Johan Theunisz
Profiel
Achternaam: Theunisz
Roepnaam: Johan
Voornamen: Johannes
Geboren: 07-09-1900
Te: Stadskanaal
Overleden: 16-04-1979
Te: Valencia
Pseudoniem(en): Johan Theunisz gebruikte de pseudoniemen Hans van Assen en Hans Erik Clausen.
| Voor tweedehands boeken | Ook van Johan Theunisz |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Het klare dagen, een sonate in verzen (1923)
- Op een punt van muziek (dansessays en poëzie) (1925)
- Cyclus (100 ex.) (1927)
- Wikingstorm (1943)
Proza
- Vloed: roman uit het Visschersleven (1925)
- Het eenzaam hart (1927)
- De diepste drift (1927)
- Keerstroom (1929)
- Verloren volk (1000 ex.) (1933)
- Het ontoegankelijk hart. De roman van Bernardus Paludanus (1936)
- Eelco van Hilten (niet verschenen)
Voor kinderen:
- Drie jongens in revolutietijd (1955)
Toneel
- Een vesting viel
- Vergelding (1949)
- Elk spoor ontbreekt: detectivespel in drie bedrijven (1953)
- De rebel der bergen: een spel van conflicten in drie bedrijven voor 5 dames en 6 heren (1956?)
Hoorspel
- Hugo de Groot ontvlucht Loevestein (AVRO, 1938)
Overig non fictie
- Op een punt van muziek (dansessays en poëzie) (1925)
- Het stadhuis te Enkhuizen; uit de opkomst en val eener Hollandsche koopstad (proefschrift) (1927)
- Mare Mediterraneum. Aardrijkskundig leerboek voor gymnasia en lycea (1928)
- De jeugd en het boek (1929)
- De schakel. Geschiedenisboek voor de hoogste klassen van opleidingsscholen (met anderen) (1930)
- Leerboek der oude geschiedenis (1935)
- Johan de Witt (1938)
- Carolus Clusius. Het merkwaardige leven van een pionier der wetenschap (1939)
- Bibliographie van Nederlandsche en Belgische geschriften betreffende de vestiging van Nederlanders in Midden- en Oost-Europa (1941)
- De beroemde Joshua Benedict (1942?)
- Drie Zwolse Memoriën betreffende de Hanze (1942)
- Korte geschiedenis van ons Saksenland (met P. Felix) (1942)
- Naar Oostland. Nederlandsche kolonisatie in Europa (1942)
- Overijssel in 1795. Vanaf het uitbreken der revolutie tot het bijeenkomen van de eerste Nationale Vergadering (1943)
- De Nederlandsche Oostkolonisatie. Meer in het bizonder die in Brandenburg in de 17de eeuw tijdens de regering van den Groten Keurvorst (1943)
- Het Rijk en de Nederlanden. Over en uit het boek van Christoph Steding. "Das Reich und die Krankheit der europäischen Kultur" (1943)
Vertalingen
- Hans Venatier. Baljuw Bartold. De groote trek naar het Oosten (met M. Theunisz-van Neck) (ca. 1942)
- Wilhelm Kotzde-Kottenrodt. Wilhelmus van Nassouwe. Een man. Een volk (1944)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- 'Het Getij', 'De Stem', 'Nieuwe Geluiden', 'Den Gulden Winckel', 'Elseviers Geïllustreerd Maandschrift', 'De Gids', 'Erts', 'Het Nationale Dagblad', 'Vorming', 'Hollandsche Post', 'Deutschtum im Ausland', 'Ontwakend Volk', 'Volk en Bodem', 'Storm', 'De Schouw', 'De Waag' en 'De Weegschaal'.
- Hij was redacteur van 'Volksche Wacht'.
- Na de oorlog werkte hij als corrector bij de 'Provinciale Drentsche Courant'.
Over Johan Theunisz
- Een hoofdstuk in 'De pen gewijd aan Drenthe's dierbren grond". Literaire bedrijvigheid in de Olde Lantschap' van Henk Nijkeuter (2001)
Waardering
- Voor zijn toewijding aan de SS werd hij op 22 oktober 1942 - als een van de weinige Nederlanders - door Heinrich Himmler onderscheiden met de SS-Totenkopfring.
- 'Een vesting viel' werd bekroond.
Opmerkingen
- Johan Theunisz ging naar het gymnasium in Groningen.
- Hij verhuisde naar Assen en deed daar eindexamen gymnasium.
- In 1920-1924 hoorde hij bij de Groninger kunstenaarsgroep 'De Ploeg'.
- Johan Theunisz studeerde letteren in Groningen en Amsterdam. Hij promoveerde in 1927.
- Daarna studeerde hij nog geschiedenis en aardrijkskunde.
- Johan Theunisz was van 1934 tot 1941 leraar aan het Gymnasium Celeanum in Zwolle.
- In 1941 werd hij lid van de NSB en van aanverwante organisaties.
- Van augustus 1944 tot mei 1945 was hij bestuursraad (gedeputeerde) van Drenthe.
- Na de oorlog kreeg hij tot 1950 een schrijfverbod. Hij werd veroordeeld tot een vrijheidsstraf gelijk aan de periode van voorlopige internering, zijn kiesrecht werd hem afgenomen en hij mocht niet meer in het onderwijs werken.
- Na de oorlog werkte hij als corrector bij de 'Provinciale Drentsche Courant'.
- In 1950 kreeg hij weer toestemming om in het onderwijs te gaan werken.
- In 1955 verhuisde hij naar Duitsland. Hij werd leraar in Holzminden.
- In 1965 verhuisde hij naar Sagunto in Spanje.
- Hij wist lang geheim te houden dat hij achter het pseudoniem Hans van Assen zat.
- Hij overleed bij een - verdachte - brand in zijn woning. (Het zou zelfmoord zijn, zijn vrouw overleed tijdens de brand, hijzelf overleed na enkele dagen in het ziekenhuis in Valencia).
- Johan Theunisz was behalve schrijver ook danser.
- Zijn roman 'De diepste drift' (1929) speelt in de stad Groningen. Voor een Groninger is deze titel dubbelzinnig, een 'drift' is in het Gronings dialect een steeg die op een diep uitkomt.
Anderen over Johan Theunisz
- Toch is Johan Theunisz zeker niet de minste onder de broederen. Hij bezt meer natuurlijke begaafdheid dan verscheidene anderen dezer jongeren. Hij heeft in sommige zijner schilderachtige visie's (terwijl zij gewoonlijk ènkel schilderachtig zijn) ook wel degelijk iets "dichterlijks". (Carel Scharten, Telegraaf, 22-09-1923)
- Eindelijk, goddank, weer eens een jonge prozaïst van beteekenis, en die een roman kan schrijven, een die niet - zooals zoovele van zijn tijdgenooten.... gelukkig nog maar zelden in praktijk te brengen trachten, maar dan toch als ideaal verkondigen - de schoonheid buiten het leven zoekt, in een soort ‘aesthetische,’ lees uitgepiekerde conceptie n.l., waarbij zoo iets als ‘menschelijkheid’ met den nek wordt aangezien! Theunisz heeft zich dan ook geenszins beijverd hypermodern, hoogst oorspronkelijk, laat staan ‘van overmorgen’ te zijn. Wie weet of zijn jonge kameraden hem niet voor epigoon zullen uitmaken om dezen roman, dien ik voor mij een zuiver en goed begin vind, een nederigen en bescheiden arbeid, getuigend van uitstekende schrijverseigenschappen en daarom veelbelovend. (Herman Robbers, Elseviers Geïllustreerd Maandschrift, 1926)
- Het was afgelopen zondag een prachtige septemberdag. Een mooie gelegenheid om naar de IJssel te wandelen en onderweg het voormalige huis van de dichter, historicus en geograaf Johan Theunisz (1900-1979) te bekijken. Theunisz was tussen 1934 en 1941 docent aan het Celeanum en woonde aan de Sophiastraat 35, op loopafstand van het gymnasium en de Willemsvaart, de vaarroute naar de stad. In de wijk staan veel huizen met kenmerken van de Jugenstil, maar niet uitsluitend. Het eclecticisme is dominant in het Zwolle buiten de oude, niet meer bestaande, middeleeuwse stadsmuren: overal wat van, een allegaartje. Staat dat voor de aard van de Zwollenaar? Theunisz was getrouwd met de docente Engels & vertaalster Mildred van Neck (1896-1979). Dochter Patricia (1896-2005), één van de zes kinderen van het echtpaar Teunisz, herinnert zich haar vader – die zij in haar terugblik steevast “Opa” noemt – als de man die altijd gelijk had. (Jaap de Jong, Aantekeningen van een antiquaar, 22-09-2020)
Mijn favoriete citaat
Wind giert in het veld van neergeslagen
tuilgewassen. Sidd'rend leeft het land.
Uit verzonken plassen opgedragen,
wellen dampen, sluipend naar de vlagen,
en verdwarr'len tegen 't rulle zand.
(Johan Theunisz, Steppe-skizze (fragm.), De Stem, 1924)
Bronnen o.a.
- P. van Renssen, Nieuwe Nederlandsche lyriek (1927)
- Lectuur repertorium (1954)
- Querido's letterkundige reisgids (1983)
- Gees Bartels-Martens, ABC daar begint het mee. Jeugdliteratuur van Overijssel (2016)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (mei 2021)
