij precies gezegd heeft wat hij bedoelt. Dat hij nu niets meer uit hoeft te leggen. Dit pakte anders uit, want door het schrijven van dit boek kreeg hij juist vragen om uitleg, om interviews, om vertalingen enz.
- In eerste instantie deed het boekje weinig in Nederland. Judith Herzberg wees Ruth Liepman (een belangrijke literaire agente uit Zurich) op het boekje. Daardoor kwam er veel internationale belangstelling voor 'Kinderjaren' en dáárna kwam (na zeven jaar) ook de belangstelling in Nederland los.
- Oberski wil over zijn achtergrond weinig loslaten. Hij geeft ook nauwelijks interviews. In 1982 zei hij, tijdens één van de schaarse interviews het volgende: 'In dit geval is het heel functioneel om de persoon van de schrijver en het boek zo veel mogelijk uit elkaar te houden. De mensen die dit boek gelezen hebben, moeten met hun problemen blijven zitten - als ze er al een probleem mee hebben. Het is niet goed als ze het op mij kunnen projecteren met de gedachte: Het is niet zo erg, het is toch allemaal nog goed gekomen.'
- Jona Oberski is na 'Kinderjaren' wel blijven schrijven, maar in eerste instantie uitsluitend voor zichzelf - om zijn gedachten te ordenen. Pas in 1995 kwam er een volgende novelle van hem uit: 'De ongenode gast'. Hierin beschrijft hij de twijfels van een schrijver die beroemd geworden is door één boek.
Anderen over Jona Oberski
- Kun je zo'n boekje eigenlijk wel een debuut noemen? Het is weliswaar de eerste publikatie van de in 1938 geboren auteur, maar niets erin doet aan beginnerschap denken. Het is een in zichzelf besloten verhaal, dat een onderdeel van het onvoorstelbare toegankelijk maakt doordat het verteld is op de goede manier, met een volkomen beheersing van literaire middelen die alleen schijnbaar eenvoudig zijn. Er is geen onhandigheid, maar ook nauwelijks een belofte van meer en nog gaver werk in de toekomst. Natuurlijk is het mogelijk dat Oberski nog met heel ander werk verrast, maar het is evengoed mogelijk dat de schrijver, nu hij zo zuiver heeft verwoord wat hem op het hart lag, er verder het zwijgen toe doet. (Aad Nuis, HP, 28-10-1978)
- Vooral de manier waarop Oberski de bizarre tegenstelling tussen kinderleven en concentratiekamp tot uitdrukking brengt, geeft Kinderjaren zijn navrante spanning. Het verhaal wordt verteld vanuit het kind, in de verteltrant van een kind. De opbouw is fragmentarisch, de zinnen zijn kort en eenvoudig, het woordgebruik is beperkt, er wordt veel herhaald en elk interpreterend vertellerscommentaar ontbreekt. De lezer, die slechts te weten komt wat het jongetje denkt, hoort en ziet, interpreteert met behulp van zijn kennis van de Tweede Wereldoorlog. De gruwelijkheid van de stapels lijken in het 'ketelhuis' dringt niet door tot het jongetje, maar met des te meer kracht tot de lezer. (Elma Drayer, Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945, november 1988)
- De kracht van boeken zoals Oberski's KInderjaren ligt in het onverbloemd duidelijk maken van die realiteit. Niet door met een veelvoud aan woorden te proberen het onbeschrijfelijke te beschrijven, maar door de waanzin op een heel simpele, bijna eenvoudige manier te laten zien. (Jessica Voeten, Kinderjaren, Bulkboek 210, blz. 52)
Mijn favoriete citaat
Er waren meer kinderen binnengekomen.
De meesten hielden hun neus dicht met hun hand.
Eén meisje zei tegen mij:
'Kijk daar ligt je vader, hij ligt niet eens in een laken.'
Toen zag ik de dode mensen.
Er lagen lakenpakken.
Uit sommige staken ledematen.
Er lagen blote mensenlijven.
(Jona Oberski, Kinderjaren, blz. 64)
Links
Bronnen o.a.
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945 (november 1988)
- Kinderjaren - De jonge lijsters (1994)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Uittreksel top-100
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (oktober 2022)
