Adriaan van der Veen
Profiel
Achternaam: van der Veen
Roepnaam: Adriaan
Voornamen: Adrianus
Geboren: 16-12-1916
Te: Venray
Overleden: 07-03-2003
Te: Den Haag
Pseudoniem(en): Adriaan van der Veen gebruikte het pseudoniem Robert J. Moreland voor een essay over Jan Greshoff. In 'Hollandsch Weekblad' gebruikte hij het pseudoniem Ludovicus van Marmerode.
Voor tweedehands boeken | Ook van Adriaan van der Veen |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Proza
- Geld speelt de groote rol (schetsen) (1938)
- Oefeningen (verhalen) (300 ex.) (1938)
- Tusschen kantoor en archief: de bevrijding (1939)
- Idylle in New York en andere verhalen (1942)
- Wij hebben vleugels (1946)
- Jacht in de diepte (uitgebreide heruitgave van 'Oefeningen') (1947)
- Zuster ter zee (1949)
- De doolhof (roman, waarvan 8 auteurs ieder een hoofdstuk schreven, met een prijsvraag, waarbij de lezers de juiste schrijver bij ieder hoofdstuk moesten plaatsen) (1951)
- Het wilde feest (1952)
- Alibi voor het onvolkomen hart (1953)
- Spelen in het donker (1955)
- De man met de zilveren hoed (verhalen) (1957)
- Doen alsof (1960)
- De boze vrienden (1962)
- Een idealist (1965)
- Het grijze paard van Aran (1966)
- De man met de zilveren hoed (1967)
- Kom mij niet te na (1968)
- Vriendelijke vreemdeling (1969)
- Adriaan van der Veen (Het wilde feest/Spelen in het donker/Zuster ter zee) (1970)
- Blijf niet zitten waar je zit (1972)
- Voor mij ligt er altijd wel een wolk... (bibliofiel, 100 ex.) (1974)
- In liefdesnaam (1975)
- De geluksvogel (1977)
- Het vroege werk (bevat: Jacht in de diepte, Geld speelt de grote rol, Wij hebben vleugels, Zuster ter zee, Het wilde feest, Spelen in het donker) (1978)
- Adriaan van der Veen (bevat: Het wilde feest, Spelen in het donker, Zuster ter zee) (1979)
- Niet meer bang zijn (1980)
- Zwijgen of spreken (1983)
- Alibi voor het onvolkomen hart en andere liefdesverhalen (1983)
- Onvoltooid verleden (1985)
- Alvena, Amerikaanse (1988)
- De lichte waanzin van liefde (1994)
Brieven
- 1 brief aan Adriaan van der Veen in 'Gerard Walschap Brieven 1951-1965' (2002)
- 'Brief aan Adriaan van der Veen' in 'Elk boek is een gevaar' van Andreas Burnier (2022)
Overig non fictie:
- De jongste generatie over J. Greshoff. 1888-1938 (met anderen) (1938)
- Portret of a Dutch poet (studie over Jan Greshoff) (1948)
- Anna Blaman (1949)
- Mijn reizen en mijn lezen (1958)
- Dutch literature: writing in a secret language (1960)
- Maurice Roelants (1960)
- Marnix Gijsen: biografie, bibliografie, beschouwingen, foto's & documenten (met anderen) (1974)
- Jos Vandeloo: profiel ..., autobiografie, bibliografie, beschouwingen, foto's en documenten (mt anderen) (1975)
- 1 bijdrage: 'Liefde en eenzaamheid' in 'Anna Blaman informatie' (1985)
Vertalingen/bewerkingen:
Vertaald:- 'The Shadow of the Mill Sails', een fragment uit 'Wij hebben vleugels' in 'Heart of Europe' (1943)
- 1 verhaal: 'Poverty and Youth' ( een fragment uit 'Geld speelt geen rol') in 'Harvest of the Lowlands', vertaald door Jo Mayo, verzameld door J. Greshoff (1945)
- 'Der Erste Tag', uit 'Jacht in de diepte' in 'Niederländische Meister der Erzählung' (1952)
- 'A Secret Language' in 'Perspective of Holland and Belgium' (1954)
- The intruder (Engelse vertaling van 'Het wilde feest' door James S. Holmes en Hans van Marle) (1958)
- 'The Girl of Greenwich Village' in 'Henry Hudson Village' (1959)
- 'The Foreign Girl' (De vreemde) (1961)
- 'Doen alsof' werd door Roy Edwards in 1963 in het Engels vertaald als 'Make believe'.
- 'Het wilde feest werdverder vertaald in het Frans (La fête enragée - 1972) en Tsjechisch (Divoka Oslava, 1960, door Josef Jebavy).
- Make believe (Engelse vertaling van 'Doen alsof' door Roy Edwards (1963)
- 'Die Unvollendete' (Onvoltooide symphonie) in 'Niederländische Erzähler der Gegenwart' (1966)
- 'Die Unvollendete' (Onvoltooide symphonie) in 'Bette-Lektüre für Liebende' (1967)
- 'X de verrader' uit 'De man met de zilveren hoed' werd in het Russisch vertaald opgenomen in 'De rode beuk' (1971)
- 'Véra Lopes' (fragment uit 'Het wilde feest' in 'Anthologie da la prose Neerlandaise' (1972)
- 'Der Verräter' in 'Moderne Erzähler der Welt' (1979).
- 'Der Erste Tag' uit 'Jacht in de diepte' in 'Jenseits aller Deiche, Jenseits aller Träume', vertaald door Rolf Italiaander (1979)
- 'Zavoljo Ljubezni' (Sloveense uitgave van 'In liefdesnaam', vertaald door Alenka Stanic) (1982)
Adriaan van der Veen schreef een inleiding voor
- J. Greshoff, In de verstrooiing: een verzameling letterkundige bijdragen van schrijvers buiten Nederland 1940 - 10 mei 1945 (1945)
- Amerikaans cultureel perspectief (1954)
- J. Greshoff, Nachtschade (1958)
- Ed. Hoornik. Schrijversprentenboek 17 (1973)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Adriaan van der Veen debuteerde in 'Groot Nederland' met het verhaal 'Klerkje in droomland'.
- Adriaan van der Veen was mede-oprichter en redacteur van 'Werk' (1938) en van 'Criterium' (1947-1948).
- Adriaan van der Veen was redacteur van 'Hollandsch Weekblad' en vanaf 1939 van 'Het Vaderland'.
- Adriaan van der Veen was redacteur van 'Knickerbocker weekly', een Nederlands-Engels tijdschrift uit New York.
- Adriaan van der Veen was na de Tweede Wereldoorlog kort redacteur van 'Het Parool' en vanaf juli 1946 tot zijn pensionering in 1979 letterkundig redacteur van de 'NRC'.
- Adriaan van der Veen publiceerde in 'De Groene Amsterdammer', 'Elsevier', 'De Gids', 'De Vlaamse Gids', 'Maatstaf', Times Literary Supplement', 'Atlantic Monthly'.
Over Adriaan van der Veen
- 1 hoofdstuk, 'Adriaan van der Veen' in 'Gegist bestek deel 1: Benaderingen en ontmoetingen' van C.J.E. Dinaux (1958)
- Martin Mooy, 'Adriaan van der Veen' (1965)
- Een hoofdstuk over Adriaan van der Veen: 'Leven in een zwangere wereld' in 'De gevestigde chaos' van Kees Fens (1966)
- Een hoofdstuk over Adriaan van der Veen: 'De ontreddering van een idealist' in 'Schrijvers binnenste buiten' van Huug Kaleis (1969)
- Een interview met Adriaan van der Veen in 'Schrijven of schieten' van Fernand Auwera (1969)
- Een interview met Adriaan van der Veen in 'Beorepsgeheim' van Willem M. Roggeman (1969)
- 'Martin Mooij in gesprek met Adriaan van der Veen' in 'Maatstaf' (oktober 1970)
- 2 bladzijden over Adriaanvan der Veen in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
- Een bijdrage over Adriaan van der Veen in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Bert Peene (november 1985)
- Een interview met Adriaan van der Veen in 'Engagement of escapisme?' van Fernand Auwera (1985)
- G.W. Huygens, 'Adriaan van der Veen' (herziene uitgave van Martin Mooy, 'Adriaan van der Veen') (1986)
- 1 herinnering aan Adriaan van der Veen in 'Buddingh' van A tot Z: ontmoetingen met Nederlandse en Vlaamse letterkundigen', verzameld door Ares Koopman (1990)
- 1 uittreksel: 'Adriaan van der Veen - De lichte waanzin van liefde' in 'Prisma uittrekselboek 4: Nederlandse literatuur 1991-1994', samengesteld door Ritske van der Veen (1994)
- 1 hoofdstuk: 'Adriaan van der Veen - Het wilde feest' door Hans Anten in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 1998)
- 3 hoofdstukken over Adriaan van der Veen in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza I' van Adriaan Morriën (1999)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'De man met de zilveren hoed' in de 'kort en goed-reeks' (1967)
- In de serie 'stemmen van schrijvers' verscheen een 45-toerenplaat waarop Adriaan van der Veen voorleest uit eigen werk.
- 'Het wilde feest' werd in 1974 uitgegeven in de Grote letter bibliotheek.
- Een zelfportret van Adriaan van der Veen in 'Schrijvers tekenen zichzelf' (1980). Een uitgave van 'De Revisor'.
- 'Het wilde feest' verscheen in 1981 als Bulkboek 110.
- 'Geld speelt de grote rol' verscheen in de Zilverschoonreeks.
- Paul Heemskerk uit 'Een idealist' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de mei literatuur'.
- 'Niet meer bang zijn' verscheen n 1986 als Grote letterboek.
Literaire prijzen
- Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1953 voor 'Het wilde feest'
- De vertaling van 'Doen Alsof' werd door 'Books and Bookmen' tot de beste Europese roman in vertaling van 1963
- Anna Blaman-prijs 1966 voor 'Een idealist'
- Vijverbergprijs 1976 voor 'In liefdesnaam'
Adriaan van der Veen was lid van de jury voor:
- Prozaprijs van de gemeente Amsterdam 1949, 1960
- Novelleprijsvraag CPNB 1950
- P.C. Hooftprijs 1953, 1954, 1957 (voorzitter) en1965
- Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945 van 1954
- Anne Frank-prijs1957
- Jan Campert-prijs 1965, 1966, 1967
- Constantijn Huygens-prijs 1965, 1966, 1967
- Vijverberg-prijs 1965, 1966, 1967
- Bijzondere prijs van de Jan Campert-stichting 1965, 1966, 1967
- Anna Blaman-prijs 1967
- Prijs der Nederlandse Letteren 1971 (voorzitter)
- Multatuli-prijs 1972
- J.H. Donner-prijs 1972
- Literaire Witte-prijs 1985
Biografische opmerkingen:
- Adriaan van der Veen is geboren in Venray, aan de Kruisstraat nr. 3. Toen hij bijna twee jaar was (september 1918) verhuisde het gezin naar Schiedam.
- Adriaan groeide in de crisistijd op in Schiedam, aan de Brugmansstraat. Hij was de tweede zoon in een armoedig middenstandsgezin.
- Na de lagere school (School met de bijbel) ging hij werken als loopjongen op een kantoor in Schiedam, later in een boekhandel in Rotterdam.
- Hij volgde in de tijd de handelsavondschool.
- Adriaan van der Veen werd afgekeurd voor militaire dienst.
- Via Jan Greshoff kwam Adriaan van der Veen in de journalistiek. Hij werkte enkel jaren in Brussel als redacteur van het 'Hollandsch Weekblad' en als secretaris van Greshoff.
- Adriaan van der Veen debuteerde met bijna surrealistische novellen. Later werk werd steeds realistischer.
- Adriaan van der Veen verhuisde in 1938 naar Den Haag, hier werd hij redacteur van 'Het Vaderland'. In Den Haag sloot hij vriendschap met auteurs als E. du Perron, Menno ter Braak, Arthur van Schendel en Simon Vestdijk.
- Begin 1940 ging hij naar de Verenigde Staten. Hij studeerde anderhalf jaar Engelse taal en letteren aan Columbia University. Hij werkte bij een krant en later voor diverse Nederlandse voorlichtingsinstanties, o.a. bij Station WRUL, waar radio-uitzendingen naar bezet Nederland werden verzorgd.
- Hij trouwde in Amerika met de Amerikaanse Jeanette. Hans Gomperts was getuige. Ze kregen in Amerika een zoon en terug in Nederland een dochter (Ariane). Jeanette overleed in 1973.
- In 1946 kwam Adriaan van der Veen terug naar Nederland.
- Van 1963 tot 1965 doceerde hij als 'visiting professor' Nederlandse literatuur aan het San Francisco State College.
- Zijn tweede vrouw - Christi - was lerares Nederlands.
- Veel van zijn werk is autobiografisch, met name de drie autobiografische werken 'Kom mij niet te na', 'Vriendelijke vreemdeling' en 'Blijf niet zitten waar je zit'. Deze vormen een trilogie.
- 'Het wilde feest' geldt als zijn meestgelezen roman.
- Een terugkerend thema in zijn werk is de liefde in alle nuances, vrijheid en verantwoordelijkheid en de schuldvraag.
Anderen over Adriaan van der Veen:
- Na het feest reed ons gezelschap naar het huis van Jeannette en Adriaan van der Veen, waar wij, op hun uitnodiging, nog iets zouden drinken. Ik kwam met Huikje Gomperts in dezelfde taxi te zitten. Huikje had barstende hoofdpijn, vertelde ze mij, en zij vroeg mij of ik dacht dat de Van der Veens aspirine in huis zouden hebben. 'Adriaan en Jeannette,' antwoordde ik haar, 'doen al het mogelijke om elkaar hoofdpijn te bezorgen, maar zij beschikken ongetwijfeld ook over ruime middelen om elkaar er weer van af te helpen.' (Adriaan Morriën, in Ik herinner mij, blz. 108)
- Hij is een van die mensen die je vaker zou willen zien, maar die, ondanks al zijn, op het moment dat je met hem praat, voor honderd procent op jou toegespitste bonhomie en charme, toch zo'n muur van reserve om zich heen handhaaft, dat je er gewoon niet toe komt om tegen hem te zeggen: 'Als je in de buurt van Dordt bent, Adriaan, kom dan eens een keertje langs.' (C. Buddingh', Een mooie tijd om later te worden, blz.91, 11-10-1975)
- De hoofdfiguren in de romans van Adriaan van der Veen houden zich voor een groot deel bezig met het presenteren van zichzelf. Het verhaal in die romans is altijd van minder betekenis dan de manier waarop de figuren zich gedragen in de situatie die zich om hen heen ontwikkelt. (P.M. Reinders, NRC, 24-10-1975)
- Adriaan van der Veen schrijft het soort boeken dat je aan iedereen cadeau kunt doen. Ze zijn beschaafd, onderhoudend, salonfähig (in de latere komt wel wat seks voor, maar die wordt zo netjes beschreven dat niemand er echt aanstoot aan kan nemen) en ze gaan over onderwerpen waar iedereen over mee kan praten. (Hans Warren, Geheim dagboek 1981-1982, blz. 18, 2 feb. 1981)
Mijn favoriete citaat
Zelfs de aardigst mogelijke Duitser
bleek niet aardig genoeg
om me ooit langer dan nodig was in Duitsland te houden.
(Adriaan van der Veen, Blijf niet zitten waar je zit, blz. 79)
Bronnen o.a.
- P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
- Wie is die... Auteurs van Singel 262 (1966)
- Lexicon van de moderne Nederlandse Literatuur (1978)
- Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945 (mei 1985)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- G.W. Huygens, Adriaan van der Veen (1986)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (maart 2019)