• Home
• Bibliografiëen
• Citaten
• Weblog
• Links
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Links
• Bronnen

H.M. van Randwijk

Profiel

Achternaam: van Randwijk
Initialen: H.M.
Voornamen: Hendrik Mattheus
Geboren: 09-11-1909
Te: Gorinchem
Overleden: 13-05-1966
Te: Purmerend
Pseudoniem(en): Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte hij de schuilnaam Sjoerd van Vliet.

Wanneer ik sterven zal, een dag,
- zal het door ziekte zijn, een kogel, wonden?
mij is 't om 't even, ik ben toch geschonden
zoals ik mij jaren voordien reeds zag.
(H.M. van Randwijk, (fragm.)

Werk

Poëzie

• Op verbeurd gebied (1934)
• Celdroom (1943)

Proza

• Burgers in nood (1936)
• Een zoon begraaft zijn vader (1938)
• Zeewaarts-Zuidwaarts (reisverhalen, met J.H. de Groot) (1940)
• Heet van de naald: keuze uit het werk van een man in verzet (1967)

Opdracht in 'Burgers in nood' van Henk van Randwijk voor zijn vriend Hein de Bruin: Voor Hein! ...., en ik moet aanstonds naar de stad vertrekken" Van je vriend Henk. Maart 36.

Brieven

• Selden Chapin, 'Brief aan H.M. van Randwijk' in 'Maatstaf' (april 1967)
• In 'Vier vrienden' van J.J. Buskes staan brieven en brieffragmenten van H.M. van Randwijk.
• In 'Opwaartsche wegen, schrijversprentenboek 28' staan enkele brieven van H.M. van Randwijk afgedrukt.

Overig non fictie

• De held en de rovers: een zwartboek over "De Telegraaf" (1947)
• Onderdrukking en verzet. Nederland in oorlogstijd (4 delen) (red. met J.J. van Bolhuis, C.D.J. Brand ten B.C. Slotemaker) (1948)
• A world on the move : a history of colonialism and nationalism in Asia and North Africa from the turn of the century to the Bandung conference (met Jan Marius Romein en Willem Frederik Wertheim) (1956)
• Heet van de naald: keuze uit het werk van een man in verzet (1967)
• In de schaduw van gisteren: kroniek van het verzet 1940-1945 (1967)
• Een onfatsoenlijke zaak (1969)
• Waarmee ik maar zeggen wil (1970)

Vertalingen

• Joost A.M. Meerloo, 'Alle leven danst : van primitieve dans tot rock 'n' roll en modern ballet' (1959)
• C.S. Lewis , Verdriet, dood en geloof (1962)

H.M. van Randwijk schreef een inleiding voor

• Treedt aan!: drie strijdliederen uit het oorlogsjaar 1945 (1945)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Zijn eerste gedicht werd in 1930 gepubliceerd in 'Opwaartsche wegen': 'De griendwerker'.
• Zijn eerste proza: 'De deftige straat' werd gepubliceerd in 'De Rotterdammer'.
• In de jaren dertig publiceerde H.M. van Randwijk in 'De Delver', 'Het Korenland', 'De Gemeenschap', 'De Rotterdammer' en 'De Nederlander'.
• Van Randwijk was oprichter van het illegale 'Vrij Nederland'.
• Na de Tweede Wereldoorlog werd Van Randwijk hoofdredacteur van het (nu legale) 'Vrij Nederland' (1945-1950).
• H.M. van Randwijk publiceerde in 'Maatstaf' en in 'De Gids'.
• 'Burgers in nood' verscheen als feuilleton in 'Trouw' (1983-1984)

Over H.M. van Randwijk

• 1 hoofdstuk: 'Burgers in nood' over 'Burgers in nood' in 'Onderzoek en vertoog 2' van Victor E. van Vriesland (1958)
• Jan H. de Groot, 'Hendrik Mattheus van Randwijk' in 'Maatstaf' (juni 1966)
• P.J. Risseeuw, 'Interview met H.M. van Randwijk' in 'Kentering' (augustus/september 1966)
• 'Hendrik Mattheus van Randwijk: kerkdienst in de Hervormde kerk van Ilpendam op 17 mei 1966, t.g.v. zijn begrafenis' (1966)
• 'Maatstaf' gaf in april/mei 1968 een Van Randwijk-nummer uit.
• Een hoofdstuk over H.M. van Randwijk in Dr. J.J. Buskes, 'Vier vrienden' (1971)
• 'Keer ik van ver naar u weer. J.J. Buskes vertelt aan Wim Ramaker over zijn literaire vrienden: Henriëtte Roland Holst, Geerten Gossaert, Anton van Duinkerken, Jan W. Jacobs, A. Marja, H.M. van Randwijk' (1972)
• Jan H. de Groot, 'Schreeuw om gerechtigheid: in memoriam H.M.van Randwijk' (1985)
• Michiel van Diggelen, 'Henk van Randwijk: van dichter tot richter van het volk' in 'Literatuur' (maart/april 1986)
• 1 in memoriam: 'In memoriam H.M. van Randwijk' door J.M. den Uyl in 'Hij is reeds aan de overzijde. Necrologieën van schrijvers', samengesteld door Jeroen Brouwers (1986)
• Gerard Mulder en Paul Koedijk, 'H.M. van Randwijk, Een biografie' (1988)
• Krijn de Jong bespreekt vier gedichten van H.M. van Randwijk in 'Gedicht gedacht. 58 gedichten met het hart gelezen' (2008)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• H.M. van Randwijk werkte mee aan 'Een wereld beweegt : de volken van Azië en Noord-Afrika op de weg naar onafhankelijkheid : hun geschiedenis van omstreeks 1900 tot de conferentie van Bandoeng', samengesteld door J.M. Romein en W.F. Wertheim (1958)
• L. de Jong, 'Wilhelmina, de aartsbisschop, Henk van Randwijk, Victor Rutgers' (1978)
• Het handschrift van het gedicht 'Dankdag 1931' staat afgedrukt in 'Schrijversprentenboek 28. Opwaartsche Wegen' (1989)
• Geert Mak noemt op de vraag wie zijn helden zijn H.M. van Randwijk (HP/De Tijd, 06-07-2001)

Literaire prijzen

• Verzetsprijs voor letterkundigen 1945 voor 'Celdroom en andere gedichten'
  
  

H.M. van Radwijk was lid van de jury voor:

• Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942- 1945 1948

Gerard Mulder en Paul Koedijk kregen de prof. dr. L. de Jong-prijs voor 'H.M. van Randwijk. Een biografie'.

Opmerkingen

• H.M. van Randwijk groeide op in een gereformeerd gezin met zes kinderen.
• De vader van H.M. van Randwijk was een tuinder, die groente en fruit kweekte.
• Toen hij veertien jaar was ging Van Randwijk naar de kweekschool. Hier studeerde hij één jaar. Daarna ging hij bij zijn vader in de tuinderij werken. Na weer een jaar ging hij terug naar de kweekschool. Na een ongeluk moest hij een jaar rust nemen. Uiteindelijk rondde hij de kweekschool in 1928 af.
• Na zijn studie werd hij onderwijzer aan een christelijke lagere school Rehoboth in Werkendam (kwekeling met akte, voor ƒ 30,00 in de maand).
• H.M. van Randwijk trouwde op 29-05-1935 met Ada Henstra. Zij kenden elkaar van de kweekschool in Gorinchem. Ze kregen geen kinderen.
• Hij wilde weg uit Werkendam en solliciteerde veel. Voor de 'rooie' van Randwijk bleek echter geen plaats op christelijke scholen. Met hulp van J.J. Buskes kreeg hij in 1937 werk op de Eben Haëzerschool in Amsterdam (in de Bloemstraat). Hier werkte hij tot 1942.
• In de zomer van 1939 maakte Van Randwijk met zijn vriend J.H. De Groot een boottocht naar de Zwarte Zee. Het reisverslag werd gepubliceerd onder de titel 'Zeewaarts-Zuidwaarts'.
• H.M. van Randwijk heeft ooit zijn eigen leven beschreven in vier perioden: de crisisjaren voor de oorlog, de Tweede Wereldoorlog, de jaren na de oorlog met het probleem Indonesië en de jaren daarna met de vragen rond wereldrijkdom en wereldarmoe.
• Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij lid van de 'Vrij Nederland-groep'.
• In maart 1942 werd van Randwijk gearresteerd op verdenking dat hij hoofdredacteur was van 'Vrij Nederland'. Tijdens de verhoren legde hij aan de Duitsers uit dat het niet strookte met zijn theologische opvattingen om een verzetsblad uit te geven. Na zes weken liet men hem gaan met de woorden: 'U bent òf onschuldig, òf de grootste leugenaar die er bestaat'.
• Van Randwijk sprak zich in 'Vrij Nederland' herhaaldelijk uit voor onafhankelijk van Indonesië. Het kostte 'Vrij Nederland' duizenden abonnees en Van Randwijk trad gedwongen/vrijwillig af als hoofdredacteur.
• H.M. van Randwijk redigeerde samen met Jan H. de Groot de 'Primulareeks'.
• H.M. van Randwijk was lid van de PvdA.
• Van Randwijk ging zich volop inzetten voor zijn uitgeverij Djambatan (De brug). Hij gaf atlassen en boeken uit voor Indonesië, Irak Ceylon, Afrika enz. Hij reisde veel voor zijn uitgeverij. Hij sloot vriendschap met diverse leiders van derde wereld-landen.
• Van Randwijk ging steeds meer voor de televisie spreken. Hij maakte o.a. tv-uitzendingen voor de AVRO. Hij werd op deze manier een nationale figuur.
• H.M. van Randwijk overleed in Purmerend aan een hartinfarct na een zware galblaasoperatie.
• Van Randwijk werd op 17 mei 1966 begraven op de Algemene Begraafplaats in Ilpendam (graf 267). In deze plaats woonde hij ook.
• In 'De aanslag' geeft Harry Mulisch een (geromantiseerd) beeld van de begrafenis van Van Randwijk.
• In Ilpendam werd een openbare lagere school naar hem genoemd (H.M. van Randwijkschool, Gruttostraat 3, 1452 XH Ilpendam).
• Op de erebegraafplaats aan de Zeeweg in Bloemendaal is zijn gedicht 'Bericht aan de levenden' in graniet te lezen.
• Op een muur van het H.M. van Randwijkplantsoen in Amsterdam staat de laatste regel van één van zijn gedichten: 'Een volk dat voor tirannen zwicht / zal meer dan lijf en goed verliezen/ dan dooft het licht...'. Het monument is ontworpen door Gerda van der Laan.

Anderen over H.M. van Randwijk

• Zijn verzen, wars van aesthetische pose, zo mede zijn proza, fel en zo van de werkelijkheid af-geschreven, worden voor 100% gedekt door de mens Van Randwijk. (P.J. Risseeuw, Kentering, augustus/september 1966, blz. 2)
• Van Randwijk was een geobsedeerd man. Toen hij mij najaar 1945 overhaalde van Het Parool bij Vrij Nederland te komen, was hij vervuld van Indonesië, de net geworpen bom op Hiroshima, de strijd tegen de opkomende restauratie in Nederland. Hij trok het kleine ploegje mensen mee in een stroom van ideeën, plannen, acties, en daartussendoor ratelde hij zijn fameuze hoofdartikelen op de schrijfmachine, profetisch en pathetisch, vol minachting voor de routine van de politiek, maar altijd vibrerend door de persoonlijke inzet. Hij was trouwens een van de weinigen die het zich na 1945 konden veroorloven pathetisch te zijn zonder belachelijk te worden. (Joop den Uyl, De Gids, nr. 4/5 1966)
• Van Randwijk kan - behalve misschien in zijn heel jonge jaren - op geen enkele wijze gefixeerd worden. Hij past in geen enkel schema. (J.J. Buskes, Vier vrienden, blz. 35)
• Burgers in nood is in de tijd van zijn verschijnen een veelgelezen roman geweest. Binnen de kortste keren was hij verspreid in een oplage van 20.000 exemplaren. (Harry Scholten, Bzzlletin 72, januari 1980, blz. 7)
• Het was hem bloedige ernst. Zijn dichterschap, zijn maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel, zijn woede over het onrecht in de wereld vinden hun oorsprong in de bron van mededogen. (Sjoerd Leiker, Hervormd Nederland, 04-05-1985)
• Deze kleurrijke man, die altijd twee of drie projecten tegelijkertijd onder handen had, was voor zijn omstanders een fenomeen. Hij werd vereerd en verguisd, hij was geliefd en gehaat. Een ontmoeting met Van Randwijk was een belevenis. En Van Randwijk heeft veel mensen ontmoet! (Michiel van Diggelen, HN, 16-07-1988)

Mijn favoriete citaat

Het gelukkigste moment van mijn leven was,
toen ik, een paar dagen na de bevrijding,
op straat een groep joodse jongens zag lopen
achter een vlag met een Davidsschild.
Ze zijn er nog, ze zijn er nog.
Zie je, toen wist ik, dat we waarlijk waren bevrijd.
Toen heb ik staan huilen.
(Van Randwijk tegen Abel Herzberg, geciteerd door J.J. Buskes, Vier vrienden, blz. 57)

Links

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van H.M. van Randwijk
• Collegenet - Henk van Randwijck
• Website H.M. van Randwijkschool
• Inghist - H.M. van Randwijk
• Dodenakkers.nl - graf H.M. van Randwijk
• DBNL - H.M. van Randwijk

Bronnen o.a.

• Werk, het boek der Jong-Protestantsche letterkunde (ca. 1935)
• J.J. Buskes, Vier vrienden (1971)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Uitgelezen 5 (1981)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Hun laatste rustplaats (1985)
• Hervormd Nederland (04-05-1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (maart 2020)