• Home
• Bibliografiëen
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Opmerkingen
• Anderen Over
• Bronnen

Paul van Ostaijen

Profiel

Achternaam: van Ostaijen
Roepnaam: Paul
Voornamen: Leopoldus Andreas
Geboren: 22-02-1896
Te: Antwerpen
Overleden: 18-03-1928
Te: Miavoye-Anthée

Pseudoniem(en): MPaul van Ostaijen gebruikte het pseudoniem Pol van Hove.

Werk

Poëzie

 

• Music-hall (206 ex.) (1916)
• Het Sienjaal (225 ex.) (1918)
• Bezette stad (540 ex.) (1921)
• Feesten van angst en pijn (1 exemplaar) (1921)
• Gedichten (1928)
• Verzameld Werk (4 delen) (door Gerrit Borgers) (1952-1956)
• Music-hall: een programma vol charlestons, grotesken, polonaises en dressuurnummers (samengesteld door gerrit Borgers) (1955)
• Verzameld werk/Poëzie (2 delen) (1963)
• Avongeluiden (bibliofiel, 500 ex.) (1970)
• Gedichten (gekozen in overleg met Gerrit Borgers) (1971)
• Vier gedichten van Paul van Ostaijen (met houtgravures van Carl Lücker) (bibliofiel, 25 ex.) (1974)
• Alpejagerslied (1976)
• Gedichtje van Sint Niklaas (ca. 1976)
• Godsddienst & Vorst & Staat (poster) (1977)
• Berceuse presque nègre (facsimile van het handschrift) (bbliofiel, 100 ex.) (1978)
• Verzamelde gedichten (Music Hall/Het sienjaal/De feesten van angst en pijn) (door Gerrit Borgers) (1979)
• Verzameld werk (4 delen, in cassette) (1980)
• Vers 4 (affiche, ca. 1980)
• Enkele gedichten: voorafgegaan door fragmenten uit zijn kritisch proza (1980)
• Paul van Ostaijen: 13 gedichten geïllustreerd met 5 houtgravures van Renaat Bosschaert (bibliofiel, 150 ex.) (1980)
• Verzamelde gedichten (1981)
• Mijn groot hart: enkele verzen uit de bundel Music-hall (bibliofiel, 23 ex.) (1982)
• Verzamelde poëzie (1983)
• Vijf gedichten (bibliofiel, 55 ex.) (1983)
• Berceuse voor volwassenen (bibliofiel, 20 ex.) (1983)
• Wals van kwart voor middernacht (500 ex.) (1986)
• Spiegel van uw eenzaamheid (een keuze uit de poëzie door Stefaan Evenpoel) (1988)
• Witte hoeven achter de zoom (een keuze uit de poëzie door Marc Reynebeau) (1989)
• Fatalisties liedje (bibliofiel, 145 ex.) (1990)
• Verzamelde gedichten (1992)
• Eenzame stad (bibliofiel, 12 ex.) (1992)
• Poëzie en proza (1992)
• Belgiese zondagen (bibliofiel, 12 ex.) (1994)
• Rijke armoede van de trekharmonika (jaarwisselingsuitgave) (1996)
• De marsj van de hete zomer (bibliofiel, 200 ex.) (1996)
• De poes voldeed (bloemlezing) (1996)
• Malheur (bibliofiel) (2000)
• Huldegedicht aan Singer (bibliofiel) (2000)
• Wie in het leven heeft 'n vol vertrouwen (vouwblad) (2001)
• Malheur (vouwblad, bibliofiel) (2000)
• Vrolik landschap (nieuwjaarswens) (2003)
• Rijke armoede van de trekharmonika (bibliofiel, 50 ex.) (2004)
• Melopee (bibliofiel, 70 ex.) (2004)
• Vacature.plop (bibliofiel, 60 ex.) (2004)
• Bercuse nr. 2 (2005)
• Slaap als een Reus ... (bibliofiel, 46 ex.) (2005)
• De feesten van angst en pijn (facsimile uitgave) (2006)
• Men versta mij wel (bibliofiel, 50 ex.) (2007)
• Onbeduidende polka (biblioifel, 50 ex.) (2008)
• Metafiziese jazz (bibliofiel, 20 ex.) (2011)
• Tans (bibliofiel, 20 ex.) (2014)
• Marc groet 's morgens de dongen (met aquarellen van Marc Mulders) (2014)
• In de woestijn, deel 9: Brood (nieuwjaarsuitgsve, 100 ex.) (2014)
• Juffer Lola (2016)
• Marc groet 's morgens de dingen (bibliofiel, 17 ex.) (2017)

Proza/Grotsesken

• De trust der vaderlandsliefde (330 ex.) (1925)
• Het bordeel van Ika Loch (1926)
• Vogelvrij: grotesken (1927)
• Verzameld Werk, poëzie 2 (samengesteld door Gaston Burssens) (1928)
• Intermezzo (1929)
• De bende van de stronk: een romanties verhaal van roof en liefde (1932)
• Diergaarde voor kinderen van nu (1932)
• Verzameld Werk (4 delen) (door Gerrit Borgers) (1952-1956)
• De bende van de stronk, Een romantisch verhaal van roof en liefde gevolgd door Het bordeel van Ika Loch en De gehouden hotelsleutel of De kleine, domme daad (bloemlezing) (1957)
• De trust der vaderlandsliefde en andere grotesken (1966)
• Zelfbiografie (bibliofiel, 20 ex.) (1972)
• Het landhuis in het dorp en De jongen: twee hoofdstukken van een onvoltooide autobiografische roman (1973)
• De lotgevallen van de Mercurius, maatschappij tot exploitatie der valse munterij (bibliofiel, 35 ex.) (1976)
• De bende van de stronk en andere grotesken (1980)
• Verzameld werk (4 delen, in cassette) (1980)
• De overtuiging van Notaris Telleke (bibliofiel, 71 ex.) (1984)
• Verzameld proza (1983)
• Het bordeel van Ika Loch (bibliofiel, 50 ex.) (1986)
• Poëzie en proza (1992)
• Het bordeel van Ika Loch (bloemlezing door Tom Lanoye) (1996)
• Vijf grotesken (2010)
• Rodica en Dodica (2011)

Brieven

• Brieven uit Miavvoye (door G. Burssens) (1932)
• Jos Leonard, Tekeningen voor Music Hall van Paul van Ostaijen: met een brief van Eugène de Bock (1955)
• 1 brief van Paul van Ostaijen aan Peter Baeyens (in handschrift én getypt) in 'Brieven in Beeld' (1976)
• E. du Perron, Twee brieven (roofdruk) (1983)
• Eine Künstlerfreundschaft. Der Briefwchsel zwischen Fritz Stuckenberg und Paul van Ostaijen 1919-1927 (samengesteld door Francis Bullhof) (1992)
• De genesis van Bezette stad: brieven van Oscar Jespers aan Paul van Ostaijen 1920-1921 over het ontstaan van Bezette stad en de Antwerpse groepering van het Sienjaal (1995)
• Paul van Ostaijen en Emma Clément, Ik heb je nog steeds zeer lief: een liefde in brieven (door Marc Reynebeau) (1996)
• Cadavre exquis te Miavoye: een fabula van Gaston Burssens gevolgd door een onuitgegeven briefkaart van Paul van Ostaijen, door Henri-Floris Jespers (bibliofiel, 140 ex.) (1999)
• Wij moeten inzien dat wij hier een mekaar vreemde taal spreken: de correspondentie tussen Paul van Ostaijen en Wies Moens (2010)
• Macht moet zijn in handen van de menschen met ethos: 5 brieven over mcht en revolutie van Robert van Genechten aan Paul van Ostaijen (januari-maart 1919) (2010)
• Ge zijt in 1925 aan 't leven: drie disparate brieven van Floris Jespers aan Paul van Ostaijen (2011)
• Jedes messen der Menschen ist komparativ: de briefwisseling tussen Paul van Ostaijen en Lyonel Feininger (bezorgd door Matthijs de Ridder en An Blommaert) (2013)
• Fini dat alles: een onbekende brief van Olympe Jespers (aan Paul van Ostaijen en Emma Clément) (bibliofiel, 75 ex.) (2016)

Toneel/filmscenario

• De jazz van het bankroet (facsimile van het handschrift. bibliofiel, 500 ex.) (1968)
• De bankroet jazz (2009)
• De Top der Sentimentele Bevestiging (bibliofiel, 150 ex.) (2021)

Overig non-fictie

• Gebruiksaanwijzing der lyriek (1927)
• Krities proza I (1929)
• Krities proza II (1931)
• Self-defense (1933)
• Heinrich Campendonk: een hommage (met Berend Hendriks) (1961)
• Enkele gedichten: voorafgegaan door fragmenten uit zijn kritisch proza (1990)
• De poes voldeed: essays en kritieken (samengesteld door Geert Buelens en Tom Lanoye) (1996)
• Gebruiksaanwijzing der lyriek (bezorgd door Matthijs de Ridder) (2012)

Vertalingen

• Franz Kafka: Zum nachdenken für Herrenreiter = Tot overwegen voor hereruiters (biblioiel, 80 ex.) (2007)

Vertaald:

• Etienne Schoonhoven, 'Paul van Ostaijen. Introduction à sa poétique' (1951)
• Andrzej Dabrowka vertaalde werk van Paul van Ostaijen in het Pools.
• In het Hongaars vertaalde gedichten van Paul van Ostaijen verschenen in het Hongaarse tijdschrift 'Nagyvilág'.
• Poesie scelte (Italiaanse vertaling door Emilio Garzonio) (1964)
• Poesie: Flämisch-Deutsch (vertaald door Klaus Reichwrt) (1966)
• Liriche scelte (Italiaanse vertaling door Ida Garzonio) (1966)
• Grotesken (Duitse vertaling door Gerda Dyserinck-Siecke) (1967)
• Poèmes (Franse vertaling door Henry Fagne) (1967)
• In het Duits vertaald werk van Paul van Ostaijen in 'Niederländer erzählen', vertaald door Jürgen Hillner (1969)
• Patriotism Inc., and Other Tales (Engelse vertaling door E.M. Beekman) (1971)
• Hommage to Ainger & other poems (Engelse vertaling door Peter Ninmeijer) (1974)
• Feasts of fear and agony (Engelse vertaling van 'Feesten van angst en pijn' door Hidde van Ameyden van Duym) (1976)
• Alpenjägerlied (Duitse vertaling van 'Alpenjagerslied' door Josh van Soer) (1982)
• The first book of Schmoll, Selected poems 1920-1928 (Engels-Nederlandse uitgave, met single) (1982)
• Besetzte Stadt: niederländisch-deutsch (Duitse vertaling van 'Bezette stad' door Hansjürgen Bulkowski) (1991)
• Ville occupée (Franse vertaling van 'Bezette stad' door Willy Devos) (bibliofiel, 540 ex.) (1993)
• Der Pleitejazz (Duitse vertaling van 'De jazz van het bankroet' door Ida Rook) (1996)
• In het Friulans en Italiaans werk van Paul van Ostaijen in 'Mimese: versione poetiche in friulano' (1999)
• Nomenclature: poèmes 1916-1928 (Franse vertaling door Henri Deluy) (2001)
• Le dada pour cochons (Franse vertaling door Jan H. Mysjkin en Pierre Gallisaires) (2003)
• Bankerot-jazz (Deense vertaling van 'De bankroet-jazz' door Geeske de Witte en Aino Roscher) (2003)
• Music Hall (Zweedse vertaling van 'Mudic Hall' door Ronney Henningson) (2008)
• Canzone dei bergsaglieri (vertaald door Jan van der Haar) (2010)
• In het Friulisch/Italiaans vertaald werk van Paul van Ostaijen in 'Melopee: siet poets neerlandês' (2014)
• Occupied city (Engelse vertaling van 'Bezette stad' door David Colmer) (20916)
• Le signal (Franse vertaling van 'Het sienjaal' door Jan H. Mysjkin) (2018)
• Isgal edilmis saher (Azarbijaanse vertaling van 'Bezette stad') (2021)

Paul van Ostaijen schreef een inleiding voor

• Paul Joostens (reproducties naar werken) (1919)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Paul van Ostaijen werkte als essayist mee aan 'Ruimte' (1920-1921) en aan 'Vlaamsche arbeid' (192301928).
• Vanuit het sanatorium richtte hij met Burssens en Du Perron het tijdschrift 'Avontuur' op (1927). Er verschenen drie nummers van dit tijdschrift.
• Paul van Ostaijen publiceerde in 'De Driehoek'.

Over Paul van Ostaijen

• 'Vlaamsche Arbeid' gaf in 1928 een speciaal Paul van Ostaijen-nummer uit.
• Jozef Muls e.a., 'Paul van Ostaijen' (1928)
• 'Vandaag' gaf in april 1929 een speciaal Paul van Ostaijen-nummer uit.
• Gaston Burssens, 'Paul van Ostaijen, zoals hij was en is' (1933)
• Paul de Ryck, 'Van Ostaijen, fascinerend Dichter' (1935)
• A.T.W. Bellemans, 'Poëtiek van Paul van Ostaijen' (1939)
• Maurice Gilliams, 'De man voor het venster' (1943)
• 1 hoofdstuk: 'Tien jaar na Ostaijen's dood' in 'Schuchter en iets luider' van A. Marja (1946)
• Gaston Burssens, '20 jaar geleden stierf Paul van Ostaijen' in 'Critisch Bulletin' (april 1948)
• Een hoofdstuk over 'Melopee' van Paul van Ostaijen en 'Dis al' van Jan François Elias Celliers in 'Vers tegen vers' van Hendrik de Vries (1949)
• Etienne Schoonhoven, 'Paul van Ostaijen: introduction à sa poétique' (1951)
• Paul de Ryck, 'Bezinning over Van Ostaijen' (lezing, 500 ex.) (1951)
• Jozef Muls, E. du Perron, Jan Engelman, M. Nijhoff, M. Gilliams, Gaston Burssens, J.J. Klant, 'Paul van Ostaijen' (1952)
• Maurice Gilliams, 'Een bezoek aan het prinsengraf: essay over de dichter Paul van Ostaijen' (500 ex.) (1952)
• Gerrit Borgers, 'Paul van Ostaijen' (1952)
• 'Tijd en Mens' gaf in december 1953 een speciaal Paul van Ostaijen-nummer uit.
• Gaston Burssens, 'Paul van Ostaijen, de dichter' (1956)
• Mark Edo Tralbaut, 'Van Gogh-reflekties op Van Ostaijen' (1956)
• 1 hoofdstuk: 'Paul van Ostaijen - Bezette stad' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
• Adriaan de Roover, 'Paul Van Ostaijen en de absolute lyriek' (1958)
• Herman Uyttersprot, 'Paul van Ostaijen en zijn proza' (1959)
• 1 hoofdstuk: 'Paul van Ostaijen' in 'Verzameld werk. Poëzie proza en critisch proza' van H. Marsman (1960)
• A.C.M. Meeuwesse, 'Muziek en taal: over poëzie en poëtiek van Martinus Nijhoff en Paul van Ostaijen' (rede) (1961)
• 1 hoofdstuk: 'Paul van Ostaijen' in 'Gegist bestek deel 2: Benaderingen en ontmoetingen' van C.J.E. Dinaux (1961)
• Herman Uyttersprot, 'Uit Paul van Ostaijens lyriek' (1963)
• Piet Calis besteedt een hoofdstuk aan Paul van Ostaijen in 'Daling van temperatuur. Twaalf Nederlandse dichters 1890-1960' (1964)
• Paul Hadermann, 'De kringen naar binnen: de dichterlijke wereld van Paul van Ostaijen' (1965)
• 2 hoofdstukken: 'Moderne dichters - Paul van Ostaijen' en 'Document en monument: Paul van Ostaijens Verzameld werk' in 'De veelkantige criticus' van Martinus Nijhoff' (1965)
• Henri-Floris Jespers en Paul de Vree, 'Paul van Ostaijen' (1967)
• Gerrit Borgers, 'Gebruiksaanwijzing der lyriek: paralipomena' (lezing) (1969)
• Gerrit Borgers, 'Paul van Ostaijen: handleiding bij de tentoonstelling van 19 december 1970 tot en met 24 januari 1971 in het Haags Gemeentemuseum' (1970)
• E.M. Beekman, 'Homeopathy of the absurd. the grotesque in Paul van Ostaijen's creative prose' (1970)
• Paul Hadermann, 'Het vuur in de verte. Paul van Ostaijens kunstopvattingen in het licht van de Europese avantgarde' (proefschrift) (1970)
• Louis Paul Boon, 'De bende van de Stronk, of Paul van Ostaijen als romanschrijver' (bibliofiel, 40 ex.) (1970)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen de satiricus: twee hypothesen' (1970)
• 1 hoofdstuk over Paul van Ostaijen + 2 gedichten in 'Ga jij de klas maar uit' van J. Bernlef (1970)
• 2 hoofdstukken: 'Paul van Ostaijen' en 'Paul van Ostaijens verzameld werk' in 'Een stoet van beelden zag ik langs mij gaan: schrijversgestalten door Martinus Nijhoff' (1970)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen zijn satire Intermezzo: een derde hypothese' (1971)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en de zaak kardinaal Mercier (een zo objectief mogelijk onderzoek)' (1971)
• Gerrit Borgers, 'Paul van Ostaijen' (1971)
• Gerrit Borgers, 'Paul van Ostaijen een documentatie' (proefschrift, 2 delen) (1971)
• 'Vlaanderen' gaf eind 1971 een speciaal Paul van Ostaijen-nummer uit.
• Willem Wilmink, 1 gedicht: 'Paul van Ostijen' in 'Goejanverwellesluis' (1971)
• Luk Wenseleers, 'De poëzie is niet meer van gisteren: Paul van Ostaijen, Martinus Nijhoff en het nieuw-realisme' (1972)
• Herman Uyttersprot, 'Over Paul van Ostaijen' (1972)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en zijn notaris Telleke: een psychologisch onderzoek (1972)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en zijn Scholem Weissbinder: een psychologisch onderzoek (1974)
• 'Paul van Ostaijen: poète expressionniste et dadaïste flamand' (1974)
• Han Foppe, 'Vogelvrij: over Paul van Ostaijen' (1974)
• Marina de Bruijn e.a., 'Paul van Ostaijen: Ik wil bloot zijn en beginnen' (ca. 1974)
• Gerrit Borgers, 'Kroniek van Paul van Ostaijen 1896-1928' (1975)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en zijn Bezette Stad: literaire en zakelijke toelichting' (1975)
• J.I. Soegies-Ter burg, 'Paul van Ostaijen's De jazz van het bankroet, een dadaïstisch werk?' (in eigen beheer, 1976)
• Francis Bulhof, Nijhoff, Van Ostaijen, "De stijl": modernism in the Netherlands and Belgium in the first quarter of the 20th century: six essays (1976)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en zijn Bezette Stad, deel 2' (1977)
• Paul de Vree, Paul van Ostaijen in Duitsland (1918-1921) (gestencild, 30 ex.) (1977)
• Eddy Alfred Ots, 'In hwt spoor van de dichter Paul van Ostaijen' (1978)
• Bzzlletin gaf in mei 1979 een Paul van Ostaijen-nummer uit.
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en zijn Bezette Stad, deel 3: literaire en zakelijke toelichtingen' (1984)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en zijn Tussen vuur en water (een critische analyse) (1984)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en zijn dwangneurotische Josef la Tour (een helemaal niet wetenschappelijk psychologisch onderzoek' (1987)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en zijn gedicht Gnomedans (proeve van analyse) (1987)
• Hugo Claus, 'Aan Van Ostaijen' (bibliofiel 25 ex.) (1988)
• Jef Bogman, 'Stemmen van de stad. Over Van Ostaijens 'Bezette stad'' in 'Literatuur' (maart-april 1988)
• Robert Snoeck, 'Paul van Ostaijen en Paul Scheerbart in de Nederlandse letterkunde (een onderzoek)' (1989)
• Henri-Floris Jespers, 'Floris Jespers en de gay twenties' (bibliofiel, 187 ex.) (1989)
• Jef Bogman, 'De stad als tekst. Over de compositie van Paul van Ostaijens Bezette stad' (proefschrift) (1991)
• Thomas Vaessens, 'De esthetische uitdrukking van een idealistische beslissing. Paul van Ostaijens dichterlijke utopieën' in 'Literatuur' (maart-april 1992)
• 1 hoofdstuk: 'Paul van Ostaijen-reflecties op Vincent van Gogh' in 'Met groter L. Van Couperus tot Claus' van Marcel Janssens (1994)
• Jef Bogman: 'Alle worden is ontworden. Schrijfwijze, klank, kleur, en mystiek in Paul van Ostaijens De Feesten van Angst en Pijn' in 'Literatuur' (januari/februari 1995)
• José Boyens, 'De genesis van Bezette stad' (1995)
• 'Gierik/Nieuw Vlaams Tijdschrift' bracht eind 1995 een speciaal Paul van Ostaijen-nummer uit.
• Marc Reynebeay, 'Dichter in Berlijn. De ballingschap van Paul van Ostaijen (1918-1921)' (1996)
• 'De stem der Lorelei. Over Paul van Ostaijen' (1996)
• Guido Lauwaert, 'Mijn ogen zijn omfloersde tamboerijnen: een vademecum' (1996)
• Geert Buelens, Georges Wildemeersch e.a., 'Paul van Ostaijen 1896-1928: wegwijzers naar de werkelikheid' (1996)
• Henri Floris Jespers, 'Mijn luie luipaard. Emmeke Clement en Paul van Ostaijen' (bibliofiel, 59 ex.) (1996)
• Gerrit Borgers, 'Paul van Ostaijen: een documentatie' (1996)
• Geert Buelens en Erik Spinoy, 'De stem der Loreley: over Paul van Ostaijen' (1996)
• Geert Buelens en Caroline Terryn , 'Paul van Ostaijen 100 : Antwerpen, 1996' (1996)
• F. de Nave, 'Paul van Ostaijen in beeld: grafiek en tekeningen van tijdgenoten' (1996)
• Wifried Pas en Henri-Floris Jespers, 'Mo(nu)menten: Willem Elsschot en Paul van Ostaijen (1996)
• Patrick Peeters en Erik Spinoy, 'Het vouwbeen van de lezer: over literatuuropvattingen' (1996)
• 'Hulde aan Paul van Ostaijen: op zaterdag 16 november 1996 vanaf 14.00 uur in het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven, Minderbroederstraat 22 te 2000 Antwerpen' (1996)
• 'Spiegel der Letteren' bracht in 1997 een speciaal Paul van Ostaijen-nummer uit.
• Paul Hadermann, 'Paul van Ostaijen en de kunst van zijn tijd 1896-1996' (1997)
• Lut Missinne en Loek Geeraedts, 'Paul van Ostaijen, die Avantgarde und Berlin' (1998)
• Thomas Vaessens, 'Circus Dubio & Schroom. Nijhoff, Van Ostaijen en de mentaliteit van het modernisme' (1998)
• Sonja Neef, 'Kalligramme: zur Medialität einer Schrift: anhand von Paul van Ostaijens De feesten van angst en pijn' (proefschrift) (2000)
• Een bijdrage over Paul van Ostaijen in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Erik Spinoy (november 2000)
• Kathrin Kötz, 'Die Prosa Paul van Ostaijens: stilistische, poetologische und philosophische Korrespondenzen mit dem Werk von Mynona (Salomo Friedlaender)' (proefschrift) (2001)
• Geert Buelens, Van Ostaijen tot heden: zijn invloed op de Vlaamse poëzie (2001)
• Jef Bogman, 'Professor, hier is de laatste gnostieker - Paul van Ostaijen tussen schilderkunst en mystiek' (2002)
• Geert Buelens, 'Profeten van het licht - Paul van Ostaijen dicht over Van Gogh' in 'Literatuur' (februari 2003)
• Ton den Boon, 'Een droom die niet gedroomd werd: allusies op het werk van Paul van Ostaijen' (2004)
• Ute Schürings, 'Metaphern der Großstadt: niederländische Berlinprosa zwischen Naturalismus und Moderne' (2008)
• Jan Oegema, 'Ziek van de zee: Paul van Ostaijen en de mystiek' (2009)
• 'Uwen lekkeren zoon heeft ook het geluk gehad van te kunnen fluiten en uittejouwen: brieven over Paul van Ostaijen', bezorgd door Matthijs de Ridder en An Blommaert (2012)
• Matthijs de Ridder, 'Rebelse ritmes: hoe jazz & literatuur elkaar vonden' (2012)
• Matthijs de Ridder, 'Zaaitijd: Paul van Ostaijen en het probleem van de verstaanbaarheid van de Avant-Gardist' (vouwblad) (2013)
• Erik Spinoy, 'Twee handen in het lege: Paul van Ostaijen en de esthetica van het vehevene (Kant, Lyotard)' (ongepubliceerd proefschrift) (2014)
• Willy Roggeman, 'Arabesken met zot Polleken' (associatieve aantekeningen bij een tiental Nagelaten Gedichten van Paul van Ostaijen) (2014)
• Paul Claes bespreekt het gedicht 'Polderlandse Arkadia' van Paul van Ostaijen in 'De sleutel: vijfentwintig gedichten van Noord en Zuid ontsloten' (2014)
• Koen Peeters, Pascal Verbeken, Peter Holvoet-Hanssen en Koen Broucke, 'Miavoye: op bedevaart naar Paul Van Ostaijen' (2014)
• Matthijs de Ridder, 'Het gevang in de hemel: Paul van Ostaijen en het gevecht met het hardnekkig verlangen naar onvreiheid' (2015)
• Matthijs de Ridder, '(Zelf)portret van de artist als falende kunst' (2015)
• Matthijs de Ridder, 'Paul van Ostaijen: de marsj van de hete zomer' (2015)
• Matthijs de Ridder, '100 jaar Paul van Ostaijens Music-Hall: catalogus' (2016)
• Matthijs de Ridder, 'Paul van Ostaijen over Rik Wouters; nu met extra fake news! (vouwblad) (2017)
• Matthijs de Ridder, 'BOEM Paukeslag - Op strooptocht door Paul van Ostaijens Bezette Stad' (2021)
• Matthijs de Ridder, 'Paul van Ostaijen: De dichter die de wereld wilde veranderen' (2023)

Diversen

• 'Bezette stad' werd in 1963 verfilmd door J. Jacobs.
• 'Dag stoel naast de tafel: een programma van fragmenten uit het muzikaal, plastisch, literair œuvre van de Vlaamsche expressionistische dichter Paul van Ostaijen gespeeld door Arena/De Nieuwe Komedie', samenstelling en mise-en-sènene Cor Stedelinck (1969)
• 'Verzamelde poëzie' verscheen als Bulkboek 13 (1974).
• Bulkboek 105 was aan Paul van Ostaijen gewijd, met als titel: 'Metafiziese Jazz' (1981).
• 'Poëzie Hardop' had gedichten van Paul van Ostaijen op het repertoire.
• Frans de Bueger en Chris de Bueger, 'de Bueger en de Bueger in zwart', bevat gedicht van Boris Vian en bijdrage van Paul van Ostaijen (1981)
• Hans Engberts en René Hesselink noemde hun (op 29-11-1982 geopende) antiquariaat aan de Herenstraat in Utrecht 'Hinderickx & Windericks' naar de hun hoed afnemende heren in het 'Alpejagerslied' van Van Ostaijen. Sinds 21-03-1989 zit de winkel op Oude Gracht 234.
• 'Music-Hall' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1916.
• 'Bezette stad' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1921.
• Lucebert maakte in 1983 in het Letterkundig Museum een grote wandschildering, waarin hij 36 literaire citaten verwerkte. Van Paul van Ostaijen zijn hier terug te vinden 'waarom schuiven de maan en de man getweeën naar de zee' en 'alle mensen zijn gelijk voor Singer / Circulez / Een Singer / Panem et Singerem / Panem et Singerem Panem et Singerem Panem et Singerem / et Singerem et Singerem'.
• 'De gebroeders Flint' maakten een theaterprogramma gebaseerd op teksten van Slauerhoff.
• 4 parodieën op werk van Van Ostaijen in 'Ik ben geboren in Apeldoorn. Groot parodieënboek' (samenstelling Rody Chamuleau en J.A. Dautzenberg) (1994)
• De gedichten 'Polonaise' en 'Alpejagerslied' van Paul van Ostaijen werden op de CD 'Dichterbij' (1994 - n.a.v. 8 radioportretten van dichters voor het programma 'De schatkamer' van RVU) gezongen door Marjolijn Touw.
• 'Elektries : al het ritmies-typografies werk op het digitale scherm' (diskette) (1996)
• Max Pam maakte voor HP/De Tijd (10-09-1999) een lijst met de 100 beste boeken van de eeuw. Hij nam hierin van Paul van Ostaijen op nr. 11 'De bende van de stronk' op (Een krankzinnig verhaal over een roverhoofdman zonder benen).
• Uitgeverij Rivendell brengt T-shirts op de markt, bedrukt met 5 verschillende gedichten of fragmenten van Paul van Ostaijen.
• In Leiden is, in het kader van het project 'Muurgedichten' het gedicht 'Mobile' van Paul van Ostaijen te lezen op een muur aan de Boerhaavelaan 44 (schoolplein).
• 'en Een Zoen Van Jou' (CD, verzen van Gorter gelezen door Jan Decleir) (2005)
• Het Letterkundig museum publiceerde begin 2007 een top 100 van grootste dode schrijvers. Ook Paul van Ostaijen was in dit 'Pantheon' opgenomen. Eind 2008 zal het museum met een permanente expositie aandacht aan deze schrijvers besteden.
• 1 gedicht van Paul van Ostaijen: 'Marc groet 's morgens de dingen' + de hedendaagse versie daarvan: 'hé blad aan de bomen hé' door Tsead Bruinja in 'Nu u!' (2009)
• 'Voorzichtigheidsmaatregel Halt! hier is te zien de laatste katholiek' (bibliofiel, 27 ex.) (2021)
• Matthijs de Ridder en Willem Bongers-Dek, 'Besmette Stad - Vijfenzestig kunstenaars antwoorden op Bezette stad van Paul van Ostaijen' (2021)
• Matthijs de Ridder, Willem Bongers-Dek, Anna Eble en Marleen Nagtegaal, 'De aftocht: 35 kunstenaars antwoorden op het slitgedicht van Paul van Ostaijens Bezette Stad' (2022)

Werk van Paul van Ostaijen geciteerd in een overlijdensbericht:

Volkskrsnt, 04-05-1996

Biografische opmerkingen

• Paul van Ostaijen werd in Antwerpen geboren aan de Lange Leemstraat 47. Hij was de jongste in een gezin met vier kinderen.
• Zijn vader was afkomstig uit Noord-Brabant, zijn moeder kwam uit Belgisch-Limburg.
• Paul van Ostaijen ging naar diverse scholen, het laatst (vanaf 1911) naar het Antwerps Atheneum. In 1913 moest hij van school omdat hij voor de tweede keer in de 'derde Grieks-Latijnse' bleef zitten.
• Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Paul van Ostaijen stadhuisbediende in Antwerpen. Hij behoorde tot de 'activisten',een beweging die de Duitse bezetting wilde gebruiken om Vlaamse politieke doelstellingen te bereiken.
• Paul van Ostaijen debuteerde in 1916 met de bundel 'Music-hall'.
• Hij nam deel aan een manifestatie tegen de anti-flamingabtische kardinaal Mercier. Hiervoor werd hij veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf.
• Hij vluchtte - met zijn vriendin Emmeke Clément - naar Berlijn, waar hij woonde van 1918 tot 1921.
• In Berlijn ontmoette Van Ostaijen kunstenaars als Stuckenberg, Topp en Mynona.
• Terug uit Berlijn (er was amnestie voor activisten beloofd) vervulde hij zijn militaire diensttijd in het Belgische bezettingsleger in Duitsland (tot eind 1922). Hij was vertaler-klerk-telefonist- buroreiniger.
• Toen hij uit militaire dienst kwam werd hij in april 1924 boekverkoper vervolgens van oktober 1925 tot maart 1926 kunsthandelaar in Brussel (in galerie 'A la vierge poupine').
• In 1925 en 1927 was Van Ostaijen bestuurslid van de Vereeniging van Vlaamsche Letterkundigen.
• In 1924 bleek hij tbc te hebben. Vanaf 1927 ging zijn gezondheid snel achteruit. Hij ging in 1927 naar een sanatorium in het Waalse Miavoye-Anthée. Hier overleed hij en hij werd ook in dit dorpje begraven.
• Het proza van Paul van Ostaijen bestaat voornamelijk uit wat zelf 'grotesken' noemde (kritische satires).
• Paul van Ostaijen was de eerste expressionist in de Nederlandstalige literatuur. Hij wilde een eenheid proberen te bereiken van vorm en inhoud. Rond de Eerste Wereldoorlog ging hij over tot het dadaïsme (zijn werk werd toen pessimistischer). Vorm en ook kleur bleven heel belangrijk in zijn werk. Zelf had hij het daarbij over: ritmische typografie.
• Hij schreef belangrijke essays over de moderne schilderkunst.
• Tijdens zijn leven was er niet veel belangstelling voor zijn werk. Terwijl hij in het sanatorium (eerst in Etikhove, later in Miavoye-Anthée) voor tbc verpleegd werd, schreef hij aan E. Du Perron: 'En, geloof me, ik sta alweer overeind en zeg: vooruit dan maar, zonder supporters!'
• In 1932 werd hij herbegraven op de Antwerpse begraafplaats Schoonselhof. In 1937 werd hier op zijn graf een monument geplaatst van de beeldhouwer Oscar Jespers.
• In 1952 werd hij nogmaals herbegraven, nu op de erebegraafplaats van de Schoonselhof.
• In Antwerpen werd in 1967 het Paul van Ostaijen-genootschap opgericht.
• In 1996 werd er in Antwerpen een standbeeld van Van Ostaijen onthuld (gemaakt door Wilfried Pas).

Anderen over Paul van Ostaijen

• Paul van Ostaijen: doe enthoesiast over zijn Grotesken, nonsensikale korte verhalen. Zeg nooit dat u de Grotesken in twee deeltjes hebt, want dat wijst erop dat u ze bij de Slegte hebt gekocht voor een prikje. Een kenner heeft de Verzamelde Werken van Van Ostaijen. (Paul Jacobs/Erik Strieleman, Het Grote Blufboek, blz. 54)
• Ook tegen Holland scherpte hij zijn bitterheid. Holland, nog meer dan Vlaanderen, ignoreerde, of liever negeerde hem. Uit de mond van mevr. C, een vriendin van hem, heb ik volgende anekdote gehoord: zij had een tijdlang in Holland verbleven en vertelde bij haar terugkomst met veel geestdrift over het land en de bewoners. Hij reageerde niet, tot mevr. C. hem vroeg wat of er scheelde. Toen zei hij bitsig (in 't Frans, zoals dat meer gebeurde als hij woedend was) : 'Je ne gobe pas les Hollandais!' 'ah, et pourquoi pas?' 'Parce qu'ils ne me gobent pas!' (Gaston Burssens in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 120/121)
• Hij lijkt werkelijk een meteoriet die insloeg in een poel met stilstaand water. En dat vanwege amper negentig bladzijden met ngelaten poëzie. In deze afdeling van zijn Volledig dichtwerk staan ze allemaal, de gedichten die voor ons gevoel Van Ostaijen tot Van Ostaijen maken, 'Avondgeluiden' en 'Alpejagerslied', 'Polonaise' en 'Boerecharleston'. Gedichten die nog altijd veel te jeugdig lijken voor de literatuurhistorie. (Hans Warren, Geheim dagboek, blz. 22, 13-02-1996)
• Alle dichters schrijven voor de eeuwigheid, de lezers hebben niet zoveel geduld. Maar van sommige gedichten lijkt het of ze altijd jong blijven. Paul van Ostaijen schreef een aantal van zulke verzen. (Hans Warren, UN, 06-04-1996)
• Over de dichter Van Ostaijen wordt wel gezegd dat hij zichzo snel ontwikkelde dat hij met elke nieuwe gedichtenbundel op zijn minst één nieuwe stroming introduceerde in de Nederlandse literatuur. (Erik Spinoy, Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945)

Mijn favoriete citaat

Het beste gedicht is het gedicht in louter wit.
(Paul van Ostaijen)

Bronnen o.a.

• Sesam encyclopedie (1974)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Kees Fens, Nou hoor je het eens van een ander (1982)
• Ooitgedicht (1985)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945 (november 2000)
• Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (juni 2023)