Leo Vroman
Profiel
Achternaam: Vroman
Voornaam: Leo
Geboren: 10-04-1915
Te: Gouda
Overleden: 22-02-2014
Te: Fort Worth (Texas, VS)
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend
heeft Leo Vroman niet onder pseudoniem gepubliceerd.
Nee, ik deel mijzelf helemaal niet in.
Ik heb me nog steeds erg weinig verdiept in wat ik nou ben als ik schrijf.
Ik verdiep me erg in het bewegen van mijn eigen handen,
m'n vingers en ogen en het werken van m'n hersens,
maar niet in mijn 'plaats in de literatuur'.
Ik vind dat toch altijd een beetje arrogant en zo.
Ik weet niet of ik daar een plaats heb, en zo ja,
dan is het toch altijd gedeeltelijk een toevallige plaats. Ja?
(Leo Vroman, in H.U. Jesserun d'Oliveira, Scheppen riep hij gaat van Au!,blz. 189)
Voor tweedehands boeken | Ook van Leo Vroman |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Gedichten (1946)
- Gedichten: vroegere en latere (1949)
- Poems in English (1953)
- Inleiding tot een leegte (750 ex.) (1955)
- Uit slaapwandelen (1957)
- De ontvachting en andere gedichten (1960)
- Twee gedichten (1961)
- Fabels van Leo Vroman (1962)
- Manke vliegen (gedichten en tekeningen) (1963)
- 126 gedichten (verzamelbundel) (1964)
- Almanak (1965)
- God en Godin (1967)
- 114 gedichten (verzamelbundel) (1969)
- Ballade van mezelf (bibliofiel, 40 ex.) (1969)
- Vier manieren (bibliofiel, 25 ex.) (1973)
- 262 gedichten (verzamelbundel) (1974)
- "O! Hou me vast!... ; "Hoe laat is het nu?"... (bibliofiel, 100 ex.) (1975)
- Scheppinkje (bibliofiel, 100 ex.) (1976)
- Just one more world (gedichten en foto's) (1976)
- De tijger en de haringsla (bibliofiel, 25 ex.) (1978)
- Huis en Tuin: fabels en strips (1979)
- Oude flessen waarin planten groeien (bibliofiel, 50 ex.) (1979)
- Nieuwsgierig (1980)
- Het verdoemd carillon (1981)
- Liefde, sterk vergroot (1981)
- De ballade van Jantje (bibliofiel, 30 ex.) (1981)
- Oorlog (bibliofiel, 80 ex.) (1982)
- Avondgymnastiek (1983)
- De cultuurgeschiedenis, door en voor televisie vereenvoudigd en van uitleg voorzien (1984)
- Vaarwel, afscheid! (bibliofiel) (1985)
- Verschapen? (bibliofiel, 60 ex.) (1985)
- Gedichten 1946-1984 (1985)
- Wij schrijven door (bibliofiel, 85 ex.) (1985)
- Gevierendeelde oogst (bibliofiel, 85 ex.) (1986)
- Fractaal (1986)
- De handelsgeest zweeft boven de wateren (550 ex.) (1988)
- Seven thanks in Groningen (bibliofiel, 100 ex.) (1989)
- Ongebundelde gedichten 1937-1941, uit een schrift van Max de Jong (bibliofiel, 80 ex.) (1989)
- Dierbare ondeelbaarheid (1989)
- Ongebundelde gedichten van Leo Vroman (1937-1941) uit een schrift van Max de Jong (bibliofiel, 80 ex.) (1989)
- Denk ik aan die oorlogsjaren (bibliofiel, 200 ex.) (1990)
- Brooklyn responsorium (met Cees Nooteboom) (bibliofiel, 90 ex.) (1990)
- I denk aan verzen (1990)
- De dom vanuit Brooklyn (bibliofiel, 32 ex.) (1990)
- Een soort van ziel in negen delen (bibliofiel, 225 ex.) (1990)
- ... ik zoen soms een blaadje... (1990)
- Neembaar (keuze uit de gedichten) (1991)
- Toen ik nog leefde (1991)
- In mijn jeugd (bibliofiel, 125 ex.) (1992)
- FI (bibliofiel, 70 ex.) (1993)
- De godganselijke nacht (1993)
- Twaalf psalmen (bibliofiel, 95 ex.) (1995)
- Psalm (bibliofiel, 85 ex.) (1995)
- Psalmen: en andere gedichten (1995)
- Zin en laatste woord (bibliofiel) (1995)
- Vergelijkingen (bibliofiel, 300 ex.) (1996)
- Geboorte van het platte kind (bibliofiel, 150 ex.) (1996)
- Onder de punt (bibliofiel) (1996)
- Texas in de herfst (bibliofiel, 85 ex.) (1996)
- Aanvullingen (bibliofiel, 86 ex.) (1997)
- De roomborst van Klaas Vaak (1997)
- De laatste wereldvrede (met Adriaan van Dis) (1998)
- Details (1999)
- Spiegelbezoek (bloemlezing met cd, gesproken door Leo Vroman) (1999)
- Achtduizend seizoenen (bibliofiel, 100 ex.) (1999)
- Bij duizenden (bibliofiel) (2000)
- Verzamelingen (bibliofiel, 220 ex.) (2000)
- Herhaling (bibliofiel, 50 ex.) (2000)
- De gebeurtenis en andere gedichten (2001)
- Een stilte die niet bestaat (met Tineke Vroman) (bibliofiel, 165 ex.) (2001)
- Aan elkaar (met Tineke Vroman) (bibliofiel, 106 ex.) (2001)
- Alles aan elkaar (met Tineke Vroman) (2002)
- Tweede verschiet (2003)
- Het Beschreven Blad: 20 jaar (bibliofiel) (2003)
- Ergens vannacht / Waarom schrijven (met Tineke Vroman) (2003)
- Atalanta en ik (bibliofiel) (2004)
- De traangetuite zetter (bibliofiel, 60 ex.) (2004)
- Ik en verder niemand: een zelfportret (bibliofiel, 110 ex.) (2005)
- Niets meer dan papier (bibliofiel, 50 ex.) (2005)
- Het andere heelal (gekozen door H.U. Jesserun d'Oliveira) (2005)
- De mooiste gedichten: uit Hollands Maandblad (2006)
- Fabels, balladen en psalmen: door hemzelf geïllustreerd (2006)
- In het midden (bibliofiel, 69 ex.) (2006)
- Alle malen zal ik wenen (bloemlezing) (2007)
- Ik, systeem, de werkelijkheid (met Jan Lauwereyns, bibliofiel, 226 ex.) (2007)
- Nee, nog niet dood (2008)
- De tien verzoeken (bibliofiel, 120 ex.) (2008)
- Zwelgen wij denkend rond (met Jan Lauwereyns) (2009)
- Soms is alles eeuwig (2009)
- Overleverigheid: Leo Vroman 95: zijn mooiste gedichten (2010)
- Mijn stamboom (bibliofiel, 33 ex.) (2010)
- Hebban (bibliofiel, 1000 ex.) (2010)
- Zodra (2010)
- Woordenwisseling ruimtewisseling (met Willem M. Roggeman) (2011)
- Daar (2011)
- In veertien boeken (bibliofiel) (2012)
- Huis en tuin (bibliofiel, 25 ex.) (2012)
- Die vleugels (2013)
- Toch, van het mooiste gedicht (bibliofiel, rouwkaart) (2013)
- Dagboekgedichten (bibliofiel, 40 ex.) (2013)
- Die vleugels II (2015)
- Alle malen zal ik wenen: het mooiste van Leo Vroman (samengesteld door Mirjam van Hengel) (2015)
- En toch is alles wat we doen natuur. De mooiste gedichten over het leven in en rondom ons (gekozen door Mirjam van Hengel) (2018)
Ik word niet graag 'dichter' genoemd.
Als me gevraagd wordt waarom, dan moet ik daar telkens over nadenken.
Voor mij is dichten evenmin een beroep als spijsverteren,
en wat eng om voor betaald te worden, laat staan het in het openbaar te doen.
Telkens weer verbaasd dat mijn ontlasting voor anderen niet stinkt.
(Leo Vroman, Warm, Rood, Nat & Lief, blz. 183/184)
Proza
- Tineke (1948)
- De adem van Mars (1956)
- Snippers van Leo Vroman (1958) -
- Proza (Tineke/De adem van Mars/Snippers van Leo Vroman) (1960)
- Agenda uit het jaar 2000 (1968)
- Sdsi 'Boek' pfhpfh (Agenda uit het jaar 2000, tekst en tekeningen) (1968)
- Het carnarium (1973)
- Tien babelkind verhalen (te boek gesteld door Ruth Sabatier) (1976)
- Proza, een keuze uit de verhalen (1984)
- Met en zonder Max de Jong (met Tineke Vroman) (bibliofiel, 115 ex.) (1985)
- "Kortom Gordijn" (bibliofiel, 25 ex.) (1989)
- ... ik zoen soms een blaadje... (1990)
- Het geheimzinnige avontuur van Totty de Sphinx (stripverhaal, bibliofiel, 200 ex.) (1990)
- Maar ver weg: feestgeluiden (bibliofiel, 60 ex.) (1991)
- Gouda (bibliofiel, 125 ex.) (1994)
- Warm, rood, nat en lief (1994)
Voor kinderen:
- Stiemer en Stalma (tekst A. Koolhaas/tekeningen Leo Vroman) (1939)
- De trapeze 10 (met Anton Koolhaas) (1967)
knipsel Vroman
uit 'Inleiding tot een leegte'
Brieven
- Een fragment van een brief aan Bert Voeten in 'Twee gedichten' (1961)
- Brieven uit Brooklyn (1975)
- 1 brief van Leo Vroman aan Jan Greshoff (in handschrift én getypt) in 'Brieven in Beeld' (1976)
- Brieven over en weer, briefwisseling met J. Greshoff (1977)
- 1 brief van Leo Vroman in 'Dichter bij de mens' van L. Pennings en B. Langeveld (1986)
- 2 brieven van Geert van Oorschot aan Leo vroman (met zijn commentaar) in: 'Geert van Oorschot, Brieven van een uitgever' (1995)
Dagboeken
- Dagboekbladen uit het kamp Tjilatjap (bibliofiel, 50 ex.) (1990)
- Vroeger donker dan gisteren: herfstdagboek (2004)
- Misschien tot morgen: dagboek 2003-3006 (2006)
Toneel
- Het Grauwse Diep: toneelstuk in drie bedrijven (1966)
- Voorgrond, achtergrond: toneelstuk met film, in drie bedrijven (1969)
Wetenschappelijk werk
- Surface contact and thromboplastin formation (proefschrift) (1958)
- Blood (1967)
- Wetenschappelijke artikelen o.a. in:
- Journal of the Mount Sinai Hospital (1958)
- Nature (1962)Seven thanks in Groningen
- J. Colloid Interface Science (1969, 1986) - Voorbij de vooruitgang (rede) (1988)
Overige non-fictie
- Philosophische psychologie van de kunst (bibliofiel, 120 ex.) (1982)
- Eindelijk weer eens praten: een gesprek met Tjalie Robinson (bibliofiel, 75 ex.) (1994)
Vertalingen/bewerkingen
Vertaald- 1 verhaal: 'The breath of Mars' in 'Harvest of the Lowlands', vertaald door Alfred van Ameyden van Duym, verzameld door J. Greshoff (1945)
- 'Blood' is vertaald in het Nederlands (1968) en het Duits.
- Dykkeren og den forsvundne fisk: en fortaelling for børn (Deense vertaling door Jan de Zanger) (1972)
- 2 in het Engels vertaalde gedichten in 'Post-war Dutch & Flemish Poetry, Poetry Australia', number fifty-two', selected and introduced by R.P. Meijer (1974)
- 6 gedichten in James Holmes and William Jay Smith, Dutch interior: Postwar Poetry of the Netherlands and Flanders (in het Engels geschreven, of vertaald door Vroman zelf en Peter Nijmeijer, James S. Holmes) (1984)
- In het Indonesisch vertaald werk in 'Burung terbang di dada: acara malam sastra indonesia-belanda, 26 nopember 1987 = De vogel vliegt in mijn borst: programma literaire avond Indonesië-Nederland, 26 november 1987' (1987)
- Werk van Leo Vroman in 'Helan xiandai shixuan' (Chinese vertaling van moderne Nederlandse poëzie van diverse dichters) (1988)
- Love, greatly enlarged (Engelse vertaling van 'Liefde, sterk vergroot' door Claire Nicolas White) (1992)
- Werk van Leo Vroman in 'Hätt ich doch ... twee gebaren: Texte des Übersetzerworkshops beim ersten Osterreichisch-Niederländisch-Flämischen Sommerkolleg, Stadtschlaining, 13.-27. Juli 1997' (1998)
- In het Frans vertaald werk van Leo Vroman in 'Un grand cru: 50 poèmes choisis' (2015)
Leo Vroman schreef een inleiding voor
- J. Greshoff, Uitnodiging tot ergenis: keuze uit eigen werk (1957)
- Gouda: in foto's van Hermen Buurman, Casper Cammeraat en Pim Mul (2006)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- In zijn studententijd publiceerde Leo Vroman in 'Vivos Voco'.
- In 1937 verscheen in de 'Nieuwe Rotterdamsche Courant' de kinderstrip Stiemer en Stalma, tekeningen van Leo Vroman en tekst van A. Koolhaas.
- Leo Vroman werkte mee aan 'Podium', 'Hollands Diep'.
- Leo Vroman publiceerde gedichten in 'Groot Nederland', 'Centaur', 'Criterium', 'De Stoep', 'De Gids', 'Libertinage', 'Actueel wereldnieuws', 'Merlyn', 'Tirade', 'Maatstaf', 'De Tweede Ronde', 'Hollands Weekblad' en 'Hollands maandblad'.
- In Amerika verschenen gedichten van Vroman in 'Poetry Magazine'.
- 1 gedicht 'Hand en spiegel' in 'Trouw' (24-12-1999)
Over Leo Vroman
- Een biografie(tje) van Leo Vroman in 'Zesentwintig biografieën' door Ed. Hoornik, Bert van Eyk e.a. (1949)
- Een hoofdstuk 'L. Vroman' in 'Zeventien dichters' (1952)
- Marnix Gijsen, 'Some scholarly comments on the saying of the Dutch poet Leo Vroman "Liever heimwee dan Holland": a paper' (lezing, 1000 ex.) (1955)
- 1 hoofdstuk: 'L. Vroman - Gedichten' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
- Een hoofdstuk: 'Struikelend omkijken' in 'Zeventien auteursgeheimen' (1957)
- Een hoofdstuk: 'Zelfvernietiging als kreatieve rechtvaardiging' in 'Concurreren met de sterren' van Adriaan Morriën (1959)
- 1 hoofdstuk: 'Poëzie voor de ontploffing - Leo Vroman' in 'Voor en na de explosie: Opstellen over poëzie' van Simon Vestdijk (1960)
- 1 hoofdstuk: 'Het ontwenningsmechanisme' in 'Tegen het vegetarisme' van D. Hillenius (1961)
- Alain Teister: 'Het inktspoor van de fabeldichter' in 'Hollands Weekblad 184' (12-12-1962)
- Ed. Hoornik, 'Kanttekeningen / Leo Vroman' in 'Over en weer' (1962)
- Piet Calis besteedt een hoofdstuk aan Leo Vroman in 'Daling van temperatuur. Twaalf Nederlandse dichters 1890-1960' (1964)
- 1 hoofdstuk: 'Hedendaagse retoriek' in 'Keurschrift uit de hedendaagse Noord- en Zuidnederlandse letteren' van Willem Brandt (1964)
- Een interview met Leo Vroman in 'Scheppen riep hij gaat van Au', H.U. Jesserun d'Oliveira (1965)
- L.H. Pelzer, 'Leo Vroman' (1965)
- K.L. Poll, 'De poezie van Leo Vroman (I en II)' in 'Hollands maandblad' (mei en juli/augustus 1965)
- Een interview met C. Buddingh' in 'Wat zij bedoelen' van J. Bernlef & K. Schippers (1965)
- H.U. Jesserun d'Oliveira, 'Een lezing lezen' in 'Merlyn' (september 1965)
- 1 hoofdstuk: 'Drie verzen van Vroman' in 'Lezen en leven: vingerwijzingen en handreikingen' van Th. Govaart (1967)
- H.U. Jeserun d'Oliveira, 'Leo Vroman: De leer der vanderingen' in 'Literair lustrum 1961-1966, samengesteld door J.J. Oversteegen, Kees Fens, H.U. Jeserun d'Oliveira (1967)
- Een interview met Leo Vroman: 'Er bestaat geen science fiction meer, alls is science geworden' in 'De mens is een ramp voor de wereld' van Bibeb (1969)
- 1 hoofdstuk: 'Leo Vroman' in 'Auteurs van nu. Gegist bestek III' van C.J.E. Dinaux (1969)
- 1 hoofdstuk: 'Hoe langer hoe meer aarde' in 'Flierefluiters apostel' van Martien J.G. de Jong (1970)
- Twee hoofdstukken over Leo Vroman in 'Plaatselijke godjes' van D. Hillenius (1972)
- Tirade gaf in mei/juni 1975 een dubbel-nummer over Leo Vroman uit: 'Zestig jaar Leo Vroman'.
- Sjoerd van Faassen, 'In poëzie moet men laten merken hoeveel men voelt. Elementen van Leo Vroman's poëtika' in 'Bzzlletin' (oktober 1975)
- 2 bladzijden over Leo Vroman in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
- 1 gedicht: 'Een echtpaar' in 'De hazen en andere gedichten' van Ed Leeflang (1979)
- 1 gedicht: 'Nacht' met een verklaring in 'Geloven in gedichten' van H. van der Ent (1980)
- Een interview met Leo Vroman en met Tineke Vroman in 'Bibeb & de kunst' (1985)
- Een bijdrage over Leo Vroman in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door R.L.K. Fokkema (mei 1985)
- Jet Matla e.a., 'De periode 1945-1975: Anna Blaman, Louis Paul Boon, Hugo Claus, Jacques Hamelink, W.F. Hermans, Anton Koolhaas, Gerrit Kouwenaar, Lucebert, Marga Minco, Harry Mulisch, Gerard Reve, Leo Vroman, Jan Wolkers' (1986)
- Een hoofdstuk: 'Ik tors mijn werk als een gewei' over Leo Vroman in 'De komma bij Krol' van T. van Deel (1986)
- 1 hoofdstuk: 'De elastische hoofdhuid. Over Leo Vroman, Wiel Kusters, Eva Gerlach, J. Bernlef, Jan Kuiper en C.O. Jellema' in 'Tijdverdrijf voor enkle fijne luiden' van Benno Barnard (1987)
- 3 anekdoten over Leo Vroman in 'Het literair anekdoten boek', samengesteld door John Müller (1988)
- Jan Kuijper e.a., 'Het Vromen-effect. Over leven en werk van Leo Vroman. Schrijversprentenboek 29' (1990)
- Een hoofdstuk over Leo Vroman in 'Schrijversgezichten. Dertig auteurs geportretteerd door Geert Kooiman' (1990)
- Een column: 'Monogamie' over Leo Vroman in 'Overgangscursus' (1990) van Renate Rubinstein.
- Marijke Friesendorp, Inez Meter en Ben Peperkamp, 'Het einddoel is niet in te schatten: zeven feestredes voor Leo Vroman gevolgd door een dankwoord van de jubilaris' (1991)
- 1 hoofdstuk: 'Leo Vroman - Tineke' door August Hans den Boef in 'Lexicon van Literaire Werken' (februari 1991)
- 1 hoofdstuk: 'Leo Vroman - Twee gedichten' door Ben Peperkamp in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 1991)
- C.H. Bamford, S.L. Cooper, T. Tsurutta, 'The Vroman effect: festschrift in honor of the 75th birthday of Dr. Leo Vroman' (1992)
- Bernard Josef Peperkamp, 'Over de dichtkunst: een lezing met demonstraties: interpretatieve en literair-historische beschouwingen over een programmatisch gedicht van Leo Vroman' (proefschrift, 2 delen) (1995)
- 3 privé-foto's met begeleidende tekst in 'De gevoelige plaat', redactie Lisa Kuitert en Mirjam Rotenstreich (1995)
- Adriaan Morriën, 'Gesprek met Leo Vroman' in 'Ik heb nu weer de tijd' (1996)
- 1 hoofdstuk: 'Bijna bevrijd van taal en tijd - Over Leo Vroman' in De eerste keer' van Guus Middag (1999)
- 3 hoofdstukken over Leo Vroman in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza I' van Adriaan Morriën (1999)
- 4 hoofdstukken over Leo Vroman in 'Brood op de plank. Verzameld Kritisch Proza 2' van Adriaan Morriën (1999)
- Een interview met Leo en Tineke Vroman: ''Wij worden dolgraag gecremeerd, zo nu en dan.'' in Tot op het bot. Gesprekken over ziel & zaligheid' van Frénk van der Linden (1999)
- Lejo Siepe, 'Leo Vroman' (Cd-rom) (2001)
- H.U. Jessurun d'Oliveira, 'Het gedicht als wereld: essays over Lucebert, Leo Vroman en Rutger Kopland' (2003)
- Bart van der Straeten, 'Op de brug tussen poëzie en wetenschap - Gesprekken met Leo Vroman en Jan Lauwereyns' in 'Ons Erfdeel' (november 2007)
- Een interview met Leo Vroman in 'Schrijvers gaan niet dood' van Margot Vanderstraeten (2008)
- 1 hoofdstuk: 'Leo Vroman - Uit slaapwandelen' door Lut Missinne in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 2009)
- Overleverigheid: Leo Vroman 95: zijn mooiste gedichten (gekozen en persoonlijk toegel. door collega-dichters) (2010)
- 'Leo Vroman. Tekenaar' (catalogus) (2010)
- 1 hoofdstuk: 'Dag hoor, waarde lezer' in 'De hemel is naar beneden gekomen: een keuze uit de literaire nalatenschap' van Kees Fens (2010)
- Gerrit Komrij becommentarieert 2 gedichten van Leo Vroman in 'Tussen hemel en aarde' (2013)
- 1 hoofdstuk: 'Verloren tijd vinden' in 'Kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is verdwenen. Verhalen van verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen' van Ellen Lock (2014)
- Peterpaul Kloosterman, Pieter Stroop en Petra Luijkx-Evers, 'Een raam op mijn tafelblad: de dichter over zichzelf en Gouda' (2015)
- Mirjam van Hengel, 'Hoe mooi alles: Leo en Tineke Vroman, een liefde in oorlogstijd' (2014)
- 1 gedicht: 'Voor Leo Vroman' in 'Wat helpt is een wonder' van Anne Vegter (2017)
- Een fax over Leo Vroman in 'De porseleinkast' van Nicolien Mizee d.d. 17-03-1998 (2018)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Opschudding in muizenstad: modern verhaal voor kinderen van 5 tot 8 jaar', door Nicolette, met platen van Leo Vroman (1941)
- Voor de Tweede Wereldoorlog publiceerde A. Koolhaas de strip 'Stiemer en Stalma', waarvoor Leo Vroman de tekeningen maakte.
- In de serie 'Stemmen van schrijvers' verscheen bij Querido een 45-toerenplaat, waarop Leo Vroman uit eigen werk voorlas. Aan de andere kant stond Sybren Polet.
- 'Mens' werd uitgegeven als Cassetteboek.
- Het gedicht 'Vrede' is gezongen door Dimitri van Toren.
- Leo Vroman schreef een bijdrage voor de feestbundel 'Engelman zeventig' (1970)
- M.H.M.F. Gardeniers-Berendsen (ministervan CRM) noemde in
'De Tijd' van 21-12-1979 als de drie beste boeken van de jaren
'70:
- Leo Vroman, 262 gedichten
- Frederik Büchner, Telling the Truth
- Ivo Michiels, Een tuin tussen hond en wolf - Een zelfportret van Leo Vroman in 'Schrijvers tekenen zichzelf' (1980). Een uitgave van 'De Revisor'.
- 'Vrij Nederland' vroeg auteurs om hun top-10 voor 'De leeslijst'. De lijsten stonden in het nummer van 12-09-1987. 'Uit slaapwandelen' stond op het lijstje van Ed Leeflang op nr. 10.
- Het Letterkundig Museum organiseerde in 1990 de tentoonstelling 'Het Vroman-effect'. Onder dezelfde titel verscheen een 'Schrijversprentenboek'.
- Leo Vroman schreef het lemma 'cactusnaalden' voor 'Het vergeetwoordenboek' (1994)
- 2 parodieën op werk van Leo Vroman in 'Ik ben geboren in Apeldoorn. Groot parodieënboek' (samenstelling Rody Chamuleau en J.A. Dautzenberg) (1994)
- Uitgeverij Rivendell brengt een T-shirt op de markt, bedrukt met het gedicht 'Voor wie dit leest' van Leo Vroman.
- In Leiden is, in het kader van het project 'Muurgedichten' het gedicht 'In 14 boeken' van Leo Vroman te lezen op een muur aan Plantsoen 1/Levendaal.
- K. Schippers noemt in 'Het beslissende boek' (2002) van Margot Dijkgraaf en Martijn Meijer het verhaal 'Snippers' van Leo Vroman als het voor hem beslissende boek. Zelf noemt Vroman 'De kleine Johannes' van Frederik van Eeden als het voor hem beslissende boek.
- Leo Vroman leest 2 gedichten op 'Ode aan de Nacht. het beste uit De Nacht van de Poëzie', samenstelling Anneke van Dijk en Koen Vergeer (4 CD's, 2005)
- De Stichting Literaire Activiteiten Utrecht presenteerde in maart 2008 de Utrechtse Literaire Canon. Leo Vroman stond op plaats 19.
- In de tuin van Sint Bernardus in het centrum Bredevoort is onder de titel 'Beeld & Poëzie' in 2008 een literaire wandeling uitgezet. Fotografen hebben zich laten inspireren door gedichten en in de fraaie tuin hangen de foto's boven de gedichten. Van Leo Vroman is er het gedicht 'Voor wie dit leest' verbeeld.
- In Galerie Weesperzijde in Amsterdam was in april en mei 2010 de tentoonstelling 'Leo Vroman. Tekenaar' te zien. Er was een catalogus met dezelfde titel.
- Een zelfportret (olieverf op board) van Leo Vroman, gemaakt in 1950 én een portret (olieverf op paneel) van Leo Vroman door Peter van Poppel, gemaakt in 1975 én een portet (olieverf op paneel) vab Leo Vroman en Tineke Sanders, door Leo Vroman, gemaakt in 2004, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
- 'Leo Vroman leest Mens' (1 cd, 2011)
- Anne Verhoijsen, 'Reisgenoten' (met een speciaal voor 'Reisgenoten' geschreven gedicht van Leo Vroman) (bibliofiel, 150 ex.) (2013)
- 'De vogel in mijn borst: Frans van Deursen zingt Leo Vroman' (2015)
- James Sittrop (redactie), 'WAD poëzie 2015' (Poëzieproject waarin beeldende kunstenaars zich hebben laten inspireren door het gedicht "Vrede" van Leo Vroman) (2015)
- Een teksbijdrage in 'Terugblik op Gouda' van Theo de Jong (2017)
- Een tekstbijdrage in 'Heimwee naar Gouda: 350 cursiefjes over het kleine 'wel en wee'in Gouda' van Theo de Jong (2018)
Literaire prijzen
- Lucy B. en C.W. Van der Hoogt-prijs 1950 voor 'Gedichten, vroegere en latere'
- Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1956 voor 'Uit slaapwandelen'
- Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1961 voor 'Voor Jan Greshoff en voor een meisje zonder hoofd'
- Boekenmarkt-prijs 1962 voor 'Twee gedichten'
- P.C. Hooft-prijs 1964 voor zijn poëtisch oeuvre
- Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945 1964 voor zijn poëtisch oeuvre
- VSB-poëzieprijs voor 'Psalmen'
- Eredoctoraat aan de Rijksuniversiteit van Groningen (1989)
- Vijfjaarlijkse prijs voor poëzie van de Koninklijke Academie voor de Nederlandse Taal- en Letterkunde 2010 voor 'Soms is alles eeuwig'
Werk van Leo Vroman geciteerd in overlijdensberichten
Volkskrant, 01-03-1986
Volkskrant, 22-03-1988
Volkskrant, 11-10-1989
Volkskrant, 28-01-1997
Biografische opmerkingen
- Leo Vroman werd op 10-04-1915 in Gouda geboren. Hij had joodse ouders. Op het huis waar hij destijds woonde (Krugerlaan 87) zit tegenwoordig een klein herinneringsbord.
- Leo Vroman studeerde, na de Rijks-HBS in Gouda, van 1932 tot 1940 biologie in Utrecht. Hij was er lid van de studentenvereniging Unitas.
- Tijdens zijn studie leerde hij o.a. A. Alberts, Kees Stip en Anton Koolhaas kennen. Hij woonde in die tijd op Alexander Numankade 49 en Poortstraat 106.
- Leo Vroman maakte de decors voor het toneelstuk 'Ubu Roi', gespeeld in 1933.
- In 1940 deed hij als soldaat-wielrijder dienst op de Grebbeberg.
- In mei 1940 wist Leo Vroman met een zeilboot naar Engeland te komen. Vandaar reisde hij via Zuid-Afrika (waar hij Greshoff leerde kennen) naar Nederlands-Indië. In Batavia maakte hij zijn studie af.
- Toen de Japanners Nederlands-Indië binnengevallen waren werd hij krijgsgevangen gemaakt en verbleef in verschillende kampen (o.a. in Bandoeng, Tjilatjap, Batavia, Singapore, Osaka en Nagaoka). In één van de kampen ging hij veel om met Jan Boon (Tjalie Robinson).
- Na de Tweede Wereldoorlog kwam hij in New York terecht, waar hij werkte als wetenschappelijk onderzoeker (hematoloog) op het gebied van de bloedstolling. In zijn vakgebied is zijn naam vereeuwigd in het Vroman-effect, bepaalde bloedstollingsverschijnselen.
- Leo Vroman debuteerde in 1946 met de bundel 'Gedichten'. Hiervoor had hij al in diverse tijdschriften gedichten gepubliceerd.
- Op 10-09-1947 trouwde hij met Tineke (Georgina) Sanders met wie hij al sinds 1938 verloofd was. Ze kregen twee dochters: Geraldine in 1950 en Peggy Ann in 1952. Tineke publiceert onder de naam Georgine Sanders zelf ook gedichten, o.a. in 'De Tweede Ronde'.
- Sinds 1951 is hij officieel Amerikaans staatsburger. In Amerika had Vroman wel heimwee naar Holland. Dit bracht hem tot de - intussen gevleugelde en veel geciteerde - woorden: 'Liever heimwee dan Holland'.
- Leo Vroman promoveerde in 1958 in Utrecht.
- In 1970 ontving Leo Vroman de Individual Science Award, Wayne State University, Detroit, MI.
- 'Philosophische psychologie van de kunst' werd door Vroman geschreven in 1935. Het kwam via de ouders van zijn vrouw en Bert Voeten bij het Letterkundig Museum. In 1981 werd het in een kleine oplage (120 exemplaren) uitgegeven.
- In 1987 kreeg hij de zilveren penning van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.
- Veel van zijn werk is door hem zelf geïllustreerd. In Amerika is zijn tekenwerk ook tentoongesteld, o.a. in de Bodley Galleries.
- Zijn poëzie is vaak op conversatietoon en zijn 'ik' en zijn vrouw Tineke en zijn dochters zijn terugkerende elementen in zijn werk, naast het dichten zelf en de angst voor de dood, maar ook voor het leven.
- Het Tom Kwakernaat Ensemble zette poëzie van Vroman op muziek (2002)
Anderen over Leo Vroman
- Er is wellicht geen dichter in de Nederlandse poëzie, die de aards-heid en stoffelijkheid van de mens zo intens beleeft en dan die stoffelijkheid zo als lelijkheid ervaart, als Leo Vroman. Vroman is geen mensenhater; hij is een mensenkenner, maar dan in zuiver stoffelijke zin: hij ziet een dier-mens, een uit allerlei chemische stoffen opgebouwd schepsel, dat hij op bijna wetenschappelijke wijze determineert tot het in bizarre brokken voor ons ligt. (Kees Fens, Linie, 18-05-1957)
- Vromans speelsheid, zijn barokke invallen, zijn gestoei met de taal, zijn gebruik van zelfgecreëerde woorden en klankcomplexen zonder betekenis, het is glimlachend geaccepteerd als de originaliteit van een ietwat zondelinge schalk, bij wie een groot dichterlijk vermogen in elk geval gemakkelijk te constateren viel. (J.H.W. Veenstra, VN, 25-05-1957)
- In gezelschap van Geert van Oorschot sprak ik Vroman op de dag vóór zijn vertrek naar Amerika. Van negen uur af tot het middaguur was hij beschikbaar, vertelde hij, toen wij een afspraak maakten. Ik zei hem dat ik er tegen opzag iemand te interviewen, die ik helemaal niet kende. - Kom dan om tien voor negen, antwoordde Vroman. (Adriaan Morriën, Gesprek met Leo Vroman, Tirade 22, oktober 1958, blz. 301)
- Ik kreeg een briefje van L. Vroman, in antwoord op een briefje van mij, waarin ik hem bedankte voor de toezending van zijn sches uit De Fakkel 'De Adem van Mars'. Lijkt mij iemand om mee te praten. Hij studeert biologie aan de Geneeskundige Hoogeschool en staat voor zijn doctoraal examen. Ik zal hemnog eens schrijven naar aanleding van enkele zinnen in zijn brief, waarmee ik je nu maar niet zal lastig vallen. (W. Walraven, Brieven, 30-07-1941, blz. 684)
- Zijn zelfspot gebruikte hij als bescherming. Zo hiel hij zich overeind, hij bezat iets onaantastbaars. Hij was de enige onder ons, tenminste die indruk maakte hij, die de kleine en grote afschuwelijkheden van het kampleven op een afstand wist te houden - althans in de tijd dat wij hem gekend hebben - en die het kampleven wist terug te brengen tot een bijkomstigheid. Zijn "werkelijke" leven lag elders en kreeg vorm in poëzie. (Rob Nieuwenhuys, Een beetje oorlog, blz. 129)
- Ik ontmoette Leo Vroman nog, bevrijd uit Japanse gevangenschap, breekbaar lijkend door zijn lange, magere lichaam en die grote, dunne neus. Hij leek me uiterst zachtzinnig en zat vol met onwillekeurig trieste grappen. Er was bij hem geen zweem van zelfbeklag te merken over wat hij had doorstaan. Hij sprak er weinig over. Er was maar één onderwerp dat hem werkelijk beheerste: Tineke in Nederland. (Adriaan van der Veen, Blijf niet zitten waar je zit, blz. 45)
- Hij sprak mij toe in een Nederlands als ik nog nimmer door iemand anders had horen of sindsdien hoorde gebruiken. Er bestaan in Zuid-Afrika vruchten, custardappels geheten, die donker van buiten, van binnen krijtwit zijn, zó onverwacht wit dat men er, als men ze opensnijdt, even van schrikt. U en ik zouden bij die gelegenheid gezegd hebben, wat is die vrucht merkwaardig wit: Of: ik heb maar zelden zoiets wits gezien. Leo Vroman zei met verbaasde ogen, alleen maar: 'Hé, hoe pips!' (Jan Greshoff in Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 253)
- Iedereen heeft zijn eigen Vroman. Dat merk je b.v. in het Tirade-nummer van juni j.l. ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag. Men schrijft over hem met een zekere bezitterigheid. De oorzaak daarvan is gemakkelijk te achterhalen. In veel wat Vroman schrijft suggereert hij dat hij de lezer persoonlijk kent en even wil bijpraten. Aan die suggestie valt slecht te ontkomen en er kan zich een literaire vriendschap ontwikkelen, als men daarvoor gevoelig is. (Jan Geurt Gaarlandt, VN, 25-10-1975)
- Zijn toenemende productie en dat betekent ook zijn toenemende behoefte tot spreken en delen, is opvallend. En die productie is na 1974 alleen nog maar toegenomen. De P.C. Hooft-prijs is achteraf de bekroning van een beginnende dichter geweest! (Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs, blz. 42/43)
- En zo weerspiegelt het hele oeuvre van Vroman iets van het heelal met al zijn wijsheden, onzinnigheden, systematische verbanden en geïmproviseerde stoplappen. Het is waarheid en kletskoek ineen, misschien maakt het daardoor wel zo'n vreemd superieure indruk: het trekt zich werkelijk van normen en regels geen fluit aan. (Rob Schouten, VN, 02-06-2001)
- Leo Vroman is vierennegentig en nog actief, al gaat het bij hem (en zijn echtgenote Tineke) wel uitsluitend en alleen nog over doodgaan. Ze zijn al zeventig jaar bij elkaar en houden nog steeds zoveel van elkaar dat Tineke zegt dat ze hoopt dat Leo eerder doodgaat dan zij, omdat zij beter tegen alleen-zijn kan dan hij. Zoiets snoert mijn strot dicht. (L.H. Wiener, Shanghai massage, blz. 16)
Mijn favoriete citaat
Het schrijven van een gedicht is in feite naaktlopen met je hersens.
(Leo Vroman, Gelders Dagblad, 17-01-1996)
Naar een overzicht van citaten van Leo Vroman
Vroman en Tineke zijn vrouw.
Ze snelden langs de Appels voort.
Voor slaapwandelen ging het te gauw,
voor zich verdiepen was het ongehoord.
of iets anders, zij liep voorop,
hij riep weer dingen, misschien
sterke strofen. Zij verdwenen
als snel geluk naar Verenigde
Staten of naar boven.
Hij was kleiner dan ik van
foto's geloofde. En zijn
grijze slierten haar - liefde
is het enige - ontroerden sterk.
van oude kleren voelde worden,
waaruit gedachtenspinsels
en vragen stoven: Is dit nog
uw enige paar ? Wat voor weefsel ?
Hoe duur ? Welk merk ?
(Ed Leeflang, De hazen en andere gedichten)
Bronnen o.a.
- P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
- Gedichten lezen (1959)
- Wie is die... Auteurs van Singel 262 (1966)
- H.U. Jesserun d'Oliveira, Scheppen riep hij gaat van Au' (1977)
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
- Kees Fens, Nou hoor je het eens van een ander (1982)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse lettrkunde (1986)
- Schrijversgezichten (1990)
- Oosthoek lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Encarta '98 (1997)
- Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs (1997)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (november 2018)